Voetbalscheidsrechter

In het veld is de scheidsrechter een zogeheten dood element. Tot 2019 gold dat als de scheidsrechter geraakt werd door de bal er werd doorgespeeld, net zoals wanneer de bal tegen de paal of lat, wat ook dode elementen zijn, wordt geschoten. Als de bal via de scheidsrechter, die zich binnen het speelveld bevond, over de zij- of achterlijn ging, kreeg de partij die daaraan voorafgaande de bal het laatste speelde, een inworp of hoekschop tegen, dus ook hetzelfde als wanneer de bal via de paal of lat over de zij- of achterlijn gaat, ook dan krijgt de partij die de bal daarvoor het laatst raakte, een inworp of hoekschop tegen.

Bij aanvang van het seizoen 2019-2020 veranderde deze regel. Wanneer de bal nu de scheidsrechter raakt en de richting van het spel ermee wordt beïnvloed, wordt er hervat met een scheidsrechtersbal.

In Nederland kan men vanaf twaalf jaar de cursus Pupillenscheidsrechter volgen. Vervolgens kan er een keuze gemaakt worden tussen de cursus Verenigingsscheidsrechter, waarmee de scheidsrechter wedstrijden op de eigen club kan leiden, of de Scheidsrechtersopleiding III (kortweg SO III). Bij laatstgenoemde opleiding wordt de scheidsrechter door de KNVB aangesteld voor diverse wedstrijden, waarin hij/zij begeleid wordt. Na slagen start de scheidsrechter direct in de startgroep. Na de startgroep vindt er plaatsing in een passende reguliere groep plaats.

In België kan men scheidsrechter worden vanaf vijftien jaar. Daarvoor moeten de kandidaat-scheidsrechters een cursus volgen en een bijhorend examen afleggen (3 zaterdagen). De geslaagde kandidaten worden dan stagiair. Per provincie is er een cursus, behalve in West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen. Daar is er per gewest een cursus. De stagiairs worden in hun eerste drie wedstrijden opgevolgd door een peter. Deze zorgen voor de begeleiding van de beginnende scheidsrechters. Stagiairs die slagen bij de controle (uitgevoerd door een 'observer'), worden in een categorie geplaatst.

In Nederland worden scheidsrechter sinds het seizoen 2024/25 begeleid door begeleiders. Zij krijgen hierop een beoordeling die meetelt voor de eindrangschikking en mogen ook een zelfreflectie schrijven, waarop de begeleider feedback geeft. Tot en met 2024 werden scheidsrechters beoordeeld door verschillende rapporteurs, die meerdere keren per seizoen aangesteld werden op wedstrijden van een scheidsrechter. Het rapport werd meegenomen in de eindrangschikking. Hoe hoger een scheidsrechter komt, hoe meer opleidingen er gedaan moeten worden. Zo moet een scheidsrechter vanaf de derde klasse of de tweede jeugdgroep de Scheidsrechtersopleiding II (kortweg SO II) volgen. Hierin wordt onder andere aandacht besteed aan het begeleiden van een andere scheidsrechter, voeding en training. Promoveert een scheidsrechter naar de landelijke divisies in het seniorenvoetbal, dan wordt hij of zij geacht deel te nemen aan de Scheidsrechtersopleiding I (SO I). Hier wordt onder andere de samenwerking met neutrale assistenten en mediatraining behandeld. Scheidsrechters in de hogere groepen en scheidsrechters uit het talententraject dienen ieder seizoen de FIFA-test te lopen. Dit is een conditietest met een combinatie tussen sprints en langdurige intensieve intervaltraining.

In België krijgen scheidsrechters regelmatig een nazicht waarbij ze worden beoordeeld. Aan de hand van die beoordeling kan de scheidsrechter aangeduid worden voor wedstrijden uit hogere categorieën. De nazichten bepalen ook in welke categorie de scheidsrechter terechtkomt. De begeleiding van scheidsrechters is afhankelijk van de categorie van de scheidsrechters.

In elk land zijn er onderrichtingen opgesteld voor voetbalscheidsrechters. Deze zijn gebaseerd op de algemene onderrichtingen, opgesteld door de FIFA. De onderrichtingen kunnen in elk land verschillen. Een voorbeeld is dat de KBVB in de Belgische onderrichtingen vermeldt dat doelnetten verplicht zijn, terwijl de algemene onderrichtingen van de FIFA vermelden dat doelnetten niet verplicht zijn.

