Vanadiom

Ensampel a	Elven gymyk, lithophile
Klass	alkan tremenyans
Furvell gymyk	V
Dydhyas diskudhans	1801
Niver atomek	23
Aray an elektrons	[Ar] 3d³ 4s²
Studh oksidyans	5
Rann a	period 4, bagas 5
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw vanadiom, niver 23 y'n Vosen Beriodek. Y furvell yw V. An hanow a dheu dhyworth hanow Vanadis, duwes tekter yn mythologieth Loghlyn (hy hanow aral yw Freyja). Essensek yw vanadiom dhe nebes eghennow, ow komprehendya tus mes nyns yw apert prag. Yth edhom a vanadiom dhe vakteria hag a dreyl nitrojen dhe ammonya. Nyns yw gwenonek, mes polter vanadiom pentoksid a serr an lagasow, tron ha briansen.

Diskudhys veu vanadiom diwweyth. Rag an kynsa prys yn 1801, Andrés Manuel del Río, Professor Monydhieth yn Cita Meksiko, a wrug hwithrans war voon plomo pardo de Zimapan, aswonnyw lemmyn avel vanadit. Y hanow rag an elven veu panchromiom, ow styrya pub liw. Ev a leveris orth Alexander von Humboldt, an hwithrer tiryow a vri. Danvenys veu lyther ow tisplegya an diskudhyans, mes ny dhrehedhas an lyther awos veu gwreckys an gorhel hag a wrug y dhon. Ytho yn 1831 Nils Gabriel Sefström a enyshas an alkan dhyworth moon horn a Sweden. Ev a henwis an elven vanadiom.

Vanadiom a wra dur kreffa ha skaffa. Usys o yn Bresel Kynsa an Norvys rag arvwisk basnettow hag erel.

Aswonnys yw niver a vonow vanadiom, kepar ha vanadinit (plobm klorid vanadat) ha patronit (vanadiom sulfid), mes ny usys yns dhe gavos an alkan. Kevys yw avel isaskorr oyl Veneswela ha dhyworth atal gul dur. Askorrans ollvysel an alkan yw a-dro dhe 7,000 tunnas an vledhen. Usys yw dhe wul kesalkenyow, yn arbennek gans dur, dhe les rag spryngys, toulys, jynnow ebron ha platyow arvwisk.

Poos atomek vanadiom yw 50.94, y boynt teudhi yw 1887°C ha'y boynt bryjyon yw 3377°C. Y dhosedh yw 6.1kg an liter. Alkan splann arghansek yw, ha a worthsevel kesknians. An dur Damask a vri yn istori a gomprehendyas vanadion dh'y wul kreffa ha moy duradow.