Véddi o wikitèsto de ISBN

No ti gh'æ i permìssi pe modificâ sta pàgina chi, pe sta raxón chi:
Il tuo indirizzo IP è in un intervallo che è stato bloccato su tutti i wiki della Wikimedia Foundation.
Il blocco è stato eseguito da ‪Jon Kolbert‬. La motivazione fornita è Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .
Inizio del blocco: 07:40, 21 fre 2024
Fine del blocco: 07:40, 21 fre 2029
Il tuo indirizzo IP attuale è 54.81.102.129. L'intervallo bloccato è 54.81.0.0/16.
Pe piâxéi, inclùddi tùtti i detàggi de d'âto inte ògni domànda de spiegaçioìn. Se ritieni di essere stato bloccato per errore, puoi trovare ulteriori informazioni e istruzioni nella policy globale Niente proxy aperti.
Altrimenti, per discutere del blocco inserisci una richiesta di riesame su Meta-Wiki. Puoi anche inviare un'e-mail alla coda stewards VRT all'indirizzo stewards@wikimedia.org includendo tutti i dettagli di cui sopra.
L'é poscìbile védde e copiâ o wikitèsto de sta pàgina chi.
== Cîfre de contròllo ==
'Na [[cîfra de contròllo]] a l'é 'na fórma de contròllo de ridondànsa dêuviâ pî-a [[Rilevaçión e coreçión di eroî|rilevaçión di eroî]], pægia dónca into scistêma decimâle a quéllo ch'o l'é 'n [[bit de paritæ]] into scistêma binâio. A conscìste inte 'na séncia cîfra calcolâ in sciâ bâze de âtre cîfre che fórman o nùmero pigiòu in conscideraçión. O scistêma pe l'ISBN a dêxe cîfre o l'é 'n'estensción de quéllo pe-i SBN, co-i doî scistêmi che són dónca conpatìbili: 'n SBN precedûo da 'n zêro (ö sæ o sò ISBN a dêxe cîfre) o restitoiâ a mæxima cîfra de contròllo de l'SBN de fêua do zêro. A cîfra de contròllo a l'é calcolâ in bâze ùnze: defæti a peu êse pægia a unn-a de dêxe cîfre da 0 a 9 ciù a-o scìnbolo "X". O scistêma pe-i ISBN a trézze cîfre o no l'é pe cóntra conpatìbile co-i SBN e, de sòlito, o restitosce 'na cîfra de contròllo despægia de quélla do corispondénte ISBN a dêxe cîfre, sénsa poéi garantî a mæxima proteçión cóntra a traspoxiçión. Quésto o sucêde perché o còdice a trézze cîfre o l'é stæto progetòu pe êse conpatìbile co-o formâto EAN, e dónca o no peu contegnî 'na "X".

=== Cîfre de contròllo ISBN-10 ===
Segóndo l'ediçión do 2001 do manoâle d'ûzo ofiçîa de l'Agençîa Internaçionâle ISBN<ref>{{Çitta web|url=https://web.archive.org/web/20130522043458/http://www.isbn.org/standards/home/isbn/international/html/usm4.htm|tìtolo=ISBN Users' Manual - 4. Structure of ISBN|editô=International ISBN Agency|dæta=2001|léngoa=EN|vìxita=2022-06-24}}</ref>, a cîfra de contròllo de l'ISBN-10 (dónca l'ùrtima cîfra de sto còdice chi) a dêv'êse conpréiza tra 0 e 10 (co-o 10 ch'o vêgne indicòu da-o scìnbolo "X") e a dêv'êse tâ che a sómma de dêxe cîfre, moltiplichæ ciaschedùnn-a pe-o sò péizo intrêgo (chinàndo da 10 a 1), a ségge 'n mùltiplo de 11. Ö sæ, indicàndo con ''x<sub>i</sub>'' a cîfra i-êxima, ''x<sub>10</sub>'' a dêv'êse çernûa de mòddo che:

<math>{\displaystyle \sum _{i=1}^{10}(11-i)x_{i}\equiv 0{\pmod {11}}}</math>

Prezénpio, pe l'ISBN-10 pægio a 0-306-40615-2:

