Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Βόρεια Μακεδονία

← Βόρεια Μακεδονία
Δεν έχετε την άδεια να τροποποιήσετε αυτή τη σελίδα, για τους ακόλουθους λόγους:
Αυτή την στιγμή αυτή η σελίδα έχει ημιπροστατευτεί και μπορούν να την επεξεργαστούν μόνο εγγεγραμμένοι χρήστες.
Γιατί έχει προστατευτεί η σελίδα;

Παρότι τα περισσότερα λήμματα μπορεί να τα επεξεργαστεί οποιοσδήποτε, η ημιπροστασία είναι μερικές φορές απαραίτητη για να προληφθεί ο βανδαλισμός σε δημοφιλείς σελίδες.
Η αιτιολογία της προστασίας μπορεί να βρεθεί στο αρχείο προστασίας. Αν δεν υπάρχουν σχετικές καταγραφές στο αρχείο προστασίας, μπορεί η σελίδα να είχε μετονομαστεί μετά από την προστασία της.
Τι μπορώ να κάνω;

Αν έχετε λογαριασμό χρήστη, συνδεθείτε πρώτα. Αν δεν έχετε λογαριασμό, μπορείτε να δημιουργήσετε: μετά από 4 ημέρες και 10 επεξεργασίες, θα μπορείτε να επεξεργάζεστε ημιπροστατευμένες σελίδες.
Συζητήστε για την σελίδα με άλλους.
Ζητήστε να γίνει άρση της προστασίας της σελίδας.
Δείτε περισσότερα για το πως να ξεκινήσετε ως συντάκτες στην Βικιπαίδεια.
Αν έχετε εντοπίσει ένα λάθος ή έχετε πρόταση για μια απλή αλλαγή, μπορείτε να πατήσετε τον σύνδεσμο παρακάτω και να την περιγράψετε. Ένας άλλος χρήστης μπορεί να κάνει την αλλαγή εκ μέρους σας. Παρακαλούμε δείτε πρώτα την σελίδα συζήτησης του λήμματος, για την περίπτωση που ήδη συζητιέται το θέμα.
Υποβολή αίτησης επεξεργασίας
This message box is using an invalid "type=system " parameter and needs fixing.
Η διεύθυνση IP σας βρίσκεται σε ένα εύρος που έχει αποκλειστεί σε όλα τα wiki του Ιδρύματος Wikimedia.
Ο αποκλεισμός έγινε από ‪AntiCompositeNumber‬ . Ο λόγος που δίνεται είναι Open proxy/Webhost: Visit the FAQ if you are affected .
- Έναρξη αποκλεισμού: 13:55, 18 Αυγούστου 2022
- Λήξη αποκλεισμού: 13:55, 18 Μαρτίου 2025
Η τρέχουσα διεύθυνση IP σας είναι 44.210.237.180 . Το αποκλεισμένο εύρος είναι 44.210.0.0/16 .
Παρακαλούμε συμπεριλάβετε τις παραπάνω λεπτομέρειες σε όποια ερωτήματα κάνετε. Εάν πιστεύετε ότι έχετε αποκλειστεί κατά λάθος, μπορείτε να βρείτε πρόσθετες πληροφορίες και οδηγίες στην παγκόσμια πολιτική No open proxies παγκόσμια πολιτική.
Διαφορετικά, για να συζητήσετε τον αποκλεισμό, παρακαλούμε αναρτήστε ένα αίτημα για έλεγχο στο Meta-Wiki. ⧼wikimedia-globalblocking-blockedtext-mistake- email-steward⧽
Μπορείτε να δείτε και να αντιγράψετε τον κώδικα της σελίδας:
{{Coord|41.6|21.7|display=title|dim:180km}}
{{Πληροφορίες Χώρας
| εθνικό όνομα ελληνικά = Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας
| εθνικό_όνομα = Република Северна Македонија<br/>Republika e Maqedonisë së Veriut
| προφορά ονόματος = 
| σημαία = {{#property:p41}}
| εθνόσημο = {{#property:p94}}
| άρθρο σημαίας = Σημαία της Βόρειας Μακεδονίας
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της Βόρειας Μακεδονίας
| εθνικό_σύνθημα = 
| εθνικός_ύμνος = [[Ντένες ναντ Μακεντόνιγια]]<br/>(Σήμερα πάνω από τη Μακεδονία)
| χάρτης = Europe-Macedonia.svg
| λεζάντα_χάρτη = Η θέση της Βόρειας Μακεδονίας (πράσινο) στην [[Ευρώπη|Ευρωπαϊκή ήπειρο]] (σκούρο γκρι)
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{Coord|42|0|N|21|26|E|type:city}}
| επίσημες_γλώσσες = [[Σλαβομακεδονική γλώσσα|Σλαβομακεδονικά]]{{efn|Εθνική και επίσημη γλώσσα για όλες τις χρήσεις σε όλη τη επικράτεια του κράτους και τις διεθνείς σχέσεις.}}<br/>[[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]]{{efn|Επίσημη γλώσσα σε κρατικό επίπεδο (εκτός άμυνας, κεντρικής αστυνομίας και χρηματοοικονομική πολιτική) και σε τοπικές αυτοδιοικούμενες μονάδες όπου οι ομιλητές της αλβανικής αποτελούν τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού.}}<ref>{{Cite news|url=https://sputniknews.gr/kosmos/201901161913439-pgdm-orizei-alvanika-epishmh-glwssa/|title=Η ΠΓΔΜ ορίζει τα αλβανικά ως 2η επίσημη γλώσσα|last=|first=|work=sputniknews.gr|date=16 Ιανουαρίου 2019|page=|archive-url=|archive-date=|accessdate=|via=}}</ref>
----Σε τοπικό επίπεδο:
Μειονοτικές γλώσσες όπως η [[Σερβική γλώσσα|σερβική]] και η [[ρομανί γλώσσα|ρομανί]] είναι συνεπίσημες στις περιφέρειες όπου μιλούνται από πάνω από το 20% του πληθυσμού.
| πολίτευμα = [[Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας|Πρόεδρος]]<br/>[[Πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας|Πρωθυπουργός]]<br/>Πρόεδρος της Συνέλευσης
| ονόματα_ηγετών = [[Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα]]<br/>[[Χρίστιαν Μίτσκοσκι]]<br/>[[Αφρίμ Γκάσι]]
| βουλή_όνομα = [[Συνέλευση της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας|Σομπράνιε]]
| τύπος_κυριαρχίας = [[Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας|Ανεξαρτησία]] <br/>Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| γεγονός_κυριαρχίας = Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = 8 Σεπτεμβρίου 1991<br/>17 Νοεμβρίου 1991
| θέση_έκτασης = 148
| έκταση = 25.713
| ποσοστό_νερού = 1,9
| σύνορα = 766
| θέση_πληθυσμού = 150
| πληθυσμός = 2.022.547
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2002
| πυκνότητα_πληθυσμού = 71,2
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 145
| εκτίμηση_πληθυσμού = 1.829.954<ref name="εκτίμηση">{{cite web |url = http://www.stat.gov.mk/OblastOpsto_en.aspx?id=2 |title = Population |publisher = State Statistical Office |ημερομηνία=  |accessdate= 2024-02-08 }}</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 2022
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 30,265 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=13&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=962&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate = 2017-05-09}}</ref>
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 14.596 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ = 
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή = 
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον = 2016
| ΑΕΠ_Ον = 10,912 δισ. $<ref name="imf"/>
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον = 5.262 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_Ον = 
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον = 
| HDI_έτος = 2021
| HDI = {{decrease}} 0,770<ref name="HDI">{{cite book |title=Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World |date=8 September 2022 |publisher=United Nations Development Programme |isbn=978-9-211-26451-7 |pages=272–276 |website=hdr.undp.org |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |access-date=8 September 2022 |archive-date=8 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908114232/hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |url-status=live }}</ref>
| HDI_κατάταξη = 78
| HDI_κατηγορία = <span style="color:#090;">υψηλός</span>
| νόμισμα = [[Δηνάριο Βόρειας Μακεδονίας|Δηνάριο]]
| κωδικός_νομίσματος = MKD
| θερινή_διαφορά_UTC = +2
| ώρα_ζώνης = [[Ώρα Κεντρικής Ευρώπης|CET]]
| διαφορά_UTC = +1
| iso_3166-1 = 
| top_level_domain = [[.mk]]<br>[[.мкд]]
| οδηγούν_από = δεξιά
| κωδικός_κλήσης = 389
| σημειώσεις = |
| κοινό_όνομα = Βόρεια Μακεδονία
| λεζάντα_αριστερά = 
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Σκόπια]]
| πληθυσμός_πρωτεύουσας = 506.926
| Πληθυσμιακές ομάδες = [[Αλβανοί]] 25,2%, 3,9 % [[Τούρκοι]], 2,7% [[Ρομά]], 1,8% [[Σέρβοι]], 0,8% [[Μποσνιάκοι]], 0,5% [[Βλάχοι]] (2002)
| Πρόεδρος = [[Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα]]
}}

Η '''Βόρεια Μακεδονία'''{{efn|[[σλαβομακεδονικά]]: '''Северна Македонија''', ''Σέβερνα Μακεντόνιγια'', [[αλβανικά]]: '''Maqedonia e Veriut'''}}, επίσημα '''Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας'''{{efn|[[σλαβομακεδονικά]]: '''Република Северна Македонија''', ''Ρεπούμπλικα Σέβερνα Μακεντόνιγια'', [[αλβανικά]]: '''Republika e Maqedonisë së Veriut'''}} <ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/06/greece-macedonia-sign-agreement-change-180617074429644.html|title=Greece and Macedonia sign agreement on name change|website=www.aljazeera.com|accessdate=10 Αυγούστου 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/06/17/world/europe/greece-macedonia-name-dispute.html|title=Macedonia and Greece Sign Historic Deal on Name Change|language=en|accessdate=10 Αυγούστου 2018}}</ref>, είναι χώρα της [[Νοτιοανατολική Ευρώπη|νοτιοανατολικής]] [[Ευρώπη]]ς με πρωτεύουσα τα [[Σκόπια]]. Είναι ένα από τα [[Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας|διάδοχα κράτη]] της [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|Γιουγκοσλαβίας]] από την οποία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1991.<ref>{{cite web|url=https://www.aa.com.tr/mk/%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%BE%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81/904277 |title=Од осамостојувањето до денес |publisher=Anadolu Agency |website=aa.com.tr}}</ref> 

Βρίσκεται στα [[Βαλκάνια|Κεντρικά Βαλκάνια]] και καταλαμβάνει συνολική έκταση 25.333 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετραγωνικών χιλιομέτρων]] (ξηρά: 24.858 τ.χλμ., ύδατα: 477 τ.χλμ.). Είναι [[περίκλειστο κράτος|περίκλειστη χώρα]] και συνορεύει με το [[Κοσσυφοπέδιο|Κόσοβο]] στα βορειοδυτικά, τη [[Σερβία]] στα βόρεια, τη [[Βουλγαρία]] στα ανατολικά, την [[Ελλάδα]] στα νότια και την [[Αλβανία]] στα δυτικά. Αποτελεί περίπου το βορειοδυτικό τρίτο της ευρύτερης περιοχής της [[Μακεδονία]]ς. Η γεωγραφία της χώρας καθορίζεται πρωτίστως από βουνά, κοιλάδες και ποτάμια. Στην πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη Σκόπια ζει περίπου το ένα τέταρτο των 2,06 εκατομμυρίων κατοίκων. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι [[Σλαβομακεδόνες]], ένας [[Νότιοι Σλάβοι|νότιος σλαβικός]] λαός. Οι [[Αλβανοί]] αποτελούν μια σημαντική πληθυσμιακή ομάδα, περίπου 25% του πληθυσμού της χώρας, ακολουθούμενοι από [[Τούρκοι (έθνος)|Τούρκους]], [[Σέρβοι|Σέρβους]], [[Ρομά]] και άλλες μικρότερες μειονότητες.

Η ιστορία της περιοχής ανάγεται στην αρχαιότητα, αρχίζοντας με το βασίλειο της [[Παιονία]]ς, κράτος [[Θράκες|Θρακικό]]. Στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. η περιοχή ενσωματώθηκε στην [[Οίκος των Αχαιμενιδών|Περσική Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών]] και στη συνέχεια καταλήφθηκε από το [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Ελληνικό βασίλειο της Μακεδονίας]] τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την περιοχή τον 2ο αιώνα π.Χ. και την ενέταξαν στην πολύ μεγαλύτερη [[Μακεδονία (Ρωμαϊκή επαρχία)|επαρχία της Μακεδονίας]], που παρέμεινε τμήμα της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής (Ανατολικής Ρωμαϊκής) Αυτοκρατορίας]] και δέχθηκε συχνές επιδρομές και εποικισμούς Σλαβικών λαών, που άρχισαν τον 6ο αιώνα μ.Χ. Μετά από αιώνες αντιπαράθεσης μεταξύ Βυζαντινής και Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας πέρασε σταδιακά στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανική κυριαρχία]] από τον 14ο αιώνα. 

Η ιδέα της ύπαρξης χωριστού [[Σλαβομακεδόνες|''μακεδονικού'' ''έθνους'']] γεννήθηκε αρχικά σε έναν μικρό κύκλο διανοουμένων [[σλαβόφωνοι στην οθωμανική Μακεδονία|Σλάβων της Μακεδονίας]] στο μεταίχμιο 19ου και 20ου αιώνα. Με τους [[Βαλκανικοί πόλεμοι|Βαλκανικούς πολέμους]], η περιοχή της Μακεδονίας διανεμήθηκε μεταξύ Βουλγαρίας, Σερβίας και Ελλάδας,<ref name="EncMacedNationalism">{{cite book|title=Encyclopedia of Nationalism|chapter=Macedonian nationalism|volume=2|year=2001|publisher=Academic Press|pages=309-310}}</ref> αλλά ο σλαβομακεδονικός εθνικισμός υποστηρίχθηκε από τα [[κομμουνιστικό κόμμα|κομμουνιστικά κόμματα]] της περιοχής κατά τον [[Μεσοπόλεμος|Μεσοπόλεμο]] και η διάδοσή του ευνοήθηκε από τα προβλήματα που δημιούργησε η [[Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας|γιουγκοσλαβική διοίκηση]],<ref>{{cite book|title=Yugoslavia: A History of its Demise|url=https://archive.org/details/yugoslaviahistor00meie|author=Viktor Meier|year=1999|publisher=Routledge|page=[https://archive.org/details/yugoslaviahistor00meie/page/n198 180]}}</ref> που από το 1929 έως το 1941 υπήγαγε το γιουγκοσλαβικό τμήμα της στην [[μπανόβινα του Βαρδάρη|επαρχία του Βαρδάρη]] με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Κατά τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο]], στην κατεχόμενη από τη [[Βασίλειο της Βουλγαρίας|Βουλγαρία]] [[Μακεδονία του Βαρδάρη]] αναπτύχθηκε ένα [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία|αντιφασιστικό αντάρτικο]], που μετά τον πόλεμο οδήγησε στην ίδρυση της [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας|Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας]] ως ομόσπονδης δημοκρατίας της [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|Γιουγκοσλαβίας]]. Το 1991, με τη [[διάλυση της Γιουγκοσλαβίας]], η πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία έγινε ανεξάρτητο κράτος με τη συνταγματική ονομασία ''Δημοκρατία της Μακεδονίας'',<ref name="EncMacedNationalism" />{{efn|[[σλαβομακεδονικά]]: '''Република Македонија''', ''Ρεπούμπλικα Μακεντόνιγια'', [[αλβανικά]]: '''Republika e Maqedonisë'''}} με την οποία αναγνωριζόταν κυρίως, ενώ είχε καθιερωθεί διεθνώς στον καθημερινό δημόσιο λόγο ως ''Μακεδονία'',<ref>{{cite book|last=Βούλγαρης|first=Γιάννης|editor-first=Βασίλης|editor-last=Παναγιωτόπουλος|editorlink=Βασίλης Παναγιωτόπουλος|series=Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000|title=Η Ελλάδα της ομαλότητας, 1974-2000: Δημοκρατικές κατακτήσεις - Οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα|volume=10|publisher=Ελληνικά γράμματα|location=Αθήνα|year=2003|chapter=Η δημοκρατική Ελλάδα, 1974-2004|page=41}}</ref> {{efn|[[σλαβομακεδονικά]]: '''Македонија''', ''Μακεντόνιγια'', [[αλβανικά]]: '''Maqedonia'''}} <ref>{{cite web|url=http://eeas.europa.eu/delegations/the_former_yugoslav_republic_of_macedonia/index_mk.htm|title=Делегација на Европската Унија во поранешна Југословенска Република Македонија|accessdate=2013-09-15}}</ref><ref>δείτε Ιgor Janev, ''Legal Aspects of the Use of a Provisional Name for Macedonia in the United Nations System'', AJIL, Vol. 93. no. 1, 1999.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gr/to-zitima-tou-onomatos-tis-pgdm/|title=Το Ζήτημα του Ονόματος της ΠΓΔΜ|last=|first=|date=|website=mfa.gr|publisher=Ελληνική Δημοκρατία - Υπουργείο Εξωτερικών|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130115195714/http://www.mfa.gr/to-zitima-tou-onomatos-tis-pgdm/|archivedate=2013-01-15|accessdate=8 Δεκεμβρίου 2017|url-status=dead}}</ref><ref>{{en}} {{cite web | last=Avramidis | first=Alexandros | title=Macedonia police fire teargas at migrants while Europe bickers | website=Reuters | date=2016-02-29 | url=https://www.reuters.com/article/us-europe-migrants-greece-macedonia-idUSKCN0W2188 | access-date=2020-04-01}}</ref><ref>{{en}} {{cite web | last=Bechev | first=Dimitar | title=What is happening in Macedonia? | website=Al Jazeera | date=2017-04-30 | url=https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2017/04/happening-macedonia-170430135004624.html | access-date=2020-04-01}}</ref><ref>{{es}} {{cite web | last=Juberías | first=Carlos Flores | title=Macedonia: se desvaneció el espejismo | website=El País | date=2018-10-02 | url=https://elpais.com/internacional/2018/10/01/actualidad/1538389185_729745.html | access-date=2020-04-01}}</ref><ref>{{fr}} {{cite web | title=En Macédoine, une victoire en demi-teinte pour le changement de nom du pays | website=Le Monde.fr | date=2018-09-30 | url=https://www.lemonde.fr/europe/article/2018/09/30/nom-de-la-macedoine-faible-participation-a-un-referendum-historique_5362462_3214.html | access-date=2020-04-01}}</ref><ref>{{de}} {{cite web | title=Mazedonien: Parlament stimmt für neuen Namen |date=2018-10-19 | website=Deutsche Welle | url=https://www.dw.com/de/mazedonien-parlament-stimmt-f%C3%BCr-neuen-namen/a-45965252 | access-date=2020-04-01}}</ref> όνομα με το οποίο είναι επίσης γνωστό το ελληνικό [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας]] και η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Στον καθημερινό δημόσιο λόγο εντός Ελλάδος η χώρα αναφερόταν ως ''Σκόπια'' ή ''Κράτος των Σκοπίων''. Λόγω [[Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα|αντιρρήσεων της Ελλάδας]], έγινε μέλος του [[ΟΗΕ]] ως ''πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας'' (για συντομία ''πΓΔΜ''){{efn|[[σλαβομακεδονικά]]: '''поранешна Југословенска Република Македонија''', ''ποράνεσνα Γιουγκοσλοβένσκα Ρεπούμπλικα Μακεντόνιγια'', [[αλβανικά]]: '''ish Republika Jugosllave e Maqedonisë'''}} Το 2019, με την εφαρμογή της [[Συμφωνία των Πρεσπών|Συμφωνίας των Πρεσπών]], μετονομάστηκε σε ''Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.''

Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια [[Προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία|προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία]] με [[Ενιαίο κράτος|κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης]]. Είναι μέλος του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|ΟΗΕ]], του [[ΝΑΤΟ]], της [[Παγκόσμια Τράπεζα|Παγκόσμιας Τράπεζας]] του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]], του [[Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη|Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη]], της [[Κεντρική Ευρωπαϊκή Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου|Κεντρικής Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου]], [[Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου|Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου]], του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου|Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου]]. Από τον Δεκέμβριο του 2005 είναι υποψήφια προς ένταξη στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]]. 

Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια χώρα με ανώτερο μεσαίο εισόδημα και έχει πράξει σημαντικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις από την ανεξαρτησία της για την ανάπτυξη μιας ανοιχτής οικονομίας. Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια αναπτυσσόμενη χώρα, καταλαμβάνοντας την 82η θέση στον [[Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης|Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης]] και παρέχει κοινωνική ασφάλιση, καθολικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και δωρεάν πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στους πολίτες της.

== Γεωγραφία ==
{{κύριο|Γεωγραφία της Βόρειας Μακεδονίας}}

===Φυσική γεωγραφία===
[[Αρχείο:R.o.Macedonia topography.svg|thumb|left|Τοπογραφικός χάρτης της Βόρειας Μακεδονίας.]]
Έχει συνολική έκταση 25.713 τ.χλμ., επιφάνεια συγκρίσιμη με εκείνη της [[Ολλανδία]]ς.<ref name="geo">{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=1}}</ref> Η επιφάνειά της βρίσκεται μεταξύ 40°50' και 42°20' βόρειου [[γεωγραφικό πλάτος|γεωγραφικού πλάτους]] και 20°27' και 23°05' ανατολικού [[γεωγραφικό μήκος|γεωγραφικού μήκους]].<ref name="kabranova">{{en}} {{cite web|url=http://ageconsearch.umn.edu/bitstream/57349/2/Kabranova%20Romina%20cover.pdf|title=Territorial and Natural Priorities of Macedonia - Important Factor for Tobacco Production Development|author=Romina Kabranova et Zlatko Arsov|publisher=EEA|date=2009|accessdate=28 Νοεμβρίου 2012}}</ref> Η Βόρεια Μακεδονία είναι [[Μεσόγειο κράτος|περίκλειστο]] κράτος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ευρισκόμενο στο κέντρο της [[Βαλκάνια|Βαλκανικής χερσονήσου]]. Χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα έχει σύνορα μήκους 748 χλμ., 228 στον νότο με την Ελλάδα, 148 στην ανατολή με τη [[Βουλγαρία]], 62 στον βορρά με τη [[Σερβία]], 159 στα βορειοδυτικά με το [[Κόσοβο]] και 151 στη δύση με την [[Αλβανία]]. Αποτελεί οδό διέλευσης για τη μεταφορά προϊόντων από την Ελλάδα, μέσω των Βαλκανίων, προς την Ανατολική, Δυτική και Κεντρική Ευρώπη και, μέσω της Βουλγαρίας, προς την Ανατολή.

Η χώρα είναι κατά κύριο λόγο ορεινή και αριθμεί 34 βουνοκορφές ψηλότερες από 2.000 μέτρα. Το ψηλότερο σημείο της, το όρος Κοράμπ, φτάνει τα 2.764 μέτρα.<ref name="geo"/> Η χώρα έχει επίσης λόφους, πεδιάδες, φαράγγια και ποτάμιες κοιλάδες.<ref name="kabranova"/> Η κύρια υδάτινη ροή της χώρας είναι ο [[Αξιός]] (Βαρδάρης), ποταμός που διασχίζει τη χώρα για 301 χιλιόμετρα.<ref name="geo"/> Οι πηγές του βρίσκονται στα βορειοδυτικά της χώρας, διασχίζει τα σύνορα με την Ελλάδα στον νότο και καταλήγει στο [[Αιγαίο]] κοντά στη [[Θεσσαλονίκη]]. Έχει πολλούς παραποτάμους, όπως ο [[Μπρεγκάλνιτσα]], μήκους 225 χλμ., ή ο [[Εριγώνας]], μήκους 207 χλμ.<ref name="geo2">{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=249}}</ref> Η λεκάνη του Αξιού περιλαμβάνει 80% της επιφάνειας της χώρας<ref name="geo2"/> και μόνο δύο μεγάλες υδάτινες ροές δε συμβάλλουν στον ποταμό: πρόκειται για τον [[Μαύρος Δρίνος|Μαύρο Δρίνο]], που χύνεται στην Αλβανία και εκβάλλει στην [[Αδριατική]], και τον [[Στρωμνιτσιώτης|Στρωμνιτσιώτη]], που συμβάλλει στον Στρυμώνα στη Βουλγαρία.<ref>{{cite book|chapter=Drin noir et Stroumitsa|title=Meeting of the Parties to the Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes|author=Economic Commission for Europe|publisher=Nations unies|year=2011|pages=30, 53}}</ref>

[[Αρχείο:LakeMavrovo.jpg|thumb|Λίμνη του [[Μαύροβο (πόλη)|Μαύροβου]].]]
Η χώρα έχει επίσης 53 φυσικές και τεχνητές λίμνες. Η μεγαλύτερη, που είναι επίσης η παλαιότερη στην Ευρώπη, είναι η λίμνη [[Οχρίδα (λίμνη)|Οχρίδα]] με έκταση 349 τ.χλμ., που θεωρείται μία από τις παλαιότερες λίμνες και βιότοπους στον κόσμο.<ref>{{cite web |url=http://www.moe.gov.mk/soer2/ohrid_a.htm |title=Macedonian Ministry of Environment |publisher=Web.archive.org |date= |accessdate=2010-04-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080119010740/http://www.moe.gov.mk/soer2/ohrid_a.htm |archivedate=2008-01-19 |url-status=dead }}</ref> Ακολουθεί η [[Μεγάλη Πρέσπα|Πρέσπα]], με έκταση 274 τ.χλμ. Αυτές οι δύο λίμνες είναι συνοριακές: την Οχρίδα τη μοιράζεται με την Αλβανία και την Πρέσπα με την Αλβανία και την Ελλάδα. Ωστόσο, στη Βόρεια Μακεδονία ανήκει το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς τους.<ref name="geo"/> Η πιο μεγάλη τεχνητή λίμνη είναι εκείνη του [[Τίκφες]], με έκταση 14 τ.χλμ., 30 χλμ. μήκος και βάθος 95 μέτρα·<ref name="climat">{{cite web|url=http://www.macedonia.co.uk/client/index1.aspx?page=249|title=Macedonian climate and waters|publisher=Macedonian cultural and information centre|accessdate=15 Δεκεμβρίου 2013}}</ref> δημιουργήθηκε το 1968 χάρη σε ένα [[υδροηλεκτρικό φράγμα]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.macedonia.co.uk/client/index1.aspx?page=334|title=Macedonian Cities -- Kavadarci Monuments|publisher=Macedonian cultural and information centre|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Η χώρα έχει τέλος αρκετές θερμές πηγές, που έχουν αξιοποιηθεί από την αρχαιότητα. Η πιο θερμή από αυτές τις πηγές έχει νερό θερμοκρασίας 73&nbsp;°C.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.kingmarkoland.com/Upload/Content/Documents/Thermal%20spas%20in%20Macedonia.pdf|title=Thermal waters in Macedonia|author=Mira Gorgieva et Kiril Popovski|accessdate=15 Δεκεμβρίου 2013|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303182751/http://www.kingmarkoland.com/Upload/Content/Documents/Thermal%20spas%20in%20Macedonia.pdf|url-status=dead}}</ref>

Η κοιλάδα του Αξιού διαχωρίζει δύο διακριτά γεωγραφικά σύνολα. Στα δυτικά, το ανάγλυφο είναι πολύ έντονο: μεγάλες οροσειρές που ανήκουν στο [[Δειναρικές Άλπεις|Δειναρικό σύστημα]], όπως το [[όρος Σάρος]], και η μάζα της [[Πίνδος|Πίνδου]], εναλλάσσονται με περίκλειστες πεδιάδες όπως το [[Κοιλάδα Πόλογκ|Πόλογκ]] ή της [[Πελαγονία]]ς. Στα ανατολικά, το ανάγλυφο είναι παλαιότερο και για αυτό πιο ήπιο· και εδώ διασταυρώνεται με πεδιάδες και ανήκει στο σύστημα της [[Ροδόπη]]ς.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.macedonia.co.uk/client/index1.aspx?page=245|title=Macedonian relief|publisher=Macedonian cultural and information centre|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Στο έδαφος της χώρας, που σχηματίστηκε κυρίως κατά την [[Καινοζωική εποχή]], σημειώνεται σημαντική σεισμική δραστηριότητα,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.geosociety.org/maps/2004-dumurdzanov-macedonia/|title=Cenozoic Sedimentary and Volcanic Rocks of Macedonia|publisher=Geological society of America|accessdate=2013-12-15|archive-date=2013-07-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20130731011618/http://www.geosociety.org/maps/2004-dumurdzanov-macedonia/|url-status=}}</ref> αν και πετρώδεις μάζες χρονολογούνται στο [[Προκάμβριο]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://eprints.ugd.edu.mk/2931/1/granitoid_formationsBoev.pdf|title=Granitoid formations in the Republic of Macedonia|publisher=Σχολή Ορυκτών και Γεωλογίας του Στιπ|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Η περιοχή είναι σεισμικά ενεργή· ο τελευταίος μεγάλος σεισμός έλαβε χώρα το 1963 και κατέστρεψε το 80% των [[Σκόπια|Σκοπίων]], της πρωτεύουσας, αφήνοντας πίσω του περισσότερα από 1.000 θύματα.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/26/newsid_2721000/2721635.stm|title=1963: Thousands killed in Yugoslav earthquake|website=BBC On this Day|accessdate=26 Δεκεμβρίου 2013}}</ref><ref>{{cite journal|author=Jakim T. Petrovski|url=http://www.meseisforum.net/1963_skopje.pdf|title=Damaging Effects of July 26, 1963 Skopje Earthquake|journal=Cyber Journal of Geoscience|volume=2|date=|accessdate=2013-12-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100401004715/http://www.meseisforum.net/1963_skopje.pdf|archivedate=2010-04-01|url-status=dead}}</ref> Κατάλοιπα αρχαίας ηφαιστειακής δραστηριότητας είναι υπόγειοι θύλακες [[υδρόθειο|υδροθείου]].<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=91}}</ref>

Τα σύνορά της χώρας έχουν συνολικό μήκος 748 χιλιομέτρων, τα οποία κατανέμεται ως εξής ως προς τις γειτονικές χώρες: 221 χλμ. στα βόρεια με τη Σερβία, 151 χλμ. στα δυτικά με την Αλβανία, 148 χλμ. στα ανατολικά με τη Βουλγαρία, 228 χλμ. στα νότια με την Ελλάδα. Αποτελείται από τις περιοχές της κοιλάδας των Σκοπίων και του υψιπέδου του [[Τέτοβο|Καλκάνδελε ''(Τετόβου)'']] ([[Παλαιά Σερβία]]), καθώς και από ένα μικρό τμήμα του βόρειου τμήματος της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της [[Μακεδονία]]ς, ''(η οποία περιλαμβάνει επίσης την [[Μακεδονία (Ελλάδα)|ελληνική Μακεδονία]] στη βόρεια Ελλάδα, καθώς και τη [[βουλγαρική Μακεδονία]] στη νοτιοδυτική Βουλγαρία)''.{{πηγή}}

Η Βόρεια Μακεδονία που γεωγραφικά ορίζεται ξεκάθαρα από την κεντρική πεδιάδα που δημιουργείται από τον [[Αξιός|Αξιό ''(Βαρδάρη)'']] ποταμό και περικλείεται από διάφορες οροσειρές, οπού βρίσκονται και τα σύνορα του κράτους. Το έδαφος χαρακτηρίζεται ως άγριο και βρίσκεται μεταξύ των οροσειρών [[Όρος Σάρος|Σκάρδος ''(Σαρ)'']] και [[οροσειρά Οσογκόφσκα|Οσογκόφσκα]] που πλαισιώνουν την πεδιάδα που δημιουργεί ο [[Αξιός|Αξιός ''(Βαρδάρης)'']] ποταμός. Τρεις μεγάλες λίμνες&nbsp;— η [[Λίμνη Οχρίδα|Αχρίδα ''(Οχρίδα)'']], η [[Μεγάλη Πρέσπα]] και η [[Λίμνη Δοϊράνη|Δοϊράνη]]&nbsp;— βρίσκονται στα νότια σύνορα και διχοτομούνται από τα σύνορα της [[Αλβανία]]ς και της [[Ελλάδα]]ς.{{πηγή}}

=== Κλίμα ===
[[Αρχείο:Snow at Bistra Mountain, Macedonia.jpg|thumb|Το όρος [[Μπίστρα]] καλυμμένο με χιόνι.]]
Η χώρα έχει τρία κλίματα: [[ηπειρωτικό κλίμα|ηπειρωτικό]] στις βόρειες περιοχές, [[μεσογειακό κλίμα|μεσογειακό]] στον νότο και [[αλπικό κλίμα|αλπικό]] στις περιοχές με υψηλό υψόμετρο.<ref>{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=31}}</ref> Όλη η χώρα γνωρίζει τέσσερις καλά χωρισμένες μεταξύ τους εποχές, με ζεστά και ξερά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες με άφθονη χιονόπτωση. Το εύρος των θερμοκρασιών είναι πολύ μεγάλο, καθώς μπορεί να φτάσει τους -20&nbsp;°C τον χειμώνα και τους 40&nbsp;°C το καλοκαίρι. Οι ψυχρές θερμοκρασίες του χειμώνα επηρεάζονται από βόρειους ανέμους ενώ οι καλοκαιρινοί καύσωνες οφείλονται στην υποτροπική πίεση του Αιγαίου και σε επίδραση από τη [[Μέση Ανατολή]]. Οι καύσωνες αυτοί προκαλούν συχνά ανομβρία. Πράγματι, οι υδατοπτώσεις είναι πολύ λίγες: η κοιλάδα του [[Αξιός|Αξιού]] δέχεται μόλις 450 χιλιοστά νερού τον χρόνο.<ref>{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=73}}</ref> Η ποικιλία των κλιμάτων και η άρδευση επιτρέπουν την καλλιέργεια μεγάλης ποικιλίας φυτών, όπως το [[στάρι]], το [[καλαμπόκι]], οι [[πατάτα|πατάτες]], η [[οπιούχος παπαρούνα]], η [[αραχίδα]], ακόμα και [[ρύζι]].<ref>{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=2}}</ref>

Το κλίμα της χαρακτηρίζεται ως ενδιάμεσο του μεσογειακού και του ηπειρωτικού κλίματος. Η μέση ετήσια ατμοσφαιρική κατακρήμνιση ποικίλει από τα 1700 χιλιοστά στις δυτικές ορεινές περιοχές μέχρι τα 500 χιλιοστά στα ανατολικά της χώρας. Στην πεδιάδα του [[Αξιός|Αξιού ''(Βαρδάρη)'']] και στα ποτάμια της περιφέρειας [[Στρώμνιτσα]]ς, δηλαδή στην ευρύτερη περιοχή της [[Γευγελή]]ς, του [[Βαλάντοβο]], της [[Δοϊράνη (Βόρεια Μακεδονία)|Δοϊράνης]], της [[Στρώμνιτσα]]ς και του [[Ράντοβις]] το κλίμα είναι εύκρατο Μεσογειακό. Οι θερμότερες περιοχές είναι οι [[Σιδηρές Πύλες Αξιού]] ''(Ντεμίρ Κάπια)'' και η [[Γευγελή]], όπου οι θερμοκρασίες τον Ιούλιο και τον Αύγουστο συχνά ξεπερνούν τους 40&nbsp;°C. Το ορεινό κλίμα συναντάται σε όλες τις ορεινές περιοχές της χώρας και χαρακτηρίζεται από τους μακρείς και χιονώδεις χειμώνες και τα σύντομα ψυχρά καλοκαίρια. Την άνοιξη το κλίμα είναι πιο κρύο απ' ό,τι το φθινόπωρο. Το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Μακεδονίας έχει ένα ήπιο ηπειρωτικό κλίμα με ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και σχετικά κρύους και υγρούς χειμώνες. Υπάρχουν 30 μετεωρολογικοί σταθμοί στη χώρα.{{πηγή}}

===Χλωρίδα και πανίδα===
[[Αρχείο:Pelister Molika.jpg|thumb|[[Βαλκανικό πεύκο|Βαλκανικά πεύκα]] στον [[εθνικό δρυμό του Πελιστέρ]].]]
Η Βόρεια Μακεδονία διαθέτει μεγάλο φυσικό πλούτο.<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=101}}</ref> Τα δάση καλύπτουν 35% της επικράτειάς της·<ref name="nature">{{harvnb|Knowlton|2005|p=11}}</ref> στις χαμηλότερες ορεινές περιοχές, κυριαρχούν η [[Δασική οξιά|οξιά]] και η [[καστανιά]], ενώ κάτω από τα 1200 μέτρα υψόμετρο, κυρίως [[κωνοφόρα]], όπως το [[πεύκο]] και η [[ελάτη]]. Η [[συκιά]], το [[κυπαρίσσι]] και η [[καρυδιά (φυτό)|καρυδιά]] φύονται γύρω από την Αχρίδα και την Πρέσπα. Τα δάση σε χαμηλό υψόμετρο φιλοξενούν πολλά άγρια ζώα, όπως [[ελάφι]]α, [[νυφίτσα|νυφίτσες]] και [[αγριόχοιρος|αγριόχοιροι]]. Στα βουνά ζουν [[σαμουά]], [[αίγαγρος|αίγαγροι]], [[λύγκας|λύγκες]] και [[αρκούδα|αρκούδες]]. Οι μεγάλες λίμνες είναι τόποι πλούσιοι σε ψάρια, μερικά από τα οποία, όπως η [[πέστροφα]] της Αχρίδας, είναι ενδημικά, και πτηνά, κυρίως κορμοράνοι και πελεκάνοι.<ref>{{harvnb|Knowlton|2005|p=12}}</ref> Για την προστασία των πιο πλούσιων φυσικών περιοχών, δημιουργήθηκαν τρεις εθνικοί δρυμοί: της [[Εθνικός δρυμός Γκαλιτσίτσα|Γκαλιτσίτσα]], που περιλαμβάνει το ομώνυμο βουνό, ανάμεσα στις λίμνες Οχρίδα και Πρέσπα, του [[Εθνικός δρυμός Μαύροβου|Μαύροβου]], που βρίσκεται στα βουνά στα βορειοανατολικά, και του [[Εθνικός δρυμος Πέλιστερ|Πέλιστερ]] που περικλείει το [[Βαρνούντας|επώνυμο όρος]] και βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της χώρας. Μαζί, καλύπτουν επιφάνεια 1064.88 τετραγωνικών χιλιομέτρων ή 4% της εθνικής επικράτειας.<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=173}}</ref> Η λίμνη της Οχρίδας έχει ταξινομηθεί ως [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς]] από την [[UNESCO]].<ref name="nature"/>

Σε [[Βιογεωγραφία|βιογεωγραφικό]] επίπεδο, η χώρα είναι καλύπτεται κυρίως από [[Δάση φυλοβόλλων και μικτά εύκρατα δάση|εύκρατα δάση]] της [[Επίγεια οικοπεριοχή του WWF|οικοπεριοχής]] των μικτών δασών των Βαλκανίων. Περιλαμβάνει επίσης μικρό μέρος των μικτών δασών της Ροδόπης (στην [[Ανατολική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|ανατολική περιοχή]]) και των [[σκληρόφυλλων και μικτών δασών του Αιγαίου και της Δυτικής Τουρκίας]] (στη [[Νοτιοανατολική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|νοτιοανατολική περιφέρεια]]), καθώς και τη βόρεια προέκταση των [[μικτών δασών της Πίνδου]] (ορεινοί όγκοι [[Βαρνούντας|Πελιστέρ]] και η [[Γκαλιτσίτσα]]).

