Jump to content

Bolibya

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Bolivia)
An wagayway kan Bolibya
An eskudo de armas
An kinaban kun saen mahihiling an kinamomogtakan kan Bolibya
Uyuni

An Bolibya(Listeni/bəˈlɪviə/, Spanish: [boliˈβja]) na opisyalmente inaapod Estado Plurinacional de Bolivia, Quechua: Bulivya Mamallaqta, Aymara: Wuliwya Suyu), sarong nasyon napapalibotan nin anas kadagaan sa sentral Amerikang Habagatan. Kadolon kaini an Brasil sa amnayan asin subangan, kan Paraguay asin Argentina sa sulnopan , kan Tsile sa sur-sulnopan, asin kan Peru sa sulnopan.

Bago nagdatong an pagkolonyang Europeo, an rona nin Andes parte kan Imperiong Inca, an pinakadakulang estado kan Pre-Columbus na Amerika. An Imperyo kan Espanyol sinakop ini kan ika-16 na siglo, na kan panahon nin Kastelang pagkolonya mas nabibisto sa apod na Upper Peru asin yaon sa administrasyon kan Viceroyalty kan Peru na ini nganeng huri haros sinasakop asin inaadministrar an enterong mga kolonya kan Espanyol sa Habagatan Amerika. Pakaproklama kan saiyang katalingkasan kan 1809, 16 pang taon an nag'ayaw bago matogdas an Republika na inginaran ki Simon Bolivar, asin ini napangyare kan Agosto 6, 1825. Masabi pa, an Bolibya makuri an pakipagtusay sa mga panahon na inagihan niya an kariribokan sa pulitika, an mga diktadurya asin mga magabat na problema sa ekonomiya.

An Bolibya sarong republikang demokratiko nababanga sa mga departamento. An geograpiya niya iba-iba na napoon sa alitoktok kan Andes sa solnopan abot sa kapatagan kan inaapod na Eastern Lowlands na yaon namomogtak sa Amazon Basin. An nasyon na ini nagtatalubong nasyon na an lebel sa pagkapobre naabot sa 53%. An mayor na aktibidad sa ekonomiya iyo an agrikultura, pagsisira, pagmimina, asin pagproproseso nin mga produkto arog kan tela, mga gubing, refinadong metal, asin refinadong petroleo. An Bolibya mayaman sa mga mineral, orog na sa tin.

An populasyon kan Bolibya, na tinataya naabot sa sampolong milyon, multi-etnikong gayo, kairiba na diyan an Amerindian, mga Mestiso, mga Europeo, asin mga Aprikano. An mayor na tataramon ginagamit iyo an Espanyol, totoo an Aymara asin an lenggwaheng Quecha lakop man asin an tolong ini, pati na an 34 mga lenggwaheng tubo igdi, ipinagdeklara sa Konstitusyon na gabos mga lenggwaheng opisyal. An namomorangot na manlaenlaen na kultura sa laog kan Bolibya nagbunga nin grabeng diversidad sa arte, sa pagluto, sa literatura asin sa musika.