Dousenn

Un dousenn^[1] zo un unanenn-vuzuliañ, enni daouzek unanenn.

Traoù zo a vez kontet a-zousennoù pe a-zousennadoù, ha komzet e vez eus un dousenn vioù, un dousenn grampouezh, un dousenn batatez, un dousenn dud, ... un dousennad soudarded.
Lavaret e vez neuze e vez an traoù "diouzh an dousenn".

Komzet e vez eus un hanter dousenn pe hanter zousenn ivez evit c'hwec'h.

Graet e vez ivez gant stummoù deveret: dousennad^[2] ha dousenniad, pe douseniad^[3]. Ar ger daouzegad^[4] avat ne seblant ket gwall implijet.

Krediñ a reer eo gwall gozh an doare-kontañ a zousennoù dre ma'z eo un niver aes da rannañ : 12 = 2 × 6 = 3 × 4 = 1 × 12. Dont a rafe eus Mezopotamia hag eus ar boaz da gontañ eskern ar bizied gant ar meud^[5]. Evel-se, gant un dorn, e c'haller kontañ betek daouzek, ha gant daou zorn betek 144.
Ur gros zo kement ha daouzek dousenn (12 x 12), 144 eta.

Ur boaz kenwerzh eo kontañ a-wechoù trizek en un dousenn; ne vez paeet nemet daouzek, unan evit netra a vez dreist-kont eta. E Breizh e vez trizek istrenn en dousenn istr. Ha hervez ar c'hrennlavar: « Trizek evit dousenn, Kont ar vioù e Lesneven» .

Dont a ra eus ar ger gallek douzaine, a gaver ivez e saozneg (dozen), e kembraeg (dwsin) ha yezhoù all, ha hennezh a deu eus ar ger latin duodecim, a dalv kement ha daouzek.
E nederlandeg e kaver daou c'her: unan damheñvel ouzh ar ger gallek, dozijn (evel dousenn eta), hag unan germanek rik twaalftal (un tamm evel daouzegad e brezhoneg).

• (fr) Georges Ifrah (1994), Histoire universelle des chiffres – L'intelligence des hommes racontée par les nombres et le calcul, Robert Laffont, ISBN 978-2-221-90100-7

Gwelit al levrenn I, pp. 224-225.

Sellit ouzh ar ger dousenn er wikeriadur, ar geriadur frank.	Sellit ouzh ar ger hanter dousenn er wikeriadur, ar geriadur frank.	Sellit ouzh ar ger hanter dousennad er wikeriadur, ar geriadur frank.
Sellit ouzh ar ger dousennad er wikeriadur, ar geriadur frank.	Sellit ouzh ar ger dousenniad er wikeriadur, ar geriadur frank.	Sellit ouzh ar ger douseniad er wikeriadur, ar geriadur frank.

1. ↑ Dousen e Geriadur Vallée, pajenn 230.
2. ↑ Div skouer er Geriadur Brezhoneg-Saozneg, Remon ar Porzh, 1989.
3. ↑ Dousenniad e brezhoneg Gwened, hag e Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes, Emile Ernault, 1904.
4. ↑ En Dictionnaire classique français-breton, gant Reun ar Glev, teirvet levrenn, e-keñver ar ger douzaine (1986, pajenn 961), skouer ebet avat.
5. ↑ (fr)Pennad e-barzh ar gazetenn L'Express