Αν και η χώρα έχει συντηρήσει ένα πολύ ιδιαίτερο περιβάλλον, υφίσταται πολλές απειλές. Έτσι, τα δάση, ήδη συρρικνωμένα σε ��χέση με τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], είναι θύματα παράνομης υλοτομίας και πυρκαγιών. Τα [[κατσίκα|κατσίκια]] επίσης έχουν παίξει μεγάλο ρόλο στην υποβάθμιση των δασών· ένας νόμος του [[1947]], που καταργήθηκε τη δεκαετία του 1990, είχε απαγορεύσει την εκτροφή τους. Από το τέλος του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου πολέμου]], η κυβέρνηση επιχειρεί προγράμματα αναδάσωσης, αλλά η ξηρή φύση των εδαφών και η έλλειψη οικονομικών μέσων καθιστούν δύσκολο το έργο.<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=115}}</ref> Η μόλυνση που συνδέεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζει κυρίως τις υδάτινες ροές και τις λίμνες, θύματα της γεωργικής άρδευσης, της ροής των λιπασμάτων, των βιομηχανικών αποβλήτων και της απόθεσης σκουπιδιών.<ref name="nature"/> Η ατμοσφαιρική μόλυνση αγγίζει κυρίως τις πόλεις· οφείλεται σε ηλεκτρικά εργοστάσια, σε χημικές και μεταλλουργικές βιομηχανίες και κυρίως στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων, οι επιπτώσεις της οποίας αυξάνουν λόγω της μεγάλης ηλικίας του στόλου αυτοκινήτων και της χρήσης κακής ποιότητας καυσίμων.<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=193}}</ref> Πολλές οικολογικές οργανώσεις μάχονται για τη συντήρηση της φύσης στη χώρα, από τις οποίες αρχαιότερη και σημαντικότερη είναι η «[[Μακεδονική Οικολογική Εταιρεία]]», που ιδρύθηκε το [[1972]].<ref>{{cite web|url=http://www.europeanecology.org/membership/detail.php?i=8|title=EEF Members|publisher=Οικολογική Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100705121505/http://www.europeanecology.org/membership/detail.php?i=8|archivedate=2010-07-05|url-status=dead}}</ref>

===Κατανομή πληθυσμού===
[[Αρχείο:Prilep from Towers of Marko.jpg|thumb|Πανόραμα του [[Πρίλεπ]], τέταρτης μεγαλύτερης πόλης της χώρας.]]
Η Βόρεια Μακεδονία χαρακτηρίζεται από υδροκέφαλη πρωτεύουσα, που συγκεντρώνει το εν τρίτο του πληθυσμού της χώρας και από μεγάλο αριθμό μεσαίων και μικρών πόλεων, 29 στο σύνολο. Η χώρα αριθμεί επίσης 1.637 χωριά και οικισμούς.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.soros.org.mk/konkurs/077/eko-sostojba_eng.htmh|title=The State of the Environment|publisher=Open Society Institute Macedonia|accessdate = 2013-12-14}}{{Dead link|date=Ιούνιος 2015}}</ref> Το 2010 το 59% του πληθυσμού ζούσε σε αστικό περιβάλλον.<ref name="cia">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mk.html|title=Europe :: Macedonia — The World Factbook - Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|accessdate=2019-01-12|archive-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180128152123/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mk.html|url-status=dead}}</ref> Η αγροτική έξοδος, που δεν έχει σταματήσει καθόλου, άφησε 150 χωριά εγκαταλειμμένα και περισσότερα από 450 απειλούμενα από ερήμωση.<ref name="unfpa">{{en}} {{cite web|url=http://www.unfpa.org/public/home/news/pid/8591|title=Addressing Low Fertility in a World of 7 Billion: Macedonians Try Financial Incentives|publisher=Ταμείο Ηνωμένων Εθνών για τον πληθυσμό|date=2011-10-13|accessdate=2013-12-14|archive-date=2014-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20140611060922/http://www.unfpa.org/public/home/news/pid/8591|url-status=dead}}</ref>

Οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές είναι εκείνες των [[Περιφέρεια Σκοπίων|Σκοπίων]] και του [[Κοιλάδα Πόλογκ|Πόλογκ]], που μαζί σχηματίζουν ένα τόξο στα βορειοδυτικά της χώρας, στην άνω κοιλάδα του [[Αξιός|Αξιού]]. Συμπεριλαμβάνουν τις πόλεις του [[Τέτοβο|Τετόβου]], του [[Γκόστιβαρ]] και των [[Σκόπια|Σκοπίων]] και συγκεντρώνουν περίπου το 43% του πληθυσμού της χώρας. Γνωρίζουν την ισχυρότερη δημογραφική ανάπτυξη, που εξηγείται από την αγροτική έξοδο προς τα Σκόπια όπως και από το μεγάλο αριθμό γεννήσεων στην [[Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας|αλβανική μειονότητα]], που αποτελεί τη μεγάλη πλειονότητα στο Πόλογκ. Οι περιοχές του νότου και της ανατολής έχουν ισχνή δημογραφική αύξηση και σημαντικό αγροτικό πληθυσμό, αλλά αριθμούν επίσης μεσαίες πόλεις, όπως τα [[Μπίτολα]], το [[Πρίλεπ]], το [[Στιπ]] και τη [[Στρώμνιτσα]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://xa.yimg.com/kq/groups/23456932/1235201237/name/FDI_Regional_Development_Macedonia.pdf|title=The Challenge of Regional Development in the Republic of Macedonia: The State of the Matter, Issues and Considerations|publisher=The Fiscal Decentralization Initiative for Central and Eastern Europe|author=Risto Karajkov|accessdate = 2013-12-14}}{{Dead link|date=Ιούνιος 2015}}</ref>

{{Μεγαλύτερες πόλεις της Βόρειας Μακεδονίας}}

===Άξονες επικοινωνίας===
[[Αρχείο:Macedonian Motorway M-4.jpg|thumb|Ο αυτοκινητόδρομος M4 μεταξύ Σκοπίων και Τετόβου.]]
Η κοιλάδα του [[Αξιός|Αξιού]] είναι ο κύριος φυσικός άξονας της χώρας· τη διασχίζει από βορά μέχρι νότο και συνδέει το εσωτερικό των Βαλκανίων με το [[Αιγαίο πέλαγος]]. Την πορεία του ακολουθεί ο [[Αυτοκινητόδρομος Α1 (Βόρεια Μακεδονία)|αυτοκινητόδρομος A1]], που είναι μέρος της [[Ευρωπαϊκή Οδός 75|Ευρωπαϊκής Οδού 75]] που συνδέει τη [[Φινλανδία]] με την [[Ελλάδα]], όπως και η σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το [[Βελιγράδι]] με τη [[Θεσσαλονίκη]]. Κατά μήκος του ποταμού βρίσκονται μερικές από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, όπως τα [[Σκόπια]], η πρωτεύουσα, το [[Γκόστιβαρ]] και το [[Βελεσά|Βέλες]]. Ένας άλλος σημαντικός άξονας είναι ο [[ευρωπαϊκός διάδρομος]] VIII, που συνδέει την [[Αδριατική]] με τη [[Μαύρη Θάλασσα]] διασχίζοντας τη χώρα από δυτικά προς ανατολικά. Συγκεκριμένα, αυτός ο άξονας περνάει από την [[Οχρίδα (πόλη)|Οχρίδα]], το [[Τέτοβο]], τα [[Σκόπια]] και το [[Κουμάνοβο]].<ref name="plan">{{en}} {{cite web|url=http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/heritage/cemat/compendium/SpatialPlanMacedonia.pdf|title=Spatial plan of the Republic of Macedonia|publisher=Συμβούλιο της Ευρώπης|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110920000545/http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/heritage/cemat/compendium/SpatialPlanMacedonia.pdf|archivedate=2011-09-20|url-status=live}}</ref>

Το οδικό δίκτυο είναι το πιο αποτελεσματικό δίκτυο μεταφοράς της χώρας, που έχει δρόμους συνολικού μήκους 13.736 χιλιόμετρων, από τα οποία τα 216 ανήκουν στον αυτοκινητόδρομο M1. Το οδικό δίκτυο είναι σε κακή κατάσταση αλλά γίνονται σημαντικά έργα βελτίωσης και επέκτασης, όπως η κατασκευή του [[Αυτοκινητόδρομος Α2 (Βόρεια Μακεδονία)|αυτοκινητόδρομου A2]], που θα συνδέσει το [[2016]] το [[Κουμάνοβο]] με το βουλγαρικό σύνορο.<ref>{{en}} {{Ouvrage|title=MAP 2011-15 Priority Projects|publisher=Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη}}</ref> Καθώς το κράτος δε διαθέτει τα οικονομικά μέσα για τη συντήρηση και την επέκταση του δικτύου, η [[Ευρωπαϊκή τράπεζα για την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη]] χρηματοδοτεί τα σημαντικά κυκλοφοριακά έργα.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://ec.europa.eu/enlargement/archives/ear/fyrom/fyrom.htm|title=Quarterly report to the European Parliament|publisher=Ευρωπαϊκό γραφείο για την ανασυγκρότηση|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110903093832/http://ec.europa.eu/enlargement/archives/ear/fyrom/fyrom.htm|archivedate=2011-09-03|url-status=dead}}</ref> Το οδικό δίκτυο της χώρας ικανοποιεί τα κριτήρια της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] ως προς τα περισσότερα σημεία και λείπει μόνο μια καμπάνια για την [[οδική ασφάλεια]].<ref name="transports">{{en}} {{cite web|url=http://europa.eu/legislation_summaries/enlargement/ongoing_enlargement/tr0012_en.htm|title=The former Yugoslav Republic of Macedonia – Transport|publisher=Union européenne|accessdate = 2013-12-14}}</ref> Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά και τα φώτα πρέπει να είναι αναμμένα και κατά τη διάρκεια της μέρας<ref name="commonweath_uk_macedonia">[http://www.fco.gov.uk/en/travel-and-living-abroad/travel-advice-by-country/europe/macedonia Βρετανική κυβερνητική ιστοσελίδα ''British Foreign and Commonwealth Office'': Macedonia travel advice.] {{en}}</ref>.

Το σιδηροδρομικό δίκτυο έχει μήκος 699 χιλιόμετρα, από τα οποία τα 234 είναι ηλεκτροφόρες γραμμές. Το διαχειρίζεται μια κρατική εταιρεία, οι [[Σιδηρόδρομοι της Βόρειας Μακεδονίας]], αλλά προβλέπεται να ανοιχτεί στην αγορά. Ικανοποιεί τα κριτήρια της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]],<ref name="transports"/> αλλά βρίσκεται σε κακή κατάσταση και επιτρέπεται μόνο η μίσθωση για μεταφορά φορτίου. Η κυβέρνηση έχει ωστόσο προβλέψει την αγορά νέων βαγονιών και μηχανών το [[2013]] για να αντικαταστήσει το υλικό, που τελευταία φορά ανανεώθηκε το [[1979]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/macedonia-opts-replacing-old-trains|title=Macedonia opts replacing old trains|publisher=BalkanInsight|date = 2011-11-08|accessdate = 2013-12-14}}</ref> Έχει δρομολογηθεί η ανανέωση των υπαρχουσών γραμμών όπως και η κατασκευσή μιας γραμμής που θα συνδέει την [[Αλβανία]] και τη [[Βουλγαρία]] και θα περνάει από τα [[Σκόπια]].<ref>{{mk}} {{cite web|url=http://www.mzi.mk/news-info.php?id=45&&cat=3|title=Projets|publisher=Σιδηρόδρομοι της πΓΔΜ|date=2011|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140808093138/http://www.mzi.mk/news-info.php?id=45&&cat=3|archivedate=2014-08-08|url-status=dead}}</ref>

Η χώρα διαθέτει, τέλος, δύο διεθνή αεροδρόμια, των [[Διεθνές Αεροδρόμιο Σκοπίων|Σκοπίων]] και της [[Αεροδρόμιο Αποστόλου Παύλου Οχρίδας|Οχρίδας]], και 10 ακόμη μικρότερα αεροδρόμια, από τα οποία τα 8 έχουν σκληρούς αεροδιαδρόμους<ref name="cia"/>.

== Ιστορία ==
=== Προέλευση του συνταγματικού ονόματος ===
{{δείτε|Μακεδονία (ορολογία)}}
[[Αρχείο:Macedonia overview-el.svg|thumb|Η [[αρχαία Μακεδονία]] και η νεώτερη [[Μακεδονία (περιοχή)|περιοχή της Μακεδονίας]].]]
Η ονομασία ''Μακεδονία'' όριζε αρχικά ένα [[Βασίλειο της Μακεδονίας|αρχαίο βασίλειο]], του οποίου πλέον γνωστός μονάρχης ήταν ο [[Μέγας Αλέξανδρος]]. Οι κάτοικοι του αρχαίου αυτού βασιλείου αποκαλούνταν ''Μακεδόνες'', όρος που προερχόταν από το ''μακεδνός'' που στη δωρική μακεδονική διάλεκτο σήμαινε «μεγάλος» (το επίθετο αυτό είχε κοινή ρίζα με το ουσιαστικό ''μάκρος''). Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι η ονομασία αυτή, ''Μακεδόνες'', αποδόθηκε στους Μακεδόνες καθώς ήταν γνωστό ότι κατοικούσαν σε μεγάλο υψόμετρο<ref>{{harvsp|Hammond|1986|p=12}}</ref>.

Η Μακεδονία όριζε με το πέρασμα του χρόνου μια περιοχή με ποικιλόμορφη γεωγραφική έκταση. Έτσι, πριν από τις κατακτήσεις του [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας]], αντιστοιχούσε στη σημερινή [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|ελληνική Μακεδονία]], ενώ κατά τα τέλη του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], περιελάμβανε όχι μόνο την ελληνική περιοχή, αλλά και τα εδάφη που σήμερα βρίσκονται υπό βουλγαρικό και αλβανικό έλεγχο, καθώς και το νότιο τμήμα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας. Η μεταγενέστερη αυτή μορφή της Μακεδονίας{{ασαφές}} ήταν διαιρεμένη σε τρία οθωμανικά [[βιλαέτι]]α, και πιο συγκεκριμένα αυτά της [[Θεσσαλονίκη]]ς, των [[Βιλαέτι του Κοσόβου|Κοσσυφοπεδίου]] και του [[Βιλαέτι του Μοναστίρ|Μοναστηρίου]],<ref>{{cite book | title=Définition de la Macédoine - Encyclopædia Britannica| year=1911| coauthors=| pages= 216}}</ref> χωρίς ωστόσο να διατηρεί μία ενιαία γεωγραφική ονομασία καθ' όλη την περίοδο της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Τουρκοκρατίας]]. Οι Σλάβοι αποτελούσαν τη μεγαλύτερη αριθμητικά εθνική μειονότητα, χωρίς ωστόσο να αποτελούν και την πλειοψηφία ''(η πλειοψηφία ήταν [[Έλληνες]])''<ref>{{cite book | title=Population de la Macédoine - Encyclopædia Britannica| year=1911|pages=217}}</ref>. Η περιοχή κατελήφθη και στη συνέχεια διαιρέθηκε το 1912 μεταξύ της [[Βουλγαρία]]ς, της [[Ελλάδα]]ς και της [[Σερβία]]ς. Οι σλαβικοί πληθυσμοί σύντομα αφομοιώθηκαν, ωστόσο οι σερβικές και μετέπειτα γιουγκοσλάβικες αρχές συνάντησαν μεγαλύτερη δυσκολία, καθώς η σλαβομακεδονική εθνική ταυτότητα ήταν ανθεκτικότερη εντός της σερβικής Μακεδονίας<ref>{{harvsp|Poulton|2000|p=77}}</ref>. Μετά τον [[ΒΠΠ|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], ο [[Τίτο]] παραχώρησε στους Σλαβομακεδόνες το καταστατικό του έθνους και τους υποσχέθηκε μια ομοσπονδιακή δημοκρατία, η οποία έλαβε την ονομασία «[[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας]]». Κατά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας το 1991, η τελευταία πήρε, την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Πριν από τις πρώτες προσπάθειες των Σλαβομακεδόνων να διεκδικήσουν την κληρονομιά του [[Μέγας Αλέξανδρος|Μεγάλου Αλεξάνδρου]] στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, υπήρχε ήδη αντιπαράθεση με την [[Ελλάδα]] αναφορικά με τη χρήση του όρου «Μακεδονία».<ref>{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/330524708_MACEDONIA_NOSTRA_AN_ANALYSIS_OF_GREECE'S_DISPUTE_WITH_FYROM|title="'Macedonia Nostra'" (PDF).|last=Floudas|first=Demetrius Andreas|date=|website=ResearchGate -- LSE Conference Paper; Greece: Prospects for Modernisation, London, 1994.|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> Πράγματι, σύμφωνα με τους Έλληνες, το δικαίωμα χρήσης του όρου αυτού δεν ανήκε παρά μόνο σε αυτούς, καθώς οι αρχαίοι Μακεδόνες ήσαν πρόγονοί τους, σε αντίθεση με τους Σλάβους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή παρά μόνο τον 7ο αιώνα μ.Χ. και ουδέποτε χρησιμοποίησαν αυτόν τον όρο, παρά μόνο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα.<ref>{{cite journal|last=Floudas|first=Demetrius Andreas|journal=Journal of Political and Military Sociology|volume=24|page=285|url=http://connection.ebscohost.com/c/articles/11160801/name-conflict-conflict-name-analysis-greeces-dispute-fyrom|title=A Name for a Conflict or a Conflict for a Name? An Analysis of Greece's Dispute with FYROM|accessdate=2019-01-24 | year=1996}}</ref> Για τους Σλάβους, ο όρος αυτός τους ανήκει καθώς θεωρούν ότι ήταν το πολυπληθέστερο έθνος στην περιοχή πριν από την εκκίνηση των προγραμμάτων αφομοίωσής τους και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ των γειτονικών κρατών που έλαβε χώρα μετά το 1912. Επίσης, πέραν του ζητήματος της κληρονομιάς της αρχαίας μακεδονικής ιστορίας, η χρήση του όρου «Μακεδονία» από την πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία θεωρείτο από τους Έλληνες ως κίνηση που θα επέφερε εδαφικές διεκδικήσεις επί της [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|ελληνικής Μακεδονίας]], όπου κατοικεί, έως σήμερα, [[σλαβόφωνοι της ελληνικής Μακεδονίας|σλαβική μειονότητα]].<ref>{{en}} {{cite book | title=Claiming Macedonia: the struggle for the heritage, territory and name of the historic Hellenic land, 1862-2004| authorlink=George Constantine Papavizas| publisher=McFarland & Company| year=2006| id=ISBN 9780786423231}}</ref>

Το διεθνές όνομά της το οφείλει στον [[Κίρο Γκλιγκόροφ]] που χειρίστηκε τις διαπραγματεύσεις της ονομασίας ως πρωθυπουργός της υπό ίδρυσης χώρας, του οποίου ο ρόλος υποβαθμίστηκε από τις μετέπειτα κυβερνήσεις και ο ίδιος κατηγορήθηκε ως προδότης από τους Μακεδονιστές για την υποστήριξη της σλαβικής ταυτότητας των Σλαβομακεδόνων.<ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100055_03/01/2012_467915 «Ο ιδρυτής των Σκοπίων έφυγε συκοφαντημένος από τους επιγόνους»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120211165236/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100055_03/01/2012_467915 |date=2012-02-11 }}, άρθρο στην εφημερίδα «Η Καθημερινή», 3 Ιανουαρίου 2012.</ref> Σε δηλώσεις του είχε αρνηθεί την απευθείας σύνδεση του έθνους του με τον Μέγα Αλέξανδρο, υποστηρίζοντας ότι οι [[Σλαβομακεδόνες]] είναι [[Σλάβοι]] που κατέφθασαν στην περιοχή τον 6ο μ.Χ. αιώνα.<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/kiro-gligorov-president-of-macedonia-throughout-the-nineties-6286840.html|title=Kiro Gligorov: President of Macedonia throughout the Nineties|work=The Independent|language=en-GB|accessdate=2018-11-25|archive-date=2018-01-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129190750/http://www.independent.co.uk/news/obituaries/kiro-gligorov-president-of-macedonia-throughout-the-nineties-6286840.html|dead-url=dead}}</ref>

=== Προϊστορία της περιοχής ===
[[Αρχείο:Cocev kamen.jpg|thumb|Ο αρχαιολογικός χώρος του [[Τσότσεφ Κάμεν]], ο οποίος περιλαμβάνει ένα διακοσμημένο σπήλαιο.]]

Το έδαφος της σημερινής δημοκρατίας ήταν κατοικημένο από τη [[Νεολιθική περίοδος|Νεολιθική Περίοδο]]. Ο παλαιότερος, έως σήμερα, αρχαιολογικός χώρος είναι αυτός του Βέρτσνικ, ο οποίος βρίσκεται εντός του [[Στιπ|Δήμου του Στιπ]]. Άρχισε να κατοικείται από το 7.000 π.Χ., με τους πρώτους του κατοίκους να έχουν γνώσεις [[αγροκαλλιέργεια]]ς και [[αγγειοπλαστική]]ς, ενώ ήταν μη νομαδικός πληθυσμός<ref>{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=3}}</ref>. Αρκετοί τοπικοί πολιτισμοί, οι οποίοι είναι αναγνωρίσιμοι από ιδιαιτερότητες που παρατηρήθηκαν σε αγγεία παραγωγής τους, έρχονταν αντιμέτωποι μεταξύ τους, ενώ διαδέχονταν ο ένας τον άλλο. Οι πολιτισμοί αυτοί τις περισσότερες φορές συγγένευαν με άλλους γειτονικούς πολιτισμούς, όπως αυτόν της [[Πολιτισμός της Βίντσα|Βίντσα]] που αναπτύχθηκε στη [[Σερβία]], ωστόσο διέθεταν ορισμένα ιδιαίτερα σε αυτούς χαρακτηριστικά, όπως τη χρήση άσπρης μπογιάς για τη διακόσμηση των αγγείων τους<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.emis.de/monographs/jablan/chap24.htm|title=Macedonian "Neolithic revolution"|author=Vasil Ilyov|publisher=Novi soznanija za pismenosta, jazikot i kulturata na drevnite makedonci|accessdate=18 Μαρτίου 2011|archive-date=2012-11-22|archive-url=https://www.webcitation.org/6CLzB3X5h?url=http://www.emis.de/monographs/jablan/chap24.htm|url-status=dead}}</ref> και την παρασκευή μικρών τελετουργικών αγαλματιδίων, τα ''Magna mater'', μια γυναικεία μορφή η οποία ήταν ενσωματωμένη σε ένα μικρό πήλινο σπίτι<ref name="sainsbury"/>.

Χάρις στις επαφές που είχε με την αδριατική [[Ιλλυρία]], η περιοχή εισήλθε στην [[Εποχή του Ορείχαλκου]] στις αρχές του [[2η χιλιετία π.Χ.|2ης χιλιετίας π.Χ.]] Οι οικισμοί της περιόδου αυτής ήταν χτισμένοι από πέτρα και βρίσκονταν, ορισμένες φορές, σε απρόσιτες τοποθεσίες, ώστε να μπορούν να προστατευθούν από ενδεχόμενες επιδρομές. Πράγματι, στην περιοχή συχνά εισέβαλαν [[Πρωτοϊνδοευρωπαίοι|Ινδοευρωπαίοι]] κατά τις τελευταίες δεκαετίες της [[3η χιλιετία π.Χ.|3ης χιλιετίας π.Χ.]] και μέχρι τη [[Μέση Εποχή του Ορείχαλκου]].<ref name="sainsbury">{{en}} {{cite web |url=http://www.city.fujioka.gunma.jp/f_bunkazai/irishu/SCVA_Unearthed_20pp_Gallery+Guide.pdf|title=Unearthed|publisher=Sainsbury's Centre for Visual Arts, Norwich|accessdate=18 Μαρτίου 2011}}{{Dead link|date=Ιούνιος 2015}}</ref> Το μεγαλιθικό παρατηρητήριο του [[Κόκινο]] αποτελεί το πλέον σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα εκείνης της περιόδου. Είχε διαστάσεις 100 επί 50 μέτρα<ref>{{en}} {{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5413|title=Archaeo-astronomical Site Kokino|publisher=Unesco|accessdate=28 Νοεμβρίου 2012}}</ref> και ήταν, σύμφωνα με τη [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]], το τέταρτο αρχαιότερο παγκοσμίως παρατηρητήριο μετά το [[Αμπού Σιμπέλ]], το [[Στόουνχετζ]] και το [[Άνγκορ Βατ]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://sunearthday.gsfc.nasa.gov/2005/images/ao_poster.pdf|title=Ancient observatories Timeless knowledge|date=2005|author=|publisher=NASA|accessdate=18 Μαρτίου 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CLzDmb2l?url=http://sunearthday.gsfc.nasa.gov/2005/images/ao_poster.pdf|archivedate=2012-11-22|url-status=dead}}</ref>

[[Αρχείο:Heraclea Lyncestis 2.JPG|thumb|left|Τα ρωμαϊκά ερείπια της [[Ηράκλεια Λυγκηστίς|Ηράκλειας Λυγκηστίδος]].]]

Η περιοχή γνώρισε νέες εισβολές την περίοδο μεταξύ του 1300 και του 1200 π.Χ. Υπεύθυνα γι' αυτές ήταν φύλα του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]]<ref name="sainsbury"/> και [[Ιλλυρία|Ιλλυριοί]]<ref name="georgievap5">{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=5}}</ref> που διέσχισαν τη χώρα και σταδιακά αφομοιώθηκαν με τον τοπικό πληθυσμό. Μαζί τους έφεραν τη χρήση και επεξεργασία του [[Σίδηρος|σιδήρου]]<ref name="sainsbury"/> και ενθάρρυναν το εμπόριο με τις ιωνικές αποικίες οι οποίες βρίσκονταν επί των ακτών της Αδριατικής<ref name="georgievap5"/>. Η [[Εποχή του Σιδήρου]] στην περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας ξεκίνησε περί το 1200 π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 400 π.Χ. Η περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας επηρεάστηκε αυτό το διάστημα από το [[Βασίλειο της Μακεδονίας]] που βρίσκονταν λίγο νοτιότερα και χαρακτηρίζονταν από την κατασκευή μεγάλων νεκροπόλεων για τους ευγενείς, κάτι που έδειχνε την ύπαρξη οργανωμένου μοναρχικού πολιτεύματος, οργανωμένου κατά την [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαιοελληνική]] παράδοση. Το βασίλειο της [[Παιονία]]ς είναι ένα από τα βασίλεια της περιοχής που επηρεάστηκε από τους [[Έλληνες]].<ref>{{harvsp|Hammond|1986|p=38}}</ref> Ήταν εκείνη την εποχή που το [[Βασίλειο της Μακεδονίας]] έκανε την εμφάνισή του στα νότια της [[Ελλάδα]]ς. Τα βόρεια σύνορά του αντιστοιχούσαν με τα σημερινά νότια σύνορα της Βόρειας Μακεδονίας<ref name="soros2">{{en}} {{cite web|url=http://www.soros.org.mk/archive/G01/A01/aar0101.htm|title=ANCIENT MACEDONIA (from the Neolithic Age to the Middle Ages)|author=|date=|work=|publisher=Foundation Open Society Institute Macedonia|accessdate=20 Μαρτίου 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CLzGGtJj?url=http://www.soros.org.mk/archive/G01/A01/aar0101.htm|archivedate=2012-11-22|url-status=dead}}</ref>.

Μετά τον 6ο αιώνα π.Χ., η ελληνική επιρροή συνεχώς αυξανόταν στην περιοχή<ref name="unet">{{en}} {{cite web |url=http://www.unet.com.mk/mian/precul.htm|title=Pre-Slavic Culture in Macedonia|date=1996|author=Jovan Pavlovski et Mishel Pavlovski|publisher=MI-An Publishing|accessdate=28 Νοεμβρίου 2012}}</ref> και η τελευταία καλύφθηκε από οχυρωμένες πόλεις οι οποίες κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την περσική εισβολή του 490 π.Χ. Το Βασίλειο της Παιονίας, του οποίου το έδαφος αντιστοιχούσε στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, τελικώς κατελήφθη από τον [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας]] το 358 π.Χ.<ref name="britannica">{{en}} {{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/438110/Paeonia|title=Paeonia|date=2011|author=|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=18 Μαρτίου 2011}}</ref>

===Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία===
Οι Ρωμαίοι προσάρτησαν οριστικά την περιοχή τον 2ο αιώνα π.Χ. Οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν [[ρωμαϊκή οδός|οδούς]], ίδρυσαν πόλεις, όπως οι ''[[Σκούποι]]'' (σημερινά [[Σκόπια]]) και αναδιοργάνωσαν τις πόλεις των οποίων η κατασκευή ήταν παλαιότερη, όπως η [[Ηράκλεια Λυγκηστίς]] (σημερινά [[Μπίτολα]]) ή οι [[Στόβοι]], οι οποίοι έγιναν κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. η δεύτερη μεγαλύτερη μακεδονική πόλη μετά τη [[Θεσσαλονίκη]].<ref>{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=7}}</ref> Ο [[Χριστιανισμός]] βρήκε πρόσφορο έδαφος στην περιοχή κυρίως μετά τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ., ενώ περίπου 130 βασιλικές που χρονολογούνται από εκείνη την περίοδο έχουν ανακαλυφθεί στα εδάφη της Βόρειας Μακεδονίας <ref name="unet"/>. Η ευρύτερη περιοχή, ωστόσο, παρέμενε υπό ελληνική πολιτισμική επιρροή<ref>{{cite book | title=Ligne Jirecek - Где се налазила Србија од VII до XII века (историјско-географско разматрајње) проблеми и знања| first=Relja | last=Novaković | authorlink=Relja Novaković| year=2008| pages=218| publisher=Ιστορικό Ινστιτούτο Βελιγραδίου, Σερβία}}</ref>.

=== Βυζαντινή Αυτοκρατορία - Η άφιξη των Σλάβων===
[[Αρχείο:Europe around 650.jpg|thumb|300px|right|Οι Σλάβοι στην Ευρώπη κατά το 650]]
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 395 διαιρείται σε ανατολικό και δυτικό κράτος, με πρωτεύουσες την [[Κωνσταντινούπολη]] και τη Ρώμη αντίστοιχα. Η περιοχή της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας περιλαμβάνεται στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, γνωστή στη δύση ως [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]. Από το 500 [[Σλάβοι]] από την ανατολική Γερμανία διασχίζουν τον Δούναβη και εγκαταστάθηκαν στη Βαλκανική χερσόνησο<ref>Valentina Georgieva et Sasha Konechni, Historical Dictionnary of the RM, Scarecrow Press, 1998, σελ. 8 </ref>. Τον 7ο αιώνα φτάνουν στα εδάφη της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας και οι φυλές που εγκαθίστανται μόνιμα εκεί<ref>Andrew Rossos, Macedonia and the Macedonians: A History, Hoover Press, 2008, σελ. 25 </ref>. Η Γιουγκοσλαβική Στρατιωτική Εγκυκλοπαίδεια κατατάσσει τους προγόνους της πλειονότητας των σημερινών κατοίκων της Βόρειας Μακεδονίας ως [[Σλάβοι|Σλάβους]], ανθρώπους των πρώτων Σλαβικών φυλών: [[Βερζήτες]], [[Σαγουδάτες]], [[Στρουμιάνοι]] και άλλοι, οι οποίοι κατέφτασαν στην περιοχή τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Στην περιοχή της Αχρίδας κατέφθασε η Σλαβική φυλή των Βερζητών και εποίκησε τις σημερινές πόλεις της Αχρίδας, Καβανταρτσίου, Πρίλαπου, Μοναστηρίου και Δίβρης και όλη την περιοχή που αυτές περιβάλλουν. Οι Βυζαντινοί συγγραφείς άρχισαν να αποκαλούν αυτήν την περιοχή Σκλαβηνία<ref>{{Cite web |url=http://www.ohrid.org.mk/eng/istorija/sloveni.htm |title=History of Ohrid THE ARRIVAL OF THE SLAVS. |accessdate=2013-06-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130728102627/http://www.ohrid.org.mk/eng/istorija/sloveni.htm |archivedate=2013-07-28 |url-status=dead }}</ref>. Στο κέντρο της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας εγκαταστάθηκαν οι σλάβοι Σαγουδάτες εποικίζοντας την περιοχή κατά μήκος του ποταμού Μπρεγκάλνιτσα (Καμένιτσα, Κότσανη, Βίνιτσα, Στιπ) και τις δυτικές, προς τον νότο, όχθες του ποταμού Βαρδάρη (Αξιού).<ref>[http://books.google.gr/books?id=GlABAAAAMAAJ&q=sagudati&dq=sagudati&hl=en&sa=X&ei=rUjFUfOMIsmtPPO9gZAI&ved=0CD4Q6AEwAzge Izvori za historiju naroda Jugoslavije: srednji vijek]</ref><ref>[http://books.google.gr/books?id=hE5PxJjrI8AC&pg=PA25&lpg=PA25&dq=sagudati&source=bl&ots=3dlG78sQyo&sig=NFnPVVM17n0eL_lu-re-7F5kqpo&hl=en&ei=YMhOTMbRDoWkONGC8N8C&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y Macedonia and the Macedonians: A History]</ref> Στην ανατολική πλευρά της χώρας εγκαταστάθηκαν οι Στρουμνιάνοι. Η σλαβική αυτή φυλή πήρε το όνομα της από τον ποταμό Στρούμιτσα (Στρωμνιτσιώτης), εποίκησε τη Στρώμνιτσα και όλη την ανατολική περιοχή<ref>[http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000047/st023.shtml ВТОРЖЕНИЯ СЛАВЯН И ИХ РАССЕЛЕНИЕ НА ТЕРРИТОРИИ ВИЗАНТИЙСКОЙ ИМПЕРИИ]</ref>.

Υπό τη βασιλεία του Χαν των Βουλγάρων [[Πρεσιάν]] (836-852) η Βουλγαρία φάνηκε να επεκτείνεται ελέγχοντας πλέον πολλές Σλαβικές φυλές που ζούσαν στην περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας. Οι Σλάβοι της περιοχής δέχτηκαν τον Χριστιανισμό ως δική τους θρησκεία γύρω στον 9ο αιώνα, όταν Τσάρος της Βουλγαρίας ήταν ο [[Βόρις Α΄|Μπόρις Α΄]].

Το 1014, ο βυζαντινός Αυτοκράτορας [[Βασίλειος Β´|Βασίλειος Β΄]] νίκησε τον στρατό του Τσάρου [[Σαμουήλ της Βουλγαρίας]] και το 1018 οι Βυζαντινοί ανέκτησαν τον έλεγχο της περιοχής (και όλων των Βαλκανίων) για πρώτη φορά ύστερα από τον 7ο αιώνα. Επί Βυζαντίου η περιοχή ονομαζόταν Μοναστήρι. Παρόλα αυτά, στα τέλη του 12ου αιώνα, η παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας οδήγησε στη διεκδίκηση της περιοχής από διάφορες πολιτικές οντότητες, με μία σύντομη [[Νορμανδία|Νορμανδική]] κατοχή τη δεκαετία του 1080.

Τον 13ο αιώνα, η ανανεωμένη Βουλγαρική Αυτοκρατορία επανέκτησε τον έλεγχο της περιοχής, κατάσταση η οποία ανατράπηκε σύντομα λόγω πολλών πολιτικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε η Βουλγαρία στο εσωτερικό της, όταν η περιοχή της Μακεδονίας κατακτήθηκε ξανά από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στις αρχές του 14ου αιώνα. Λίγα χρόνια αργότερα η περιοχή πέρασε στα χέρια της Σερβικής Αυτοκρατορίας. Οι Σέρβοι θεωρούσαν τον εαυτό τους απελευθερωτές της Σλαβικής οικογένειας από τον Βυζαντινό δεσποτισμό, αλλά και κατακτητές των Ρωμαίων, γι' αυτό και μετονόμασαν της Αυτοκρατορία τους σε «Αυτοκρατορία των Σέρβων και των Ρωμαίων». Τα Σκόπια έγιναν η πρωτεύουσα της νέας αυτοκρατορίας του Σέρβου Τσάρου [[Στέφανος Δουσάν|Στέφανου Δουσάν]].

