Boekverbranding, biblioclasme of libricide is een verschijnsel van alle tijden, waarbij de verbranders onwelgevallige boeken, geschreven teksten en mediadragers meestal publiekelijk en ritueel verbranden. Motieven voor boekverbranding zijn op moreel, religieus of politiek en hebben als doel een alomvattende censuur te ondersteunen of een symbolische daad van afkeer te verrichten.

Boekverbranding

Symbolische boekverbranding

bewerken

Om een bevolkingsgroep die met een bepaald boek of boeken geassocieerd aan te vallen, worden een of meer boeken openbaar verbrand. Het betreft boeken met een bijzondere symbolische betekenis.

Als protest kunnen in principe ook grotere hoeveelheden boeken verbrand worden, waarbij vaak de inhoud niet van groot belang is.

Grootschalige boekverbranding

bewerken

In het kader van een brede censuur worden boeken in grote hoeveelheden verbrand. Het gaat erom alle boeken van een bepaald karakter te vernietigen. Meestal gaat het om boeken van een bevolkingsgroep of volk of die in een ongewenste taal geschreven zijn. Vaak betreft het complete archieven of bibliotheken.

Verbranding van heilige boeken

bewerken
 
Boekverbranding door protestanten (Richard Verstegen, 1587)

De boekverbrandingen met de grootste symbolische betekenis zijn die waarbij heilige schriften van een godsdienst of denominatie verbrand worden. In verschillende landen is het verbranden van heilige schriften daarom expliciet verboden.

Voorbeelden

bewerken
  • In 1242 werden er op bevel van Lodewijk IX van Frankrijk, ook bekend als Lodewijk de Heilige, vele exemplaren van de Talmoed verbrand in Parijs.
  • In 1553 veroordeelde de paus de Talmoed als een godslasterlijk boek en een maand later werd in Rome een enorme berg joodse boeken verbrand.
  • Het kerkgenootschap Dove World Outreach Center in de Amerikaanse staat Florida was van plan om op 11 september 2010 korans te verbranden als een herdenking van 9/11. Het gemeentebestuur had de actie verboden, omdat het openbaar in brand steken van boeken in het plaatsje Gainesville niet is toegestaan. De kerk zag uiteindelijk van de verbranding af. In 2011 besloot de predikant, Terry Jones, toch een exemplaar te verbranden. Als reactie hierop werd een paar dagen later in Mazar-e Sharif in Afghanistan een VN-gebouw aangevallen. Hierbij kwamen 12 mensen om het leven.[1]
  • In meerdere Afrikaanse en Aziatische landen (bijv. Kameroen, Nigeria, Ethiopië, Pakistan en India) werden ook in de 21ste eeuw niet zelden christelijke kerken afgebrand met de zich daarin bevindende bijbels.
  • Tijdens een razzia bij een niet-geregistreerde christelijke gemeente in Nanjang in China werd in 2018 melding gemaakt van een bijbelverbranding, die echter door het gemeentebestuur ontkend werd.[2] Het bericht zorgde voor veel ophef in de Verenigde Staten.
  • De Zweeds-Deense politicus Rasmus Paludan heeft in 2022 en 2023 verschillende malen in de openbaarheid een Koran verbrand. Op 21 januari 2023 deed hij dit tegenover de Turkse ambassade in Stockholm, na een uitnodiging door een journalist mit connecties naar Rusland. Het gevolg waren toenemende politieke spanningen in samenhang met het geplande NAVO-lidmaatschap van Zweden.

Voorbeelden

bewerken
 
Verbranding van 'niet-nazistische' boeken in Berlijn, 10 mei 1933
 
Werk van Macrobius, ca. 1470. Verbrand door de Duitsers bij de geplande verwoesting van Warschau, 1944

Heine's uitspraak over boekverbranding

bewerken

De 19e-eeuwse Duitse dichter Heinrich Heine heeft in 1820 in zijn werk Almansor de beroemd geworden uitspraak gedaan dat "wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen" ("Waar men boeken verbrandt, zal men uiteindelijk ook mensen verbranden").

Literatuur

bewerken
  • Alberto Manguel, The Library at Night. Uitg. Knopf, Canada, 2006 (Nederlandse vertaling: De bibliotheek bij nacht, 2007 - zie hoofdstuk V: De bibliotheek als schaduw).
  • Erich Kästner, 'Über das Verbrennen von Büchern', Uitgeverij Atrium, Zürich 2013.

Voetnoten

bewerken
  1. (en) Nordland, Rod, Afghans avenge Florida koran burning, killing 12. The New York Times (1 april 2011). Geraadpleegd op 4 februari 2023.
  2. (en) Bodeen, Christopher, Group: Officials destroyin crosses, burning bibles in China. AP News (10 september 2018). Gearchiveerd op 4 februari 2023. Geraadpleegd op 4 februari 2023.
Zie de categorie Book burning van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.