<math>{\displaystyle {\begin{aligned}s&=(0\times 10)+(3\times 9)+(0\times 8)+(6\times 7)+(4\times 6)+(0\times 5)+(6\times 4)+(1\times 3)+(5\times 2)+(2\times 1)\\&=0+27+0+42+24+0+24+3+10+2\\&=132=12\times 11\end{aligned}}}</math>

Formalménte, dêuviàndo dónca l'[[aritmética a mòdoli]], o vên scrîto:

<math>(10x_1+9x_2+8x_3+7x_4+6x_5+5x_6+4x_7+3x_8+2x_9+x_{10})\equiv 0 \pmod{11}</math>

L'é vêo pe-i ISBN-10 che a sómma de tùtte e dêxe cîfre, moltiplichæ ciaschedùnn-a pò-u sò péizo inte 'n órdine però crescénte (de lóngo da 1 a 10), a l'é 'n mùltiplo de 11 ascì. Repigiàndo l'ezénpio de d'âto o vên defæti:

<math>{\displaystyle {\begin{aligned}s&=(0\times 1)+(3\times 2)+(0\times 3)+(6\times 4)+(4\times 5)+(0\times 6)+(6\times 7)+(1\times 8)+(5\times 9)+(2\times 10)\\&=0+6+0+24+20+0+42+8+45+20\\&=165=15\times 11\end{aligned}}}</math>

O quæ, formalménte, o vên scrîto:

<math>(x_1 + 2x_2 + 3x_3 + 4x_4 + 5x_5 + 6x_6 + 7x_7 + 8x_8 + 9x_9 + 10x_{10})\equiv 0 \pmod{11}</math>

Tra i eroî ciù comùn inta gestión de 'n ISBN (prezénpio quànde o vêgne scrîto o digitòu) gh'é l'alteraçión de 'na sôla cîfra òpû a traspoxiçión de cîfre da-arénte. L'é poscìbile dimostrâ matematicaménte che tùtte e cóbie de ISBN-10 vàlide dêvan diferî de a-o mêno dôe cîfre. Se peu dimostrâ ascì che no gh'é de cóbie de ISBN-10 vàlidi ch'àggian éutto cîfre pægie e dôe traspòste (quésto l'é poscìbile aprêuvo a-o fæto che l'ISBN o l'é ciù cùrto de dêxe cîfre e che ùnze o l'é 'n nùmero prìmmo). O scistêma de cîfre de contròllo de l'ISBN o garantìsce dónca ch'o saiâ de lóngo poscìbile rilevâ quésti doî tîpi d'erô comùn; defæti, into câxo a ghe foîse un de sti eroî chi, o rizultâto o no saiâ mâi 'n ISBN vàlido, co-a sómma de sò cîfre moltiplichæ pò-u relatîvo péizo ch'a no peu mâi êse pægia a 'n mùltiplo de 11. A ògni mòddo, into câxo a câza editoâ a fésse 'n erô ch'o no vêgne descovèrto, o lìbbro o saiâ vendûo co-in còdice ISBN no vàlido<ref>Prezénpio: ''I'saka: a sketch grammar of a language of north-central New Guinea.'' Pacific Linguistics. ISBN "0-85883-554-4".</ref>.

Pe cóntra l'é poscìbile che âtri tîpi d'erô, scibén che mêno probàbili, dàggan 'n ISBN vàlido, prezénpio con dôe cîfre alternæ no traspòste ò træ cîfre alternæ.

=== Càlcolo da cîfra de contròllo ISBN-10 ===
Ciaschedùnn-a de prìmme nêuve cîfre de 'n ISBN a dêxe cÎfre, de fêua de quélla de contròllo, a l'é da moltiplicâ pò-u sò péizo intrêgo conpréizo tra 10 e 2, òtegnìndo coscì 'na sómma di prìmmi nêuve prodûti. O valô da cîfra de contròllo o l'é senpliceménte l'ùnico nùmero, conpréizo tra 0 e 10, co-o quæ sta sómma chi a l'arîva a 'n totâle ch'o l'é mùltiplo de 11.