[[Αρχείο:Sanjak of Üsküb, Ottoman Balkans (late 19th century).png|thumb|left|Το [[Σαντζάκι Σκοπίων]] στο [[Βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου|Βιλαέτι Κοσσυφοπεδίου]] της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]].]]
Μετά τον θάνατο του βασιλιά Ντουσάν, η εμφάνιση ενός νέου αδύναμου διαδόχου οδήγησε σε πολιτική σύγκρουση των Σέρβων αριστοκρατών, οι οποίοι επιχειρώντας να συγκεντρώσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κομμάτια εξουσίας κατόρθωσαν να χωρίσουν τα Βαλκάνια για μία ακόμη φορά. Η συγκεκριμένη κρίση συνέπεσε με την άνοδο της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] και τις πρώτες επεκτατικές της κινήσεις προς την Ευρώπη. Η [[Ηγεμονία του Πρίλεπ]] υπήρξε ένα από τα βραχύβια κράτη που εμφανίστηκαν ύστερα από την κατάρρευση της Σερβικής Αυτοκρατορίας τον 14ο αιώνα.<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=y2d6OHLqwEsC&pg=PA275&dq=KINGDOM+OF+PRILEP&q=KINGDOM%20OF%20PRILEP |title=The last centuries of Byzantium, (1261–1453) by Donald MacGillivray Nicol |publisher=Google Books |year= 1993|accessdate=2010-04-28|isbn=9780521439916|page=500|author1=Nicol, Donald Macgillivray}}</ref>
 
===Οθωμανική Αυτοκρατορία===
Με το Βυζάντιο κατακερματισμένο και χωρίς να έχει παραμείνει κάποια αξιόλογη δύναμη στις χριστιανικές βαλκανικές χώρες, οι Οθωμανοί κατόρθωσαν σχετικά εύκολα να κατακτήσουν τα κεντρικά Βαλκάνια και να τα διατηρήσουν υπό την κυριαρχία τους για τους επόμενους πέντε αιώνες. Καθοριστική ήττα του Σερβικού στρατού που έκρινε το μέλλον της περιοχής θεωρείται η [[Μάχη του Κόσοβο|μάχη του Κοσσυφοπεδίου]] το 1389. Μέχρι το τέλος του 14ου αιώνα, οι Οθωμανοί είχαν κατακτήσει όλα τα εδάφη της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, με την κατάκτηση των Σκοπίων στις 19 Ιανουαρίου 1392. Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η περιοχή στην αρχή ανήκε στο βιλαέτι του Πρίζρεν, κατόπιν στο βιλαέτι του Μαναστίρ ([[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστηρίου]]) και οριστικά στο [[βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου]]<ref>{{cite web|title=ИМИЊАТА НА СКОПЈЕ - ВЕСТ, Понеделник 3/17/2008|url=http://star.vest.com.mk/default.asp?id=148823&idg=8&idb=2325&rubrika=Skopje|accessdate=2013-10-23|quote=Откако Афуз-паша бил поставен за одговорен за Косовскиот вилает, во кој влегувал и Скопскиот санџак, успеал да воспостави ред и мир|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140802205640/http://star.vest.com.mk/default.asp?id=148823&idg=8&idb=2325&rubrika=Skopje|archivedate=2014-08-02|url-status=dead}}</ref> του οποίου τα Σκόπια για ένα διάστημα υπήρξαν και πρωτεύουσα του.
Από το 1725 έδρασε στην περιοχή ο [[Θεόκλητος Πολυειδής]], [[Έλληνας]] λόγιος, [[Ορθόδοξη Εκκλησία|κληρικός]] και εκπαιδευτικός της περιόδου του [[Νεοελληνικός διαφωτισμός|Νεοελληνικού Διαφωτισμού]], ως [[Ιερά Μητρόπολις Πολυανής και Κιλκισίου|επίσκοπος Πολυανής]], με έδρα την πόλη της [[Παλαιά Δοϊράνη|Παλαιάς Δοϊράνης]] (βυζαντινή Πολυανή).<ref>Εγκυκλοπαίδεια «Δομή», τόμος ΙΓ΄ [http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=44428:polyeidhs_ueoklhtos λήμμα:Πολυειδής, Θεόκλητος]</ref><ref>{{ Cite book
|    author = [[Ανδρόνικος Δημητρακόπουλος]]
|     title = Ορθόδοξος Ελλάς: ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λατίνων και περί των συγγραμμάτων αυτών
| publisher = Τύποις Μέτζγερ και Βίττιγ
|  location = Εν Λειψίαι
|      year = 1872
|     pages = 177-178
|       url = http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/2/5/3/metadata-01-0001410.tkl
|accessdate = 12 Δεκεμβρίου 2010
}} </ref>

==== Η εθνική αφύπνιση των Βουλγάρων και οι Βαλκανικοί πόλεμοι ====
[[Αρχείο:Bulgarian-Exarchate-1870-1913.jpg|thumb|right|200px|Περιοχές που ανήκαν στο Βουλγαρικό εξαρχάτο (1870-1913).]]
Η Οθωμανική διακυβέρνηση στην περιοχή θεωρήθηκε σκληρή. Πολλοί από τους μεταρρυθμιστές της [[Βουλγαρική Εθνική Αναβίωση|Βουλγαρικής Εθνικής Αναβίωσης]] του 18ου αιώνα προέρχονταν από τη συγκεκριμένη περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των [[Αδελφοί Μιλαντίνωφ|Αδελφών Μιλαντίνωφ]],<ref name='Phillips'>{{cite book	| last =Phillips| first =John| title =Macedonia: Warlords and Rebels in the Balkans| url =https://archive.org/details/macedoniawarlord00phil| publisher =I.B.Tauris| year =2004| isbn =186064841X| page =[https://archive.org/details/macedoniawarlord00phil/page/n51 41] }}</ref> [[Ράικο Ζίνζιφοφ]], [[Γιοακίμ Καρτσόβσκι]],<ref>Becoming Bulgarian: the articulation of Bulgarian identity in the nineteenth century in its international context: an intellectual history, Ost-European studies, Janette Sampimon, Pegasus, 2006, ISBN 90-6143-311-8, σ. 234.</ref> [[Κίριλ Πεϊτσίνοβιτς]]<ref>James Franklin Clarke, Dennis P. Hupchick - "The pen and the sword: studies in Bulgarian history", Columbia University Press, 1988, ISBN 0-88033-149-6, σ. 221 (...Peichinovich of Tetovo, Macedonia, author of one of the first Bulgarian books...)</ref> και άλλοι. Οι επισκοπές των Σκοπίων, Ντεμπάρ, Μπίτολα, Οχρίδα, Βέλες και Στρούμιτσα ψήφισαν να γίνουν μέλη του [[Βουλγαρικού Εξαρχάτου]] μετά από τη θέσπισή του το 1870.<ref>Gawrych, George Walter (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. I.B.Tauris. σ. 28. ISBN 1-84511-287-3.</ref>

Αρκετά κινήματα που είχαν ως στόχο τη δημιουργία μιας αυτόνομης «[[Ενωμένη Μακεδονία|Ενωμένης Μακεδονίας]]», η οποία θα περιελάμβανε ολόκληρη την π��ριοχή της [[Μακεδονία (περιοχή)|Μακεδονίας]], άρχισαν να ανέρχονται στα τέλη του 19ου αιώνα. Μεταξύ των πρώτων οργανώσεων με αυτόν τον σκοπό υπήρξαν οι αποκαλούμενες Βουλγαρικές Μακεδονικές-Αδριανουπολίτικες Επαναστατικές Επιτροπές. Συγκεκριμένα, το [[1893]] [[Μακεδόνες Βούλγαροι]] (Βούλγαροι που κατάγονται από την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας) ίδρυσαν την τότε БМОРК (''Български Македоно-Одрински революционни комитети'' – ''Βουλγάρικη Επαναστατική Ένωση Μακεδονίας-Αδριανούπολης''), το μετέπειτα [[ΒΜΡΟ]] (''Вътрешна македонска революционна организация'' - ''Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση'') και ξεκινάει έτσι ο αγώνας για την ανεξαρτησία. Η πρώιμη οργάνωση δεν διακήρυττε καμία εθνική ταυτότητα· ήταν επίσημα ανοικτή στο να «ενώνει όλα τα απογοητευμένα στοιχεία στις περιοχές της Μακεδονίας και της Αδριανούπολης, ανεξαρτήτως εθνικότητας».<ref name=glenny>"...uniting all the disgruntled elements in Macedonia and the Adrianople region, regardless of their nationality...", Μ. Glenny, "The Balkans"</ref> Η πλειοψηφία των μελών του ωστόσο ήταν [[Μακεδόνες Βούλγαροι]].<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=AIET_7ji7YAC&pg=PA209&lpg=PA209&dq=Internal+Macedonian+Revolutionary+Organization+BULGARIAN+IMRO |title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 2, Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey 1808-1975, από τον Stanford J. Shaw, 1977, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-29166-8, σσ. 209 |publisher=Books.google.bg |date= 1977-05-27|accessdate=2010-04-28|isbn=9780521291668}}</ref> Το 1903 το ΒΜΡΟ οργάνωσε την [[Εξέγερση του Ίλιντεν|Εξέγερση του Ίλιντεν-Πρεομπράζχενι]] (προφήτη Ηλία) κατά των [[Οθωμανοί|Οθωμανών]], η οποία παρά τις αρχικές επιτυχίες, συμπεριλαμβανομένου του σχηματισμού της «Δημοκρατίας του Κρουσόβου», συνετρίβη με πολλές ανθρώπινες απώλειες. Παρά την αποτυχία της, η εξέγερση προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον για το [[μακεδονικό ζήτημα]].<ref>Encyclopædia Britannica Online, 2011, [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/354223/Macedonia λήμμα Macedonia].</ref>

Μολονότι ο [[Εθνικισμός|εθνικιστής]] ηγέτης [[Γκότσε Ντέλτσεφ]] (Goce Delčev) από το [[Κιλκίς]] πέθανε πριν την εξέγερση του Ίλιντεν, έγινε σύμβολο του Βουλγαρικού και Σλαβομακεδονικού εθνικισμού στο βόρειο τμήμα της ευρύτερης περιοχής της ιστορικής [[Μακεδονία]]ς, καθώς και στην περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας,<ref>Keith Brown, ''Villains and Symbolic Pollutions in the Narratives of Nations'', στο ''Balkan Ιdentities: Νation and Μemory'' (επιμ. Mariana Nikolaeva Todorova), C. Hurst & Co. Publishers, 2004, ISBN 1-85065-715-7, [http://books.google.com/books?id=xM2Q_l4CfNAC&pg=PA238&dq=delchev+macedonia+bulgarian&lr=&hl=bg#v=onepage&q=delchev%20macedonia%20bulgarian&f=false σελ. 238].</ref> και το ΒΜΡΟ συνέχισε τον αγώνα κατά της Σερβίας, η οποία πήρε τον έλεγχο της γεωγραφικής περιοχής της [[Μακεδονία του Βαρδάρη|Βόρειας Μακεδονίας]] (ή ''Μακεδονίας του Βαρδάρη'', -αναφέρεται αποκλειστικά- από τους μη Έλληνες), το [[1913]] με τη [[Συνθήκη Βουκουρεστίου (1913)|Συνθήκη του Βουκουρεστίου]]. Μετά τον [[Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] ο οργανισμός χωρίστηκε στην [[Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση]] (IMRO) και στην [[Εσωτερική Θρακική Επαναστατική Οργάνωση]] (ITRO).<ref>[http://www.kroraina.com/knigi/mni/mni4_1.html Circular letter No9] issued by a secret meeting of former IMARO activists and members of its Central committee, held on December 20, 1919, cited in a collective research of the Macedonian Scientific Institute, "Освободителните борби на Македония", part 4, Sofia, 2002, retrieved on October 26, 2007: ''"Поради изменилите се условия в Македония и Тракия от Балканските войни насам, организацията се преименува от ВМОРО на ВМРО, като нейната цел си остава извоюване на автономия и обединение на разпокъсаните части на Македония."'' {{bg}}</ref>

Μετά το πέρας των δύο [[Βαλκανικοί πόλεμοι|Βαλκανικών Πολέμων]] το 1912 και 1913, τα εναπομείνοντα εδάφη της [[Ρούμελη (Οθωμανική)|οθωμανικής Ρούμελης]], της διαλυμένης πλέον Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μοιράστηκαν μεταξύ [[Ελλάδα]]ς, [[Βουλγαρία]]ς και [[Σερβία]]ς. Η περιοχή που βρίσκεται σήμερα η Βόρεια Μακεδονία ονομάστηκε επίσημα [[Νότια Σερβία (επαρχία)|Νότια Σερβία]] (Južna Srbija, Јужна Србија / Γιούζνα Σρμπιγια).

=== Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ===
[[Αρχείο:Havoc of War - Refugees - Miscellaneous - How Greek refugees traveled through Bulgaria when the war closed. Into a box car as many of these refugees were crowded as possible, enduring intense suffering from expos(...) - NARA - 31483843.jpg|thumb|Εξόριστοι Έλληνες της [[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|βουλγαρικής κατοχής (1916-1918)]] επιστρέφουν από τις περιοχές εξορίας (σημερινή Βόρεια Μακεδονία και Βουλγαρία), το 1918 σε κλειστά βαγόνια τραίνων, τα οποία προορίζονταν για μεταφορά ζώων και εμπορευμάτων (φωτογραφία Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού).]]
Το [[Κίτσεβο]], το [[Γκόστιβαρ]], το [[Σεβλίεβο]], το στρατόπεδο της [[Σούμεν|Σούμλας]] και το Κάρνομπατ, αποτέλεσαν τόπο εξορίας για 42.000 Έλληνες<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/1/d/9/metadata-01-0000325.tkl ''Η Ελλάς του 1910-1920'', Γεωργίου Βεντήρη : Αθήνα 1931, Identifier: 000074165, σ.σ.106-131]</ref>, ηλικίας κυρίως 17-60 ετών, που προέρχονταν από τα ελληνικά εδάφη της Ανατολικής Μακεδονίας που βρίσκονταν υπό [[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|βουλγαρική κατοχή (1916-1918)]]. Η διαδικασία εκτοπισμού των Ελλήνων από τον βουλγαρικό στρατό κατοχής ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1917 και διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια. Τα καραβάνια των αιχμαλώτων μεταφέρονταν πεζή και στη συνέχεια με τρένα κάτω από αντίξοες συνθήκες. Ακόμη δυσμενέστερες όμως υπήρξαν οι συνθήκες διαβίωσής τους στη βαλκανική ενδοχώρα με εξοντωτική συμμετοχή σε χειρωνακτικά έργα. Από τους αιχμαλώτους περίπου 12.000 δεν κατόρθωσαν τελικά να επιστρέψουν ζωντανοί.<ref>[http://www.kathimerini.gr/438308/article/epikairothta/ellada/h-voylgarikh-eisvolh-sthn-anat-makedonia Η βουλγαρική εισβολή στην Ανατ. Μακεδονία -του Ιακωβου Μιχαηλιδη, εφημερίδα Καθημερινή 25.09.2011]</ref><ref>[http://www.imdramas.gr/files/publications/calendar2016.pdf Ιερά Μητρόπολις Δράμας - Ημερολόγιο αφιερωμένο στη μνήμη των θυματων της Β' Βουλγαρικής Κατοχής, επισυμβάσαν κατά τα έτη 1916-1918.]</ref><ref>Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς, Ἀνατολική Μακεδονία 1916-1918, ἐπιμέλεια Ν. Ρουδομέτωφ, τ. 2ος, Ἱστορικό Λογοτεχνικό Ἀρχεῖο Καβάλας, Καβάλα 2008.</ref><ref>Β.Σ. Κάρτσιου, Ἡ Γενοκτονία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας κατά τή 2η Βουλγαρική Κατοχή (1916-18), ἐκδ. Ἐρωδιός, Θεσσαλονίκη 2010.</ref><ref>Δημ. Πασχαλίδη, Ἡ Ἔκθεση τοῦ Ν.Μπακόπουλου, Νομάρχη Δράμας κατά τή δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας(1916-18).</ref><ref>Δ. Πασχαλίδη, Τά δεινοπαθήματα τῆς Χωριστῆς κατά τή δεύτερη βουλγαρική κατοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας, Χωριστή 2006.</ref><ref>Δημ. Πασχαλίδη,Ἡ Χωριστή Δράμας (Τσατάλτζα) κατά τή δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας (1916-18).</ref><ref>Ἀρχιμ. Γαβριήλ, Ἀναμνήσεις καί Νοσταλγία, Θεσσαλονίκη 1958.</ref>

=== Βασίλειο της Σερβίας και Γιουγκοσλαβία ===
[[Αρχείο:Banovine Jugoslavia.png|thumb|left|Η [[Βαρντάρσκα Μπανόβινα]], μέρος του [[Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας|Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας]].]]

Μετά τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], το 1918, η Σερβία έγινε μέρος του [[Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας|Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων]]. Το 1929, το Βασίλειο μετονομάστηκε επισήμως σε [[Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας]] και διαιρέθηκε σε περιφέρειες γνωστές και ως [[μπανοβίνα (περιοχή)|μπανόβινα]]. Η Νότια Σερβία, δηλαδή η περιοχή της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, έγινε γνωστή ως η [[Μπανόβινα του Βαρδάρη|Βαρντάρσκα Μπανόβινα]] του [[Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας|Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας]].

Το όραμα της [[Ενωμένη Μακεδονία|Ενωμένης Μακεδονίας]] χρησιμοποιήθηκε από την [[Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση]] (IMRO) στο διάστημα του [[Μεσοπόλεμος|Μεσοπολέμου]]. Οι αρχηγοί της οργάνωσης, όπως οι [[Τόντορ Αλεξάντροφ]], [[Αλεξάνταρ Προτογέροφ]] και [[Ιβάν Μιχαήλοφ]], προώθησαν τη συγκεκριμένη ιδέα με στόχο την προσάρτηση των ελεγχόμενων από την Ελλάδα και Σερβία εδαφών και τη δημιουργία μίας ενωμένης Μακεδονίας για όλους τους Μακεδόνες, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητας. Η Βουλγαρική κυβέρνηση του [[Αλεξάντερ Μαλίνοφ]] το 1918 προσφέρθηκε να παραδώσει τη [[Μακεδονία του Πιρίν]] για αυτόν τον σκοπό μετά τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]],<ref>Gerginov, Kr., Bilyarski, Ts. Unpublished documents for Todor Alexandrov's activities 1910–1919, magazine VIS, book 2, 1987, p.214 – Гергинов, Кр. Билярски, Ц. Непубликувани документи за дейността на Тодор Александров 1910–1919, сп. ВИС, кн. 2 от 1987, с. 214.</ref> αλλά οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν το επέτρεψαν, καθώς η Σερβία και η Ελλάδα εναντιώθηκαν στη συγκεκριμένη ιδέα.

Η IMRO αποφάσισε να αρχίσει ανταρτοπόλεμο στη Βαρντάρσκα Μπανόβινα, μαζί με τη [[Νεανική Μακεδονική Μυστική Επαναστατική Οργάνωση]] (MMTRO), οργανώνοντας συνεχώς επιθέσεις κατά των Σέρβων διοικητικών και στρατιωτικών αξιωματούχων της περιοχής. Το 1923 ιδρύεται στη Στιπ η «[[Ένωση κατά των Βουλγάρων συμμοριτών]]» από Σέρβους [[τσέτνικ]] με στόχο την εξουδετέρωση της IMRO και της MMTRO.<ref>{{cite web|author=Vassil Karloukovski |url=http://www.promacedonia.org/ag/ag_4_6.html |title=БАЛКАНСКИТЕ ДЪРЖАВИ И МАКЕДОНСКИЯТ ВЪПРОС |publisher=Promacedonia.org |accessdate=2019-08-11}}</ref>

==== Η γέννηση του Μακεδονισμού ====
Το [[1934]], σε συνεδρίαση της [[Γραμματεία Βαλκανικών Κρατών|Γραμματείας Βαλκανικών Κρατών (ΓΒΚ)]] της [[Κομμουνιστική Διεθνής|Κομμουνιστικής Διεθνούς]] αποφασίζεται η υιοθέτηση της υπόθεσης ενός «Μακεδονικού» έθνους που θα αγωνίζονταν για την αυτοδιάθεσή του στα πλαίσια μιας «''Μακεδονικής Δημοκρατίας των Εργαζόμενων Μαζών»''. Ο λόγος αυτής της στροφής ήταν το αντιστάθμισμα στις [[Βουλγαρία|Βουλγαρικές]] διεκδικήσεις στο [[Μακεδονικό Ζήτημα]], ενόψει της ανόδου του [[Ναζισμός|Ναζισμού]] στη [[Γερμανία]] και της διαφαινόμενης συμμαχίας με τη [[Βουλγαρία]], που ενδέχετο να αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης. Το κείμενο - απόφαση που δημοσιοποιήθηκε, επιμελήθηκε από τον Ότο Βίλχελμ Κουουσίνεν, Γραμματέα της Εκτελεστικής Επιτροπής της [[Κομμουνιστική Διεθνής|Κομμουνιστικής Διεθνούς]] και μέλους του [[Φινλανδία|Φινλανδικού]] Κομμουνιστικού Κόμματος και επιβλήθηκε αρχικά στα τρία Κομμουνιστικά κόμματα των άμεσα εμπλεκόμενων κρατών, [[ΚΚΕ|Ελλάδας]], [[Κομμουνιστικό Κόμμα Βουλγαρίας|Βουλγαρίας]] και [[Σερβία]]ς, και στη συνέχεια στα Κομμουνιστικά κόμματα όλων των κρατών. Παράλληλα, τα κομμουνιστικά κόμματα Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας υποχρεώθηκαν να ενισχύσουν και να βοηθήσουν τη δράση της οργάνωσης [[ΕΜΕΟ Ενωμένη]], που στο εξής θα αναλάμβανε τη διάδοση της εθνικής ιδέας του «Μακεδονισμού» και θα μπορούσε να μετεξελιχθεί στο μέλλον, εάν οι συνθήκες το επέτρεπαν σε «Κομμουνιστικό Κόμμα Μακεδονίας». Η [[ΕΜΕΟ Ενωμένη]] έως τότε εξυπηρετούσε τα [[Βουλγαρία|Βουλγαρικά]] συμφέροντα στην περιοχή, αλλά λόγω του νέου της ρόλου, η Βουλγαρική εθνικιστική πτέρυγά της αναγκάστηκε σε αποχώρηση, έτσι ώστε η οργάνωση να μπορέσει να συμβιβαστεί με τη νέα γραμμή της [[Κομμουνιστική Διεθνής|Κομμουνιστικής Διεθνούς]]. Το [[1935]] ο [[Βούλγαροι|Βούλγαρος]] Άγγελ Ντίνεφ που εξέδιδε την εφημερίδα ''Μακεδονικά Νέα'' προσπάθησε να δώσει ένα ιστορικό υπόβαθρο στη «μακεδονική εθνότητα», συνδέοντάς το για πρώτη φορά με την [[Εξέγερση του Ίλιντεν]] (που έως τότε θεωρούνταν από όλους ως [[Βουλγαρία|Βουλγαρική]]) και τους [[Έλληνες]] ιεραπόστολους των Σλάβων [[Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος|Κύριλλο και Μεθόδιο]]. Παράλληλα το [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας]] αν και είχε μετακινηθεί από την αρχική γραμμή περί αυτοδιάθεσης του «μακεδονικού έθνους» και είχε υιοθετήσει το σύνθημα «ισοτιμία για όλους τους λαούς της Μακεδονίας», συνέχισε να υποστηρίζει την [[ΕΜΕΟ Ενωμένη]] εντός [[Ελλάς|ελληνικού]] εδάφους και το [[1935]] δημοσίευσε στα [[ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] άρθρο του [[Βούλγαροι|Βούλγαρου]] Βασίλ Ιβανόφσκι, ο οποίος επιχείρησε μία ιστορική προσέγγιση του «μακεδονικού έθνους» υποστηρίζοντας για πρώτη φορά ότι προέρχεται από τους αρχαίους Μακεδόνες ''(οι οποίοι κατ' αυτόν δεν ήταν [[Έλληνες]])'' και αναμίχθηκε με τους [[σλάβοι|σλάβους]] που εισχώρησαν στη [[Βαλκανική χερσόνησος|Βαλκανική]] 10 αιώνες αργότερα. Στο ίδιο άρθρο υποστηρίζει ότι ο τσάρος [[Σαμουήλ της Βουλγαρίας|Σαμουήλ]] ενσάρκωσε τους πόθους του «Μακεδονικού έθνους». Το [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας]] κατά τον [[Ελληνικός μεσοπόλεμος|Μεσοπόλεμο]] προσπάθησε να καλλιεργήσει την ιδέα της «μακεδονικής εθνικής ταυτότητας» στους [[Σλαβόφωνοι της ελληνικής Μακεδονίας|σλαβόφωνους]] της [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|Μακεδονίας]] και κατάφερε να δημιουργήσει αρκετά στελέχη που ασπάζονταν τον «Μακεδονισμό», μεταξύ των οποίων οι [[Λάζαρος Ζησιάδης|Λάζαρος Τερπόφσκι]], [[Ανδρέας Τσίπας]], Πασχάλης Μητρόπουλος, Μιχάλης Κεραμιτζής, Ηλίας Τουρούντζας, Γιώργος Τουρούντζας και άλλοι. Αντίθετα, την ίδια περίοδο τα κομμουνιστικά κόμματα της [[Βουλγαρία]]ς και [[Γιουγκοσλαβία]]ς δεν κατάφεραν να σημειώσουν πρόοδο στην καλλιέργεια του «μακεδονισμού» στους [[σλάβοι|σλάβους]] και τους σλαβόφωνους των [[Μακεδονία|μακεδονικών]] περιοχών που βρίσκονταν στην επικράτειά τους.<ref>{{Cite web |url=http://www.imma.edu.gr/imma/history/13.html |title=Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Σπυρίδων Σφέτας, Η Γένεση του «Μακεδονισμού» στον Μεσοπόλεμο |accessdate=2013-10-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120619013548/http://www.imma.edu.gr/imma/history/13.html |archivedate=2012-06-19 |url-status=dead }}</ref>

=== Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος - Ο διαμελισμός===
{{κύριο|Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία}}
Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]], η Γιουγκοσλαβία πέρασε στην κατοχή των δυνάμεων του [[Άξονας Βερολίνου - Ρώμης|Άξονα]] από το 1941 μέχρι το 1945. Η [[Βαρντάρσκα Μπανόβινα]] διαμελήθηκε μεταξύ της [[Βουλγαρία]]ς και της [[Βασίλειο της Αλβανίας (1939-1943)|ιταλοκρατούμενης Αλβανίας]]. Ιδρύθηκαν οι λεγόμενες [[Βουλγαρικές Επιτροπές Δράσης]] που είχαν ως στόχο να προετοιμάσουν την περιοχή για το νέο Βουλγαρικό διοικητικό και στρατιωτικό καθεστώς.<ref>[http://www.kroraina.com/knigi/bugarash/bccc_1941/index.html Bulgarian Campaign Committees in Macedonia – 1941] Dimitre Mičev</ref> Οι Επιτροπές αποτελούνταν κυρίως από πρώην μέλη της IMRO, αλλά και μερικούς κομμουνιστές όπως ήταν οι [[Πάνκο Μπρασνάροφ]] (Panko Brashnarov), [[Στραχίλ Γκόγκοφ]] (Strahil Gogov) και [[Μετόντι Σατόροφ]] (Metodi Shatorov).

Συγκεκριμένα η [[Κομιντέρν]] είχε αναθέσει στον Σατόροφ τη θέση του Γραμματέα της Μακεδονικής Περιφερειακής Επιτροπής του [[Κομμουνιστικό Γιουγκοσλαβικό Κόμμα|Κομμουνιστκού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας]] (ΚΚΓ). Παρόλα αυτά, μετά τη Βουλγαρική εισβολή, η Μακεδονική Περιφερειακή Επιτροπή υπό την ηγεσία του Σατόροφ πέρασε στη σφαίρα επιρροής του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Βουλγαρίας|Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας]] (ΚΚΒ)<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=223}}</ref><ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=j_NbmSoRsRcC&pg=PA102&lpg=PA102&dq=Metodi+Shatorov+bulgarian+communist |title=Who are the Macedonians? Hugh Poulton, C. Hurst & Co. Publishers, 1995, ISBN 1-85065-238-4, p.102 |publisher=Books.google.bg |accessdate=2010-04-28|isbn=9781850652380|year=1995}}</ref> και διέκοψε κάθε σχέση με το ΚΚΓ. Συγκεκριμένα, ο Σατόροφ αρνήθηκε να ακολουθήσει την εντολή του ΚΚΓ περί στρατιωτικής επίθεσης κατά των Βουλγάρων.<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=HjSsAAAAIAAJ&pg=PA130&dq=Metodi+Shatarov+bulgarian+communist |title=Bulgaria during the Second World War, Marshall Lee Miller, Stanford University Press, 1975, ISBN 0-8047-0870-3, p. 131 |publisher=Google Books |year= 1975|accessdate=2010-04-28|isbn=9780804708708|page=314|author1=Miller, Marshall Lee}}</ref>
Οι Βουλγαρικές αρχές, υπό Γερμανική πίεση,<ref>Bulgaria managed to save its entire 48,000-strong Jewish population during World War II from deportation to [[concentration camps]], but under German pressure those Jews from their newly annexed territories without Bulgarian citizenship were deported, such as those from Vardar Macedonia and [[Western Thrace]]. [http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10006804 ''The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry''] [[United States Holocaust Memorial Museum]]</ref> συγκέντρωσαν περισσότερους από 7.000 Εβραίους στα Σκόπια και την Μπίτολα και τους έστειλαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.<ref>Mark Cohen, [http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10006803 The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry], United States Holocaust Memorial Museum</ref> Η σκληρή διακυβέρνηση από τις κατοχικές δυνάμεις οδήγησε πολλούς Σλαβομακεδόνες στη στήριξη της κομμουνιστικής αντίστασης των [[Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι|παρτιζάνων]] στο κίνημα του [[Γιόσιπ Μπροζ Τίτο]] μετά το 1943,<ref>This policy changed since 1943 with the arrival of the Tito's envoy Montenegrin Serb Svetozar Vukmanović-Tempo. He began in earnest to organise armed resistance to the Bulgarian rule and sharply criticized the Sharlo's pro-Bulgarian policy.At a meeting of the partisan brigades, as well as a group of battalions in the Resen region on 21 Dec 1943, Tempo makes the following comments about Shatorov and the leadership of the MCP: ...They thought that the Macedonian people were Bulgarians and that they were oppressed by the hegemony of Great Serbia and had to be transferred to Bulgaria. Their basic slogan is: "All non-Macedonians out of Macedonia". The capital J [Serbo-Croatian spelling of Yugoslavia, Yugoslavian, etc.] was deleted from all documents. In fact they did not want Yugoslavia, no matter where it stood politically. When the war started, the initial decision of this leadership was to be separate from Yugoslavia and from Tito. They declared that Macedonia would be free as soon as the Bulgarians came...</ref> με επακόλουθο την ολοκλήρωση του [[Εθνικός Απελευθερωτικός Πόλεμος της Βόρειας Μακεδονίας|Εθνικού Απελευθερωτικού Πολέμου]] και την υποχώρηση των Γερμανικών δυνάμεων έξω από την περιοχή μέχρι το τέλος του 1944.

Στη Δημοκρατία του Βαρδάρη, μετά το [[Βουλγαρικό πραξικόπημα του 1944|Βουλγαρικό κομμουνιστικό πραξικόπημα του 1944]], τα Βουλγαρικά στρατεύματα βρέθηκαν περικυκλωμένα από Γερμανικές δυνάμεις, τις οποίες αντιμετώπισαν επιτυχώς προσπαθώντας να επιστρέψουν στα παλιά Βουλγαρικά σύνορα. Τρεις Βουλγαρικοί στρατοί (των περίπου 455.000 ατόμων συνολικά) μπ��καν στη Γιουγκοσλαβία τον Σεπτέμβριο του 1944 και μετακινήθηκαν από τη Σόφια στο Νις και τα Σκόπια με σκοπό την εξουδετέρωση των Γερμανικών δυνάμεων που υποχωρούσαν από την Ελλάδα. Η νότια και ανατολική Σερβία όπως και η περιοχή της βόρειας Μακεδονίας απελευθερώθηκαν σε διάστημα ενός μήνα.<ref>Dr. Ivan Yanev ''Bulgaria's Foreign Policy During the Second World War as Reflected in Bulgarian Historic Literature'' 1938–1944 Варна, 2006 Издателство "Литернет", [http://bezmonitor.com/books06/yanev.htm Bezmonitor.com]</ref> {{πηγή|Ωθούμενη από τη Σοβιετική Ένωση, η οποία είχε βλέψεις για τη δημιουργία μίας μεγάλης Νότιας Σλαβικής Ομοσπονδίας, η Βουλγαρική κυβέρνηση προσφέρθηκε ξανά να παραχωρήσει τη Μακεδονία του Πιρίν στη γειτονική χώρα στο πλαίσιο του οράματος της Ενωμένης Μακεδονίας το 1945.}}

=== Γιουγκοσλαβική Μακεδονία ===
{{δείτε|Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας}}
[[Αρχείο:Locator map Macedonia in Yugoslavia.svg|thumb|Η [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας]] ως μέρος της [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|Γιουγκοσλαβίας]].]]
Το 1944 η [[ASNOM|Αντιφασιστική Συνέλευση για την Εθνική Απελευθέρωση της Μακεδονίας (ASNOM)]] διακήρυξε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας ως μέρος της ''Λαϊκής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας''. Η ASNOM παρέμεινε ενεργή κυβέρνηση μέχρι το τέλος του πολέμου. Το σλαβομακεδονικό αλφάβητο κωδικοποιήθηκε από γλωσσολόγους της ASNOM, οι οποίοι στήριξαν το αλφάβητο τους στο φωνητικό αλφάβητο του [[Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς]] και τους κανόνες του [[Κρίστε Πέτκοφ Μισίρκοφ]].

Η νέα δημοκρατία έγινε μία από τις έξι επιμέρους δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Μετά τη μετονομασία της ομοσπονδίας σε [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας]] το 1963, η Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας μετονομάστηκε ανάλογα σε [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας]]. Κατά τη διάρκεια του [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου]] (1946–1949) οι Σλαβομακεδόνες κομμουνιστές αντάρτες υποστήριξαν τους Έλληνες κομμουνιστές. Πολλοί από τους πρόσφυγες του πολέμου κατέφυγαν στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας για ασφάλεια.

===Ανεξαρτησία===
====Ανεξαρτητο��οίηση====
Στις 11 Νοεμβρίου του 1990 διεξήχθησαν οι πρώτες ελεύθερες πολυκομματικές εκλογές στην τότε [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας|ΣΔΜ]] της [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας]] με τη συμμετοχή 18 κομμάτων για τις 120 θέσεις της [[Συνέλευση της Δημοκρατίας (Βόρεια Μακεδονία)|Συνέλευσης]] (Собрание), δηλαδή του κοινοβουλίου της χώρας. Μια από τις πρώτες ενέργειες της νέας πολυκομματικής Συνέλευσης ήταν να προβεί σε μία διακήρυξη κυριαρχίας της ΣΔΜ και στη συνέχεια, στις 7 Ιουνίου 1991, αποφάσισε το σβήσιμο (бришење) του όρου Σοσιαλιστική από την ονομασία της χώρας. Με απόφαση της Συνέλευσης, στις [[Ημέρα Ανεξαρτησίας (Βόρεια Μακεδονία)|8 Σεπτεμβρίου 1991]] διεξήχθη δημοψήφισμα με το ερώτημα της έγκρισης ενός «κυρίαρχο[υ] και ανεξάρτητο[υ] κράτο[υ]ς της «Μακεδονίας» με το δικαίωμα να εισέλθει σε μια ένωση των κυρίαρχων κρατών της [[Γιουγκοσλαβία]]ς.» Το δημοψήφισμα, το οποίο χαρακτηρίστηκε από την αποχή των [[Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας|Αλβανών της Βόρειας Μακεδονίας]], ήταν θετικό με πολύ μεγάλη πλειοψηφία (96,4%) σε σύνολο 1.130.000 ψηφοφόρων. Με βάση τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος η Συνέλευση στις 17 Νοεμβρίου 1991 ανακηρύσσει το Σύνταγμα της χώρας ως την ανώτατη κρατικο-νομική πράξη του κράτους, ολοκληρώνοντας έτσι διαδικασία της απόσχισης από τη Γιουγκοσλαβία και τη δημιουργία ξεχωριστού κράτους. Το Βελιγράδι συνεργάστηκε και απέσυρε όλες τις ομοσπονδιακές γιουγκοσλαβικές δυνάμεις από τη χώρα και η απόσχιση ήταν ειρηνική και αναίμακτη.