In België is er per gewest een vereniging voor scheidsrechters, een vriendenkring of SVK's. In Nederland zijn er scheidsrechtersverenigingen, per stad of regio. De overkoepelende organisatie in Nederland is COVS. De vriendenkringen houden regelmatig een vergadering waarbij onderrichtingen van de provinciale scheidsrechterscommissie worden meegedeeld. De scheidsrechtersverenigingen hebben vergelijkbare clubavonden en trainingsmogelijkheden. De meeste vriendenkringen organiseren regelmatig activiteiten en quizzen om de spelregels bij scheidsrechters op te frissen.

Tenue

Scheidsrechters dragen een tenue waarmee ze zich onderscheiden van de spelers, meestal door een shirt van een andere kleur dan de spelers van beide teams. In het begin van de 20e eeuw droegen scheidsrechters een blazer in plaats van een shirt. Traditioneel was het scheidsrechterstenue bijna altijd helemaal zwart. Alleen als een van de teams een heel donker shirt droeg droeg de scheidsrechter een andere kleur (meestal rood) om zich van beide teams te onderscheiden.^{[1][2][3][noot 1]} Bij het WK 1994 kregen de scheidsrechters geen zwarte shirts, maar de keuze uit bordeauxrode, gele of witte.^[4] In datzelfde jaar kregen de scheidsrechters in de in 1992 opgerichte Premier League in Engeland groene shirts.^[1] Deze veranderingen zorgden ervoor de scheidsrechter beter herkenbaar was op de televisie. Sindsdien dragen de scheidsrechters tenues in vele verschillende kleuren, die variëren per land, competitie, kledingmerk en seizoen. De scheidsrechter bepaalt zelf welke kleur hij draagt, door een kleur te kiezen die voldoende afwijkt van de tenues van de thuisspelende en uitspelende clubs van de wedstrijd die de scheidsrechter moet leiden. Echter, wordt de shirtkeuze in het betaald voetbal en Europese competities bepaald door de KNVB of UEFA.

Uitrusting

Alle scheidsrechters hebben een fluitje,^{[noot 2]} een horloge, gele en rode kaarten en een notitieboekje met pen of potlood bij zich en een muntstuk om te bepalen welk team de keuze heeft tussen speelhelft of aftrap.

Op hogere niveaus, en soms ook op lagere, hebben scheidsrechters een spuitbus met wit spuitschuim (‘scheidsrechters spray’) in een houder aan een riem.^{[noot 3]}

Op de hoogste niveaus dragen scheidsrechters een draadloos full-duplex communicatiesysteem met headset (‘oortje’) om met hun assistenten te communiceren,^{[noot 4]} en assistent-scheidsrechters gebruiken ‘elektronische vlaggen’, die een signaal naar de scheidsrechter sturen wanneer er op een knop wordt gedrukt^[21][22] Bij wedstrijden met doellijntechnologie dragen scheidsrechters een smartwatch waarmee ze de meldingen van het systeem kunnen ontvangen.^[23]

In Nederland dragen scheidsrechters in het betaald voetbal tenues van het merk Nike, met het KNVB logo en sponsoring op de arm. Sinds seizoen 2012/13 is het Nike-logo duidelijk te zien op de kleding, en kunnen particulieren deze tenues met KNVB-logo ook zelf aanschaffen. Scheidsrechters en assistent-scheidsrechters in de hoogste regionen van het Nederlandse voetbal zijn verplicht om ook schoenen van Nike te dragen of anders de logo’s van andere fabrikanten zwart te maken met stift.^[24] In lagere afdelingen mogen de scheidsrechters zelf kiezen welk merk tenue ze dragen. Veel voetbalverenigingen stellen tenues beschikbaar voor hun (club)scheidsrechters.

In de hogere afdelingen van België dragen de scheidsrechters een uitrusting van het merk Patrick en de daarbij horende schoenen van Patrick, in de lagere afdelingen mogen de scheidsrechters kiezen en worden er ook veel uitrustingen van Erima en Adidas gedragen en ook van Patrick.

In Europese wedstrijden dragen de scheidsrechters een uitrusting van het Italiaanse merk Macron (UEFA) en Adidas (FIFA).

Bijgewerkt t/m 30 juli 2019^[25]

• Lijst van voetbalscheidsrechters
• Scheidsrechter
• Assistent-scheidsrechter
• Vierde official
• Videoscheidsrechter