Prezénpio, a cîfra de contròllo pe 'n ISBN-10 de 0-306-40615-? a l'é coscì calcolâ:

<math>{\displaystyle {\begin{aligned}s&=(0\times 10)+(3\times 9)+(0\times 8)+(6\times 7)+(4\times 6)+(0\times 5)+(6\times 4)+(1\times 3)+(5\times 2)\\&=130\end{aligned}}}</math>

Azonzéndo 2 a 130 se aviâ 'n mùltiplo de 11 (dæto che 132 = 12×11) e o l'é ciæo che sto chi o l'é l'ùnico nùmero tra 0 e 10 ch'o verìfica a condiçión de validitæ. Dónca, a cîfra de contròllo a dêv'êse pægia a 2, co-a sequénsa conplêta ch'a saiâ <nowiki>ISBN 0-306-40615-2</nowiki>. Into câxo o valô de ''x<small><sub>10</sub></small>'' pe sodisfâ sta condiçión chi o foîse stæto 10, a cîfra de contròllo da segnâ a saiéiva stæta "X".

Inte 'n âtro mòddo, pe mêzo de l'aritmética a mòdoli, se poriéiva calcolâ a cîfra de contròllo dêuviàndo o mòdolo 11. L'é dónca da calcolâ o rèsto da sómma divîza pe 11 (ö sæ o sò valô into mòdolo 11). Sto rèsto chi, ciù a cîfra de contròllo, o dêv'êse pægio a 0 ò a 11. Dónca a cîfra de contròllo a saiâ pægia a (11 mêno o rescìdoo da sómma di prodûti mòdolo 11) mòdolo 11. O rèsto do mòdolo 11, calcolòu 'na segónda vòtta, o têgne cónto da poscibilitæ che o prìmmo rèsto o ségge pægio a 0. Sénsa a segónda òperaçión de mòdolo, o càlcolo o poriéiva portâ a 'n valô de 'na cîfra de contròllo de 11-0 = 11, che però o no l'é vàlido (inta pràtica o prìmmo "mòdolo 11" o no l'é necesâio ma o peu êse dêuviòu pe senplificâ i càlcoli).

Prezénpio, a cîfra de contròllo pe 'n ISBN-10 de 0-306-40615-? a l'é coscì calcolâ:

<math>{\displaystyle {\begin{aligned}s&=(11-(((0\times 10)+(3\times 9)+(0\times 8)+(6\times 7)+(4\times 6)+(0\times 5)+(6\times 4)+(1\times 3)+(5\times 2))\,{\bmod {\,}}11))\,{\bmod {\,}}11\\&=(11-((0+27+0+42+24+0+24+3+10)\,{\bmod {\,}}11))\,{\bmod {\,}}11\\&=(11-((130)\,{\bmod {\,}}11))\,{\bmod {\,}}11\\&=(11-(9))\,{\bmod {\,}}11\\&=(2)\,{\bmod {\,}}11\\&=2\end{aligned}}}</math>

Co-a cîfra de contròllo ch'a l'é dónca pægia a 2.

L'é poscìbile evitâ e moltiplicaçioìn inte 'n'inplementaçión software dêuviàndo doî amugiatoî. Azonzéndo ripetutaménte ''t'' a ''s'' s'òtegniàn i mùltipli necesâi:
<syntaxhighlight lang="c">
// O restitoìsce zêro pe 'n ISBN vàlido, no-zêro pe 'n ISBN invàlido.
// i valoî [i] dêvan êse conpréixi tra 0 e 10.
int CheckISBN(int const digits[10]) {
  int i, s = 0, t = 0;

  for (i = 0; i < 10; ++i) {
    t += digits[i];
    s += t;
  }
  return s % 11;
}
</syntaxhighlight>

A riduçión a mòdolo a peu êse efetoâ 'na vòtta in sciâ fìn, cómme mostròu chi de d'âto (inte sto câxo chi ''s'' o poriéiva contegnî 'n valô elevòu, cómme prezénpio 496 pe l'ISBN no vàlido 99999-999-9-X), òpû ''s'' e ''t'' poriéivan êse amermæ co-ina sotraçión condiçionâle depoî a ògni azónta.