====Εθνοτικές συγκρούσεις μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων====
===== Η κρίση του 2001 =====
Τον Αύγουστο του [[2001]] ξέσπασε [[Εξέγερση στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας το 2001|εξέγερση στη χώρα]] με συμπλοκές Αλβανών αυτονομιστών του [[Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός|Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού]] και του κρατικού στρατού στις δυτικές περιοχές όπου διαμένουν κυρίως Αλβανοί (το αλβανικό στοιχείο είναι συγκεντρωμένο κυρίως στη δυτική Βόρεια Μακεδονία, ιδιαίτερα στις πόλεις [[Τέτοβο]] (70%), [[Γκόστιβαρ]] (66%), [[Κίτσεβο]] (30%), [[Στρούγκα]] (56%) και [[Κουμάνοβο]] (25%), όπως και στην πρωτεύουσα [[Σκόπια]] (20%), σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία της χώρας).<ref name = stats>{{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf |title=Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 - Book XIII, Skopje, 2005,|publisher=State Statistical Office of the Republic of Macedonia |accessdate = 2009-07-31 |pages=34}}</ref> Οι εχθροπραξίες έλαβαν τέλος με τη Συμφωνία της Οχρίδας στις [[13 Αυγούστου]], η οποία προβλέπει σειρά μέτρων συνδιαλλαγής, αυτοδιοίκηση και αποκέντρωση, καθεστώς επίσημης γλώσσης του κράτους τα αλβανικά, ίση αντιπροσώπευση των Αλβανών στη δημόσια διοίκηση και αφοπλισμό των αντιμαχομένων πλευρών.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1504686.stm Peace deal: What was agreed] BBC News. 22 Αυγούστου 2001</ref>
 
Οι βουλευτικές εκλογές τον Οκτωβρίου του [[2002]] έφεραν στην εξουσία τον Σοσιαλδημοκρατικό Συνασπισμό «''Μαζί για τη Μακεδονία''», στον οποίο ηγείτο το κόμμα «Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας», το οποίο ανέλαβε την υποχρέωση να σεβασθεί τη διαδικασία εφαρμογής της Συμφωνίας της Οχρίδας, με ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση φαινομένων κακοδιοίκησης και διαφθοράς και την εξυγίανση της οικονομίας.<ref>[http://www.unhcr.org/refworld/publisher,IRBC,,MKD,3f7d4dc91c,0.html Macedonia: Implementation of the Framework (Ohrid) Agreement] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717194142/http://www.unhcr.org/refworld/publisher,IRBC,,MKD,3f7d4dc91c,0.html |date=2011-07-17 }} UNHCR. 18 Ιουλίου 2003</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3682251.stm Profile: Branko Crvenkovski] BBC News. 4 Μαΐου 2004</ref>
=====Δεκαετία 2010=====
Μεταξύ 2012 και 2014 υπήρχαν βίαιες εθνοτικές συγκρούσεις μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων. Το 2012 υπήρχαν και επτά νεκροί. Το 2016 σημειώνεται μία κυβερνητική κρίση όπου κατέληξε και σε ακυβερνησία για ένα διάστημα.
====Ζήτημα της ονομασίας====
{{κύριο|Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα|Δημοψήφισμα στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (2018)}}

== Πολιτική ==
Η Βόρεια Μακεδονία είναι [[Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]],<ref name="politique">{{en}} {{cite web|url=http://www.nyulawglobal.org/globalex/macedonia.htm|title=A Guide to Online Research Resources for the Macedonian Legal System|publisher=Hawser Global Law School|accessdate=2013-11-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140806104416/http://www.nyulawglobal.org/globalex/macedonia.htm|archivedate=2014-08-06|url-status=dead}}</ref> η πολιτική οργάνωση της οποίας ορίζεται από το [[Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας]] που συντάχθηκε το 1991. Το σύνταγμα εγγυάται το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Καθιερώνει τα θεμελιώδη δικαιώματα, ανάμεσα στα οποία η [[ελευθερία της έκφρασης]], η [[καθολική ψήφος]], ο [[πολιτικός πλουραλισμός]] και η [[ελευθερία του επιχειρείν]].<ref>{{harvnb|Knowlton|2005|p=37}}</ref>

===Οργάνωση των εξουσιών===
[[Αρχείο:Sobranie - the Macedonian Assembly.JPG|thumb|Το Μέγαρο της Εθνοσυνέλευσης στα [[Σκόπια]].]]
Το [[Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας|σύνταγμα του 1991]] αναθέτει τη [[νομοθετική εξουσία]] στο Κοινοβούλιο, που αποτελείται από ένα σώμα, τη [[Συνέλευση της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας|Συνέλευση της Βόρειας Μακεδονίας]]. Τα 123 μέλη της εκλέγονται με [[άμεση καθολική ψηφοφορία]] κάθε τέσσερα χρόνια. Το κοινοβούλιο ψηφίζει τους νόμους, εκλέγει τα μέλη της κυβέρνησης, ψηφίζει τον κρατικό προϋπολογισμό, επικυρώνει τις διεθνείς συνθήκες, ορίζει και ανακαλεί τους δικαστές και κηρύσσει πόλεμο. Κάθε μέλος της Συνέλευσης μπορεί να προτείνει νόμους, όπως και κάθε άτομο εφοδιασμένο με μία αίτηση με τουλάχιστον 10.000 υπογραφές εκλογέων. Ο [[Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας|Πρόεδρος της Δημοκρατίας]] έχει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο στα νομοσχέδια· όταν κάνει χρήση του, ο νόμος εισάγεται για δεύτερη φορά στη Συνέλευση και υιοθετείται οριστικά αν πάρει τουλάχιστον τα δύο τρίτα των ψήφων. Ο Πρόεδρος της Συνέλευσης εκλέγεται από τουλάχιστον 61 μέλη του Κοινοβουλίου. Αντικαθιστά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αν δεν μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του.<ref>{{harvnb|Knowlton|2005|p=38-40}}</ref>

Η [[εκτελεστική εξουσία]] βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης και του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια με [[άμεση καθολική ψηφοφορία]]· μπορεί να ασκήσει έως δύο θητείες. Ο Πρόεδρος διαπραγματεύεται τις διεθνείς συμφωνίες, ορίζει τους πρέσβεις, δέχεται τους ξένους διπλωμάτες, ορίζει διάφορους αξιωματούχους της Δημοκρατίας, όπως τους δύο δικαστές του [[Συνταγματικό Δικαστήριο (Βόρεια Μακεδονία)|συνταγματικού δικαστηρίου]], είναι ο ανώτατος αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και εκπροσωπεί το κράτος στο εσωτερικό και το εξωτερικό.<ref>{{harvnb|Knowlton|2005|p=38}}</ref> Η κυβέρνηση μπορεί να προτείνει νόμους και προϋπολογισμούς, είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση των νόμων, αποφασίζει την αναγνώριση των ξένων κρατών και προτείνει τους πρέσβεις.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.president.gov.mk/en/president/rights-and-duties.html|title=Rights and Duties|date=2011|publisher=Προεδρία της πΓΔΜ|accessdate=2013-11-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120905142020/http://www.president.gov.mk/en/president/rights-and-duties.html|archivedate=2012-09-05|url-status=dead}}</ref>

Η [[δικαστική εξουσία]] ασκείται από δικαστές που εκλέγονται από τη [[Συνέλευση της Βόρειας Μακεδονίας|Συνέλευση]] χωρίς χρονικό περιορισμό. Η χώρα αριθμεί 27 αστικά δικαστήρια, τρία εφετεία και ένα ανώτατο δικαστήριο. Το [[σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας|σύνταγμα]] απαγορεύει τη σύσταση έκτακτων δικαστηρίων. Τέλος, το [[Συνταγματικό Δικαστήριο (Βόρειας Μακεδονίας)|συνταγματικό δικαστήριο]] είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο της συμμόρφωσης των πράξεων του κοινοβουλίου και της κυβέρνησης με το Σύνταγμα.<ref>{{harvnb|Knowlton|2005|p=40}}</ref> Το δίκαιο της χώρας ανήκει στην παράδοση του αστικού-ρωμαϊκού δικαίου.<ref name="politique"/>

===Διοικητική διαίρεση===
[[Αρχείο:Municipalités de la République de Macédoine.svg|thumb|left|Οι 80 [[δήμοι της Βόρειας Μακεδονίας]].]]

Η Βόρεια Μακεδονία διαθέτει μόνο μία βαθμίδα εδαφικής υποδιαίρεσης, τους 80 [[Δήμοι της Βόρειας Μακεδονίας|δήμους]].<ref>{{cite web|url=http://www.osce.org/odihr/elections/99530|title=The former Yougoslav Republic of Macedonia Municipal Elections 24 March 2013|publisher=OSCE/ODIHR|date = 2013-01-31|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Η πόλη των [[Σκόπια|Σκοπίων]] διαθέτει ιδιαίτερο καθεστώς, ορισμένο από το Σύνταγμα: αποτελείται από δέκα δήμους, ο καθένας από τους οποίους έχει δικό του συμβούλιο και δήμαρχο. Οι δήμοι αποτελούνται από μία ή περισσότερες περιοχές, που έχουν κοινές ανάγκες και συμφέροντα. Κάθε δήμος είναι μία γεωγραφική και οικονομική ενότητα με έδρα έναν τόπο, η εκλογή και η αλλαγή του οποίου, σύμφωνα με τη νομοθεσία, αποφασίζονται μετά από τοπικό δημοψήφισμα. Κάθε δήμος έχει κυβέρνηση και δήμαρχο, εκλεγμένους με άμεση καθολική ψηφοφορία, οι αρμοδιότητες των οποίων καθορίζονται με νόμο. Οι δήμοι διαθέτουν ορισμένη τοπική αυτονομία, ψηφίζουν το δημοτικό προϋπολογισμό και κάνουν αναπτυξιακά σχέδια.<ref name="local">{{en}} {{cite web|url=http://lgi.osi.hu/publications/books/st/Macedonia.pdf|title=Local government in Macedonia|author=Ilija Todorovski|publisher=Local Government and Public Service Reform Institute|accessdate=2011-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110821052736/http://lgi.osi.hu/publications/books/st/Macedonia.pdf|archivedate=2011-08-21|url-status=dead}}</ref>

Μπορούν να αδειοδοτούν την ύπαρξη κατώτερων βαθμίδων, που αντιστοιχούν για παράδειγμα σε ένα χωριό ή μια συνοικία. Οι εξουσίες αυτών των οντοτήτων καθορίζονται από τη δημοτική κυβέρνηση και ποικίλλουν από τον ένα δήμο στον άλλο. Δε μπορούν, ωστόσο, αυτές οι οντότητες να έχουν πολιτική φύση, αλλά μόνο να προτείνουν ιδέες στην τοπική κυβέρνηση και να ασχολούνται εθελοντικά με την ανάπτυξη του χωριού ή της συνοικίας. Μπορούν να δέχονται χορηγίες του δήμου, του πληθυσμού ή επιχειρήσεων.<ref name="local"/>

Ενώ η [[Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας|αλβανική μειονότητα]] υποστηρίζει τη διοικητική αποκέντρωση για να ενισχύσει την αυτονομία της, οι Σλαβομακεδόνες αντιτίθενται κατ΄ αρχήν στη δημιουργία περιφερειών, ισχυριζόμενοι ότι η χώρα είναι πολύ μικρή για να είναι κατάλληλη αυτή η βαθμίδα.<ref name="local"/> Ωστόσο, από το 2009 η χώρα χωρίζεται σε οκτώ [[Περιφέρειες της Βόρειας Μακεδονίας|στατιστικές περιοχές]], που δεν έχουν κανένα διοικητικό ρόλο· δημιουργήθηκαν ώστε η χώρα να διαθέτει μονάδες αντίστοιχες στις ευρωπαϊκές [[NUTS]]. Οι περιοχές αυτές αντιστοιχούν στη βαθμίδα NUTS-3 και, πέρα από τη στατιστική χρησιμότητά τους, οφείλουν να συντονίζουν την οικονομική ανάπτυξη ανάμεσα στους δήμους. Διαθέτουν συμβούλιο που αποτελείται από τους δημάρχους των δήμων τους.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.rdc.mk/southeastregion/en/regionot/za-regionot.html|title=For the region|publisher=[[Νοτιοδυτική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|ΝΔ περιφέρεια]]|accessdate=2011-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120411200440/http://www.rdc.mk/southeastregion/en/regionot/za-regionot.html|archivedate=2012-04-11|url-status=dead}}</ref>

===Πολιτική ζωή και κόμματα===
{{δείτε|Εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία}}
 
Από την ανεξαρτητοποίηση της χώρας, το 1991, και την εγκαθίδρυση ενός πολυκομματικού συστήματος, η πολιτική σκηνή κυριαρχείται από δύο μεγάλα κόμματα, που σχηματίζουν συνασπισμούς με μικρότερους σχηματισμού. Αυτά τα δύο μεγάλα κόμματα, σταθερά μετά το 1991, είναι η [[Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση - Δημοκρατικό Κόμμα για την Εθνική Μακεδονική Ενότητα]] (VMRO-DPMNE) και η [[Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας]] (SDSM). Το [[VMRO-DPMNE]] ήταν αρχικά ένα [[εθνικισμός|εθνικιστικό]] κόμμα, αλλά εξαιτίας της έλλειψης διεθνούς αναγνώρισης, επέλεξε το 1995 μία [[χριστιανοδημοκρατία|χριστιανοδημοκρατική]] γραμμή. Η [[Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας|SDSM]] είναι κληρονόμος της παλιάς [[Ένωση Κομμουνιστών Μακεδονίας|Ένωσης Κομμουνιστών Μακεδονίας]], αλλά ο [[σοσιαλδημοκρατία|σοσιαλδημοκρατικός]] προσανατολισμός της που τείνει προς τον [[Νεοφιλελευθερισμός|νεοφιλελευθερισμό]] της προσφέρει μεγαλύτερη υποστήριξη από τις εύπορες παρά τις λαϊκές τάξεις.<ref name="china">{{en}} {{cite web|url=http://mk.china-embassy.org/eng/mqdjs/t374439.htm|title=Main political parties|publisher=Embassy of the People's Republic of China in the Republic of Macedonia|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Η SDSM χαρακτηρίζεται επίσης από τη θέληση βελτίωσης των διακοινοτικών σχέσεων και τη γρήγορη επίλυση της [[Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα|διένεξης για την ονομασία]] με την [[Ελλάδα]].<ref name="insight"/> Και τα δύο κόμματα υποστηρίζουν την ένταξη της χώρας στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]] και το [[ΝΑΤΟ]].<ref name="insight">{{en}} {{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/who-is-who-political-parties-in-macedonia|title=Key political Parties in Macedonia|publisher=Balkan Insight|accessdate = 2011-11-22}}</ref> Η SDSM συνεργάζεται με το [[Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα]]<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.pes.eu/en/about-pes/pes-members/parties|title=PES member partes|work=[[Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα]]|accessdate=2013-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130503194245/http://www.pes.eu/en/about-pes/pes-members/parties|archivedate=2013-05-03|url-status=dead}}</ref> και το VMRO-DPMNE με το [[Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.epp.eu/sites/default/files/lmp.pdf|title=EPP/Member Parties|work=[[Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα]]|accessdate=2013-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140221151113/http://www.epp.eu/sites/default/files/lmp.pdf|archivedate=2014-02-21|url-status=dead}}</ref>

Ανάμεσα στους μικρότερους σχηματισμούς βρίσκονται τα αλβανικά εθνικά κόμματα, όπως η [[Δημοκρατική ένωση για την ενσωμάτωση]] (DUI, εθνικιστές), το [[Κόμμα για τη δημοκρατική ευημερία]] (PDP, μετριοπαθές) και το [[Δημοκρατικό αλβανικό κόμμα]] (συντηρητικό), και άλλοι σχηματισμοί, όπως το [[Νέο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα]], που δημιουργήθηκε το 2005 από ένα πρώην μέλος του SDSM.<ref name="china"/>

Οι εκλογές στη χώρα επηρεάζονται έντονα από την πολυεθνοτική φύση της, κυρίως την αντίθεση ανάμεσα στη σλαβομακεδονική πλειονότητα και την αλβανική μειονότητα. Έτσι, οι Σλαβομακεδόνες επιλέγουν το κόμμα που θα σχηματίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ενώ οι Αλβανοί ένα κόμμα που τους αντιπροσωπεύει, που συντάσσεται με την πλειοψηφία. Έτσι, από το 2008, το VMRO-DPMNE βρίσκεται στην εξουσία μαζί με το DUI.<ref name="insight"/>

===Τωρινοί κυβερνώντες===
Από τις 3 Ιανουαρίου 2019 υπάρχει υπηρεσιακή κυβέρνηση με υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον [[Όλιβερ Σπάσοφσκι]] (τελευταίο υπουργό Εσωτερικών).<ref>{{Cite web|url=https://gr.euronews.com/2020/01/03/voria-makedonia-pshfo-empistosynhs-elabe-h-yphresiakh-kybernhsh|title=Βόρεια Μακεδονία: Ψήφο εμπιστοσύνης έλαβε η υπηρεσιακή κυβέρνηση|ημερομηνία=2020-01-03|website=euronews|language=el|accessdate=2020-01-09}}</ref> Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας, 100 ημέρες πριν από τις εκλογές σχηματίζεται υπηρεσιακή κυβέρνηση, με κύριο μέλημα τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών. Οι εκλογές προκυρήχθηκαν αφότου ο προηγούμενος πρωθυπουργός [[Ζόραν Ζάεφ]] παραιτήθηκε μετά την άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία, κάτι που προκάλεσε πολιτικές αναταράξεις στη χώρα.<ref>{{Cite web|url=https://gr.euronews.com/2020/01/02/paraiteitai-apo-prwthupourgia-zoran-zaef|title=Παραιτείται από την πρωθυπουργία ο Ζόραν Ζάεφ|ημερομηνία=2020-01-02|website=euronews|language=el|accessdate=2020-01-09}}</ref>

Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τον Απρίλιο του 2009 είναι ο [[Γκιόργκε Ίβανοβ]], καθηγητής πολιτικής επιστήμης, πολιτικός που δεν ανήκει σε κάποια κόμμα, αλλά ευρισκόμενος κοντά στο [[VMRO-DPMNE]]. Διαδέχθηκε τον [[Μπράνκο Τσρβένκοβσκι]], μέλος της [[Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας|SDSM]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/infoCountryPage/setimes/resource_centre/bios/ivanov_gjorge?country=Macedonia|title=Gjorge Ivanov - President of Macedonia|publisher=SETimes.com - The news and views of Southeastern Europe|accessdate = 2013-11-22}}</ref>

===Δημόσια οικονομικά===
Στη Βόρεια Μακεδονία, οι υποχρεωτικές εισφορές αντιπροσώπευαν το 30,9% του [[Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν|ΑΕΠ]] το 2011, ποσοστό χαμηλότερο από εκείνων των περισσότερων Ευρωπαϊκών κρατών, που τοποθετεί τη χώρα 84η στην παγκόσμια κατάταξη.<ref name="cia" /> Το 2009, το 49,7% αυτών των εισφορών προερχόταν από τον [[Φόρος Προστιθέμενης Αξίας|ΦΠΑ]], ενώ οι [[κοινωνικές εισφορές]] αντιπροσώπευαν το 9,5% του ΑΕΠ. Τέλος, το κράτος συνέλεξε ποσό ίσο με το 4% του ΑΕΠ το 2009 χάρη σε ιδιωτικοποιήσεις, πληρωμές της [[Εθνική τράπεζα της Βόρειας Μακεδονίας|εθνικής τράπεζας]] και διοικητικά πρόστιμα<ref name="pre">[http://ec.europa.eu/economy_finance/international/enlargement/pre-accession_prog/pep/2011-pep-fyrom_en.pdf Pre-accession Economic Programme 2011 – 2013]</ref>. Η χώρα εισήγαγε το 2007 [[ενιαίο φορολογικό συντελεστή]], αρχικά 12%,<ref name="economist">{{en}} {{cite web|url=http://www.economist.com/node/8547343|title=Flat taxes - Will more of eastern Europe adopt flat-rate tax regimes?|publisher=[[The Economist]]|date = 2007-01-18|accessdate = 2011-11-22}}</ref> που μειώθηκε στο 10% το 2008,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2008/car043008a.htm|title=Macedonia Makes Early Headway After Flat Tax Debut|author=Pablo Lopez-Murphy|publisher=[[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο]]|accessdate = 2012-11-22}}</ref> ακολουθώντας έτσι το παράδειγμα πολλών κεντροευρωπαϊκών χωρών, που επεδίωκαν να απλοποιήσουν το φορολογικό σύστημα και να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον φιλικό προς τις επιχειρήσεις.<ref name="economist"/>

Το έλλειμμα της Βόρειας Μακεδονίας, που είχε ύψος 2,7% του ΑΕΠ για το 2011, είναι χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όπως και το [[δημόσιο χρέος]], που έφτασε το 26,1% του ΑΕΠ το 2011.<ref name="cia"/> Η επίτευξη αυτών των σχετικά χαμηλών μεγεθών έγινε δυνατή χάρη στη μαζική αποπληρωμή δανείων το 2006 και το 2007, όταν η χώρα γνώριζε σταθερή οικονομική κατάσταση. Οι αποπληρωμές αυτές επέτρεψαν στην κυβέρνηση της χώρας να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια πριν την [[Παγκόσμια οικονομική ύφεση 2008|κρίση που ξεκίνησε το 2008]], για να διατηρήσει την εσωτερική οικονομική δραστηριότητα.<ref name="pre"/>

===Κοινωνική προστασία===
Το δημόσιο σύστημα υγείας είναι προσβάσιμο σε όλους τους πολίτες από το 2009· μέχρι τότε, υπήρχαν ορισμένοι περιορισμοί, κυρίως για τους ανέργους και τους ανασφάλιστους. Χρηματοδοτείται από το κράτος και προσφέρει ορισμένες υπηρεσίες δωρεάν, όπως ιατρικές επισκέψεις, εμβολιασμούς και την πρόσβαση σε κάποιες ιατρικές θεραπείες και φάρμακα. Το επίπεδο δημόσιας υγείας στη χώρα είναι σχετικά καλό συγκρινόμενο με εκείνο άλλων χωρών της περιοχής και το ταμείο πληρωμών είναι γενναιόδωρο σε σχέση με τον προϋπολογισμό της, αλλά υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, τις περιοχές και τις εθνοτικές κοινότητες. Αν και τα ιδρύματα υγείας μπορούν να είναι ιδιωτικά, ο ιδιωτικός τομέας παραμένει μη ενταγμένος στο σύστημα. Το κράτος δαπανά κάθε χρόνο περίπου 5% του ΑΕΠ για τον τομέα υγείας, ποσό που συγκεντρώνεται εν μέρει χάρη σε προεισφορές ύψους 7,5% επί των ακαθάριστων μισθών.<ref name="health">{{en}} {{cite web|url=http://www.socialprotection.eu/files_db/903/asisp_ANR10_FYR_Macedonia.pdf|title=Annual National Report 2010 Pensions, Health and Long-term Care, Former Yugoslav Republic of Macedonia|publisher=Asisp|author=Zorica Apostolska και Fimka Tozija|date=Μάιος 2010|accessdate=2013-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729220514/http://socialprotection.eu/files_db/903/asisp_ANR10_FYR_Macedonia.pdf|archivedate=2014-07-29|url-status=dead}}</ref>

Οι συντάξεις χρηματοδοτούνται από τους εργοδότες, που πληρώνουν εισφορές στο κράτος και σε ιδιωτικές εταιρείες. Το 2009 αυτές οι εισφορές αντιπροσώπευαν το 19% του ακαθάριστου μισθού, από το οποίο το 13,35% πήγαινε στο κράτος και το 6,65% σε ιδιωτικές εταιρείες. Αντιπροσωπεύουν επίσης το 63,2% του εθνικού προϋπολογισμού για τις συντάξεις, ενώ το υπόλοιπο προέρχεται από πληρωμές του κράτους. Η ηλικία νόμιμης συνταξιοδότησης είναι ορισμένη στα 64 έτη για τους άνδρες και τα 62 για τις γυναίκες.<ref name="health"/>

=== Εξωτερικές σχέσεις ===
====Διεθνής παρουσία====
[[Αρχείο:Macedonian Soldiers in Kabul.jpg|thumb|Στρατιώτες της Βόρειας Μακεδονίας σε δρόμο της [[Καμπούλ]], στο [[Αφγανιστάν]].]]
Η Βόρεια Μακεδονία διαθέτει προξενείο ή πρεσβεία σε 38 ξένα κράτη και έχει διπλωματικές σχέσεις με 167 κράτη.<ref>{{mk}} {{cite web|url=http://www.mfa.gov.mk/?q=node/248|title=Διμερείς σχέσεις|publisher=Υπουργείο Εξωτερικών|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Έχει καλές διπλωματικές σχέσεις με τα μέλη του [[ΝΑΤΟ]] και της [[ΕΕ|Ευρωπαϊκής Ένωσης]], όπως και με τις γειτονικές χώρες [[Αλβανία]] και [[Κοσσυφοπέδιο]], την ανεξαρτησία του οποίου αναγνώρισε το 2009. Οι σχέσεις με τη [[Σερβία]] είναι καλές αν και επισκιάζονται από μία διένεξη με αφορμή την ανεξαρτησία της [[Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία|μακεδονικής ορθόδοξης εκκλησίας]] από το [[Πατριαρχείο Σερβίας]], ενώ οι σχέσεις με την [[Ελλάδα]], αν και πλούσιες σε οικονομικό επίπεδο, δυσχεραίνονται από τη διένεξη σχετικά με την ονομασία της χώρας.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/26759.htm|title=Background Note: Macedonia|publisher=US Department of State|author=Bureau of European and Eurasian Affairs|date=2011-11-09|accessdate=2013-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110902033513/http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/26759.htm|archivedate=2011-09-02|url-status=dead}}</ref> Οι σχέσεις ανάμεσα στη Βόρεια Μακεδονία και τη [[Βουλγαρία]] είναι ως επί το πλείστον καλές, αλλά υπάρχουν επίσης διαφορές όσον αφορά ιστορικές θέσεις, κυρίως για την ύπαρξη της [[Σλαβομακεδονική γλώσσα|σλαβομακεδονικής γλώσσας]], που για τους Βούλγαρους είναι απλώς διάλεκτος, και για την εθνικότητα πολλών ιστορικών προσωπικοτήτων που γεννήθηκαν στην περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς και στο βόρειο τμήμα της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας πριν το σλαβομακεδονικό έθνος αναγνωριστεί (οι Σλαβομακεδόνες θεωρούνταν Βούλγαροι έως τα μέσα του 20ού αιώνα).<ref>{{bg}} {{cite web|url=http://news.ibox.bg/opinion/id_532456708|title=Αναφορά στην UNESCO ενάντια στην παράνομη οικειοποίηση της βουλγαρικής γλώσσας, ιστορίας και πολιτισμού από την πΓΔΜ|publisher=News.bg|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Οι Σλαβομακεδόνες και οι Βούλγαροι αλληλοκατηγορούνται για κλοπή της πολιτιστικής κληρονομιάς.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.trinstitute.org/ojpcr/6_1kojou.pdf|title=Bulgarian “Macedonian” Nationalism: A Conceptual Overview|author=Anton Kojouharov|publisher=OJPCR: The Online Journal of Peace and Conflict Resolution|accessdate = 2013-11-22}}</ref>

Η Βόρεια Μακεδονία είναι μέλος πολλών διεθνών οργανισμών όπως ο [[ΟΗΕ]], το [[Συμβούλιο της Ευρώπης]], η [[Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών]], η [[Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας|FAO]], η [[Interpol]], η [[Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών|UNESCO]] και ο [[Διεθνής Οργανισμός Γαλλοφωνίας]].<ref name="cia"/> Η χώρα (υπό το όνομα πΓΔΜ) ήταν υποψήφια για ένταξη στο [[ΝΑΤΟ]] από το 1999,<ref name="nato">{{en}} {{cite web|url=http://www.morm.gov.mk/morm/en/nato/road_to_nato.html|title=Road to Nato|publisher=Υπουργείο Άμυνας της πΓΔΜ|accessdate = 2013-11-22}}{{Dead link|date=Ιούνιος 2015}}</ref> αλλά η ένταξή της μπλοκαρίστηκε από το βέτο της [[Ελλάδα]]ς το 2008.<ref name="veto">{{en}} {{cite web|url=http://www.guardian.co.uk/world/2011/dec/05/macedonia-nato-eu-greece-icj|title=Macedonia's Nato and EU hopes given boost by international court of justice|publisher=The Guardian|author=Owen Bowcott και Maya Wolfe-Robinson|date=2011-12-05|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Η Βόρεια Μακεδονία απέκτησε το status υποψήφιας για ένταξη στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]] χώρας το 2004, αλλά η διαπραγμάτευση δεν έχει ακόμη ξεκινήσει, παρ όλες τις συστάσεις της [[Ευρωπαϊκής Επιτροπής]] από το 2009. Το κύριο εμπόδιο ήταν η διένεξη με την Ελλάδα, η διευθέτηση της οποίας ήταν όρος για την εισδοχή της χώρας στην Ένωση.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2011/10/19/feature-02|title=Macedonia's EU bid still mired in name issue|author=Biljana Lajmanovska|date=2011-11-19|publisher=Southeast European Times|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Το 2019 μετά τη [[Συμφωνία των Πρεσπών]] και την αλλαγή του Συνταγματικού ονόματος της χώρας η Ελλάδα συναίνεσε στην εισδοχή της Βόρειας Μακεδονίας ως μέλος στο ΝΑΤΟ, στο οποίο έγινε δεκτή. Το αίτημά της για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση απορρίφθηκε από τη Γαλλία.<ref>{{Cite web|url=https://gr.euronews.com/2019/10/15/mploko-apo-gallia-se-alvania-voreia-makedonia-gia-entaksi-stin-ee-eu-diapragmateuseis|title="Μπλόκο" από Γαλλία σε Αλβανία και Β.Μακεδονία για ένταξη στην ΕΕ|ημερομηνία=2019-10-15|website=euronews|language=el|accessdate=2020-01-09}}</ref>

Η χώρα αφιέρωσε το 2010 το 1,52% του ΑΕΠ της στον αμυντικό προϋπολογισμό<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.tradingeconomics.com/macedonia/military-expenditure-percent-of-gdp-wb-data.html|title=Military expenditure (% of GDP) in Macedonia|publisher=Trading Economics|accessdate = 2013-11-22}}</ref> και ο [[Στρατός της Βόρειας Μακεδονίας|στρατός]] αριθμεί περίπου 12800 στρατιώτες σε καιρό ειρήνης.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http://www.morm.gov.mk/morm/en/ARM/Organization.html&title=Army%20of%20the%20Republic%20of%20Macedonia|title=Army of the Republic of Macedonia|publisher=Υπουργείο Άμυνας της πΓΔΜ|accessdate = 2013-11-22}}</ref> Έχει ως αποστολή την υπεράσπιση του πολιτεύματος και της επικράτειας, τη διατήρηση της ειρήνης και τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό και τη συμμετοχή σε συλλογικά συστήματα άμυνας όπως η [[EUFOR]], το [[ΝΑΤΟ]] και η [[Συνεργασία για την ειρήνη]].<ref>{{en}}{{cite web|url=http://www.morm.gov.mk/portal/?page_id=21&lang=mk|title=ARM|publisher=Υπουργείο Άμυνας της πΓΔΜ|accessdate=2013-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111128065209/http://www.morm.gov.mk/portal/?page_id=21&lang=mk|archivedate=2011-11-28|url-status=dead}}</ref> Με την κατάργηση της [[θητεία]]ς το 2006 ο στρατός της όρειας Μακεδονίαςή ταν ο πρώτος στρατός των δυτικών Βαλκανίων που έγινε επαγγελματικός.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2006/04/21/feature-02|title=Macedonian Army phases out conscription|author=Zoran Nikolovski|date=2006-04-21|work=www.setimes.com SETimes}}</ref>

Ο στρατός είναι παρών με την [[EUFOR Αλθαία]] στη [[Βοσνία-Ερζεγοβίνη]], όπως και στο [[Αφγανιστάν]], στον [[Λίβανος|Λίβανο]] και στο [[Κόσοβο]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.morm.gov.mk/channelc/?m=322EA81F4604376FDC2391CE9F775E9E05D53054|title=Missions|publisher=Υπουργείο Άμυνας της πΓΔΜ|accessdate = 2013-11-22}}{{Dead link|date=Ιούνιος 2015}}</ref> Συμμετείχε επίσης στον [[Πόλεμος στο Ιράκ|πόλεμο του Ιράκ]]<ref name="nato"/>

==== Σχέσεις με την Ελλάδα ====
{{κύριο|Σχέσεις Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας}}
{{δείτε|Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα}}
Οι σχέσεις των δύο χωρών είναι αρκετά καλές και η μετακίνηση των πολιτών γίνεται με την ταυτότητα για τους [[Έλληνες]] που εισέρχονται στη Βόρεια Μακεδονία και με διαβατήριο για τους πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας που εισέρχονται στην [[Ελλάδα]]. Από το [[1991]], έτος ανεξαρτησίας της Βόρειας Μακεδονίας, μέχρι και τις αρχές του 2019 συνεχιζόταν η πολιτική και διπλωματική διαμάχη για τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» στο συνταγματικό όνομα της γείτονος. Η Ελλάδα υποστήριζε ότι η ονομασία [[Μακεδονία (ορολογία)|Μακεδονία]] είναι αναμφίβολα ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της. Θεωρεί ότι η ιστορία της Μακεδονίας και ειδικά η συγκεκριμένη ονομασία δεν είναι διαπραγματεύσιμη και ως πατρική ταυτότητα και κληρονομιά δε δύναται να παραχωρηθεί σε τρίτους.<ref>Floudas, Demetrius Andreas; {{cite web |publisher= 24 (1996) Journal of Political and Military Sociology, 285|url=https://www.researchgate.net/publication/292495625_A_Conflict_for_a_Name_or_a_Name_for_Conflict_An_Analysis_of_Greece's_Dispute_with_FYROM_1991-1996 | title= "A Name for a Conflict or a Conflict for a Name? An Analysis of Greece's Dispute with FYROM", |accessdate=2018-02-11}}</ref>

Την 8 Απριλίου 1993 αναγνωρίστηκε στα [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ηνωμένη Έθνη]] (με την Απόφαση 817/1993 του Συμβουλίου Ασφαλείας (του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|ΟΗΕ]])<ref>{{Cite web|url=http://www.un.org/documents/ga/res/47/a47r225.htm|title=A/RES/47/225. Admission of the former Yugoslav Republic of Macedonia to membership in the United Nations|website=www.un.org|accessdate=2018-02-07}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://faq.macedonia.org/politics/un.resolutions.html |title=Αρχειοθετημένο αντίγραφο |accessdate=2006-03-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060627223149/http://faq.macedonia.org/politics/un.resolutions.html |archivedate=2006-06-27 |url-status=dead }}</ref>) με την προσωρινή ονομασία της ''πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας'', χωρίς το δικαίωμα ανάρτησης σημαίας. Η Βόρειας Μακεδονίας είχε επισήμως αποδεχθεί ότι το όνομα του κράτους αποτελεί αντικείμενο διαπραγματεύσεων. Την 16 Φεβρουαρίου 1994 η Ελλάδα αποφάσισε τον οικονομικό αποκλεισμό (εμπάργκο) της πΓΔΜ και τη διακοπή λειτουργίας του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στα [[Σκόπια]], ως μέσο πίεσης για την αποδοχή των ελληνικών όρων.<ref>{{cite book|url=https://www.researchgate.net/publication/237751372_Pardon_A_Conflict_for_a_Name_FYROM'S_DISPUTE_WITH_GREECE_REVISITED|title=The New Balkans|last=Floudas|first=Demetrius Andreas|publisher=Columbia University Press|year=2002|isbn=|editor=Kourvetaris|series=East European Monographs|location=|page=85|pages=|chapter="FYROM's Dispute with Greece Revisited"|display-editors=etal}}</ref> Στις 13 Σεπτεμβρίου υπογράφεται η [[Ενδιάμεση Συμφωνία]] από τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας κ. [[Κάρολος Παπούλιας|Παπούλια]] και τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας [[Μπράνκο Τσερβένκοφσκι|Τσερβένκοφσκι]] με προσωρινές δεσμεύσεις μέχρι την εξεύρεση τελικής συμφωνίας μεταξύ των δύο κρατών.<ref name="Interim Accord2">{{cite web|url=http://untreaty.un.org/unts/120001_144071/6/3/00004456.pdf|title=Interim Accord|year=1995|publisher=[[United Nations]]|accessdate=2008-11-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218110226/http://untreaty.un.org/unts/120001_144071/6/3/00004456.pdf|archivedate=2008-12-18|url-status=dead}}</ref>

Τον Απρίλιο του [[2008]] η [[Ελλάδα]] άσκησε βέτο στην ένταξη της όμορης χώρας στο [[ΝΑΤΟ]], κατά τη σύνοδο κορυφής στο [[Βουκουρέστι]]. Τελικά, η αίτηση ένταξης απορρίφθηκε ομόφωνα από τα μέλη του ΝΑΤΟ. Στις 21 Μαρτίου 2011 η Βόρεια Μακεδονία ξεκίνησε προφορική διαδικασία προσφυγής κατά Ελλάδας στο [[Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης|Δικαστήριο της Χάγης]].<ref name="athina984_FYROM_greece_xagh2">{{cite news|url=http://www.athina984.gr/node/142287|title=Ελλάδα-ΠΓΔΜ στη Χάγη|date=2011-03-21|publisher=Ιστοσελίδα σταθμού Αθήνα 9.84|accessdate=2011-03-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20110323110714/http://www.athina984.gr/node/142287|archive-date=2011-03-23|url-status=dead}}</ref> Στην προσφυγή επικαλείται την παραβίαση από την Ελλάδα του Άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας μεταξύ των χωρών που υπογράφηκε το 1995.<ref name="tvxs_xagh_FYROM_kata_ellada2">{{cite web|url=http://tvxs.gr/node/80657|title=Ξεκινά στη Χάγη η προφορική διαδικασία της προσφυγής πΓΔΜ κατά Ελλάδος|date=2011-03-21|publisher=tvxs.gr|accessdate=2011-03-21}}</ref><ref name="icj_cij_fyrom_kata_greece2">{{cite web|url=http://www.icj-cij.org/docket/index.php?p1=3&p2=1&code=&case=142&k=89|title=Application of the Interim Accord of 13 September 1995 (the former Yugoslav Republic of Macedonia v. Greece)|publisher=Ιστοσελίδα Διεθνή Δικαστηρίου Χάγης|accessdate=2011-03-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110811204111/http://www.icj-cij.org/docket/index.php?p1=3&p2=1&code=&case=142&k=89|archivedate=2011-08-11|url-status=dead}}</ref> Το Δικαστήριο στις 5 Δεκεμβρίου 2011 καταδίκασε την Ελλάδα για τις επίσημες δηλώσ��ις, κατά τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου, όπου ουσιαστικά αρνούνταν την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, λόγω της μη εύρεσης λύσης για το όνομα.<ref name="icj_cij_fyrom_against_greece_judgment_final_summary2">{{cite web|url=http://www.icj-cij.org/docket/index.php?p1=3&p2=1&code=&case=142&k=89|title=Summary of the Judgment of 5 December 2011|date=2011-12-05|publisher=Ιστοσελίδα Διεθνή Δικαστηρίου Χάγης|accessdate=2011-12-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120107004530/http://www.icj-cij.org/docket/index.php?p1=3&p2=1&code=&case=142&k=89|archivedate=2012-01-07|url-status=dead}}</ref><ref name="enet_xagh_15_pros_1_kata_elladas2">{{cite news|url=http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=329831|title=Χάγη: Η Ελλάδα παραβίασε την Ενδιάμεση Συμφωνία με την ΠΓΔΜ. Η απόφαση είναι τελική, δίχως δικαίωμα έφεσης|date=2011-12-05|publisher=Εφημερίδα Ελευθεροτυπία|accessdate=2011-12-06}}</ref>

Το ζήτημα της ονομασίας επανήλθε στο προσκήνιο από τα τέλη του 2017, καθώς η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας δήλωνε προδιάθεση προς την επίτευξη συμφωνίας με σύνθετη ονομασία, μια λύση η οποία είχε γίνει αποδεκτή από τις Ελληνικές κυβερνήσεις από το 2008. Η προσέγγιση των δύο μερών προς αυτή τη λύση συνάντησε αντίδραση, τόσο στην Ελλάδα όπου μεγάλο μέρος των πολιτών δεν επιθυμεί καμία χρήση του όρου Μακεδονία, όσο και στη Βόρεια Μακεδονία όπου μεγάλο μέρος των πολιτών δεν επιθυμούσε καμία αλλαγή του ονόματος. Μετά από τη [[Συμφωνία των Πρεσπών]] και σχετικό δημοψήφισμα στην πΓΔΜ, έγινε τροποποίηση του [[Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας|Συντάγματος της Βόρειας Μακεδονίας]] ως προς το όνομα και άλλα θέματα. Μετά από αυτό, η Ελλάδα υποστήριξε την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ όπου έγινε δεκτή, και στην ΕΕ όπου δεν έγινε δεκτή λόγω διαφωνίας της Γαλλίας και άλλων χωρών.

