Diogeno la Cinika

Li estis filo de bankisto de Sinopo. Pro akuzo de malversacio, la patro estas enkarcerigita kaj Diogeno forfuĝas al Ateno -  laŭ alia rakonto, ili ambaŭ forfuĝas. Diogeno iĝis la plej fama disĉiplo de Antisteno, la fondinto de la Cinika Skolo. Pluraj anekdotoj atestas lian indiferentecon pri la riĉecoj kaj la socialaj konvencioj. Laŭtradicie li loĝis en barelo (fakte ĵarego, amforo), vestita de maldelikata mantelo, ĉiam nudpieda kaj petante sian nutraĵon. Li forlasis la pelveton tuj kiam li vidis infanon permane trinkante je la fonto. La fama ĵarego estas citita de Seneko, laŭdita de Juvenalo kaj mokita de Lukiano de Samozato. Oni vidus lin tagmeze piediri tra Ateno kun lanterno enmane, proklamante ke li serĉas « Homon ». Tiu homo estas la teoriadita homo de Platono, la ideo de homo. Diogeno refutis la ekziston de iu «ideo de la homo», ĉar li vidis nur konkretajn homojn.

Fine de sia vivo, dum ŝipiro al Insulo Egino, li estis kaptita de piratoj. Vende proponita en Korinto, li deklaris al vendisto ke li scias gvidi la homojn do ke oni devu vendi lin nur al homo kiu bezonas gvidanton.

En Korinto okazis la famega renkonto kun Aleksandro la Granda. Al la konkeranto kiu ĵus demandis kion li deziras, Diogeno respondis « Foriru vi de mia suno ! ». Eble li mortis pro maljunuleco en Korinto kie kolono kun hundo supre estis starigita je lia honoro.

Diogeno ne lasis skribaĵojn kaj ŝajnas havi neniun disĉiplon. Li estis pli interesita pri la praktikado de siaj ideoj ol pri la teoriado. La stoikisto Epikteto vidas en li la modelon de saĝulo, kiu volas liberiĝi el homaj konvencioj por reveni al naturo.

Alveninte en Ateno, Diogeno sekvis Antisteno-n. Tiu lasta forpuŝis lin : li volis esti sekvata de neniu. Sed la konstanteco de Diogeno finvenkis lin. Antisteno volis bastoni Diogeno-n. «Batu min laŭvole, vi neniam trovos bastonegon sufiĉe dura por forpuŝi min tiam kiam ŝajnas al mi ke vi diras saĝajn diraĵojn». Tuj Diogeno iĝis la disĉiplo de Antisteno. Tiel, Diogeno esploris por pli simpla vivo.

Ateno festonis : spektakloj, egaj manĝaĝoj, trinkado inter amikoj... Diogeno turmente observis tion kiam muso frandeme ekskrapmordis pecetojn de lia manĝaĝo. «Kion vi diras pri tio, Diogeno! Jen muso kiu ĝojas pri viaj restaĵoj dum kiam vi turmentas pri diboĉuloj».

D : Vi skribis La Respublikon ...

P : Jes !

D : Ĉu la respubliko estas sen leĝoj ?

P : Ne, tute ne !

D : Do kial vi skribis La Leĝojn ?

Je kio povas servi filozofo kiu neniam maltrankviligis iun ?

Iun tagon, Platono invitis hejme amikojn inter kiuj Denis la Tirano. Tiuokaze li disvolvis belan tapiŝon. Enirante kaj marŝante sur la tapiŝo, Diogeno diris : « Mi piedmarŝas sur la fiereco de Platono ! »

« Se mi ne estus Aleksandro la Granda, mi dezirus esti Diogeno ».

Platono difinis la homon kiel beston dupiedan kaj senpluman. Diogeno senplumigis kokon, eniris la ĉambron kaj diris : « Jen la homo laŭ Platono ! ».

• Michel Onfray
• Listo de filozofoj