=== Càlcolo da cîfra de contròllo ISBN-13 ===
Inte l'Apendîce 1 do manoâle d'ûzo ofiçîa de l'Agençîa Internaçionâle ISBN<ref name=":4" /> a gh'é descrîta a manêa inta quæ a vêgne calcolâ cîfra de contròllo de l'ISBN a trézze cîfre. A cîfra de contròllo de l'ISBN-13, ö sæ a sò ùrtima cîfra, a dêv'êse conpréiza tra 0 e 9, óltre che tâ che a sómma de tùtte e trézze cîfre (ciaschedùnn-a moltiplicâ pò-u sò péizo intrêgo, alternòu tra 1 e 3) a ségge 'n mùltiplo de 10. Dæto che l'ISBN-13 o l'é 'n sotoinsémme de l'EAN-13, l'algorìtmo pò-u càlcolo da cîfra de contròllo o l'é do tùtto pægio tra i doî còdichi.

Formalménte, dêuviàndo dónca l'[[aritmética a mòdoli]], o vên scrîto:

<math>(x_{1}+3x_{2}+x_{3}+3x_{4}+x_{5}+3x_{6}+x_{7}+3x_{8}+x_{9}+3x_{{10}}+x_{{11}}+3x_{{12}}+x_{{13}})\equiv 0{\pmod  {10}}</math>

O càlcolo de 'na cîfra de contròllo ISBN-13 o l'incoménsa da-e sò prìmme dózze cîfre, escludéndo dónca quélla de contròllo. Ògni cîfra, da mancìnn-a a-a drîta, a vêgne alternativaménte moltiplicâ pe 1 ò 3, con tùtti sti prodûti chi che són dónca somæ a-o mòdolo 10 pe òtegnî 'n valô ch'o vàdde da 0 a 9. Sotræto sto valô chi da 10, o rizultâto o l'é de lóngo conpréizo tra 1 e 10 dæto che, into câxo o foîse zêro, con l'ùrtimo pasàggio o vêgne trasformòu inte 'n dêxe.

Prezénpio, a cîfra de contròllo pe 'n ISBN-13 de 978-0-306-40615-? a l'é coscì calcolâ:

 s = 9×1 + 7×3 + 8×1 + 0×3 + 3×1 + 0×3 + 6×1 + 4×3 + 0×1 + 6×3 + 1×1 + 5×3
   =   9 +  21 +   8 +   0 +   3 +   0 +   6 +  12 +   0 +  18 +   1 +  15
   = 93
 93/10 = 9 rèsto 3
 10 – 3 = 7

Dónca, a cîfra de contròllo a l'é pægia a 7, co-o còdiche ISBN-13 conplêto ch'o saiâ 978-0-306-40615-7.

In generâle a cîfra de contròllo de 'n ISBN-13 a peu êse calcolâ inta manêa indicâ chi de sótta.

Dæto:

<math>{\displaystyle r={\big (}10-{\big (}x_{1}+3x_{2}+x_{3}+3x_{4}+\cdots +x_{11}+3x_{12}{\big )}{\bmod {1}}0{\big )}}</math>

Alôa:

<math>{\displaystyle x_{13}={\begin{cases}r&r<10\\0&r=10\end{cases}}}</math>

Sto scistêma de contròllo chi, ch'o s'asomêgia a-a fórmola da cîfra de contròllo [[Universal Product Code|UPC]], o no rilêva tùtti i eroî de traspoxiçión de cîfre vixìnn-e. In particolâ, se a diferénsa tra dôe cîfre da-arénte a l'é pægia a 5, a cîfra de contròllo a no rilêva 'na sò traspoxiçión. Prezénpio, repigiàndo i valoî de prìmma, co-a cóbia 6 e 1 inte l'órdine corètto a sò sómma a l'é 3×6+1×1=19 méntre, co-a traspoxiçión de ste dôe cîfre chi (ö sæ con l'1 depoî a-o 6) o contribûto de quéste cîfre o saiâ 3×1+1×6=9. Però, dæta a bâze dêxe, quésti són doî valoî pægi fra de lô, portàndo in sciâ fìn a-o mæximo rizultâto de 'na cîfra de contròllo de 7. Pe cóntra, a fórmola de l'ISBN-10 a l'adêuvia o mòdolo prìmmo 11, ch'o permétte d'evitâ sto problêma chi a despæto, però, da necescitæ de dêuviâ 'na cîfra de ciù.

Pe de ciù, se a sómma de cîfre inte poxiçioìn pâri a vêgne moltiplicâ pe tréi e pöi somâ a-e cîfre che rèstan (ö sæ quélle dèspa), o totâle o se poriâ divìdde pe 10, terminàndo con 0.