==== Σχέσεις με τη Βουλγαρία ====

Η Βουλγαρία ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά όχι και την ύπαρξη ξεχωριστού έθνους Σλαβομακεδόνων και ξεχωριστής [[Μακεδονική γλώσσα (νοτιοσλαβική)|σλαβομακεδονικής γλώσσας]] αφού θεωρεί τους πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας ως ομόεθνους και ομόγλωσσούς της. Στο πλαίσιο αυτό η Βουλγαρία χορηγεί βουλγαρικό διαβατήριο σε όποιον πολίτη της Βόρειας Μακεδονίας το αιτηθεί αποδεικνύοντας εθνική Βουλγαρική καταγωγή, ενώ ανάμεσα στους κατόχους βουλγαρικού διαβατηρίου είναι και ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας κ. Λιούμπκο Γκεοργκιέφσκι<ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_27/07/2006_192334 εφημερίδα Καθημερινή: Τεταμένες σχέσεις ανάμεσα σε πΓΔΜ και Βουλγαρία] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110709110416/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_27/07/2006_192334 |date=2011-07-09 }} «Οι κάτοικοι των Σκοπίων ... βουλγαρικό διαβατήριο.», ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2009</ref><ref>[http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4dcgi/_w_articles_world_2_15/10/2006_7627164 εφημερίδα Καθημερινή: Η Ε.Ε. αποκτά νοτιοανατολικό πυλώνα] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110709110432/http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4dcgi/_w_articles_world_2_15/10/2006_7627164 |date=2011-07-09 }} «Η Βουλγαρία άνοιξε ... σε πολίτες της», ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2009</ref><ref>[http://www.minpress.gr/minpress/scriptpage-bultn.html?id=121990242 Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας - Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717010540/http://www.minpress.gr/minpress/scriptpage-bultn.html?id=121990242 |date=2011-07-17 }} «ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΜΕ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΑ 
 την εθνική σου ταυτότητα», ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2009</ref>. Πρόσφατα έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η βουλγαρική υποστήριξη για την προσχώρηση της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υπό όρους και θα εξαρτηθεί από την πραγματική δυνατότητά της να εφαρμόσει τις πολιτικές ενός καλού γείτονα.<ref>Ivanov, Lyubomir et al. [[:en:wikisource:Bulgarian Policies on the Republic of Macedonia|''Bulgarian Policies on the Republic of Macedonia''.]] Sofia: Manfred Wörner Foundation, 2008. 80&nbsp;pp. (Τρίγλωσση δημοσίευση στα αγγλικά, βουλγαρικά και [[Μακεδονική γλώσσα (νοτιοσλαβική)|μακεδονικά]]. ISBN 978-954-92032-2-6</ref>

Η Βουλγαρία έχει προτείνει να υπογράψει μία συνθήκη (με βάση την Κοινή δήλωση του 1999<ref>[[Wikisource:Joint Declaration of 22 February 1999]]</ref>) για τη διασφάλιση της καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών, προκειμένου να καταστεί δυνατή η βουλγαρική υποστήριξη για την προσχώρηση της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.<ref>{{cite web |url=http://www.sofiaecho.com/article/bulgarias-position-concerning-macedonia-unchanged--kalfin/id_16822/catid_64 |title=Bulgaria's Position Concerning Macedonia Unchanged – Kalfin |publisher=The Sofia Echo |date=2006-07-31 |accessdate=2010-04-07 |archive-date=2016-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303195116/http://www.sofiaecho.com/article/bulgarias-position-concerning-macedonia-unchanged--kalfin/id_16822/catid_64 |url-status= }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.balkaninsight.com/en/main/news/26662/ |title=Bulgaria Treaty Proposal Called 'Indecent |publisher=BalkanInsight |date=2010-03-17 |accessdate=2010-04-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100411071954/http://www.balkaninsight.com/en/main/news/26662 |archivedate=2010-04-11 |url-status=dead }}</ref>

== Πληθυσμός και κοινωνία==
=== Εθνότητες ===
[[Αρχείο:Makedonija - Etnicki sastav po naseljima 2002.gif|left|250px|thumb|alt=Χάρτη των εθνοτήτων το 2002|Εθνοτική κατανομή το 2002:
{{Div col|number=2}}
{{Legend|#884DA7|[[Σλαβομακεδόνες]]}}
{{Legend|#7E3300|[[Αλβανοί]]}}
{{Legend|#DFFF00|[[Τούρκοι]]}}
{{Legend|#003399|[[Βλάχοι]]}}
{{Legend|#2C75FF|[[Σέρβοι]]}}
{{Legend|#eeeeee|Ακατοίκητη}}{{Div col end}}]]

Σύμφωνα με την τελευταία επίσημη απογραφή (2002), ο συνολικός πληθυσμός της χώρας ήταν 2.022.547 άτομα, των οποίων η εθνικότητα κατανέμεται ως εξής:<ref name = stats/> 1.297.981 ή το 64% είναι [[Σλαβομακεδόνες]], 509.083 ή 25,2% είναι [[Αλβανοί]], 77.959 ή 3,9% είναι [[Τούρκοι (έθνος)|Τούρκοι]], 53.879 ή 2,7% είναι [[Ρομά]]<ref>Σύμφωνα με το Κέντρο Αθιγγανικών Ερευνών στο Πανεπιστήμιο ''René Descartes'', η κοινότητα των [[Ρομά]] ανέρχεται σε 220.000 - 260.000 άτομα. {{cite web |author1=Jean-Perre Liegeois |author2=Nicolae Gheorghe |url=http://www.greekhelsinki.gr/bhr/greek/articles_2002/roma-c.doc |title=Ρομά/Τσιγγάνοι: Μια Ευρωπαϊκή Μειονότητα |publisher=Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι |page=8 |accessdate=2009-07-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090729191651/http://www.greekhelsinki.gr/bhr/greek/articles_2002/roma-c.doc |archivedate=2009-07-29 |url-status=dead }}</ref>, 35.939 ή 1,8% είναι [[Σέρβοι]], 17.018 ή 0,8% είναι [[Μποσνιάκοι]], 9.695 ή 0,5% είναι [[Βλάχοι]]<ref>Σύμφωνα με τον Victor Roudometof στο [http://www.gate.net/~mango/JHS1.htm#FOOT29 ''Nationalism and Identity Politics in the Balkans: Greece and the Macedonian Question''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927202839/http://www.gate.net/~mango/JHS1.htm#FOOT29 |date=2007-09-27 }}, ο Βακαλόπουλος (1994) αναφέρει ότι υπάρχει [[Βλάχοι|Βλάχικη]] μειονότητα 250.000 ατόμων. Ο Roudometof σημειώνει ότι οι Βλάχοι των νοτίων Βαλκανίων, ιστορικά, αυτοπροσδιορίζονται κυρίως ως [[Έλληνες]].</ref> και οι υπόλοιποι 20.993 δεν ανήκουν σε καμία από τις προηγούμενες κατηγορίες.<ref>Σύμφωνα με το [http://www.joshuaproject.net/ Joshua Project], στη χώρα ζουν και 600 Έλληνες {{cite web|title=Greek of Macedonia Ethnic People Profile|url=http://www.joshuaproject.net/peopctry.php?rop3=103480&rog3=MK|accessdate = 2013-11-26}}</ref>

Αυτές οι μειονότητες είναι οι μόνες που αναγνωρίζονται από το κράτος και αναφέρονται σε αυτή τη σειρά στο προοίμιο του Συντάγματος, που ορίζει επίσης ότι όλοι οι πολίτες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και ότι το κράτος προστατεύει και προωθεί τον πολιτισμό όλων των κοινοτήτων <ref name="const">{{en}} {{cite web|url=http://www.sobranie.mk/en/default-en.asp?ItemID=9F7452BF44EE814B8DB897C1858B71FF|title=The Constitution of the Republic of Maceonia|publisher=Assembly of the Republic of Macedonia|accessdate=2013-11-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110928183853/http://www.sobranie.mk/en/default-en.asp?ItemID=9F7452BF44EE814B8DB897C1858B71FF|archivedate=2011-09-28|url-status=dead}}</ref>. Τα δικαιώματα των μειονοτήτων είναι ευρεία, καθώς μπορούν για παράδειγμα να χρησιμοποιούν επίσημα τη γλώσσα τους σε δήμους όπου αποτελούν τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού. Αν μια ομάδα αποτελεί το 20% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, όπως οι Αλβανοί, η γλώσσα τους μπορεί επίσης να χρησιμοποιείται στους κυβερνητικούς θεσμούς. Έτσι οι Αλβανοί βουλευτές μπορούν να εκφράζονται στη γλώσσα τους στο κοινοβούλιο.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.fes.org.mk/pdf/SVETOMIR%20SKARIC%20-%20OHRID%20AGREEMENT%20AND%20MINORITY%20COMMUNITIES.pdf|title=Ohrid Agreement and Minority Communities in Macedonia|publisher=Friedrich Ebert Stiftung in Macedonia|author=Svetomir Skaric|accessdate=2013-11-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101226145850/http://www.fes.org.mk/pdf/SVETOMIR%20SKARIC%20-%20OHRID%20AGREEMENT%20AND%20MINORITY%20COMMUNITIES.pdf|archivedate=2010-12-26|url-status=dead}}</ref>

Αν και το διακοινοτικό κλίμα είναι γενικά ήρεμο, υπάρχουν ωστόσο εντάσεις, κυρίως ανάμεσα στους Σλαβομακεδόνες και τους [[Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας|Αλβανούς της Βόρειας Μακεδονίας]], τις δύο μεγαλύτερες κοινότητες. Οι πολιτικές σχέσεις ανάμεσά τους έχουν βελτιωθεί μετά τη [[σύγκρουση του 2001]], μετά την οποία οι Αλβανοί και οι μειονότητες εν γένει απέκτησαν περισσότερα δικαιώματα, αλλά οι κοινωνικές σχέσεις παραμένουν συνήθως δύσκολες, κυρίως εξαιτίας των προκαταλήψεων της κάθε κοινότητας. Έτσι, οι Σλαβομακεδόνες είναι συχνά εχθρικοί απέναντι στο Ισλάμ, την πλειοψηφούσα ανάμεσα στους Αλβανούς θρησκεία, και εξηγούν την ισχυρή δημογραφική αύξηση των Αλβανών ως θέληση τους να γίνουν πολυπληθέστεροι. Από την άλλη, οι Αλβανοί έχουν συχνά την εντύπωση ότι οι Σλαβομακεδόνες τους θεωρούν πληθυσμό μεταναστών και δεν προσπαθούν να τους κατανοήσουν ή να αναγνωρίσουν τον πολιτισμό τους.<ref name="conflit de 2001-2">{{fr}} {{cite web|url=http://www.colisee.org/article.php?id_article=41|title=Pour comprendre le conflit macédonien|work=Colisée.org|accessdate=2013-11-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140428233301/http://www.colisee.org/article.php?id_article=41|archivedate=2014-04-28|url-status=dead}}</ref>

[[Αρχείο:AS Dreni-Gloǵi 02.jpg|thumb|Αλβανόπουλα από το χωριό Γκλότζι (2010).]]
Οι Τούρκοι, πολύ λιγότεροι από τους Αλβανούς, είναι λιγότερο ορατοί και σχεδόν απόντες από την πολιτική σκηνή.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/publisher,MRGI,,MKD,49749ceb1b,0.html|title=World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Macedonia : Turks|publisher=UNCHR|accessdate = 2013-11-26}}{{dead link|date=Σεπτέμβριος 2017}}</ref> Οι Ρομά, ζουν γενικά σε δύσκολες συνθήκες. Ανάμεσα στους 54.000 Ρομά της Βόρειας Μακεδονίας, 17.000 είναι άνεργοι και 14.000 δεν έχουν πρόσβαση σε αγαθά πρώτης ανάγκης. Οι περισσότεροι ζουν από το μικροεμπόριο, τη συλλογή απορριμμάτων και την επαιτεία. Η Βόρεια Μακεδονία δείχνει μια ορισμένη θέληση να ενσωματώσει τους Ρομά στην κοινωνία και να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης, κυρίως διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση δημιουργώντας υπουργείο για τους Ρομά. Έτσι, στη Βόρεια Μακεδονία βρίσκεται ο μόνος δήμος που έχει υιοθετήσει τη [[ρομάνι]] ως επίσημη γλώσσα, ο [[Chouto Orizari]], προάστιο των Σκοπίων. Τέλος, η χώρα έχει έναν μεγάλο αριθμό μη-κυβερνητικών οργανώσεων αφιερωμένων στη βελτίωση της τύχης των Ρομά.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.balcanicaucaso.org/eng/Regions-and-countries/Macedonia/Roma-in-Macedonia-A-Decade-of-Inclusion|title=Roma in Macedonia: A Decade of Inclusion ?|publisher=Osservatorio Balcani i Caucaso|accessdate = 2013-11-26}}</ref>

Οι [[Αρμάνοι|Βλάχοι]], των οποίων η ποιμενική παράδοση εξαφανίστηκε κατά τη σοσιαλιστική περίοδο, έχουν αφομοιωθεί στη σλαβομακεδονική κοινότητα, με την οποία μοιράζονται την ίδια θρησκεία. Έχουν ωστόσο κάποια σχολεία όπου διδάσκεται η γλώσσα τους, τα [[Βλάχικη γλώσσα|βλάχικα]].<ref>{{harvnb|Poulton|2000|p=122}}</ref> Οι Σέρβοι διατηρούν μάλλον καλές σχέσεις με τους Σλαβομακεδόνες, ακόμα και αν υπάρχουν ελαφρές εντάσεις ανάμεσά τους, κυρίως εξαιτίας της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου από τη Βόρεια Μακεδονία.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.cidcm.umd.edu/mar/assessment.asp?groupId=34302|title=Minorities at Risk, Assessment for Serbs in Macedonia|author=Center for International Development and Conflict Management|publisher=University of Maryland|accessdate=2012-09-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120622222809/http://www.cidcm.umd.edu/mar/assessment.asp?groupId=34302|archivedate=2012-06-22|url-status=dead}}</ref> Τέλος, οι Βόσνιοι, που παραδοσιακά αποκαλούνται ''[[Πομάκοι]]'' ή ''Τορμπέκι'', είναι Σλάβοι που είχαν προσηλυτισθεί στο Ισλάμ από τους Οθωμανούς. Μιλούνε σλαβομακεδονικά, αλλά ταυτίζονται περισσότερο με τις υπόλοιπες μουσουλμανικές κοινότητες της χώρας. Η επίσημη ονομασία τους, [[Μποσνιάκοι|''Μποσνιάκοι'']] αντικατέστησε εκείνη των ''Μουσουλμάνων'', που είχε δοθεί από τον [[Τίτο]] το 1961 σε όλους τους Σλάβους της Γιουγκοσλαβίας που είχαν προσηλυτισθεί στο Ισλάμ. Η ''μουσουλμανική εθνικότητα'' αναγνωρίστηκε πλήρως ως [[Έθνος (κοινωνιολογία)|έθνος]] δέκα έτη αργότερα.<ref>{{harvnb|Poulton|2000|p=136}}</ref>

=== Δημογραφία ===
[[Αρχείο:Republic of Macedonia Demo.png|thumb|Δημογραφική εξέλιξη μεταξύ 1992 και 2003 (αριθμοί της [[Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας|FAO]], 2005). Πληθυσμός σε εκατομμύρια κατοίκους.]]
Η Βόρεια Μακεδονία είναι ένα νέο κράτος και η περιοχή γνώρισε στη διάρκεια της ιστορίας της οικονομικές και πολιτικές δυσχέρειες που εμπόδισαν τη διενέργεια αξιόπιστης απογραφής. Η πρώτη απογραφή δεν έλαβε χώρα παρά το 1948, ενώ ξεκινούσε ο εκσυγχρονισμός της χώρας. Καταμέτρησε 1.152.986 κατοίκους στην [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας|τότε γιουγκοσλαβική δημοκρατία]].<ref>{{harvnb|Rossos|2008|p=256}}</ref> Η δημογραφική αύξηση ήταν γρήγορη στο κομμουνιστικό καθεστώς, καθώς το 1953 η χώρα είχε ήδη 240.000 και πλέον κατοίκους περισσότερους σε σχέση με το 1948 και το 1971 αριθμούσε 1.647.308 κατοίκους. Η χώρα ξεπέρασε τα δύο εκατομμύρια το 1991<ref name="lampe368">{{harvnb|Lampe|2000|p=368}}</ref> και αριθμεί 2.022.547 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, που έγινε το 2002.<ref name = stats/> Κατά μια εκτίμηση, ο πληθυσμός της το 2022 υπολογίζεται σε 1.829.954 κατοίκους.<ref name="εκτίμηση"/>

Ο [[δείκτης γονιμότητας]], που μετρούσε περισσότερα από 4 παιδιά ανά γυναίκα πριν τη δεκαετία του 1960, βρίσκεται πλέον γύρω στο 1,5. Αυτός ο χαμηλός αριθμός εξηγείται από την έλλειψη πόρων των οικογενειών για την ανατροφή πολλών παιδιών και από τη συνεχώς αυξανόμενη ηλικία γάμου των γυναικών όπως και την είσοδό τους στην επαγγελματική ζωή. Για τη βελτίωση του χαμηλού δείκτη γονιμότητας, που δεν αρκεί για την αναπλήρωση του πληθυσμού, από το 2008 το κράτος δίνει μηνιαία 120 ευρώ σε οικογένειες που έχουν τρία παιδιά.<ref name=autogenerated3>{{en}} {{cite web|url=http://www.unfpa.org/public/home/news/pid/8591|title=Addressing Low Fertility in a World of 7 Billion: Macedonians Try Financial Incentives|publisher=United Nations Population Fund|date=2011-10-13|accessdate=2013-11-28|archive-date=2014-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20140611060922/http://www.unfpa.org/public/home/news/pid/8591|url-status=dead}}</ref> Ο αριθμός των γεννήσεων είναι ωστόσο μεγαλύτερος από εκείνο των θανάτων, 23.684 γεννήσεις για 19.060 θανάτους το 2009,<ref name="statpop">{{en}} {{mk}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/pdf/2010/2.1.10.22.pdf|title=Live births, deaths and migration by urban and rural regions, 2009|publisher=Κρατικό Στατιστικό Γραφείο|accessdate = 2013-11-28}}</ref> και η ετήσια αύξηση υπολογίζεται σε 0,237% για το 2012.<ref name="cia"/> Το μεταναστευτικό ισοζύγιο είναι ελαφρώς αρνητικό (510 μετανάστες το 2009).<ref name="statpop"/> Η Βόρεια Μακεδονία μαζί με την [[Αλβανία]] ήταν το 2011 τα μόνα κράτη των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]] των οποίων ο πληθυσμός δε μειώνεται.<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2002rank.html?countryName=Macedonia&countryCode=mk&regionCode=eur&rank=172#mk|title=Country Comparison: Population growth rate|publisher=CIA World Factbook|accessdate=2013-11-28|archive-date=2014-04-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140428231940/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2002rank.html?countryName=Macedonia&countryCode=mk&regionCode=eur&rank=172#mk|url-status=dead}}</ref>

Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει, αλλά λιγότερο γρήγορα απ' ότι εκείνος της [[Δυτική Ευρώπη|δυτικής Ευρώπης]]. Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 74,8 χρόνια (72,8 χρόνια οι άνδρες και 76,9 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>

=== Θρησκείες ===

Σύμφωνα με το [[Σύνταγμα]], η θρησκευτική ελευθερία είναι διασφαλισμένη. Η ελεύθερη και δημόσια έκφραση της πίστης ατομικά ή από κοινού με άλλους είναι εγγυημένη. Η προσφάτως αναγνωρισμένη (2022) ως [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] της χώρας, [[Αρχιεπισκοπή Αχρίδος (Βόρειας Μακεδονίας)]], καθώς και κάποιες άλλες ομολογιακές κοινότητες και θρησκευτικές ομάδες διαχωρίζονται από το κράτος και είναι ίσες ενώπιον του νόμου. Το Σύνταγμα επιτρέπει επίσης τη δημιουργία θρησκευτικών σχολείων και κοινωνικών ιδρυμάτων και φιλανθρωπικών οργανώσεων από θρησκευτικές ομάδες.<ref name="const"/> Η νομοθεσία απαγορεύει κάθε διάκριση που βασίζεται στη θρησκεία.<ref name="religion">{{en}} {{cite web|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2010/148958.htm|title=International Religious Freedom Report 2010|publisher=US Department of State|date = 2010-11-17|accessdate = 2013-12-12}}</ref>

Ο [[Χριστιανισμός]] είναι η θρησκεία της πλειονότητας στη Βόρεια Μακεδονία αφού το 64,7% του πληθυσμού ανήκει στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], σύμφωνα με την απογραφή του [[2002]]. Μια μικρή μειονότητα (0,37%) ανήκει σε άλλες χριστιανικές Εκκλησίες. Το [[Ισλάμ]] συγκεντρώνει το 33,3% του πληθυσμού, γεγονός που κάνει τη χώρα την πέμπτη χώρα της [[Ευρώπη]]ς όσον αφορά την αναλογία του μουσουλμανικού πληθυσμού, μετά την [[Τουρκία]] (99%), το [[Κόσοβο]] (90%), την [[Αλβανία]] (70%) και τη [[Βοσνία-Ερζεγοβίνη]] (48%). Η κοινότητα των [[Μπεκτασί|μπεκτασήδων]] [[Αλεβίτες|Αλεβιτών]] υπολογίζεται σε 30.0000 άτομα.<ref name="cedime">Center for Documentation and Information on Minorities in Europe - Southeast Europe (CEDIME-SE) MINORITIES IN SOUTHEAST EUROPE, Bektashis of Albania</ref> σύμφωνα με τους επικεφαλής της. Το υπόλοιπο 1,63% δεν έχει δηλώσει ότι ανήκει σε κάποια θρησκεία.<ref name="cia"/><ref name="CIAfactbook">The World Factbook 2009. Washington, DC: Central Intelligence Agency, 2009.</ref>

Το θρησκευτικό ανήκειν είναι ισχυρά συνδεδεμένη με το εθνοτικό. Είναι εξάλλου σημαντικός παράγοντας ταυτότητας για τις διάφορες ομάδες και, στην πραγματικότητα, αυτή η ταυτοτική λειτουργία είναι σημαντικότερη από την ορθή άσκηση της λατρείας και την πίστη.<ref>Waiting for Macedonia, Identity in a Changing World, Ilka Thiessen, 2007, σ. 60.</ref> Οι [[Σλαβομακεδόνες]] και οι [[Βλάχοι]] ανήκουν γενικά στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος (Βόρειας Μακεδονίας) και οι [[Σέρβοι]] στη [[Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία]], ενώ οι [[Αλβανοί]], οι [[Τούρκοι]], οι [[Ρομά]] και οι [[Βόσνιοι]] της χώρας ανήκουν στην πλειονότητά τους στο [[Σουνίτες|σουνιτικό]] Ισλάμ. Υπάρχει ακόμη μια μειονότητα [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικών]] Αλβανών, συγκεντρωμένη κυρίως στα Σκόπια, απ' όπου καταγόταν η [[Μητέρα Τερέζα]],<ref>{{harvnb|Poulton|2000|p=130}}</ref> διάφορες προτεσταντικές εκκλησίες<ref name="cia"/> καθώς και 1.337 [[Μάρτυρες του Ιεχωβά]].<ref>''Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014'', Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 184</ref> Πριν τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο]] η χώρα αριθμούσε μία μικρή κοινότητα [[Σεφαρδίτες|σεφαραδιτών]] Εβραίων, που υπολογίζεται στα 7.000 με 8000 άτομα, συγκεντρωμένη στις πόλεις των Σκοπίων και της Μπίτολα. Όλοι τους εκτοπίστηκαν το 1943 στην [[Στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα|Τρεμπλίνκα]], και περισσότεροι από 7.000 σκοτώθηκαν εκεί.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006804|title=The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry|publisher=United States Holocaust Memorial Museum|author=Mark Cohen|accessdate = 2013-12-12}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.maknews.com/html/articles/savich/savich4.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505112535/http://www.maknews.com/html/articles/savich/savich4.html|archivedate=2012-05-05|title=The Holocaust in Macedonia, 1941-1945|publisher=Macedonia News|author=Carl K. Savich|accessdate=2013-12-12|url-status=dead}}</ref>

Ο ταυτοτικός ρόλος των θρησκειών τις τοποθετεί συχνά στο επίκεντρο διεθνοτικών προβλημάτων. Έτσι, τόποι λατρείας ορθόδοξων και μουσουλμάνων κάποιες φορές είναι στόχος εξτρεμιστικών ομάδων.<ref name="religion"/> Η αλβανική αναδίπλωση έχει οδηγήσει στην εμφάνιση θρησκευτικού ριζοσπαστισμού και οι Αλβανοί της χώρας θεωρούνται περισσότερο θρησκευόμενοι από εκείνους του Κοσόβου και της Αλβανίας.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2011/03/macedonias_ethnic_disharmony|title=Macedonia's ethnic disharmony - How many building booms can one city take?|publisher=The Economist|date=2011-05-01|accessdate = 2013-12-12}}</ref>

Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί είναι μοιρασμένοι: βρίσκονται υπό την [[Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αχρίδος]] που ανήκει στο Πατριαρχείο Σερβίας και στην [[Αρχιεπισκοπή Αχρίδος (Βόρειας Μακεδονίας)]] που αναγνωρίστηκε πρόσφατα (2022) από το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο]]. Η συγκεκριμένη Εκκλησία είχε αποσχισθεί το 1967 από τους κόλπους του Πατριαρχείου των Σέρβων και αυτοανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη. Αυτή μόνο αναγνωριζόταν από την κυβέρνηση, αλλά μέχρι το 2022 δεν αναγνωριζόταν από καμία Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρούμενη ως [[σχίσμα|σχισματική]].<ref>{{cite news|last=Αντωνιάδου|first=Μαρία|title=Η Εκκλησία των Σκοπίων ζητεί ανεξαρτησία|url=http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=142620|accessdate=2 Φεβρουαρίου 2011|newspaper=Το Βήμα|date=19 Μαΐου 2002|archive-url=https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2|archive-date=2012-04-30|url-status=dead}}</ref><ref>[https://www.orthodoxianewsagency.gr/patriarxeia/oikomeniko_patriarxio/oikoumeniko-patriarxeio-anagnorizei-ti-sxismatiki-ekklisia-ton-skopion/"Οικουμενικό Πατριαρχείο: Αναγνωρίζει τη σχισματική εκκλησία των Σκοπίων", ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ 9.05.2022]</ref>.<ref>[https://www.orthodoxianewsagency.gr/patriarxeia/patriarxio_serbias/patriarxeio-servias-realistiki-i-epilysi-tou-zitimatos-tis-arxiepiskopis-axridos/"Πατριαρχείο Σερβίας: Ρεαλιστική η επίλυση του ζητήματος της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος", ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ 16.05.2022]</ref>

<gallery>
Αρχείο:Sv. Nikola - Štip 2.JPG|Ο [[Εκκλησία Αγίου-Νικολάου του Στιπ|ορθόδοξος καθεδρικός]] του [[Στιπ]].
Αρχείο:Orthodox Monk at Treskavec.jpg|Ορθόδοξος μοναχός στο μοναστήρι του Τρέσκαβετς.
Αρχείο:The Painted Mosque (Šarena Džamija), Tetovo.jpg|Προσευχή στο [[Τέμενος Σαρένα|ζωγραφισμένο τζαμί του Τέτοβο]].
Αρχείο:Catolic church bitola.jpg|Η καθολική εκκλησία στα [[Μπίτολα]], κατασκευασμένη τον 19ο αιώνα.
Αρχείο:Jevrejsko groblje.JPG|Η πύλη του εβραϊκού νεκροταφείου της [[Μπίτολα]].
</gallery>

===Οικογένεια, σεξουαλικότητα και ισότητα των φύλων===
[[Αρχείο:Women from Smilevo, 1913.jpg|thumb|Γυναίκες του χωριού [[Σμίλεβο]] το 1913.]]
Η κοινωνία της Βόρειας Μακεδονίας έχει επηρεαστεί από τον ορθόδοξο και τον μουσουλμανικό θρησκευτικό λόγο, που ευνοούν συντηρητικές θεωρίες, αλλά το κοινό των εξτρεμιστικών ομάδων είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Η βιομηχανοποίηση και αστικοποίηση της χώρας έχουν ωστόσο επηρεάσει σημαντικά τις οικογένειες. Το πατριαρχικό σύστημα έχει εξασθενίσει προς όφελος της ισότητας των μελών μιας οικογένειας. Η επαγγελματική ζωή και η έλλειψη οικονομικών μέσων έχουν αυξήσει την ηλικία γάμου και έχουν μειώσει τον αριθμό παιδιών ανά οικογένεια. Τα διαζύγια είναι όλο και πιο συχνά, αντιστοιχούσαν π.χ. σε 90,2 γάμους στους 1000 το 2002. Αυτή η εξέλιξη της οικογένειας δεν αφορά ολόκληρη την κοινωνία: οι Σλαβομακεδόνες που ζουν σε αγροτικό περιβάλλον και οι μειονότητες όπως οι [[Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας|Αλβανοί]] και οι [[Ρομά της Βόρειας Μακεδονίας|Ρομά]] συχνά ακολουθούν ακόμη πιο παραδοσιακά μοντέλα. Τέλος, ο αριθμός ζευγαριών που απλώς συζούν παραμένει πολύ χαμηλός σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού.<ref name="famille">{{cite book|title=Families in Eastern Europe|editor-first=Mihaela|editor-last=Robila|p=103|year=2004|location=Amsterdam; London|publisher=Elsevier JAI}}</ref>

Οι μικτοί γάμοι αυξάνονται αλλά παραμένουν περιθωριακοί. Τέτοιοι γάμοι θεωρούνται συχνά προδοσία της εθνοτικής κοινότητας και μία έρευνα του 2006 αποκάλυψε ότι το 78% των Σλαβομακεδόνων και το 86% των Αλβανών αντιτίθενται στους μικτούς γάμους. Αλλά, περισσότερο από τον εθνοτικό διαχωρισμό, οι θρησκευτικές διαφορές σταματούν αυτούς τους γάμους, αν και οι γάμοι με τους Ρομά αποδοκιμάζονται τόσο από Μουσουλμάνους και Ορθοδόξους.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2010/01/21/feature-03|title=Inter-ethnic marriages on the rise in Macedonia|author=Dimitar Bocevski|publisher=SETimes.com - The news and views of Southeastern Europe|date = 2010-01-21|accessdate = 2013-11-27}}</ref>

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Βόρειας Μακεδονίας, οι γυναίκες έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες. Η κατάστασή τους είναι ωστόσο μειονεκτική σε πολλά σημεία. Απολαμβάνουν κάποιου είδους ισότητα με τους άντρες γιατί είναι ενσωματωμένες στην επαγγελματική ζωή και αυτό τους εγγυάται κυρίως μία πηγή εισοδήματος και επιβάλλει το μοίρασμα των οικιακών καθηκόντων. Αλλά, ορισμένες όψεις της οικογενειακής ζωής, όπως η αγωγή των παιδιών, εξακολουθούν συνήθως να θεωρούνται γυναικεία υπόθεση.<ref name="famille"/> Η συζυγική βία είναι υπαρκτή, αλλά οι καταγγελίες είναι σπάνιες και το πρόβλημα δε θίγεται ούτε από την κοινωνία ούτε από τους θεσμούς.<ref name="atlas-gender">{{cite book|url=http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/development/atlas-of-gender-and-development/macedonia-the-former-yugoslav-republic-of_9789264077478-35-en#page1|title=Atlas of Gender and Development: How Social Norms Affect Gender Equlity in Non-OECD Countries|publisher=OECD Development Centre|p=77}}</ref> Η Βόρεια Μακεδονία συναντά επίσης προβλήματα όσον αφορά την [[αντισύλληψη]], καθώς πολλές γυναίκες είναι κακοπληροφορημένες και το θέμα παραμένει ταμπού. Μόνο 11,6% των Βορειομακεδονισσών χρησιμοποιούν το [[αντισυλληπτικό χάπι]], που συχνά θεωρείται επιβλαβές για την υγεία, και οι [[άμβλωση|αμβλώσεις]] είναι ασυνήθιστα πολυάριθμες, καθώς περίπου 130.000 Βορειομακεδόνισσες έχουν κάνει τουλάχιστον μία.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.ippfen.org/en/News/Intl+news/H.E.R.A.+releases+movie+that+demystifies+the+use+of+modern+contraceptives.htm|title=H.E.R.A. releases movie that demystifies the use of modern contraceptives|publisher=International Planned Parenthood Federation|date=2010-11-10|accessdate=2013-11-27|archive-date=2012-06-04|archive-url=https://archive.today/20120604114909/http://www.ippfen.org/en/News/Intl+news/H.E.R.A.+releases+movie+that+demystifies+the+use+of+modern+contraceptives.htm|url-status=unfit}}</ref> Ο αριθμός των γυναικών στα υψηλά αξιώματα είναι ακόμα χαμηλός. Έτσι, το [[2011]], υπήρχαν 43 γυναίκες ανάμεσα στα 120 μέλη του Κοινοβουλίου, δεν υπήρχαν παρά μόνο τρεις γυναίκες στην κυβέρνηση (στα υπουργεία Εσωτερικών, Πολιτισμού και ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης).<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.sobranie.mk/en/default-en.asp?ItemID=76110AB460166C478FF9FA07534F58B7|title=Current Structure|publisher=Assembly of the Republic of Macedonia|accessdate=2013-11-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110825005315/http://www.sobranie.mk/en/default-en.asp?ItemID=76110AB460166C478FF9FA07534F58B7|archivedate=2011-08-25|url-status=dead}}</ref><ref name=autogenerated1>{{en}} {{cite web|url=http://www.vlada.mk/node/316|title=Government members|publisher=Κυβέρνηση της πΓΔΜ|accessdate=2013-11-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130908220622/http://vlada.mk/node/316|archivedate=2013-09-08|url-status=dead}}</ref>

Όσον αφορά τις διάφορες μορφές σεξουαλικής διαφορετικότητας, απορρίπτονται μαζικά από την κοινωνία της χώρας. Το 2002, το 80% του πληθυσμού θεωρούσε την [[ομοφυλοφιλία]] [[νοητική ασθένεια]] και το θέμα σχεδόν ποτέ δεν εξετάζεται από τους θεσμούς. Η κοινότητα ΛΟΑΤ της Βόρειας Μακεδονίας είναι αδύναμη και ανοργάνωτη. Η ομοφυλοφιλία αποποινικοποιήθηκε το 1996, αλλά ο νόμος ενάντια στις διακρίσεις που θεσπίστηκε το 2010 δεν τους έχει συμπεριλάβει όπως είχε προταθεί αρχικά.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.coe.int/t/Commissioner/Source/LGBT/FYROMSociological_E.pdf|title=Study on Homophobia, Transphobia and Discrimination on Grounds of Sexual Orientation and Gender Identity Sociological Report: “the former Yugoslav Republic of Macedonia”|author=Danish Institute for Human Rights|publisher=Συμβούλιο της Ευρώπης|accessdate = 2013-11-27}}</ref>

===Γλώσσες===
[[Αρχείο:20 October street Skopje.jpg|thumb|left|Πινακίδα στα σλαβομακεδονικά.|εναλλ.=]]
Τα [[Σλαβομακεδονική γλώσσα|σλαβομακεδονικά]] και τα [[αλβανικά]] είναι οι επίσημες γλώσσες της Βόρειας Μακεδονίας.<ref name="const"/> Η πρώτη είναι σλαβική γλώσσα, πολύ κοντινή με τη [[Βουλγαρική γλώσσα|βουλγαρική]], με την οποία μοιράζεται ισχυρές βαλκανικές επιδράσεις. Για παράδειγμα, είναι οι μοναδικές σλάβικες γλώσσες που δεν έχουν [[Πτώση (γραμματική)|πτωτικό σύστημα]] και χρησιμοποιούν [[οριστικό άρθρο|άρθρα]]. Τα σλαβομακεδονικά γράφονται με το [[κυριλλικό αλφάβητο]] και χρησιμοποιούνται επίσης από Σλαβομακεδόνες σε άλλα κράτη της Βαλκανικής. Κωδικοποιήθηκαν το [[1945]], γεγονός που τα καθιστούν νέα γλώσσα από λογοτεχνική άποψη.{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=από λογοτεχνική άποψη;}} Πλάι στην επίσημη σλαβομακεδονική γλώσσα υπάρχουν πολλές διάλεκτοι, που χρησιμοποιούνται ακόμα στην ιδιωτική σφαίρα, κυρίως σε αγροτικές περιοχές.<ref>The Radozda-Vevcani Dialect of Macedonian, P. Hendriks, p. 1.</ref>

Οι μειονοτικές γλώσσες, η τουρκική, η ρομάνι, τα βλάχικα και τα σέρβικα, έχουν και αυτά διαλέκτους που απαντώνται μόνο στη Βόρεια Μακεδονία και παρουσιάζουν ομοιότητες μεταξύ τους, για παράδειγμα στη φωνολογία.<ref>{{cite book|title=Turkish in Macedonia and Beyond: Studies in Contact, Typology and other Phenomena in the Balkans and the Caucasus|first=Victor A.|last=Friedman|url=http://books.google.co.uk/books?id=tj4Jd3izAE0C||page=56}}</ref> Η χώρα έχει υπογράψει τον [[Ευρωπαϊκός χάρτης των περιφερειακών ή μειονοτικών γλωσσών|Ευρωπαϊκό χάρτη περιφερειακών ή μειονοτικών γλωσσών]] του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]]<ref>{{en}} {{cite web|url=http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=148&CM=8&DF=&CL=ENG|title=European Charter for Regional or Minority Languages CETS No.: 148|publisher=Συμβούλιο της Ευρώπης|accessdate = 2013-12-03}}</ref> και προστατεύει τις γλώσσες των μειονοτήτων της, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διοίκηση, τα ΜΜΕ και τη διδασκαλία σύμφωνα με το ορισμένο από το νόμο πλαίσιο.<ref name="const" />

