Naar inhoud springen

Turkse presidentsverkiezingen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Politiek in Turkije
Emblem of Turkey.svg

Politiek van Turkije

Turkse presidentsverkiezingen worden in Turkije gehouden als onderdeel van de algemene verkiezingen om de vijf jaar, om te bepalen wie de president van Turkije zal worden.

Sinds de oprichting van de republiek in 1923 zijn er 21 verkiezingen geweest, waarbij 12 verschillende Turkse burgers tot president zijn verkozen. Mustafa Kemal Atatürk en İsmet İnönü werden vier keer gekozen, Celal Bayar werd drie keer gekozen, Recep Tayyip Erdoğan werd twee keer gekozen, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer en Abdullah Gül werden elk één keer gekozen. Kenan Evren werd de president zonder presidentsverkiezingen. Hij nam de titel aan als gevolg van de ratificatie van de huidige grondwet middels een referendum in 1982.

Door de jaren heen zijn de aard en het belang van de Turkse presidentsverkiezingen binnen het Turkse systeem veranderd als gevolg van grondwetswijzigingen.

Indirecte verkiezingen (1923-2014)

[bewerken | brontekst bewerken]

Aanvankelijk werd de president gekozen door parlementsleden in het Turkse parlement

Directe verkiezingen sinds 2014

[bewerken | brontekst bewerken]

De president werd voor het eerst in de presidentsverkiezingen van 2014 rechtstreeks gekozen door het volk. Dit werd mede mogelijk gemaakt door een grondwetswijziging met de referendum in 2007 dat was opgezet en gesteund door de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AK-partij).

Presidentieel systeem sinds 2018

[bewerken | brontekst bewerken]

Na de goedkeuring van grondwetswijzigingen in een referendum in 2017, werd de Turkse president zowel staatshoofd als regeringsleider.[1] Als gevolg hiervan werd het parlementaire systeem vervangen door een presidentieel systeem.[2]

Waarnemende presidenten

[bewerken | brontekst bewerken]

In geval van tijdelijke afwezigheid van de president wegens ziekte, reizen naar het buitenland of soortgelijke omstandigheden, fungeert de vicepresident als waarnemend president en oefent hij de bevoegdheden van de president uit totdat de president zijn functies hervat. Indien het presidentschap vacant wordt als als gevolg van overlijden, ontslag of om andere redenen, zal de vicepresident de taken op zich nemen tot de verkiezing van een nieuwe president.

Lijst van Turkse presidentsverkiezingen

[bewerken | brontekst bewerken]
Verkiezing Datum Stem-
gerechtigden
Stemmen Aantal kandidaten Winnaar Aantal stemmen voor de winnaar Percentage stemmen
Indirect verkiezingen
1e verkiezing 29 oktober 1923 333 158 1 Mustafa Kemal Atatürk 158 100
2e verkiezing 1 november 1927 316 288 1 Mustafa Kemal Atatürk 288 100
3e verkiezing 4 mei 1931 317 289 1 Mustafa Kemal Atatürk 289 100
4e verkiezing 1 maart 1935 399 386 1 Mustafa Kemal Atatürk 386 100
5e verkiezing 11 november 1938 399 348 1 İsmet İnönü 348 100
6e verkiezing 3 april 1939 429 413 1 İsmet İnönü 413 100
7e verkiezing 8 maart 1943 455 435 1 İsmet İnönü 435 100
8e verkiezing 5 juni 1946 465 451 3 İsmet İnönü 388 86
9e verkiezing 22 mei 1950 487 453 2 Celal Bayar 387 85
10e verkiezing 14 mei 1954 541 513 2 Celal Bayar 486 95
11e verkiezing 1 november 1957 638 607 1 Celal Bayar 434 71
12e verkiezing 26 oktober 1961 541 513 1 Cemal Gürsel 486 95
13e verkiezing 28 maart 1966 636 532 2 Cevdet Sunay 461 87
14e verkiezing 6 april 1973 635 557 4 Fahri Korutürk 365 66
15e verkiezing 12 maart 1980 - - - -[3] - -
16e verkiezing 31 oktober 1989 450 285 2 Turgut Özal 263 92
17e verkiezing 16 mei 1993 450 431 4 Süleyman Demirel 244 57
18e verkiezing 5 mei 2000 550 533 10 Ahmet Necdet Sezer 330 62
19e verkiezing 28 augustus 2007 550 448 3 Abdullah Gül 339 76
Directe verkiezingen
20e verkiezing 10 augustus 2014 55.892.858 41.026.021 3 Recep Tayyip Erdoğan 21.000.143 51,8
21e verkiezing 24 juni 2018 59.367.469 51.197.959 6 Recep Tayyip Erdoğan 26.330.823 52,6