=== Conversción ISBN-10 a ISBN-13 ===
'N ISBN-10 o peu êse convertîo inte 'n ISBN-13 azonzéndoghe a-o prìmmo o prefìsso "978" e calcolàndo tórna a cîfra finâle da sómma de contròllo pe mêzo de l'algorìtmo ISBN-13. L'é poscìbile ezegoî o procèsso contrâio ascì, ma no pe di nùmeri che l'incoménsan co-in prefìsso despægio da 978, dæto che no gh'àn o còdice equivalénte a dêxe cîfre.

=== Eroî inte l'ûzo ===
I editoî e-e bibliotêche àn de polìtiche diferénti in sce l'ûzo da cîfra de contròllo de l'ISBN. De vòtte, o peu acapitâ che i editoî no contròlan a corispondénsa tra o tìtolo de 'n lìbbro e o sò ISBN prìmma de publicâlo, con sta mancànsa chi ch'a l'à caxonòu vàrri problêmi de indentificaçión di lìbbri pe-e bibliotêche, e libràie e i letoî<ref>{{Çitta lìbbro|outô=Rowland Lorimer|outô2=Jillian Shoichet|outô3=John W. Maxwell|tìtolo=Book Publishing I|url=https://books.google.it/books?id=Nh2ZoaeMKI8C&newbks=1&newbks_redir=0&lpg=PA220&dq=Book%20Publishing%20I%20Lorimer%20Shoichet&hl=it&pg=PA299#v=onepage&q&f=false|ànno=2005|editô=CCSP Press|çitæ=Vancouver|léngoa=EN|p=299|ISBN=978-0-9738727-0-5}}</ref>. Prezénpio, l'<nowiki>ISBN 0-590-76484-5</nowiki> o l'é dêuviòu da doî lìbbri (o romànzo ''Ninja gaiden'' do 1990 e ''Wacky laws'' do 1997) pùblichæ da Scholastic.

A ciù pàrte de bibliotêche e de libràie a l'adêuvia e informaçioìn do lìbbro pe 'n ISBN no vàlido rilasciòu da l'editô. O catàlogo da [[Bibliotêca do Congrèsso]] o contêgne di lìbbri pùblichæ con còdice ISBN no vàlido ascì, de sòlito evidençiæ co-a frâze "ISBN scancelòu"<ref>{{Çitta web|url=https://www.loc.gov/marc/bibliographic/bd020.html|tìtolo=020 - International Standard Book Number (R) - MARC 21 Bibliographic - Full|editô=Bibliotêca do Congrésso|dæta=Seténbre 2013|léngoa=EN|vìxita=2022-06-24}}</ref>. A ògni mòddo, sti scistêmi chi pi-â catalogaçión di lìbbri no çerchiàn 'na çèrta publicaçión co-în ISBN no vàlido se quésto o l'é inserîo inti sò motô de riçèrca. De spésso l'[[OCLC]] o métte inte 'n ìndice dedicòu i ISBN no vàlidi, spécce se són stæti careghæ inte sto mòddo chi da 'na bibliotêca ménbro de quéllo scistêma.

=== eISBN ===
Scibén che i nómmi "eISBN" e "e-ISBN" són stæti de vòtte dêuviæ, o sò ûzo o l'é da evitâ, eséndo stæti 'na vivàgna de confuxón e eroî. Defæti, se 'n lìbbro o l'exìste inte un ò ciù formâti digitâli (e-book) ciaschedùn de quésti o dêve avéi 'n sò ISBN. Dónca, ciaschedùn di tréi formâti [[EPUB]], [[Amazon Kindle]] e [[PDF]] de 'n çèrto lìbbro o l'aviâ 'n pròpio ISBN specìfico. Dónca no condivìddan nisciùn ISBN co-a versción stanpâ e o no l'exìste 'n "eISBN" genérico ch'o conprénde tùtti i formâti e-book de 'n çèrto lìbbro<ref>{{Çitta web|url=http://www.sellbox.com/myth-eisbn-every-ebook-edition-needs-unique-number/|tìtolo=The Myth of the eISBN Why Every eBook Edition Needs a Unique Number|editô=''Publishing services for self publishing authors and businesses''|dæta=2013-06-28|léngoa=EN|vìxita=2022-06-24}}</ref>.
Tórna a ISBN.
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/wiki/ISBN"