===Εκπαίδευση===
[[Αρχείο:Gimnazija Bitolj.JPG|thumb|Το λύκειο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο στα [[Μπίτολα]].]]
Το εκπαιδευτικό σύστημα υπέστη μεγάλες μεταρρυθμίσεις τη δεκαετία του 2000 για να συμμορφωθεί με τα πρότυπα της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] και της [[Διαδικασία της Μπολόνια|διαδικασίας της Μπολόνια]]. Για παράδειγμα, η άλλοτε συγκεντρωτική διαχείριση των ιδρυμάτων γίνεται πλέον από δήμους και η υποχρεωτική ηλικία έναρξης της εκπαίδευσης χαμήλωσε ένα έτος.<ref name="set">{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2007/09/04/feature-02|title=Macedonia's school system undergoes reforms|publisher=SETimes.com|author=Zoran Nikolovski|accessdate = 2013-12-04}}</ref>

Η διδασκαλία είναι υποχρεωτική από τα έξι έως τα δεκαπέντε και το σχολείο είναι δωρεάν στα δημόσια ιδρύματα, εκτός από την ανώτερη εκπαίδευση, για την οποία απαιτούνται δίδακτρα. Η εγγραφή σε ιδιωτικά ιδρύματα είναι ακριβή. Τα δεύτερα διαθέτουν μεγάλη ελευθερία απέναντι στο υπουργείο, κυρίως όσον αφορά το σχολικό πρόγραμμα.<ref name="pirls">{{cite book|title=Progress in Reading Literacy: The Impact of PIRLS 2001 in 13 Countries|first=Knut|last=Schwippert|page=166|year=2007|url=http://books.google.co.uk/books?id=HF9Pvd7sOvAC}}</ref>

Τα παιδιά από έξι μηνών έως έξι ετών μπορούν να πάνε σε [[Νηπιαγωγείο|παιδικούς σταθμούς]], όπου περίπου το 81% των παιδιών περνάνε τουλάχιστον ένα χρόνο (σχεδόν το 100% στις πόλεις). Έπειτα, υπάρχει το [[Δημοτικό σχολείο|δημοτικό]], το μόνο υποχρεωτικό, που χωρίζεται σε δύο στάδια. Το πρώτο, που αντιστοιχεί στις τάξεις 1 έως 4 ή από 6 έως 9 χρονών, ε��ναι το στάδιο στο οποίο τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν. Έχουν ένα μόνο καθηγητή για αυτά τα τέσσερα χρόνια και αυτός τους διδάσκει όλα τα μαθήματα του προγράμματος.<ref name="pirls"/> Στο τέλος της τέταρτης τάξης, δίνουν μια γενική εξέταση για την είσοδο στην πέμπτη. Από την 5η έως την 8η τάξη, δηλαδή από τα 10 έως τα 14, οι μαθητές έχουν διάφορους καθηγητές ειδικευμένους σε ένα μάθημα. Στο τέλος της 8ης τάξης, οι μαθητές περνάν άλλη μια εξέταση και έπειτα επιλέγουν ένα από τα δύο: το ειδικό τεχνικό σχολείο ή το λύκειο.<ref name="class">{{en}} {{cite web|url=http://www.classbase.com/Countries/Macedonia/Education-System|title=Education System in Macedonia, Foreign Credit Classbase|publisher=Foreign Credits|accessdate = 2013-12-04}}</ref>

Τα εξειδικευμένα τεχνικά σχολεία προετοιμάζουν ειδικά για ένα επάγγελμα και προσφέρουν προγράμματα σπουδών από 2 έως 4 έτη, ακολουθούμενα από μία εξέταση στο τέλος. Τα λύκεια λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο, αλλά οι μαθητές τους πρέπει να φοιτήσουν τέσσερα χρόνια και έχουν προσανατολισμό τις ανώτερες σπουδές. Υπάρχουν επίσης τεχνικά σχολεία για ενήλικες, που προσφέρουν για παράδειγμα μαθήματα πληροφορικής, ξένων γλωσσών ή διαχείρισης.<ref name="class"/>

Η ανώτερη εκπαίδευση γίνεται στα πανεπιστήμια, που λειτουργούν με το σύστημα πτυχίο-μεταπτυχιακό-διδακτορικό. Η διάρκεια της προετοιμασίας του πτυχίου είναι ορισμένη στα τέσσερα έως έξι χρόνια ανάλογα με τη σχολή και εκείνη του μεταπτυχιακού στα δύο χρόνια. Η χώρα αριθμεί τέσσερα δημόσια πανεπιστήμια, το [[Πανεπιστήμιο Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου]] στα Σκόπια, το [[Πανεπιστήμιο Γκότσε Ντέλτσεφ]] στο Στιπ, το [[Πανεπιστήμιο Αγίου Κλήμεντος Οχρίδας]] στα Μπίτολα και το [[Κρατικό Πανεπιστήμιο Τετόβου]], καθώς και πολλά μικρότερα ιδιωτικά πανεπιστήμια.<ref name="class"/>

Για να γίνεται σεβαστός ο πολυεθνοτικός χαρακτήρας της χώρας, οι μαθητές που προέρχονται από μειονότητες μπορούν να πραγματοποιούν την εκπαίδευσή τους στη μητρική τους γλώσσα.<ref>">{{cite book|title=Progress in Reading Literacy: The Impact of PIRLS 2001 in 13 Countries|first=Knut|last=Schwippert|page=168|year=2007|url=http://books.google.co.uk/books?id=HF9Pvd7sOvAC}}</ref> Οφείλουν ωστόσο να κάνουν μάθημα [[Μακεδονική γλώσσα (νοτιοσλαβική)|σλαβομακεδονικών]] από την τρίτη τάξη. Από το 2007 διδάσκονται από την πρώτη τάξη και τα [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]].<ref name="set"/> Ασκείται, ωστόσο, κριτική στον διαχωρισμό των μαθητών σύμφωνα με τη μητρική τους, γιατί βαθαίνει έναν εθνοτικό διαχωρισμό που εμποδίζει κυρίως τους νεαρούς Σλαβομακεδόνες και Αλβανούς να αναπτύξουν κοινωνικές σχέσεις μεταξύ τους.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/school-segregation-sparks-macedonia-debate|title=School Segregation Sparks Macedonia Debate|publisher=BalkanInsight|date=2009-02-10|accessdate = 2013-12-04}}</ref>

Το επίπεδο εκπαίδευσης στη χώρα παραμένει κάτω από τους μέσους όρους της περιοχής και υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις ανάμεσα στα σχολεία των πόλεων και της υπαίθρου, όπως και ανάμεσα στις εθνοτικές κοινότητες. Έτσι, η σχολική διαρροή, που υπολογίζεται στο 1,8% για την υποχρεωτική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αφορά κυρίως τους [[Ρομά της Βόρειας Μακεδονίας|Ρομά]].<ref name="edu">{{harvnb|Bechev|2009|p=70}}</ref> Μεγάλη πρόοδος έχει επιτευχθεί ωστόσο μετά τον [[Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]]. Έτσι, ο αναλφαβητισμός, που άγγιζε το 64% του πληθυσμού το 1944,<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=98}}</ref> δεν αφορά πλέον παρά το 3,9% των Σλαβομακεδόνων<ref name="cia"/> και οι Αλβανοί, που άλλοτε υποεκπροσωπούνταν στα πανεπιστήμια, έχουν πλέον ευχερή πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση στη γλώσσα τους.<ref name="edu"/>

===Υγεία===
Το επίπεδο ιατρικών υπηρεσιών έπεσε σημαντικά μετά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας, αλλά ο τομέας γνώρισε σημαντικές αλλαγές, κυρίως το άνοιγμα στον ανταγωνισμό.<ref name=autogenerated2>{{en}} {{cite web|url=http://www.who.int/countryfocus/cooperation_strategy/ccsbrief_mkd_en.pdf|title=The former Yugoslav Republic of Macedonia|publisher=World Health Organization|accessdate=2013-12-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131025045048/http://www.who.int/countryfocus/cooperation_strategy/ccsbrief_mkd_en.pdf|archivedate=2013-10-25|url-status=dead}}</ref> Η χώρα αριθμεί 4,94 νοσοκομειακές κλίνες ανά 1000 κατοίκους, αναλογία υψηλότερη του μέσου όρου των πρώην κομμουνιστικών χωρών, αλλά κάτω από εκείνη των χωρών της δυτικής Ευρώπης. Υπάρχουν, επίσης, 2,5 γιατροί ανά 1000 κατοίκους, αναλογία χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η χώρα ξόδεψε το 6,9% του ΑΕΠ της για την υγεία το 2009.<ref name="cia"/>

Η χώρα αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα υγείας με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες: οι [[καρδιοαγγειακές ασθένειες]], ο [[καρκίνος]], οι [[Ψυχική ασθένεια|ψυχικές ασθένειες]], οι τραυματισμοί και τα αναπνευστικά προβλήματα είναι οι κύριες αιτίες θανάτου. Το [[AIDS]] και η [[φυματίωση]] είναι, ωστόσο, πολύ σπάνια. Η υγεία των πολιτών απειλείται επίσης από την έλλειψη προσοχής κατά την οδήγηση, την υψηλή [[κάπνισμα|κατανάλωση καπνού]] και την αύξηση της κατανάλωσης [[Αλκοολούχο ποτό|αλκοόλ]].<ref name="health"/> Το ποσοστό [[παιδική θνησιμότητα|παιδικής θνησιμότητας]] είναι ακόμα υψηλό, αν και όμοιο με εκείνο άλλων χωρών της περιοχής, όπως η [[Αλβανία]] και η [[Βουλγαρία]]. Υπολογίζεται σε 8,32 τοις χιλίοις το 2012. Το 2008, το 11% του πληθυσμού, κυρίως του αγροτικού, δεν είχε ακόμα πρόσβαση σε πόσιμο νερό.<ref name="cia"/>

===ΜΜΕ===
[[Αρχείο:SkopjeMTV.jpg|thumb|Η έδρα της [[Ραδιοτηλεόραση της Βόρειας Μακεδονίας|Ραδιοτηλεόρασης της Βόρειας Μακεδονίας]] στα [[Σκόπια]].]]
Το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο της χώρας είναι υπερφορτωμένο, με περισσότερες από εκατό ραδιοτηλεοπτικές αλυσίδες, οι περισσότερες από τις οποίες επιβιώνουν οικονομικά με δυσκολία. Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση κυριαρχούνται από ιδιωτικές εμπορικές αλυσίδες που ανταγωνίζονται τα τρία δημόσια κανάλια της [[Μακεδονική Ραδιοτηλεόραση|Μακεδονικής Ραδιοτηλεόρασης]] (MRT).<ref name="bbc">{{en}} {{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1067125.stm|title=Contry profile, Macedonia|publisher=BBC News|accessdate = 2013-12-06}}</ref> Άλλα μεγάλα κανάλια είναι το [[Sitel]] και το [[Κανάλι 5]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.abyznewslinks.com/maced.htm|title=Macedonia Newspapers and News Media Guide|author=|year=|publisher=ABYZ News Links|accessdate = 2013-12-06}}</ref> Ο ιδιωτικός ραδιοφωνικός σταθμός Κανάλι 77 είναι ο μόνος που ανταγωνίζεται πραγματικά τους δημόσιους σταθμούς της MRT.<ref name="media">{{en}} {{cite web|url=http://www.pressreference.com/Ky-Ma/Macedonia.html|title=Macedonia Press, Media, TV, Radios, Newspapers|author=Christopher D. Karadjov|year=|publisher=Press Reference|accessdate = 2013-12-06}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.worldpress.org/newspapers/EUROPE/Macedonia.cfm|title=Macedonia Newspapers and Magazines Online|author=|year=|publisher=World Press.org|accessdate = 2013-12-06}}</ref>

Το 2010, το 51% του πληθυσμού χρησιμοποιούσε το [[ίντερνετ]].<ref name="bbc"/> Οι κύριες εφημερίδες της Βόρειας Μακεδονίας αθροίζουν περισσότερα από 140.000 φύλλα την ημέρα· ανάμεσά τους βρίσκονται η [[Νόβα Μακεντόνιγια]] και η [[Βέτσερ]], παλιές κρατικές εφημερίδες που παρέμειναν φιλοκυβερνητικές, και η [[Ουτρίνσκι Βέσνικ]] και η [[Ντέβνικ]], πολιτικά ανεξάρτητες. Οι μειονότητες διαθέτουν τα δικά τους ΜΜΕ και ο αλβανικός τύπος κατέχει σημαντικό μερίδιο της αγοράς.<ref name="bbc"/> Η χώρα έχει επίσης κρατικό [[Πρακτορείο Τύπου|ειδησεογραφικό πρακτορείο]], το [[ΜΙΑ (Βόρεια Μακεδονία)|MIA]].<ref name="media"/>

Το Σύνταγμα εγγυάται την ελευθερία του τύπου και της έκφρασης, αλλά τα ΜΜΕ της χώρας εμφανίζονται όλο και περισσότερο απειλούμενα. Έτσι, ένα δικαστήριο διέταξε το 2011 το κλείσιμο του πρώτου ιδιωτικού τηλεοπτικού καναλιού και τριών καθημερινών εφημερίδων μετά από κατηγορίες απάτης εναντίον του ιδιοκτήτη τους, κάτι που δημοσιογραφικές ενώσεις θεώρησαν κυβερνητική πράξη εναντίον των μεγάλων ΜΜΕ της αντιπολίτευσης, και το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο μεταρρυθμίστηκε, επιτρέποντας μεγαλύτερη κυβερνητική παρέμβαση.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://en.rsf.org/macedonia-disastrous-summer-for-macedonian-17-08-2011,40797.html|title=Disastrous summer for Macedonian media, with TV station and three dailies closed|publisher=Reporters without borders|accessdate=2013-12-06|archive-date=2013-08-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20130831131901/http://en.rsf.org/macedonia-disastrous-summer-for-macedonian-17-08-2011,40797.html|url-status=dead}}</ref> Επίσης, το 2012, το κοινοβούλιο ετοίμασε ένα νέο νόμο για τον απευθείας έλεγχο του ξένου τύπου από τον υπουργό εξωτερικών, που θα απαγόρευε σε ξένους δημοσιογράφους να «συλλέγουν μέσω έρευνας προσωπικές απόψεις και δεδομένα πολιτών».<ref>{{en}} {{cite web|url=http://en.rsf.org/macedonia-draconian-foreign-media-bill-27-02-2012,41941.html|title=Draconian foreign media bill elicits mix of laughter and dismay|publisher=Reporters sans Frontières|accessdate=2012-09-23|archive-date=2012-06-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20120608161051/http://en.rsf.org/macedonia-draconian-foreign-media-bill-27-02-2012,41941.html|url-status=dead}}</ref>

===Εθελοντικές, συνδικαλιστικές και πολιτικές ενώσεις===
Η Βόρεια Μακεδονία αριθμεί περισσότερες από 11.000 [[Μη κυβερνητική οργάνωση|ΜΚΟ]],<ref name="p20">{{cite book|title=CIVIC ENGAGEMENT – LONG ROAD TO GO, CIVICUS: Civil Society Index Report for the Republic of Macedonia|publisher=Macedonian Center for International Cooperation|url=http://civicus.org/downloads/CSI/Macedonia.pdf|page=20}}</ref> που ειδικεύονται κυρίως στα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Οι περισσότερες, όμως, δε διαθέτουν πόρους και ορατότητα και μόνο μια μειονότητα ανάμεσά τους έχουν πραγματική αποτελεσματικότητα, δημοσιεύοντας αναλύσεις και προτείνοντας αλλαγές στη νομοθεσία. Η προοδευτική απώλεια ενδιαφέροντος των ξένων δωρητών για την [[Γιουγκοσλαβία|πρώην Γιουγκοσλαβία]] πλήττει και αυτές τις συνενώσεις.<ref name="p448">{{cite book|title=Nations in transit 2007: democratization from Central Europe to Eurasia|first=Jeannette|last=Goehring|page=448|url=http://books.google.co.uk/books?id=drjJRxs2HRMC}}</ref> Ο εθελοντισμός, που ασκείται από το 17% του πληθυσμού,<ref name="p20"/> παραμένει ισχνός και η τοπική φιλανθρωπία είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Οι κρατικές παροχές κατευθύνονται κυρίως στην [[Ομοσπονδία συνδικάτων της Βόρειας Μακεδονίας|Ομοσπονδία συνδικάτων της Βόρειας Μακεδονίας]], πράγμα που επιτρέπει στην κυβέρνηση να ικανοποιεί τους συνδικαλιστές ενώ επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις. Αυτές οι παροχές κατευθύνονται επίσης σε άλλους μεγάλους οργανισμούς, όπως τον Σύνδεσμο Βετεράνων του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]], τον Σύνδεσμο γυναικών ή το Κοινοβούλιο των Παιδιών.<ref name="p448"/>

Από το τέλος του σοσιαλιστικού συστήματος, η ισχύς των συνδικάτων έχει εξασθενήσει σημαντικά προς όφελος εκείνης των θρησκευτικών ομάδων, που έχουν ωστόσο ισχνή παρουσία στον τομέα του συνεταιρίζεσθαι.<ref name="p448"/> Ωστόσο, περίπου το 24% του πληθυσμού παραμένουν μέλη συνδικάτων.<ref>CIVIC ENGAGEMENT – LONG ROAD TO GO, CIVICUS Civil Society Index Report for the Republic of Macedonia, Macedonian Center for International Cooperation, σ. 26</ref>

Το ενδιαφέρον των πολιτών για την πολιτική είναι περιορισμένο. Περίπου το 25% είναι μέλη πολιτικών οργανώσεων και σχεδόν οι μισοί έχουν ήδη πάρει μέρος σε δραστηριότητες τουλάχιστον δυο διαφορετικών οργανισμών. Τα άτομα που προέρχονται από μειονότητες είναι περισσότερο ευεπίφορα στην πολιτική ενασχόληση, καθώς αποτελούν περισσότερο από το 40% των ενεργών μελών, αλλά δεν υπάρχει πραγματική διαφορά ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, τους άνδρες και τις γυναίκες, την πόλη και την ύπαιθρο.<ref>CIVIC ENGAGEMENT – LONG ROAD TO GO, CIVICUS Civil Society Index Report for the Republic of Macedonia, Macedonian Center for International Cooperation, σ. 25</ref> Το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές ποικίλλει αρκετά και κυμαίνεται ανάμεσα στο 50 με 70% για τις κοινοβουλευτικές και τις προεδρικές εκλογές.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.idea.int/vt/country_view.cfm?CountryCode=MK|title=Voter turnout data for Macedonia, former Yugoslav Republic (1993-)|publisher=IDEA|accessdate=2013-12-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110830153006/http://www.idea.int/vt/country_view.cfm?CountryCode=MK|archivedate=2011-08-30|url-status=dead}}</ref>

===Αθλητισμός===
[[Αρχείο:Macedonia Olympic March (23 of 99).jpg|thumb|Η ομάδα της Βόρειας Μακεδονίας στους [[Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2010|Ολυμπιακούς του Βανκούβερ]] (2010).]]
Η Βόρεια Μακεδονία δεν αριθμεί πολλούς διεθνείς πρωταθλητές. Έτσι, αν και συμμετείχε σε τέσσερις [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες|Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες]] και τέσσερις [[Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες|χειμερινούς]], έχει κερδίσει μόνο ένα χάλκινο μετάλλιο, στην [[πάλη]] στους [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2000|Ολυμπιακούς του 2000]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/countries/8662715/Rep.-of-Macedonia-London-2012-Olympics.html|title=Rep. of Macedonia|publisher=The Telegraph|accessdate=2013-12-14|archive-date=2014-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20140721054039/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/countries/8662715/Rep.-of-Macedonia-London-2012-Olympics.html|url-status=dead}}</ref> Ωστόσο, οι Βορειομακεδόνες [[Γιουγκοσλαβία|γιουγκοσλάβοι]] αθλητές είχαν κερδίσει 13 μετάλλια από το [[1956]] έως το [[1988]] και η χώρα έχει επίσης κερδίσει πέντε μετάλλια στους [[Παραολυμπιακοί Αγώνες|Παραολυμπιακούς]], τρία με τα χρώματα της Γιουγκοσλαβίας και δύο με εκείνα της Βόρειας Μακεδονίας, ένα αργυρό το [[Θερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες 2004|2004]], και ένα χρυσό το [[Θερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες 2012|2012]].<ref>{{mk}} {{cite web|url=http://www.mok.org.mk/Default.aspx?id=5a284835-3521-4109-9120-75f7c3f95e71|title=Медалисти на ОИ|publisher=Ολυμπιακή Επιτροπή της πΓΔΜ|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080602081730/http://www.mok.org.mk/Default.aspx?id=5a284835-3521-4109-9120-75f7c3f95e71|archivedate=2008-06-02|url-status=dead}}</ref> Οι [[Ντάρκο Πάντσεφ]]<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=167}}</ref>, [[Γκόραν Πάντεφ]] και [[Πέρο Άντιτς]] συγκαταλέγονται στους λίγους αθλητές της χώρας που έχουν αποκτήσει ευρωπαϊκή φήμη.

Ωστόσο, οι Βορειομακεδόνες ενδιαφέρονται πολύ για τον αθλητισμό, όπως φαίνεται από τη σημασία αθλητικών στοιχημάτων, που τοποθετούνται από το 37% του πληθυσμού. Το φαινόμενο αφορά κυρίως τους άνδρες και τους νέους (οι κάτω των 25 ετών αντιπροσωπεύουν το 48% των παικτών), αλλά αφορά όλες τις κοινωνικές κατηγορίες.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.crpm.org.mk/?page_id=1599|title=Summary of the survey results concerning sport betting in Macedonia|publisher=Center for Research and Policy Making|accessdate = 2013-12-14}}</ref> Η χώρα αριθμεί περισσότερους από 1.300 αθλητικούς ομίλους με σχεδόν 60.000 μέλη.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.eurm.edu.mk/international-students/about-macedonia/101-facts-on-macedonia.html|title=101 facts about Macedonia|publisher=European University Skopje|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140306232647/http://www.eurm.edu.mk/international-students/about-macedonia/101-facts-on-macedonia.html|archivedate=2014-03-06|url-status=dead}}</ref>

Το [[ποδόσφαιρο]] είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στη χώρα, ακολουθούμενο από το [[χάντμπολ]], το [[Πετοσφαίριση|βόλεϋ]], το [[μπάσκετ]] και την [[κολύμβηση]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.fifa.com/associations/association=mkd/goalprogramme/index.html|title=Fifa, Goal Programme - Football Federation of FYR Macedonia - 2002|publisher=FIFA|accessdate=2013-12-14|archive-date=2014-04-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140428231101/http://www.fifa.com/associations/association=mkd/goalprogramme/index.html|url-status=dead}}</ref> Το [[σκι]], το [[κυνήγι]], το [[Αλεξίπτωτο πλαγιάς|παραπέντε]], η [[σπηλαιολογία]], η [[αθλητική αλιεία]], το [[καγιάκ]], η [[αναρρίχηση]] και η [[ορεινή ποδηλασία]] είναι αθλήματα που ασκούνται στα βουνά της χώρας.<ref>Thammy Evans, Macedonia, σ. 40</ref>

== Πολιτισμός ==
===Ταυτότητα και εθνικά σύμβολα===
{{κύριο|Σημαία της Βόρειας Μακεδονίας|Εθνόσημο της Βόρειας Μακεδονίας}}
[[Εικόνα:Macedonian lion, 1620, stylized.svg|thumb|alt=Θυρεός της περιοχής της Μακεδονίας|Θυρεός της [[Μακεδονία (περιοχή)|περιοχής της Μακεδονίας]].]]
Η Βόρεια Μακεδονία είναι νέο κράτος και η ίδια η ύπαρξη σλαβομακεδονικού έθνους αμφισβητείται κάποιες φορές, ιδίως στη [[Βουλγαρία]]. Οι Σλαβομακεδόνες στην πλειοψηφία τους υποστήριζαν ένωση με τη Βουλγαρία μέχρι τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο]] και η εθνογένεση που έλαβε χώρα κατά τον 19ο αιώνα προκάλεσε μακρά διερώτηση σχετικά με το πού ανήκαν εθνικά οι [[Σλαβόφωνοι της Μακεδονίας|Σλάβοι της Μακεδονίας]], τόσο των ίδιων και των γειτόνων τους όσο και των Δυτικών. Η εθνογένεση εμποδίστηκε από τις μαζικές πολιτικές αφομοίωσης της [[Ελλάδα]]ς, της [[Βουλγαρία]]ς και της [[Σερβία]]ς, που τις έβλεπαν ως μέσο για την καλύτερη διεκδίκηση της περιοχής, που βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία{{πηγή}}. Ωστόσο, ο σλαβομακεδονικός εθνικισμός εδραιώθηκε ευρέως σε δύο στάδια, πρώτα κατά τον [[Β' ΠΠ|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]], όταν η [[Βουλγαρία]] κατέκτησε με τη βία τη [[Μακεδονία του Βαρδάρη|βόρεια Μακεδονία]] και ξαναζωντάνεψε τα φιλογιουγκοσλαβικά αισθήματα των Σλαβομακεδόνων, και έπειτα κατά την ανεξαρτητοποίηση το 1991, όταν ο σερβικός εθνικισμός του [[Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς]] τα αποθάρρυνε. Η ταυτότητα της Δημοκρατίας εξασθενεί από την πολυεθνική φύση της χώρας.<ref>State Identities and the Homogenisation of Peoples, Heather Rae, σ. 277</ref><ref>Yugoslavia and its historians: understanding the Balkan wars of the 1990s, Norman M. Naimark, Holly Case, σ. 158.</ref>

Η ιδέα ότι οι [[Σλαβομακεδόνες]] κατάγονται από τους [[Αρχαίοι Μακεδόνες|αρχαίους Μακεδόνες]] και η χρήση της εικόνας του [[Μέγας Αλέξανδρος|Μεγάλου Αλεξάνδρου]] είναι σχετικά πρόσφατες. Προέρχονται από τη σλαβομακεδονική [[Διασπορά (ομογένεια)|διασπορά]], παρούσα κυρίως στον [[Καναδάς|Καναδά]] και στην [[Αυστραλία]], που αποτελείται από μετανάστες που έφευγαν για να ξεφύγουν από την καταστολή και είναι περισσότερο εθνικιστές από τους ομοεθνείς τους. Τη δεκαετία του 1970 εμφανίστηκε πολιτισμικός εξτρεμισμός στην αυστραλιανή διασπορά, που ξεκίνησε να ταυτίζεται με τους αρχαίους Μακεδόνες, και αυτή η ιδέα γρήγορα διαδόθηκε ανάμεσα στους κατοίκους της [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας|Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας]].<ref>{{harvnb|Poulton|2000|p=120}}</ref>

[[Αρχείο:Macflags-trajkovskihall.png|thumb|left|Η παλιά σημαία με τον [[ήλιος της Βεργίνας|ήλιο της Βεργίνας]], και η καινούργια, αναρτημένες μαζί στο [[Αθλητικό κέντρο Μπόρις Τραικόφσκι]] στα [[Σκόπια]].]]
Η δημοκρατία εκπροσωπείται επίσημα από τη [[Σημαία της Βόρειας Μακεδονίας|σημαία]] της, το [[Εθνόσημο της Βόρειας Μακεδονίας|εθνόσημό]] της και τον ύμνο της, ''[[Ντένες ναντ Μακεντόνιγια]]''<ref name="const"/>. Η σημαία αναπαριστά έναν κίτρινο ήλιο με οκτώ ακτίνες σε κόκκινο φόντο και υιοθετήθηκε το [[1995]] μετά από διένεξη με την [[Ελλάδα]], που δε δεχόταν την αρχική σημαία του κράτους, τον κίτρινο [[ήλιος της Βεργίνας|ήλιο της Βεργίνας]] σε κόκκινο φόντο. Το έμβλημα αυτό είχε επιλεγεί από τις αρχές του κράτους μετά την ανεξαρτησία επειδή είχε βρεθεί στον τάφο του [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας]] και μπορούσε έτσι να διεκδικήσει την [[αρχαία Μακεδονία|αρχαία μακεδονική]] κληρονομιά, που τους αρνούνταν η [[Ελλάδα]]. Η νέα σημαία είναι ευρέως αποδεκτή αλλά ο ήλιος της Βεργίνας χρησιμοποιείται ακόμα από αρκετούς Σλαβομακεδόνες.<ref>{{harvnb|Bechev|2009|p=77}}</ref> Η μη χρήση και απεικόνιση του Ήλιου της Βεργίνας σε οτιδήποτε κρατικό (προϊόν, λογότυπο, πινακίδες, κ.ο.κ.) συμφωνήθηκε από τη Βόρεια Μακεδονία με τη [[Συμφωνία των Πρεσπών]] (άρθρο 8, παράγραφος 2) και τέθηκε σε εφαρμογή από τις 12 Αυγούστου 2019.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.gr/kosmos/story/187337/voreia-makedonia-telos-apo-simera-sti-xrisi-toy-ilioy-tis-verginas|title=Βόρεια Μακεδονία: Τέλος από σήμερα στη χρήση του Ήλιου της Βεργίνας|last=Newsroom|ημερομηνία=2019-08-12|website=CNN.gr|language=el|accessdate=2021-12-16}}</ref>

Το εθνόσημο είναι ίδιο με εκείνο της [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας|Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας]], από το οποίο έχει αποσυρθεί μόνο το κόκκινο κομμουνιστικό αστέρι. Αναπαριστά τα τοπία της χώρας με μία λίμνη και ένα βουνό, τα γεωργικά προϊόντα της με [[στάρι|σταρένια]] στάχυα και μπουμπούκια [[Μήκων η υπνοφόρος|οπιούχου παπαρούνας]] και τη χειροτεχνία με ένα κέντημα.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.president.gov.mk/mk/za-makedonija/2011-07-08-08-04-15.html|title=Државни симболи на РМ|publisher=Site της προεδρίας|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915030639/http://www.president.gov.mk/mk/za-makedonija/2011-07-08-08-04-15.html|archivedate=2012-09-15|url-status=dead}}</ref> Το εθνόσημο, σοσιαλιστικού σχεδίου, αρκετές φορές απειλήθηκε με αντικατάσταση, κυρίως από τον ιστορικό θυρεό της [[Μακεδονία (περιοχή)|περιοχής της Μακεδονίας]], ένα χρυσό λιοντάρι σε κόκκινο φόντο. Ο θυρεός αυτός βρίσκεται σχεδιασμένος σε οικόσημα του 1620 και χρησιμοποιήθηκε από μαχητές της [[εξέγερση του Ίλιντεν|εξέγερσης του Ίλιντεν]] το 1903.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=92391045209&id=9&prilog=0&setIzdanie=21794|title=ВМРО-НП: Лав на државниот грб|publisher=Nova Makedonija|accessdate=2013-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140821184442/http://novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=92391045209&id=9&prilog=0&setIzdanie=21794|archivedate=2014-08-21|url-status=dead}}</ref>

Μόνο οι [[Σλαβομακεδόνες]] αισθάνονται ότι αντιπροσωπεύονται από τα εθνικά σύμβολα της Δημοκρατίας, είτε πρόκειται για τα επίσημα είτε όχι. Οι μειονότητες από την πλευρά τους χρησιμοποιούν τις δικές τους σημαίες και εμβλήματα. Κατά τη δεκαετία του 1990, εξάλλου, στη χώρα συνέβησαν πολλές συγκρούσεις εξαιτίας δημάρχων δήμων με αλβανική πλειοψηφία που ήθελαν να υψώσουν την αλβανική σημαία στα κτήρια της διοίκησης. Από το [[2005]] και σύμφωνα με τη [[συμφωνία της Οχρίδας]] που υπογράφηκε το [[2001]], οι δήμοι των οποίων η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν είναι σλαβομακεδονική μπορούν να χρησιμοποιούν επίσημα τα εθνικά σύμβολα της κυρίαρχης μειονότητας.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2005/06/09/feature-03|title=Ethnic Community Flags to Be Raised in 19 Municipalities in Macedonia|publisher=SETimes.com|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

===Αρχιτεκτονική===
[[Αρχείο:Zeleznec.JPG|thumb|left|alt=Φωτογραφία παραδοσιακών σπιτιών στο χωριό Ζέλεζνετς|Παραδοσιακά σπίτια στο χωριό Ζέλεζνετς.]]
Στη Βόρεια Μακεδονία υπάρχουν δείγματα προϊστορικής αρχιτεκτονικής, κυρίως στους αρχαιολογικούς χώρους [[Τούμπα Μάτζαρι]] και [[Τρπέιτσα]], όπου αναπαρίστανται οι οικισμοί, και αρχαίας αρχιτεκτονικής, π.χ. στις αρχαίες πόλεις [[Στόβοι]], [[Σκούποι]] και [[Ηράκλεια Λυγκηστίς]], όπου βρίσκονται κατάλοιπα θεάτρων, επαύλεων, θερμών και παλαιοχριστιανικών βασιλικών. Η χώρα είναι επίσης πλούσια σε θρησκευτική βυζαντινή αρχιτεκτονική, όπως τα μοναστήρια του [[Μοναστήρι Τρέσκαβετς|Τρέσκαβετς]], του [[Μοναστήρι Αγίου Ιωάννη Μπιγκόρσκι|Άγιου Ιωάννη Μπιγκόρσκι]], και του [[Μοναστήρι του Οσόγκοβο|Οσόγκοβο]] και οι πολλές εκκλησίες της πόλης της [[Αχρίδα]]ς. Η οθωμανική αρχιτεκτονική είναι πανταχού παρούσα στις πόλεις, που έχουν ακόμα [[τζαμί|τζαμιά]], [[χαμάμ]] ή και [[τεκές|τεκέδες]] [[δερβίσης|δερβίσηδων]]. Ο [[Τεκές Αραμπατί Μπαμπά|τεκές]] και το [[Τέμενος Σαρένα|ζωγραφισμένο τζαμί]] του [[Τέτοβο|Τετόβου]] θεωρούνται αριστουργήματα της ισλαμικής τέχνης στα [[Βαλκάνια]]. Τα [[κάστρο των Σκοπίων|κάστρα των Σκοπίων]] και της [[κάστρο του Σαμουήλ|Οχρίδας]] είναι δείγματα βυζαντινής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής και υπερχιλιετών εγκαταστάσεων, καθώς ο χώρος όπου είναι κτισμένα κατοικούνταν από την [[προϊστορία]] έως τη [[νεότερη εποχή]].<ref name="archi">{{en}} {{cite web|url=http://www.macedonia.co.uk/client/index1.aspx?page=25|title=Macedonian Architecture|publisher=Macedonian Cultural and Information Centre|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

[[Αρχείο:Makedonium 06.JPG|thumb|alt=Φωτογραφία του Μακεντόνιουμ|Το [[μνημείο της εξέγερσης του Ίλιντεν|Μακεντόνιουμ]], δείγμα της αρχιτεκτονικής της [[δεκαετία του 1970|δεκαετίας του 1970]] στο [[Κρούσεβο]].]]
Δεν υπάρχει κανένα δείγμα προνεωτερικής αστικής κατασκευής, αλλά σε χωριά και μικρές πόλεις, όπως η [[Αχρίδα]], το [[Βέλες]], το [[Κράτοβο (Βόρεια Μακεδονία)|Κράτοβο]], ο [[Πρίλαπος]] και το [[Κρούσεβο]] βρίσκονται ακόμα παραδοσιακά σπίτια του 18ου και 19ου αιώνα.<ref name="archi"/> Τα χαρακτηρίζει η απουσία δυτικών επιρροών και άγνοια βιομηχανικών διαδικασιών. Η χρήση πέτρας συνήθως περιοριζόταν στο ισόγειο, ενώ οι όροφοι φτιάχνονταν από ξύλο και τσατμά. Στα πιο πλούσια σπίτια, τα παράθυρα σχηματίζουν καμάρα. Τέλος, όπου οι τοίχοι είναι σοβατισμένοι, μόνο δύο χρώματα χρησιμοποιούνται, το λευκό και το μαύρο.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.academia.edu/1822781/Ohrid_-_World_Heritage_Site|title=Ohrid World Heritage Site|publisher=UNESCO|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Η δυτική αρχιτεκτονική εμφανίστηκε ωστόσο μετά το 1850, κυρίως στο [[Μπίτολα|Μοναστήρι]], όπου είχαν εγκαταστήσει τα προξενεία τους οι ευρωπαϊκές δυνάμεις.<ref name="archi"/>

Σπάνια είναι τα αρχιτεκτονικά δείγματα των αρχών του 20ου αιώνα, γιατί βρίσκονται κυρίως στα [[Σκόπια]], που καταστράφηκαν από ένα σεισμό το 1963.<ref>Macedonian review, Volume 13, Kulturen Život, σ. 186</ref> Η ανακατασκευή της πόλης άφησε δείγμα [[μοντερνισμός (αρχιτεκτονική)|μοντερνιστικής]] και [[μπρουταλισμός|μπρουταλιστικής]] πολεοδομίας. Το νέο κέντρο της πόλης σχεδιάστηκε από τον [[Κένζο Τάνγκε]], που είχε προηγουμένως σχεδιάσει την αναδόμηση της [[Χιροσίμα]]. Από τη [[Δεκαετία 2000|δεκαετία του 2000]], η πόλη υφίσταται και πάλι μια μεγάλη πολεοδομική επιχείρηση, με την ονομασία ''[[Σκόπια 2014]]'', που της δίνει περισσότερο μνημειακή όψη με την κατασκευή [[νεοκλασικισμός|νεοκλασικών]] οικοδομημάτων. Αυτή η επιχειρήση, μοναδική ως προς το εύρος της, προκάλεσε πολυάριθμες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους αρχιτέκτονες αλλά και τον πληθυσμό, κυρίως εξαιτίας του αναχρονιστικού στυλ και του κόστους της, που θεωρείται εξαιρετικά υψηλό για μια χώρα όπως η Βόρεια Μακεδονία. Το «Σκόπια 2014» είναι μοναδικό δείγμα επαναχρησιμοποίησης της πολεοδομίας του ύστερου 19ου αιώνα, που προσπαθούσε να κάνει τις πρωτεύουσες un concentré ιστορίας και εθνικής κληρονομιάς, όπως και δείγμα εγκατάλειψης της σύγχρονης πολεοδομίας, που τείνει να ομογενοποιήσει τα αστικά τοπία όλου του πλανήτη.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://artmargins.com/index.php/2-articles/655-troubles-with-history-skopje-2014|title=Troubles with History: Skopje 2014|publisher=Art Margins|author=Jasna Koteska|accessdate=2012-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130111052542/http://artmargins.com/index.php/2-articles/655-troubles-with-history-skopje-2014|archivedate=2013-01-11|url-status=dead}}</ref>

=== Μουσική και χορός ===
[[Αρχείο:Osogovsko oro.jpg|thumb|Άνδρες χορευτές του [[όρο]].]]
Η Βόρεια Μακεδονία έχει πλούσιες και ξεχωριστές παραδόσεις, κυρίως εξαιτίας της απομόνωσης της περιοχής, που δε δέχτηκε δυτικές επιδράσεις πριν το τέλος του 19ου αιώνα. Η χώρα έχει έτσι μια μεγάλη ανθολογία δημοτικών ποιημάτων που συντηρούν την ιστορία και παλαιότερους τρόπους ��ωής και τραγούδια πολύ χαρακτηριστικά για τον ακανόνιστο ρυθμό τους, η προέλευση των οποίων είναι άγνωστη. Η παραδοσιακή μουσική χαρακτηρίζεται ακόμη από τη σημασία των γυναικείων φωνών και τη χρήση οργάνων τούρκικης συνήθως προέλευσης, όπως ο [[ζουρνάς]], το [[νταούλι]], ο [[ταμπουράς]] και η [[γκάιντα]]. Οι περισσότερο διαδεδομένοι χοροί, όπως ο [[όρο]] και ο [[τέτσκοτο]], χορεύονται κυρίως από άντρες. Ο όρο χορεύεται σε κύκλο ή σε γραμμή, ενώ ο τέτσκοτο είναι μια πιο δύσκολη παραλλαγή που δίνει την ευκαιρία στους χορευτές να επιδείξουν την ικανότητά τους. Ο πολιτισμός των Ρομά αντιπροσωπεύεται από ένα γυναικείο χορό, το [[τσότσεκ]], και από φανφάρες. Η [[Έσμα Ρετζέποβα]] και η [[Ορχήστρα Kočani]] είναι οι δύο κυριότεροι πρεσβευτές της σύγχρονης τσιγγάνικης μουσικής της Βόρειας Μακεδονίας.<ref>{{harvsp|Bechev|2009|p=156}}</ref>

Η σύγχρονη σκηνή έχει επίσης σημαδευτεί από τη [[ροκ]], όπως το παλιό συγκρότημα [[Leb i Sol]], από ένα ρεύμα [[darkwave]], που αναμιγνύει ορθόδοξους ψαλμούς και [[άντεργκραουντ]] μουσικές, που εκπροσωπείται από τα συγκροτήματα [[Μίζαρ]], [[Arhangel]] και [[Padot na Vizantija]]. Η [[ποπ μουσική]] έχει επίσης σημαντική θέση, με ερμηνευτές όπως ο [[Τόσε Πρόεσκι]], η [[Καρολίνα Γκότσεβα]] και η [[Έλενα Ρίστεσκα]]. Στη χώρα διοργανώνονται πολλά μεγάλα φεστιβάλ, όπως το Φεστιβάλ Τζαζ των Σκοπίων, όπου έχει εμφανιστεί ο [[Ρέι Τσαρλς]], ο [[Γιουσού Ν’ Ντουρ]], ο [[Τίτο Πουέντε]], οι [[Σιέρρα Μαέστρα (συγκρότημα)|Σιέρρα Μαέστρα]], [[Ραμπί Αμπού Χαλίλ]] και οι [[Gotan Project]]<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.skopjejazzfest.com.mk/previous-years/13-prev.htm|title=Skopje Jazz Festival 2013|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=Skopje Jazz Festival|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140719230214/http://www.skopjejazzfest.com.mk/previous-years/13-prev.htm|archivedate=2014-07-19|accessdate=2013-12-15}}</ref> και οι ''May Opera Evenings'', επίσης στα [[Σκόπια]], όπου παρουσιάζονται όπερες, μπαλέτα και κονσέρτα.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.macedonia-timeless.com/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=1313|title=Macedonia Timeless|publisher=Macedonia Timeless|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

===Καλές τέχνες===
[[Αρχείο:Meister von Nerezi 004.jpg|thumb|Λεπτομέρεια από τοιχογραφία στον [[Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος (Νερέζι)|Άγιο Παντελεήμονα στο Νερέζι]].]]
Η παραδοσιακή τέχνη αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην παραγωγή θρησκευτικών τοιχογραφιών, οι παλαιότερες από τις οποίες χρονολογούνται στον 12ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες αυτές διαχωρίζονται από τον βυζαντινό κανόνα εξαιτίας της σημασίας που δίνουν στη φύση και την τρισδιάστατη οπτική τους. Οι τοιχογραφίες στο [[Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος (Νερέζι)|Νερέζι]], που δημιουργήθηκαν τον 12ο αιώνα, άγγιξαν ένα τέτοιο επίπεδο συναισθηματικής έκφρασης που προεικονίζει μετέπειτα εξελίξεις στη Δύση.<ref>{{en}} {{cite book|title=History of art: the Western tradition|url=https://archive.org/details/artnotestoaccomp00jans|author=Horst Woldemar Janson et Anthony F. Janson|publisher=Prentice Hall Professional|year=2004|page=263|isbn=9780131828957}}</ref>

Η παραγωγή [[Αγιογραφία|θρησκευτικών εικόνων]] είναι πολύ παλιά, καθώς χριστιανικές εικόνες σε τερακότα από τον 5ο ή 6ο αιώνα βρέθηκα στη [[Βίνιτσα (Βόρεια Μακεδονία)|Βίνιτσα]].<ref>{{mk}} {{cite web|url=http://www.muzejterakota.mk/starozavet.html|title=Теракотни икони|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=Musée de Vinitsa|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120206142902/http://www.muzejterakota.mk/starozavet.html|archivedate=2012-02-06|accessdate=2013-12-15|url-status=dead}}</ref> Κάποιες μεσαιωνικές εικόνες που συντηρούνται στην [[Αχρίδα]] είναι ανάμεσα στα καλύτερα δείγματα σλαβικής και βυζαντινής εικονογραφίας και ανταγωνίζονται εκείνες του [[όρος Σινά|όρους Σινά]], του [[Άγιο Όρος|Άθω]] και τις ρωσικές συλλογές.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.soros.org.mk/konkurs/076/angver/Ohridskite_ikoni.html|title=Ohrid Icons|publisher=Open society institute|accessdate=2013-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120428143038/http://www.soros.org.mk/konkurs/076/angver/Ohridskite_ikoni.html|archivedate=2012-04-28|url-status=dead}}</ref> Στην περιοχή παρήχθησαν επίσης μεγάλος αριθμός ξύλινων γλυπτών, που προορίζονταν κυρίως για τη διακόσμηση [[Εικονοστάσιο (οικιακό)|εικονοστασίων]] και επηρεασμένα από ανατολικά μοτίβα μετά την οθωμανική κατάκτηση. Οι Οθωμανοί άφησαν επίσης το ίχνος τους με πολλά τεμένη, διακοσμημένα με τοιχογραφίες, ξυλόγλυπτες οροφές και τάπητες.<ref name="art">{{harvsp|Bechev|2009|p=19}}</ref>

Η τοιχογραφία και η γλυπτική αναπτύχθηκαν κατά τον 20ο αιώνα χάρη στη συνεισφορά δυτικών επιρροών.<ref name="art"/> Τα διεθνή ρεύματα όπως ο [[εξπρεσιονισμός]] υιοθετήθηκαν από καλλιτέχνες όπως οι ζωγράφοι [[Νίκολα Μαρτινόσκι]] και [[Πέταρ Μάζεβ]] και ο γλύπτης [[Ντίμο Τοντορόβσκι]],<ref name="art"/> ενώ άλλοι εμπνεύστηκαν κυρίως από την παραδοσιακή τέχνη, όπως ο [[Ντιμιτάρ Κοντόβσκι]] που ζωγράφιζε πίνακες βασιζόμενος σε μεσαιωνικές εικόνες. Το [[Μουσείο σύγχρονης τέχνης των Σκοπίων]], το μεγαλύτερο του είδους στη χώρα, έχει στη συλλογή του έργα τοπικών καλλιτεχνών, αλλά και διεθνών, όπως του [[Πάμπλο Πικάσο]], του [[Πιερ Σουλάζ]], του [[Αλεξάντερ Κάλντερ]], [[Κρίστο]] και του [[Βικτώρ Βαζαρελί]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.msuskopje.org.mk/|title=Accueil|publisher=Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Σκοπίων|accessdate=2013-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110907003922/http://www.msuskopje.org.mk/|archivedate=2011-09-07|url-status=dead}}</ref>

===Λογοτεχνία, θέατρο και κινηματογράφος===

Η σλαβομακεδονική λογοτεχνία έχει αναπτυχθεί κυρίως μετά την κωδικοποίηση της [[Μακεδονική γλώσσα (νοτιοσλαβική)|σλαβομακεδονικής γλώσσας]] το 1945. Προηγουμένως, συγγραφείς, όπως οι [[αδερφοί Μιλαντίνοφ]], αρκούνταν ως επί το πλείστον στη συλλογή λαϊκών θρύλων. Ο [[Κότσο Ράτσιν]], ποιητής των αρχών του 20ού αιώνα, είναι ένας από τους λίγους συγγραφείς που πραγματικά καινοτόμησαν πριν την κωδικοποίηση. Η λογοτεχνία μετά το 1945 δεν απομακρύνθηκε από την [[ποίηση]] και τους λαϊκούς μύθους, αλλά κάποιοι συγγραφείς, όπως ο [[Σλάβκο Γιανέβσκι]] ή ο [[Βένκο Μάρκοφσκι]], ασχολήθηκαν με το μυθιστόρημα και το θέατρο. Το θέατρο της Βόρειας Μακεδονίας δέχτηκε ισχυρές δυτικές επιρροές, αλλά εμπνέεται επίσης από παγανιστικά σλαβικά έθιμα.<ref>{{harvnb|Bechev|2009|p=197}}</ref>

Από το [[1945]] έχει αναπτυχθεί μια μικρή κινηματογραφική βιομηχανία. Υπό το κομμουνιστικό καθεστώς, τα Στούντιο Βαρντάρ παρήγαγαν 36 ταινίες, αλλά οι σκηνοθέτες της εποχής δεν είχαν ελευθερία, καθώς έπρεπε να απαντήσουν στις προσταγές της εξουσίας και να παραστήσουν τη σοσιαλιστική πραγματικότητα της χώρας. Μόνο η ταινία ''[[Ευτυχισμένο το 49]]'' του σκηνοθέτη [[Στόλε Πόποφ]], που βγήκε το [[1986]] διακρίνεται από καλλιτεχνική ελευθερία. Η υποψηφιότητα της ταινίας ''[[Πριν τη βροχή]]'' του [[Μίλτσο Ματσέβσκι]] στα 67α [[Όσκαρ]] το [[1995]] χάρισε ένα διεθνές κοινό και σε άλλες ταινίες, όπως το ''[[Είμαι ο Τίτωφ Βέλες]]'', του 2007.<ref>{{harvnb|Bechev|2009|p=42}}</ref> Το [[διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ των αδερφών Μανάκι]] της [[Μπίτολα]], που ιδρύθηκε το [[1979]], ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα κινηματογραφικά φεστιβάλ συμπεριλαμβάνοντας [[Εικονολήπτης|εικονολήπτες]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.southeast-europe.eu/index.php?id=1042|title=Manaki Film Festival|publisher=Southeast Europe: People and Culture|accessdate = 2013-12-14}}</ref>

=== Γαστρονομία ===
[[Αρχείο:Bob - Macedonian style.jpg|thumb|Ο φασουλοταβάς (tavče gravče) θεωρείται εθνικό πιάτο.]]
Η κουζίνα της χώρας είναι επηρεασμένη από την ελληνική, την τούρκικη και τη σλαβική και ωφελείται από την ποικιλότητα των τοπικών πολιτισμών. Ανάμεσα στα περισσότερο χρησιμοποιούμενα συστατικά είναι τα κρέατα (κυρίως το [[αρνί]]), οι [[πατάτα|πατάτες]], οι [[ελιές]], το [[καλαμπόκι]], το [[λάχανο]], οι [[μελιτζάνες]], οι [[ντομάτες]], οι [[πιπεριά|πιπεριές]], τα [[γαλακτοκομικά προϊόντα]] ([[γιαούρτι]], κρέμα γάλακτος και το [[τυρί]]), τα [[καρπούζι]]α, τα [[κυδώνι]]α, τα [[δαμάσκηνο|δαμάσκηνα]] και τα [[μήλο|μήλα]], ενώ τα προτιμώμενα μυρωδικά είναι η [[πάπρικα]], η [[Δάφνη (φυτό)|δάφνη]], η [[μέντα]], η [[ρίγανη]] και το [[σκόρδο]]. Τα πιο εμβληματικά πιάτα της εθνικής κουζίνας είναι οι σαλάτες με [[φέτα]] (η σαλάτα chopska, ή μελιτζανοσαλάτα (пинџур), ψητά κρέατα όπως το [[τσεβάπι]], τα γκρατέν, όπως ο [[φασουλοταβάς]] (tavče gravče) και ο [[μουσακάς]], τέλος, το [[αϊβάρ]], καρύκευμα με πρώτη ύλη την πιπεριά, χρησιμοποιείται πολύ. Το πιο συνηθισμένο επιδόρπιο είναι ο [[μπακλαβάς]], ένα ανατολίτικο γλυκό.<ref name="cuisine">{{en}} {{cite book|title=The World Cookbook for Students|volume=1|author=Jeanne Jacob et Michael Ashkenazi|publisher=Greenwood Publishing Group|year=2007|page=123|isbn=9780313334559}}</ref>

Η κουζίνα της Βόρειας Μακεδονίας συνοδεύεται παραδοσιακά από μπύρες, μεταλλικό νερό και κυρίως ντόπια κρασιά. Ο [[τούρκικος καφές]], καταναλώνεται καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, είναι σημαντική όψη του ευ ζην της χώρας, όπως και η [[ρακή]], [[απόσταγμα]] που παράγεται στο σπίτι. Κατά παράδοση, τα γεύματα είναι άφθονα και διαρκούν πολύ, εκτός από το πρωινό. Μπορούν να συνοδεύονται από κολατσιό, στο οποίο σερβίρεται κυρίως κρεατόπιτες ([[μπορέκ]], κρεατόπιτα που συναντάται συχνά και σε άλλες βαλκανικές κουζίνες{{πηγή}}) ή καρυδόπιτες. Τους επισκέπτες τους υποδέχονται με μία κουταλιά σλάτκο, σπιτικής παραγωγής μαρμελάδα.<ref name="cuisine"/>

Πέρα από τον φασουλοταβά ή «tavče gravče» (τηγανητά φασόλια), εθνική σπεσιαλιτέ είναι και η πέστροφα [[Οχρίδα (λίμνη)|Οχρίδας]],{{πηγή}} που βρίσκεται στα πρόθυρα εξαφάνισης.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2003/09/0915_030915_ohridtrout.html "Fossil Trout" Faces Extinction in Balkans, Experts Warn<!-- Bot generated title -->]</ref>

===Εθνικές εορτές===
[[Αρχείο:Defile2006.JPG|thumb|Εορτασμός της 2ας Αυγούστου στα [[Μπίτολα]].]]
Η Βόρεια Μακεδονία διαχωρίζει τις γενικές αργίες, που τηρούνται από το σύνολο του πληθυσμού, από τις θρησκευτικές γιορτές ή εκείνες που είναι αφιερωμένες σε μειονότητες, που τηρούνται μόνο από τα πρόσωπα που αφορούν. Και στις δύο περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα σε μισθολογική αποζημίωση ή προσαύξηση του μισθού, αν εργαστούν. Η εθνική εορτή, που ονομάζεται ''Ημέρα της Δημοκρατίας'', λαμβάνει χώρα στις 2 Αυγούστου και τιμά την [[εξέγερση του Ίλιντεν]] το [[1903]]. Ανάμεσα στις υπόλοιπες γενικές ημέρες αργίας βρίσκονται η γιορτή των Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου και εκείνη του Κλήμεντος της Οχρίδας, ο εορτασμός της ανεξαρτητοποίησης το [[1991]] και η [[εργατική Πρωτομαγιά]]. Οι κοινοτικές αργίες είναι ουσιαστικά οι θρησκευτικές γιορτές των μουσουλμάνων, των ορθοδόξων, των εβραίων και των καθολικών και επίσης ημέρες αφιερωμένες στις διάφορες εθνοτικές κοινότητες της χώρας.<ref name="argies">{{mk}} {{cite web|url=http://www.mtsp.gov.mk/WBStorage/Files/zakon_praznici.pdf|title=Νόμος της πΓΔΜ για τις άδειες|publisher=Υπουργείο εργασίας της πΓΔΜ|accessdate = 2013-11-26}}</ref>

==Οικονομία==
{{κύριο|Οικονομία της Βόρειας Μακεδονίας}}

===Οικονομική ιστορία===
[[Αρχείο:Skopsko.jpg|thumb|left|Η [[Pivara Skopje|μπρασερί Σκοπσκο]] υπάρχει από το 1922.]]

Μέχρι τη σοσιαλιστική εποχή, η περιοχή ήταν πολύ φτωχή, πολύ αγροτική και χωρίς πραγματική βιομηχανία. Το 1945 το γιουγκοσλαβικό καθεστώς επιχείρησε μια μεγάλη αγροτική μεταρρύθμιση, που ωφελήθηκε από την απαλλοτρίωση των περιουσιών των εξόριστων, των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των μοναστηριών<ref name="rossos217">{{harvnb|Rossos|2008|p=217}}</ref>. Οι γαίες αναδιανεμήθηκαν στους συνεταιρισμούς και τους μικρούς αγροκαλλιεργητές,<ref name="rossos217"/> αλλά, έπειτα, η γρήγορη εκβιομηχάνιση προκάλεσε την πτώση του αριθμού των δεύτερων. Αν και αποτελούσαν σχεδόν το 80% του πληθυσμού το 1945,<ref>{{harvnb|Rossos|2008|p=216}}</ref> αντιπροσώπευαν το 57% το 1961 και το 22% το 1981.<ref name="ref-1">{{harvsp|Rossos|2008|p=249}}</ref>

Η βιομηχανία της Δημοκρατίας ήταν σχεδιασμένη για να εξυπηρετεί ορισμένες ανάγκες της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας και μόνο ορισμένες δραστηριότητες προωθούνταν, όπως η παραγωγή ηλεκτρισμού, [[χρώμιο|χρωμίου]], [[Καπνός (φυτό)|καπνού]], [[Ύφασμα|υφασμάτων]] και οικοδομικών υλικών. Η [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας]] εξαρτιόταν από εισαγωγές σε πολλούς τομείς, κυρίως τον αγροδιατροφικό, τα μηχανήματα και τα καταναλωτικά αγαθά. Ήταν επίσης η πιο φτωχή από τις σοσιαλιστικές δημοκρατίες και ο αριθμός ανεργίας ήταν συνεχώς υψηλός: έφτασε το 20% το 1971.<ref name="ref-2">{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=23}}</ref>

Μετά την ανεξαρτησία, η χώρα έπρεπε να αντιμετωπίσει την έκλειψη των αγορών στις οποίες εξήγαγε, εξαιτίας του ελληνικού εμπάργκο και των [[Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας|πολέμων της Γιουγκοσλαβίας]]. Έχασε το 60% της εμπορικής της δραστηριότητας και έφτασε στα πρόθυρα της χρεωκοπίας· η επακόλουθη φτώχεια ενθάρρυνε παράνομες δραστηριότητες.<ref name="transition économique">{{harvnb|Lampe|2000|p=401}}</ref> Μετά το τέλος του ελληνικού εμπάργκο, η οικονομική κατάσταση βελτιώθηκε ελαφρά και ο πληθωρισμός, που υπολογιζόταν στα 2.200% το 1992, έπεσε στο 55% το 1995<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=94}}</ref> και σε λιγότερο από 5% το 1997,<ref name="transition économique"/> αλλά το ποσοστό της ανεργίας, που υπολογιζόταν περίπου στο 19% το 1991, άγγιξε το 40% το 1998. Η μόνη άλλη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας που είχε τόσο υψηλό ποσοστό ήταν η [[Βοσνία-Ερζεγοβίνη]].<ref>{{harvnb|Lampe|2000|p=398}}</ref> Το 1999, ο [[πόλεμος του Κοσσυφοπεδίου]] επέδρασε βαρέως στην οικονομία, καθώς η χώρα δεν μπορούσε πλέον να εξάγει αγαθά προς τη [[Γιουγκοσλαβία]] και έπρεπε να βρει άλλες αγορές, όπως τη [[Βουλγαρία]], τη [[Ρουμανία]] ή την [[Ελλάδα]].<ref name="conflits et economie">{{harvnb|Rossos|2008|p=277}}</ref> Η ιδιωτικοποίηση ξεκίνησε με αργούς ρυθμούς το 1995 και ολοκληρώθηκε περίπου το 2000.<ref name="transition économique"/>

Το μικρό μέγεθος του κράτους καθιστά την οικονομία του ευάλωτη και εξαρτώμενη από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Δημοκρατία, που δεν παρείχε παρά το 5% των εισοδημάτων της [[Γιουγκοσλαβία]]ς στη δεκαετία του 1980, είναι μία από τις πιο φτωχές χώρες της [[Ευρώπη]]ς. Παρά το ήδη χαμηλό ποσοστό πληθωρισμού, έχει ποσοστά ανεργίας πολύ υψηλά και δυσκολία προσέλκυσης ξένων επενδύσεων.<ref name="eco"/> Οι διαδοχικές κυβερνήσεις επέβαλαν οικονομική λιτότητα και πολλές μεταρρυθμίσει�� που επέτρεψαν τη χορήγηση σημαντικών και απαραίτητων για την ανάπτυξη της χώρας δανείων. Η [[Διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2008|παγκόσμια κρίση]] γίνεται αισθητή με τη μείωση των εξωτερικών επενδύσεων και το μεγάλο εμπορικό έλλειμμα.<ref name="eco">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mk.html|title=Macedonia|publisher=CIA - The World Factbook|accessdate=2013-12-15|archive-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180128152123/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mk.html|url-status=dead}}</ref> Η οικονομική μεγέθυνση ξαναξεκίνησε με αργούς ρυθμούς το 2010 και το εθνικό [[Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν|ΑΕΠ]] γνώρισε αύξηση 3% το 2011.<ref name="cia"/> Η οικονομία δε φαίνεται να υποφέρει από την [[Ελληνική κρίση χρέους 2010-2013|ελληνική οικονομική κρίση]], παρά τους σημαντικούς οικονομικούς δεσμούς ανάμεσα στις δύο χώρες.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2011/11/07/feature-02|title=Optimism about Macedonia's economic prospects|publisher=SETimes.com|author=Goran Trajkov|date = 2011-11-07|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Το πέρασμα στην οικονομία της αγοράς όξυνε σταδιακά τις περιφερειακές αποκλίσεις, κυρίως ανάμεσα στην πρωτεύουσα και την υπόλοιπη χώρα. Η [[Περιφέρεια Σκοπίων|περιοχή των Σκοπίων]], που προσελκύει τον πληθυσμό, τις επιχειρήσεις και τα μέσα επικοινωνίας, παράγει σχεδόν το μισό ΑΕΠ, ενώ η [[Βορειοανατολική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|βορειοανατολική περιοχή]], που συμπεριλαμβάνει, ωστόσο, την πόλη του [[Κουμάνοβο]], παράγει μόλις το 4,5% του ΑΕΠ. Οι άλλες περιοχές παράγουν μόλις ανάμεσα στο 7 και το 8% του ΑΕΠ και μόνο η [[Περιφέρεια Πελαγονίας (Βόρεια Μακεδονία)|Πελαγονία]], που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά, ξεχωρίζει με ποσοστό 12,5%.<ref>{{en}} {{mk}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/pdf/2011/3.1.11.03.pdf|title=Gross domestic product and gross fixed capital formation, by regions, 2009|publisher=Office national macédonien des statistiques|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Οι περιφερειακές ανισότητες εξηγούνται κυρίως από τον πολιτικό και οικονομικό συγκεντρωτισμό και την απουσία μιας μεγάλης πόλης που να μπορεί να ανταγωνιστεί την πρωτεύουσα.<ref name="quality">{{cite web|url=hrcak.srce.hr/file/80214|title=The Quality of Life and Regional Development in FYR Macedonia|publisher=Hrčak, Portal znanstvenih časopisa Republike Hrvatske|author=William Bartlett, Hristina Cipusheva, Marjan Nikolov et Miroljub Shukarov|date=2010|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

===Εισοδήματα του πληθυσμού και ανθρώπινη ανάπτυξη===
[[Αρχείο:Lidova architektura v podhuri Jakupice, ves Bogomila.jpg|thumb|alt=Ένας δρόμος στο Νεζίλοβο|Οι αγροτικές περιοχές συχνά είναι λιγότερο εύπορες από τις πόλεις. Εδώ το χωριό [[Νεζίλοβο]].]]
Το μέσο καθαρό εισόδημα στη Βόρεια Μακεδονία είχε ύψος 330 ευρώ τον μήνα το 2010,{{πηγή}} αριθμός σημαντικά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο αλλά κοντά στο βουλγαρικό, 342 ευρώ,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://sofiaecho.com/2011/02/13/1042758_average-pay-in-bulgaria-was-669-leva-in-q4-2010|title=Average pay in Bulgaria was 669 leva in Q4 2010|publisher=The Sofia Echo|date=2011-02-13|accessdate=2013-12-15|archive-date=2013-07-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20130731000529/http://sofiaecho.com/2011/02/13/1042758_average-pay-in-bulgaria-was-669-leva-in-q4-2010|url-status=}}</ref> και ίδιο με το σερβικό, 329 ευρώ.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.b92.net/eng/news/business-article.php?yyyy=2010&mm=01&dd=16&nav_id=64521|title=Serbian wages lowest in region|publisher=B92|date=2010-01-16|accessdate=2013-12-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140428233333/http://www.b92.net/eng/news/business-article.php?yyyy=2010&mm=01&dd=16&nav_id=64521|archivedate=2014-04-28|url-status=dead}}</ref> Υπάρχουν σημαντικές μισθολογικές διαφορές ανάλογα με την ασκούμενη δραστηριότητα: η γεωργία, η βιομηχανία και οι κατασκευές είναι δραστηριότητες λιγότερο προσοδοφόρες, καθώς προσφέρουν περίπου 20% λιγότερο από τον μέσο μισθό. Αντιθέτως, η εξόρυξη μετάλλων, ο δημόσιος τομέας και οι μεταφορές προσφέρουν 20% περισσότερο και ο τομέας της χρηματοοικονομίας είναι ο πλέον προσοδοφόρος, με μισθούς σχεδόν δύο φορές υψηλότερους του μέσου όρου. Ο τομέας της ενέργειας είναι επίσης προσοδοφόρος, καθώς προσφέρει 43% περισσότερο από τον μέσο μισθό.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://ftp.iza.org/pp14.pdf|title=Macedonia’s Accession to the EU and the Labor Market: What Can Be Learned from the New Member States?|publisher=Forschungsinstitut zur Zukunft der Arbeit|date= Φεβρουάριος 2010|author=Hartmut Lehmann|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Οι εργοδότες όφειλαν να πληρώνουν τους υπαλλήλους τους τουλάχιστον το 65% του εθνικού μέσου μισθού<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.imfmetal.org/files/08121116025379/WorkTimeMinWageE.pdf|title=Working Time and Minimum Wage|publisher=International Metalworker's Federation|accessdate=2013-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091229214214/http://www.imfmetal.org/files/08121116025379/WorkTimeMinWageE.pdf|archivedate=2009-12-29|url-status=dead}}</ref> μέχρι το 2012, οπότε θεσπίστηκε [[ελάχιστος μισθός]] ύψους 130 ευρώ τον μήνα. Το μέτρο ευνοεί περίπου 65.000 εργαζόμενους, που λάμβαναν χαμηλότερο μισθό πριν την έναρξη ισχύος του νόμου.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/roundup/2011/10/05/roundup-bs-03|title=Macedonia sets minimum wage|publisher=SETimes.com|date = 2010-10-05|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Το 2008, το 28,7% του πληθυσμού ζει κάτω από το [[όριο της φτώχειας]],<ref name="cia"/> ποσοστό που συνεχώς αυξάνεται μετά την ανεξαρτησία της χώρας.<ref name="eftimoski">{{en}} {{cite web|url=http://hrcak.srce.hr/file/10504|title=Measuring quality of life in Macedonia - using human development indicators|author=Dimitar Eftimoski|publisher=Hrčak, Portal znanstvenih časopisa Republike Hrvatske|date = 2006-12-06|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Η φτώχεια επηρεάζει κυρίως τις αγροτικές περιοχές και τις πολυμελείς οικογένειες με ένα ή περισσότερα μέλη άνεργα ή με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Η ανεργία είναι ουσιαστικά αστικό φαινόμενο και η αγροτική φτώχεια συνδέεται περισσότερο με χαμηλά εισοδήματα παρά με έλλειψη εργασίας.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/INTPRS1/Resources/Country-Papers-and-JSAs/macedonia_iprsp.pdf|title=Poverty reduction strategy paper|publisher=Κυβέρνηση της πΓΔΜ|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Ενώ οι φτωχοί αυξάνονται, οι ανώτερες τάξεις πλουτίζουν γρήγορα και η χώρα είχε [[Δείκτης Gini|δείκτη Gini]] 43,2 το 2009, που την τοποθετεί στην τεσσαρακοστή όγδοη θέση στον κόσμο και δεύτερη στην Ευρώπη μετά τη [[Βουλγαρία]] όσον αφορά την ανισότητα των εισοδημάτων ανάμεσα στον πληθυσμό.<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2172rank.html?countryName=Macedonia&countryCode=mk&regionCode=eur&rank=45#mk|title=Country Comparison : Distribution of family income - Gini index|publisher=CIA World Factbook|accessdate=2012-03-19|archive-date=2012-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20120131152355/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2172rank.html?countryName=Macedonia&countryCode=mk&regionCode=eur&rank=45#mk|url-status=dead}}</ref> Επίσης είναι η [[Ευρώπη|ευρωπαϊκή]] χώρα (εκτός της [[Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών|ΚΑΚ]]) όπου το 2009 οι τιμές των διατροφικών προϊόντων ήταν οι πιο χαμηλές: δεν αντιπροσωπεύουν παρά το 52% του μέσου όρου της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-10-030/EN/KS-SF-10-030-EN.PDF|title=Price levels for food, beverages and tobacco across the European market differ significantly - Comparative price levels in 37 European countries for 2009|publisher=Eurostat|author=Barbara Kurkowiak|date=2010|accessdate=2013-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111101192417/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-10-030/EN/KS-SF-10-030-EN.PDF|archivedate=2011-11-01|url-status=dead}}</ref>

Το 2007, ο [[δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης]] της χώρας ήταν 0,817, πράγμα που την τοποθετεί εβδομηκοστή δεύτερη στην παγκόσμια κατάταξη. Ο δείκτης βρίσκεται σε συνεχή ανοδική τροχιά και αυξήθηκε κατά 0,30 μονάδες ανάμεσα στο 2000 και το 2007.<ref>{{en}} {{pdf}} {{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf|title=Human Development Report 2009|work=hdr.undp.org|author=Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

===Εργασία===
To 2010, η Βόρεια Μακεδονία ήταν η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στον κόσμο, το 33,8% του ενεργού πληθυσμού.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/macedonia-leads-world-unemployment-study|title=Macedonia Leads World Unemployment Study |publisher=BalkanInsight |author=Sinisa-Jakov Marusic|date = 2010-06-25|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Η ανεργία ήταν υψηλή αρκετά πριν την ανεξαρτητοποίηση και τη μετάβαση στην οικονομία της αγοράς, αλλά η κατάσταση χειροτέρευσε από το 1991, εξαιτίας της μείωσης του εξωτερικού εμπορίου και του κλεισίματος αρκετών εργοστασίων. Περισσότερα από τα τρία τέταρτα των ανέργων είναι άνεργοι για περισσότερο από ένα χρόνο και περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς έχουν ολοκληρώσει μόνο τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η ανεργία των νέων είναι πολύ μεγάλη, φτάνοντας περισσότερο από 60%. Οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από την ανεργία απ' ό,τι οι άντρες, αλλά η διαφορά, 2%, είναι μικρή.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://facta.junis.ni.ac.rs/eao/eao200702/eao200702-07.pdf|title=Unemployment in the Republic of Macedonia - Specific and Possible Solutions|publisher=Facta Universitatis|author=Sasho Kjosev|date=2007|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Το ποσοστό ανεργίας ποικίλλει σημαντικά ανάμεσα στις περιφέρειες, κυμαινόμενο από 20 με 25% στη [[Νοτιοανατολική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|νοτιοανατολική]] έως 40 με 45% στη [[Βορειοανατολική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|βορειοανατολική]]. Μαζί με τη νοτιοανατολική, οι περιφέρειες που έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας είναι η [[περιφέρεια Πόλογκ]] και τα [[Περιφέρεια Σκοπίων|Σκόπια]]. Τα ποσοστά αυτά ποικίλλουν επίσης ανάμεσα στις εθνοτικές κοινότητες· το ποσοστό είναι σχετικά χαμηλό ανάμεσα στους [[Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας|Αλβανούς]], 27%, εξαιρετικά υψηλό για τους [[Ρομά της Βόρειας Μακεδονίας|Ρομά]], 73% το [[2010]].<ref name="quality"/>

Το υψηλό ποσοστό ανεργίας αλλοιώνεται από το μεγάλο αριθμό αδήλωτων εργαζομένων, που αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των εγγεγραμμένων στα μητρώα ανεργίας. Πολλοί δουλεύουν στους τομείς του λιανικού εμπορίου, των προσωπικών υπηρεσιών, σε μικρές επιχειρήσεις ελαιοχρωματισμού ή υδραυλικών ή σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες. Η μαύρη εργασία, κοινωνικά ευρέως αποδεκτή, εξηγείται κυρίως από το υψηλό επίπεδο φορολογίας για τις μικρές επιχειρήσεις και τη γραφειοκρατεία. Ερμηνεύεται επίσης από την έλλειψη εμπιστοσύνης και σεβασμού των πολιτών προς το κράτος.<ref name="cea">{{en}} {{cite web|url=http://www.cea.org.mk/documents/journal/CEA_Journal_IV_1.pdf|title=Assessing handicraft shadow economy in Macedonia|publisher=Center for Economic Analyses (CEA)|author=Hristijan Risteski|date= Μάιος 2009|accessdate = 2013-11-28}}</ref> Για την εξαφάνιση της μαύρης εργασίας, η κυβέρνηση διεξάγει εκστρατείες επιθεώρησης· 24.000 έλαβαν χώρα το 2011 και επέφεραν περίπου χίλιες δηλώσεις εργαζομένων.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/blogreview/2012/02/11/blog-03|title=Macedonia fights hidden employment|publisher=SETimes|author=Klaudija Lutovska|date=2012-02-11|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Το 2011 η πλειονότητα του ενεργού πληθυσμού, περισσότερα από 460.000 άτομα, ήταν μισθωτοί· 80.000 ήταν αυτοαπασχολούμενοι και 39.000 είναι εργοδότες. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% του ενεργού πληθυσμού.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/pdf/2011/2.1.11.29.pdf|title=Active Population in the Republic of Macedonia Results from the Labor Force Survey, 3rd quarter 2011|publisher=Εθνικό γραφείο στατιστικών της πΓΔΜ|date = 2011-12-30|accessdate = 2012-12-15}}</ref> Το 2010, στη γεωργία απασχολούνταν το 19,9% των εργαζομένων, στη βιομηχανία το 22,1% και στις υπηρεσίες το 58%.<ref name="cia"/>

===Άτυπη οικονομία===
Η Βόρεια Μακεδονία χαρακτηρίζεται από σημαντική άτυπη οικονομία, που αντιπροσωπεύει το 40% του [[Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν|ΑΕΠ]].<ref name="cea"/> Εμφανίστηκε μετά την ανεξαρτητοποίηση, κατά την οικονομική μετάβαση. Η χώρα ήταν απομονωμένη, εξαιτίας του εμπάργκο που δεν τις επέτρεπε πρόσβαση στις σέρβικες και ελληνικές αγορές και τις κακές σχέσεις με την [[Αλβανία]] και τη [[Βουλγαρία]].<ref name="p77">{{cite book|title=Crime Wars: The Global Intersection of Crime, Political Violence, and International Law|url=https://archive.org/details/crimewa_bat_2011_00_5243|author=Paul Battersby, Joseph M. Siracusa et Sasho Ripiloski|publisher=ABC-CLIO|date=2011|ISBN=0313391483|page=[https://archive.org/details/crimewa_bat_2011_00_5243/page/77 77]}}</ref> Με δυσκολία, λοιπόν, μπορούν να επιβιώσουν οι νέες επιχειρήσεις και οι τεχνίτες όταν δηλώνουν τη δραστηριότητά τους και η εθνική οικονομική κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί αρκετά ώστε οι μικροί επιχειρηματίες να καταβάλουν φόρους χωρίς να κινδυνεύουν να χρεοκοπήσουν.<ref name="cea"/>

Η χώρα βρίσκεται πάνω στους εμπορικούς δρόμους που συνδέουν την [[Ασία]] και τη δυτική Ευρώπη και χρησιμοποιούνται για μεταφορά [[ηρωίνη]]ς, αλλά κυρίως [[κοκαΐνη]]ς, [[όπλο|όπλων]], [[Αλκοολούχο ποτό|αλκοόλ]] και σωματεμπορία. Οι εγχώριοι εγκληματίες έχουν μικρή ανάμιξη στη διακίνηση αυτή, αλλά οι δραστηριότητές τους ευνοούνται από την ντόπια κουλτούρα, δηλαδή την ύπαρξη φατριών στην αλβανική μειονότητα, όπως και τις πολιτικές αναταραχές στο [[Κόσοβο]], άλλης μιας χώρας-πέρασμα.<ref name="p77"/> Στη χώρα γίνεται επίσης ξέπλυμα χρήματος, που διευκολύνεται από το μέγεθος των συναλλαγών σε ρευστό, παρά τη συνεχώς αυστηρότερη νομοθεσία.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.anti-moneylaundering.org/europe/Macedonia.aspx|title=Macedonia|publisher=Anti-Money Laundering Forum|accessdate=2013-12-15|archive-date=2013-12-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20131212123612/http://www.anti-moneylaundering.org/europe/Macedonia.aspx|url-status=}}</ref>

Τέλος, η [[διαφθορά]] είναι διαδεδομένη, κυρίως στους τομείς της υγείας, της δικαιοσύνης και της αστυνομίας. Σύμφωνα με έναν υπολογισμό του εθνικού γραφείου στατιστικών, η διαφθορά κόστιζε έως ένα εκατομμύριο ευρώ τον χρόνο και κάθε άτομο πλήρωνε κατά μέσο όρο 470 ευρώ τον χρόνο για πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες, πράγμα που έκανε τη χώρα τη χειρότερη των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]] στο θέμα της διαφθοράς. Πολλές είναι οι συλλήψεις που γίνονται για διαφθορά, αλλά οι εγχώριοι και διεθνείς παρατηρητές αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα του κράτους.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/macedonia-is-losing-fight-against-corruption-ngo-warns|title=Macedonia 'Losing Corruption Fight', NGO Says|publisher=BalkanInsight|author=Sinisa Jakov Marusic|date = 2012-02-28|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

===Κύριοι τομείς===
Η οικονομία της χώρας χαρακτηρίζεται από σχετικά σημαντική [[αγροκτηνοτροφία]] καθώς αντιπροσώπευε το 8,7% του [[Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν|ΑΕΠ]] το 2010. Η [[βιομηχανία]], πληγμένη από την οικονομική μετάβαση που ακολούθησε την ανεξαρτητοποίηση, αντιπροσώπευε την ίδια χρονιά το 22,1% του ΑΕΠ, και γνωρίζει νέα άνθιση, καθώς η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 10% το 2011, αριθμός που την τοποθετεί στην ένατη θέση παγκοσμίως ως προς τη βιομηχανική μεγέθυνση. Οι [[τριτογενής τομέας|υπηρεσίες]] αντιπροσωπεύουν 69,2% του ΑΕΠ.<ref name="cia"/>

====Γεωργία====
[[Αρχείο:Farma vo Polog.JPG|thumb|left|Χωράφια δημητριακών και πτηνοτροφείο στο [[Κοιλάδα Πόλογκ|Πόλογκ]].]]
Η Βόρεια Μακεδονία έχει 10.140 τ.χλμ. γεωργικής γης, που αντιπροσωπεύουν το 39% της επικράτειάς της. Το μισό αυτής της γης χρησιμοποιείται σε καλλιέργειες, το άλλο μισό για κτηνοτροφία, αλλά η αγροκαλλιέργειες αντιστοιχούν περίπου στο 70% της συνολικής παραγωγής. Η χώρα αριθμεί επίσης 48.606,75 εκτάρια δασών, μη αξιοποιημένα ως επί το πλείστον.<ref name="recensement"/> Υπάρχουν δύο είδη γεωργικών εγκαταστάσεων: μια μειοψηφία, κατάλοιπα του σοσιαλιστικού συστήματος, είναι πολύ εκτεταμένες και λειτουργούν ως βιομηχανίες, οι υπόλοιπες, οικογενειακές, είναι πολύ μικρές και κυρίως πολυάριθμες, καθώς το 80% των εκμεταλλεύσεων εκτείνονται μεταξύ 2,5 και 2,8 εκταρίων.<ref name="commission">{{en}} {{cite web|url=http://ec.europa.eu/agriculture/enlargement/countries/fyrom/profile_en.pdf|title=The former Yugoslav Republic of Macedonia- Agriculture and Enlargement|last=|first=|date=Μάιος 2011|website=|publisher=European Commission – Agriculture and Rural development|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2013-12-15}}</ref> Οι γεωργοί συναντούν πολλές δυσκολίες, όπως την έλλειψη ποιοτικών σπόρων και λιπασμάτων, την κακή κατάσταση του αρδευτικού συστήματος και την απουσία καλών στρατηγικών πώλησης. {{πηγή}}

Κυριαρχεί η αιγοτροφία, αλλά υπάρχει επίσης βιοτροφία και χοιροτροφία. Η αιγοτροφία επιτρέπει την παραγωγή [[μαλλί|μαλλιού]], [[κρέας|κρέατος]] και [[γάλα]]κτος, που χρησιμοποιείται κυρίως για την παρασκευή τυριού. Οι γεωργοί της χώρας εκτρέφουν επίσης πουλερικά και κουνέλια. Τέλος, η χώρα αριθμεί περισσότερες από 100.000 κυψέλες.<ref name="recensement">{{en}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/PopisNaZemjodelstvo2007/BookI.pdf|title=Recensement agricole|publisher=Office national macédonien des statistiques|date=2007|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Οι Βορειομακεδόνες καλλιεργητές παράγουν δημητριακά, κυρίως [[στάρι]], [[καλαμπόκι]], [[βρώμη]] και [[ρύζι]], και κηπευτικά, όπως [[ντομάτα]], [[πατάτα|πατάτες]], [[λάχανο|λάχανα]] και [[καρπούζι]]. Παράγουν επίσης [[Καπνός (φυτό)|καπνό]], [[οπιούχος παπαρούνα|οπιούχο παπαρούνα]] και φρούτα.<ref name="recensement"/> Η [[οινοκαλλιέργεια]] είναι επίσης σημαντική: ο αμπελώνας της χώρας έχει έκταση 28.000 εκτάρια<ref name="vins du monde">{{cite web|url=http://www.vinsdumonde.com/fr/pays/macedoine.php|title=Macédoine|publisher=Vins du monde|accessdate=2013-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140306052028/http://www.vinsdumonde.com/fr/pays/macedoine.php|archivedate=2014-03-06|url-status=dead}}</ref> και παράγει 98.000.000 λίτρα κρασιού τον χρόνο.<ref name="winealley">{{cite web|url=http://www.vitisphere.com/dossier-49755-Macedoine-Le-marche-du-vin-.html|title=Macédoine: Le marché du vin|publisher=Wine alley|accessdate=2013-12-15|archive-date=2014-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704111638/http://www.vitisphere.com/dossier-49755-Macedoine-Le-marche-du-vin-.html|url-status=dead}}</ref> Το 2008 η μεγαλύτερη επιχείρηση, ο αμπελώνας Tikveš, συγκαταλεγόταν ανάμεσα στις 30 καλύτερες ετικέτες παγκοσμίως σύμφωνα με τη Διεθνή Έκθεση Διατροφής.<ref>{{cite web|url=http://www.maison.com/cuisiner/cave/vins-macedoniens-tikves-1012/|title=Macédoine: Les vins macédoniens Tikves|publisher=maison.com|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Το κρασί και ο καπνός αντιπροσωπεύουν μαζί το εν τέταρτο των εξαγόμενων αγροτικών προϊόντων και τα κηπευτικά αποτελούν επίσης σημαντικό μερίδιο των εξαγωγών, που κατευθύνονται κυρίως προς την [[Ευρωπαϊκή Ένωση]] και χώρες της πρώην [[Γιουγκοσλαβία]]ς, κυρίως τη [[Σερβία]].<ref name="commission"/>

====Βιομηχανία====
[[Αρχείο:Feni industries near Kavadarci.jpg|thumb|Παραγωγή νικελίου κοντά στο [[Καβάνταρτσι]].]]

Η βιομηχανία της χώρας επικεντρώνεται στα τρόφιμα, τα υφάσματα και τη μεταλλουργία. Η βιομηχανία τροφίμων στηρίζεται στην αφθονία και την ποικιλία των τοπικών πόρων και η κλωστοϋφαντουργία επωφελείται από το χαμηλό εργασιακό κόστος. Αυτός ο τομέας λίγο έχει αναπτυχθεί, καθώς η Βόρεια Μακεδονία δεν παράγει υφάσματα και τα εργοστάσιά της δεν κατασκευάζουν σχεδόν καθόλου έτοιμα προϊόντα. Η βιομηχανία υφασμάτων χαρακτηρίζεται επίσης από μικρές επιχειρήσεις και εξαγωγές που σε ποσοστό έως 80% κατευθύνονται προς την [[Ευρωπαϊκή Ένωση]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.macedonia21.com/documents/pdf/press_clippings/mar10/Macedonia%20feature%20at%20WGSN.pdf|title=Macedonia: textile industry strategy|publisher=WGSN Business Resource Europe|author=Andrew Jobling|date=2010-03-19|accessdate=}}{{Dead link|date=Σεπτέμβριος 2019 }}</ref>

Η μεταλλουργική δραστηριότητα, που άλλοτε τροφοδοτούνταν από τοπικά μεταλλεία, όλο και περισσότερο εξαρτάται από την εισαγωγή μεταλλεύματος. Η εξόρυξη δεν παράγει περισσότερο από 0,7% του ΑΕΠ και αφορά κυρίως το [[χρώμιο]], αλλά υπάρχουν ακόμα αποθέματα [[χαλκός|χαλκού]].<ref name="metal">{{en}} {{cite web|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2008/myb3-2008-mk.pdf|title=2008 Minerals Yearbook, Macedonia|publisher=U.S. Department of the Interior|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Τα μεταλλεία χαλκού, στα ανατολικά της χώρας, κοντά στο [[Ράντοβιτς]] και το [[Πέχτσεβο]], έκλεισαν μετά την πτώση των τιμών των μετάλλων το 2008, αλλά θα αντικατασταθούν περί το 2013 από νέα συμπλέγματα εξόρυξης και επεξεργασίας.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/major-russian-investment-in-macedonia|title=Russia to Invest €150m in Macedonian Mines|publisher=BalkanInsight|author=Sinisa Jakov Marusic|date = 2011-11-18|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Τα εργοστάσια της χώρας επεξεργάζονται κυρίως [[νικέλιο]], [[σίδηρος|σίδηρο]] και [[χάλυβας|χάλυβα]], όλα εισαγόμενα,<ref name="metal"/> και οι κύριες επιχειρήσεις σε αυτόν τον τομέα είναι η [[ArcelorMittal]] και η [[Makstil Skopje]]. Ανάμεσα στις μεγάλες επιχειρήσεις της Βόρειας Μακεδονίας βρίσκονται επίσης η [[Alkаloid Skopje]], που κατασκευάζει φάρμακα, η [[Rade Končar Skopje]], που εξειδικεύεται στην παραγωγή ηλεκτρικών συσκευών, και η μπρασερί [[Prilepska Pivarnica]], που παράγει μπύρα και χυμούς φρούτων.<ref name="mse.org/mk 1">{{en}} {{cite web|url=http://www.mse.mk/en/content/13/3/2010/structure-and-methodology-mbid|title=Structure and methodology of the MBID Index|last=|first=|ημερομηνία=|work=Macedonian Stock Exchange|publisher=Χρηματιστήριο της πΓΔΜ|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2013-12-15}}</ref><ref name="mse.org.mk 2">{{en}} {{cite web|url=http://www.mse.mk/en/content/13/3/2010/structure-of-index-mbi10|title=Structure and methodology of the MBI 10 Index|work= www.mse.org.mk/|publisher= Επίσημη σελίδα του [[χρηματιστήριο της Βόρειας Μακεδονίας|Χρηματιστηρίου της Βόρειας Μακεδονίας]]|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

====Εν��ργεια====
[[Αρχείο:Kozyak-ot-foynik.jpg|thumb|left|alt=Φωτογραφία της λίμνης του φράματος του Κόζιακ.|Η τεχνητή [[λίμνη Κόζιακ]].]]

Η χώρα παράγει το 60% της πρωτογενούς ενέργειας που καταναλώνει και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές. Αναγκάζεται να αγοράζει [[φυσικό αέριο]] και [[πετρέλαιο]], αλλά και [[ηλεκτρισμός|ηλεκτρισμό]] από το 2000. Το 2007 οι εισαγωγές αυτές είχαν ύψος 774 εκατομμύρια δολάρια, από τα οποία 253 μόνο για την ηλεκτρική ενέργεια. Η ηλεκτρική παραγωγή απειλείται ιδίως από την προοδευτική εξάντληση των αποθεμάτων της χώρας σε [[λιγνίτη]], με τον οποίο λειτουργούν περισσότερα από τα τρία τέταρτα των εγκαταστάσεων. Η διάδοση της ηλεκτρικής θέρμανσης εξηγεί την πολύ υψηλή κατανάλωση ηλεκτρισμού, και περιορίζει την εξάρτηση από το [[φυσικό αέριο]].<ref name="energy">{{en}} {{cite web|url=http://macedonia.usaid.gov/Documents/USAID%20Macedonia%20Energy%20Efficiency%20and%20Renewable%20Energy%20Assessment%20%20June%202009.pdf|title=Macedonia Efficiency and Renewable Energy Assessment Final Report|last=|first=|date=Ιούνιος 2009|website=|publisher=Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τη διεθνή ανάπτυξη|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111111234520/http://macedonia.usaid.gov/Documents/USAID%20Macedonia%20Energy%20Efficiency%20and%20Renewable%20Energy%20Assessment%20%20June%202009.pdf|archivedate=2011-11-11|accessdate=|url-status=dead}}</ref> Το φυσικό αέριο εισάγεται από τη [[Ρωσία]] χάρη σε αγωγό που διασχίζει την [[Ουκρανία]], τη [[Μολδαβία]], τη [[Ρουμανία]] και τη [[Βουλγαρία]]. Ο μόνος αγωγός αερίου της Βόρειας Μακεδονίας, που συνδέει τα σύνορα με τη Βουλγαρία με τα [[Σκόπια]], είναι σχετικά καινούργιος· κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1990. Η χώρα έχει μόνο έναν αγωγό πετρελαίου, που κατασκευάστηκε την ίδια εποχή και συνδέει το διυλιστήριο της [[Okta]], το μοναδικό της χώρας, με το λιμάνι της [[Θεσσαλονίκη]]ς στην Ελλάδα.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.analyticamk.org/files/ReportNo15.pdf|title=Natural gas – an energy necessity for Macedonia: Overview of the Macedonian energy potential|publisher=Analytica|date=Ιούλιος 2008|accessdate=2013-12-15|archive-date=2014-08-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20140804004635/http://www.analyticamk.org/files/ReportNo15.pdf|url-status=dead}}</ref> Η [[Makpetrol]], κύριος διανομέας πετρελαίου και των παραγώγων του στη Βόρεια Μακεδονία, είναι μία από τις κύριες επιχειρήσεις της χώρας.<ref name="mse.org.mk 2"/>

Η μερίδα των μορφών ανανεώσιμης ενέργειας είναι ακόμα ευκαταφρόνητη, αν και η Βόρεια Μακεδονία κληρονόμησε από τη σοσιαλιστική περίοδο πολλά υδροηλεκτρικά εργοστάσια, που υποφέρουν ωστόσο από έλλειψη συντήρησης. Η ηλιακή ενέργεια αναπτύσσεται αργά, κυρίως χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία,<ref name="energy"/> και κατασκευάζεται το πρώτο αιολικό πάρκο ισχύος 37 μεγαβάτ.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.reuters.com/article/2012/01/31/macedonia-energy-wind-idUSL5E8CV26O20120131|title=Macedonia signs deal to build first wind farm|publisher=Reuters|author=Maja Zuvela|date=2012-01-31|accessdate=2013-12-15|archive-date=2014-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006194255/http://www.reuters.com/article/2012/01/31/macedonia-energy-wind-idUSL5E8CV26O20120131|url-status=dead}}</ref> Η [[γεωθερμία]] χρησιμοποιείται για θέρμανη θερμοκηπίων και ατομική θέρμανση, αλλά οι πηγές δεν είναι αρκετά θερμές για μαζική εκμετάλλευση.<ref name="energy"/>

====Εμπόριο και μικροτεχνία====
[[Αρχείο:Skopje Ćilimi.jpg|thumb|Κατάστημα χαλιών στην [[παλιά αγορά των Σκοπίων]].]]
Το εμπόριο στηρίζεται κυρίως σε 20.000 (το 2008) παραδοσιακά καταστήματα, αλλά τα μεγάλα καταστήματα βρίσκονται στις πόλεις, σε 212 μεγάλους και 798 μικρούς χώρους. Υπάρχουν επίσης 162 εκπτωτικά καταστήματα.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/8.4.9.02.pdf|title=Census of Retail Trade Sale Capacities in the Republic of Macedonia|publisher=Εθνικό Στατιστικό Γραφείο της πΓΔΜ|date=2008|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Η μικροτεχνία απειλείται από τον εκσυγχρονισμό των μέσων κατανάλωσης και η κυβέρνηση προσπαθεί να την προστατεύσει, προσφέροντας, για παράδειγμα, κεφάλαια για την αγορά υλικών. Η παραδοσιακή μικροτεχνία είναι σημαντική για τη χώρα γιατί αποτελεί μη αμελητέο πλεονέκτημα για τον τουρισμό και μπορεί να συνεισφέρει στις εξαγωγές.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/audio_story/2012/02/16/audio_story-05|title=Small craft businesses gain new hope in Macedonia|publisher=SETimes|author=Marina Stojanovska|date = 2012-02-16|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Οι μικροτεχνικές επιχειρήσεις είναι εμβληματικά χαρακτηριστικά των παλαιών αγορών που έχουν μείνει από την οθωμανική εποχή και δουλεύουν τον [[χαλκός|χαλκό]], τον [[Χρυσός|χρυσό]], το [[ασήμι]], κατασκευάζουν όπλα, ενδύματα και ξυλοκατασκευές.<ref name="tourisme">{{en}} {{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/19781916/Macedonia-Cradle-of-Culture-Land-of-Nature|title=Macedonia, cradle of culture, land and nature|publisher=Ministère macédonien de l'économie|author=Danilo Kocevski|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

====Τουρισμός====
[[Αρχείο:Church of Saint Jovan Kaneo, Ohrid.jpg|left|thumb|Ο [[Άγιος Ιωάννης Κανέο]] και η [[λίμνη Οχρίδα]], τουριστικά σύμβολα της χώρας.]]
Ο τουρισμός στη Βόρεια Μακεδονία είναι σχετικά ισχνός, αν και αναπτυσσόμενος, και συνεισέφερε έως 1,8% στο ΑΕΠ το 2008. Μεταξύ 1997 και 2008, ο αριθμός ξενοδοχείων και εστιατορίων αύξανε κατά μέσο όρο 4,64% τον χρόνο. Ο αριθμός των ξένων επισκεπτών επίσης αυξάνει συνεχώς, το 2011 για παράδειγμα κατά 14,6%.<ref name="tourism">{{en}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/8.4.13.01.pdf|title=TOURISM IN THE REPUBLIC OF MACEDONIA, 2008-2012|publisher=Makstack||accessdate = 2013-12-15}}</ref> Εκείνο τον χρόνο η χώρα δέχθηκε σχεδόν 262.000 αλλοδαπούς τουρίστες,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://edition.cnn.com/2011/10/04/world/europe/macedonia-skopje-2014/index.html|title=Is Macedonia's capital being turned into a theme park?|publisher=CNN|author=Catriona Davies|date = 2011-10-10|accessdate = 2013-12-15}}</ref> που ήρθαν κυρίως από γειτονικές χώρες, όπως η Ελλάδα, η Σερβία και η Αλβανία, αλλά και από χώρες της δυτικής Ευρώπης και τις ΗΠΑ.<ref name="tourism"/> Ο αριθμός ξένων επισκεπτών το 2011, ωστόσο, είναι πολύ μακριά από τον μέσο όρο της δεκαετίας του 1980, όταν η χώρα ήταν τμήμα της [[Γιουγκοσλαβία]]ς, οπότε η Βόρεια Μακεδονία δεχόταν περίπου 600.000 τουρίστες τον χρόνο, φτάνοντας τους 689.000 ξένους επισκέπτες το 1987.<ref>{{mk}}{{en}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/8.4.11.01.pdf|title=Tourisme en République de Macédoine|publisher=Office national macédonien des statistiques|date=2006–2010|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

Αν και η χώρα δεν έχει ακτογραμμή, διαθέτει μεγάλη τουριστική δυνατότητα, κυρίως χάρη στα βουνά της και το διατηρημένο φυσικό περιβάλλον, ιδίως στους τρεις εθνικούς δρυμούς της χώρας. Η τουριστική πρωτεύουσα της χώρας είναι η [[Οχρίδα (πόλη)|Οχρίδα]], που έχει αναγνωριστεί ως [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς|μνημείο παγκόσμιας κληρονομιά]] από την [[Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών|UNESCO]]. Η πόλη είναι διάσημη για τη [[Οχρίδα (λίμνη)|λίμνη]] της, που πλαισιώνεται από πολλές πλαζ, και για τα πολλά ιστορικά μνημεία. Τα [[Σκόπια]], πολιτική και οικονομική πρωτεύουσα, έχασε το σημαντικότερο μέρος των μνημείων της, κατά τον [[σεισμός των Σκοπίων (1963)|σεισμό του 1963]], αλλά διατηρείται μια οθωμανική συνοικία με [[χαμάμ]] και τζαμιά καθώς και ένα οχυρό και εθνικό μουσείο. Όσο για την πόλη της [[Μπίτολα]], είναι γνωστή για την αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα και τα πολυάριθμα προξενεία, που λειτουργούν από την εποχή που η πόλη ανήκε στην [[οθωμανική αυτοκρατορία]]. Άλλα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος είναι οι μικρές πόλεις, όπως το [[Στιπ]], το [[Βελεσά|Βέλες]], το [[Κράτοβο (Βόρεια Μακεδονία)|Κράτοβο]] ή το [[Κρούσοβο]], για τον γραφικό τους χαρακτήρα, όπως και τα πολυάριθμα ορθόδοξα μοναστήρια.<ref name="tourisme"/> Ο οικοτουρισμός αναπτύσσεται σε αρκετά χωριά, όπως το [[Γκαλίτσνικ]] και το [[Μπραΐτσινο]],<ref name="tourisme"/> όπως και ο ιαματικός τουρισμός, για παράδειγμα στο [[Κατλάνοβο]], σημαντική λουτρόπολη της χώρας.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.tkm.org.mk/spa-tourism.html|title=Spa Tourism|last=|first=|date=2009|website=|publisher=Τουριστικό Επιμελητήριο της πΓΔΜ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130923041126/http://www.tkm.org.mk/spa-tourism.html|archivedate=2013-09-23|accessdate=|url-status=dead}}</ref> Τα λίγα χιονοδρομικά κέντρα γνωρίζουν επίσης μία ορισμένη ανάπτυξη, με αύξηση επισκέψεων 35% ανάμεσα στο 2011 και το 2012.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.argophilia.com/news/macedonia-tourism-boom/25451/|title=Macedonia’s Winter Tourism Boom|publisher=Argophilia|author=Mike Wheatley|date = 2012-03-20|accessdate = 2013-12-15}}</ref>

====Χρηματοοικονομία====
[[Αρχείο:Skopje X9.JPG|thumb|alt=Photographie du quartier des affaires de Skopje|Το χρηματοοικονομικό κέντρο των [[Σκόπια|Σκοπίων]].]]
Μετά το πέρασμα στην [[οικονομία της αγοράς]] ο τραπεζικός τομέας της χώρας χαρακτηρίζεται από συνετές και αυστηρές πολιτικές, εξαιτίας της οικονομικής αστάθειας της χώρας. Στην αγορά επενδύουν κυρίως ξένοι όμιλοι, όπως η Αυστριακή Steiermärkische Sparkasse, η Hypo Investbank του Λίχτενσταϊν και η Γαλλική [[Société générale]] που αγόρασαν τοπικές επιχειρήσεις.<ref name="banques">{{en}} {{cite web|url=http://ec.europa.eu/economy_finance/international/enlargement/pre-accession_prog/pep/pep-fyrm-2008-2009_en.pdf|title=Pre-Accession Economic Programme 2009-2011|author=Κυβέρνηση της πΓΔΜ|date=Ιανουάριος 2009|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Οι πιο μεγάλοι τραπεζικοί όμιλοι της Βόρειας Μακεδονίας είναι η [[Komercijаlnа bаnkа Skopje]], η [[Stopanska banka Bitola]], η [[TTK Banka Skopje]], η [[Stopanska banka Skopje]] και η [[Tutunska banka Skopje]].<ref name="mse.org/mk 1"/><ref name="mse.org.mk 2"/>

Το [[Χρηματιστήριο της Βόρειας Μακεδονίας|Χρηματιστήριο της Βόρειας Μακεδονίας]] είναι η επίσημη αγορά μετοχών του κράτους. Ο κύριος δείκτης του, ο [[MBI 10]], που συγκεντρώνει τις κινήσεις των 10 μετοχών που συναλλάσσονται περισσότερο, αντιπροσώπευε στο τέλος του 2011 συνολική κεφαλαιοποίηση περισσότερων από 27 εκατομμυρίων [[Δηνάριο Βόρειας Μακεδονίας|δηναρίων]] ή 440 εκατομμύρια [[ευρώ]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.mse.com.mk/Repository/Reports/EN/ReportEN_10_20110101_20111231.pdf|title=Annual Statistical Bulletin January-December 2011|publisher=[[Χρηματιστήριο της Βόρειας Μακεδονίας]]|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Η ισοτιμία του εθνικού νομίσματος, του δηναρίου, που είχε συνδεθεί με το [[γερμανικό μάρκο]] το 1995, είναι συνδεδεμένη με το [[ευρώ]] από τη δημιουργία του.<ref name="banques"/>

===Κύριοι οικονομικοί εταίροι===
Η Βόρεια Μακεδονία έχει εμπορικές σχέσεις κυρίως με χώρες της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] και δεν έχει διατηρήσει σημαντικούς δεσμούς με τα υπόλοιπα κράτη που προήλθαν από τη [[Γιουγκοσλαβία]]. Το 2010 οι εξαγωγές της κατευθύνθηκαν σε ποσοστό περίπου 20% προς τη [[Γερμανί��]], 7% προς την [[Ιταλία]] και τη [[Βουλγαρία]] και 6% προς την [[Ελλάδα]] και εισάγει κυρίως από τη Γερμανία, τη [[Ρωσία]], την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], την [[Τουρκία]] και την [[Ιταλία]]. Εξαρτώμενη ευρέως από τις εισαγωγές πρώτων υλών και καταναλωτικών αγαθών, το [[εμπορικό ισοζύγιο|εμπορικό ισοζύγιό]] της παραμένει συνεχώς ελλειμματικό, φτάνοντας τα 6 εκατομμύρια δολάρια το 2011.<ref name="cia"/> Η χώρα έχει συνάψει [[συμφωνία σταθεροποίησης και σύνδεσης]] με τις περισσότερες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης·<ref>{{en}} {{cite web|url=http://info.worldbank.org/etools/wti/docs/Macedonia,%20FYR_brief.pdf|title=Former Yugoslav Republic of Macedonia Trade Brief|publisher=[[Παγκόσμια Τράπεζα]]|date=2009–2010|accessdate=2013-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120518003138/http://info.worldbank.org/etools/wti/docs/Macedonia,%20FYR_brief.pdf|archivedate=2012-05-18|url-status=dead}}</ref> το 2012, υπέγραψε επίσης τελωνειακή ένωση με την [[Τουρκία]], εταίρο όλο και πιο σημαντικό,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.worldbulletin.net/?aType=haber&ArticleID=85253|title=Turkey, Macedonia sign free zone agreement|last=|first=|date=2012-02-02|website=|publisher=World Bulletin|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2013-12-15}}</ref> και σχεδιάζει ίδιου τύπου ένωση με το [[Ισραήλ]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://vlada.mk/node/1944?language=en-gb|title=Macedonia, Israel show interest in economic cooperation|publisher=Vlada.mk|date=2012-02-21|accessdate=2013-12-15|archive-date=2014-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20140819143045/http://vlada.mk/node/1944?language=en-gb|url-status=dead}}</ref>

Η χώρα δέχεται όλο και περισσότερες ξένες επενδύσεις, αλλά παραμένουν λίγες. Το [[1993]], στο απόγειο της [[Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα|διένεξης με την Ελλάδα για την ονομασία]], είχε δεχτεί επενδύσεις ύψους μόλις 812.000 δολαρίων, έναντι περισσότερων από 330 εκατομμύρια το 2007.<ref name="invest"/> Ωστόσο, δεν ήταν παρά το 86ο κράτος στον κόσμο το 2010 ως προς την αξία των επενδύσεων που δέχτηκε.<ref name="cia"/> Οι επενδύσεις προέρχονται κυρίως από ευρωπαϊκές χώρες όπως η [[Αυστρία]], η [[Ολλανδία]], η Βουλγαρία, η [[Ελβετία]] ή και η [[Σλοβενία]]. Οι ελληνικές επενδύσεις ήταν πολύ σημαντικές στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά έχουν μειωθεί σημαντικά έκτοτε.<ref name="invest">{{en}} {{mk}} {{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/3.4.9.01.pdf|title=Foreign direct investments in the Republic of Macedonia, 2003-2007|publisher=Office national macédonien des statistiques|accessdate = 2013-12-15}}</ref> Για την προσέλκυση ξένων επιχειρήσεων, η κυβέρνηση εγκατέστησε το [[2007]] ένα [[ενιαίος φορολογικός συντελεστής|φόρο με ενιαίο συντελεστή]] για τις [[επιχείρηση|επιχειρήσεις]], εμπνευσμένη από εκείνο της [[Εσθονία]]ς.<ref name="cea"/> Οι ξένες επενδύσεις γίνονται στην αγορά ενέργειας σε ποσοστό περίπου 29% και ακολουθούν η βιομηχανική παραγωγή με 25% και το χρηματοπιστωτικό σύστημα με 15%.<ref name="invest"/>

==Υποσημειώσεις==
{{notelist
| notes =
{{efn
}}
}}

==Δείτε επίσης==
*[[Μπανόβινα του Βαρδάρη]]

== Παραπομπές ==
{{reflist|colwidth=30em}}

== Βιβλιογραφία ==
* {{en}} {{cite book | last=Bechev| first=Dimitar| title=Historical dictionary of the Republic of Macedonia| publisher=Scarecrow Press, Lanham, Md.| year=2009| id=ISBN 978-0-8108-5565-6|ref=harv}}
* {{fr}} {{cite book | last=Castellan | first=Georges | year=2003| title=La Macédoine : un pays inconnu|isbn=2910878244 | publisher=Ed. Armeline|commentaire=}} 
* {{fr}} {{cite book | author=Sous la direction de Christophe Chiclet et de Bernard Lory| year=1998| title=La République de Macédoine| id=ISBN 2-7384-6630-3| publisher=Cahiers de Confluences|commentaire=}}
* {{en}} {{cite book | first=R. J.| last=Crampton| title=The Balkans Since 1945| url=https://archive.org/details/balkanssinceseco0000cram| publisher=Longman| year=2002| id=ISBN 0582248825}}
* {{en}} {{cite book | first1=Valentina|last1=Georgieva|first2=Sasha|last2=Konechni| title=Historical Dictionnary of the Republic of Macedonia| url=https://archive.org/details/historicaldictio0000geor| publisher=Scarecrow Press| year=1998| id=ISBN 0810833360|ref=harv}}
* {{en}} {{cite book | first=N.G.L.| last=Hammond| title=The Macedonian State: The Origins, Institutions, and History| publisher=Clarendon Press| year=1986| id=ISBN 0198149271|ref=harv}}
* {{fr}} {{cite book | last=Marinov | first=Tchavdar | title=La question Macédonienne de 1944 à nos jours : Communisme et nationalisme dans les Balkans | publisher=L'Harmattan | location=Paris |work=Historiques | year=2010| id=ISBN 9782296126763 }}
* {{en}} {{cite book | first=MaryLee| last=Knowlton| title=Macedonia| publisher=Marshall Cavendish| year=2005| id=ISBN 0761418547|ref=harv}}
* {{en}} {{cite book | first=John R.| last=Lampe| title=Yugoslavia as History: Twice there was a Country| publisher=Cambridge University Press| year=2000| id=ISBN 0521773571}}
* {{en}} {{cite book | last=Poulton| first=Hugh| title=Who are the Macedonians ?| publisher=C. Hurst & Co. Publishers Ltd| year=2000| id=ISBN 1850655340|ref=harv}}
* {{en}} {{cite book | last=Rossos| first=Andrew| title=Macedonia and the Macedonians: A History| url=https://archive.org/details/macedoniamacedon0000ross| publisher=Hoover Press| year=2008| id=ISBN 978-0-8179-4882-5|ref=harv}}

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{commonscat}}
* {{dmoz}}

{{Βόρεια Μακεδονία}}
{{Υποψήφιες χώρες ΕΕ}}
{{Ευρώπη}}
{{Portal bar|Γεωγραφία|Βόρεια Μακεδονία}}
{{authority control}}
[[Κατηγορία:Βόρεια Μακεδονία| ]]
[[Κατηγορία:Ευρωπαϊκά κράτη]]
[[Κατηγορία:Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες]]
[[Κατηγορία:Περίκλειστα κράτη]]
[[Κατηγορία:Χώρες μέλη του ΝΑΤΟ]]
Πρότυπα που χρησιμοποιούνται σε αυτή την σελίδα:
Πρότυπο:!! (επεξεργασία)
Πρότυπο:ALB (επεξεργασία)
Πρότυπο:Authority control (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:BIH (επεξεργασία)
Πρότυπο:Bg (επεξεργασία)
Πρότυπο:Both (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Citation/core (επεξεργασία)
Πρότυπο:Citation/make link (επεξεργασία)
Πρότυπο:Cite book (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Cite journal (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Cite news (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Cite web (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Column-count (επεξεργασία)
Πρότυπο:Column-width (επεξεργασία)
Πρότυπο:Commons (επεξεργασία)
Πρότυπο:Commons category (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Commonscat (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Coord (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Curlie (επεξεργασία)
Πρότυπο:De (επεξεργασία)
Πρότυπο:Dead link (επεξεργασία)
Πρότυπο:Decrease (επεξεργασία)
Πρότυπο:Div col (επεξεργασία)
Πρότυπο:Div col end (επεξεργασία)
Πρότυπο:Dmoz (επεξεργασία)
Πρότυπο:Efn (επεξεργασία)
Πρότυπο:En (επεξεργασία)
Πρότυπο:Es (επεξεργασία)
Πρότυπο:First character (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Flag (επεξεργασία)
Πρότυπο:Flagdeco (επεξεργασία)
Πρότυπο:Flagicon (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Flagicon/σημαίες (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Flagicon/χώρες (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Fr (επεξεργασία)
Πρότυπο:Harvnb (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Harvsp (επεξεργασία)
Πρότυπο:Infobox settlement/columns (επεξεργασία)
Πρότυπο:Legend (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Main other (επεξεργασία)
Πρότυπο:Mk (επεξεργασία)
Πρότυπο:Navbar (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Notelist (επεξεργασία)
Πρότυπο:Ouvrage (επεξεργασία)
Πρότυπο:Pdf (επεξεργασία)
Πρότυπο:Portal bar (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Reflist (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Rellink (επεξεργασία)
Πρότυπο:SRB (επεξεργασία)
Πρότυπο:Sisterproject (επεξεργασία)
Πρότυπο:Sort (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Str left (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:TUR (επεξεργασία)
Πρότυπο:Talk other (επεξεργασία)
Πρότυπο:Transclude (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Trim (επεξεργασία)
Πρότυπο:UKR (επεξεργασία)
Πρότυπο:Webarchive (επεξεργασία)
Πρότυπο:Yesno (επεξεργασία)
Πρότυπο:· (επεξεργασία)
Πρότυπο:Ασαφές (επεξεργασία)
Πρότυπο:Βόρεια Μακεδονία (επεξεργασία)
Πρότυπο:Γλώσσα (επεξεργασία)
Πρότυπο:Δείτε (επεξεργασία)
Πρότυπο:Εκκρεμεί παραπομπή (επεξεργασία)
Πρότυπο:Ευρώπη (επεξεργασία)
Πρότυπο:Κύριο (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Λάθος παραπομπή (επεξεργασία)
Πρότυπο:Μείωση (επεξεργασία)
Πρότυπο:Μεγαλύτερες πόλεις (επεξεργασία)
Πρότυπο:Μεγαλύτερες πόλεις ή περιοχές (επεξεργασία)
Πρότυπο:Μεγαλύτερες πόλεις της Βόρειας Μακεδονίας (επεξεργασία)
Πρότυπο:Παραπομπές (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Πηγή (επεξεργασία)
Πρότυπο:Πλαίσιο Πλοήγησης (επεξεργασία)
Πρότυπο:Πλαίσιο πληροφοριών (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Πλαίσιο πλοήγησης (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Πληροφορίες Χώρας (επεξεργασία)
Πρότυπο:Υποψήφιες χώρες ΕΕ (επεξεργασία)
Πρότυπο:Υπόμνημα (επεξεργασία)
Module:Authority control (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1 (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1/COinS (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1/Configuration (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1/Date validation (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1/Identifiers (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1/Utilities (επεξεργασία)
Module:Citation/CS1/Whitelist (επεξεργασία)
Module:Coordinates (επεξεργασία)
Module:Footnotes (επεξεργασία)
Module:Infobox (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Module:Math (επεξεργασία)
Module:Navbar (επεξεργασία)
Module:Navbar/configuration (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Module:Navbox (επεξεργασία)
Module:No globals (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Module:Portal (επεξεργασία)
Module:Portal/images/other (επεξεργασία)
Module:Portal bar (επεξεργασία)
Module:Webarchive (επεξεργασία)
Module:Yesno (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Επιστροφή στη σελίδα Βόρεια Μακεδονία.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Βόρεια_Μακεδονία"
Κρυμμένη κατηγορία:
Wikipedia message box parameter needs fixing