Veire la font de Ans 1960

← Ans 1960
Sètz pas autorizat(ada) a modificar aquesta pagina, per la rason seguenta :
Votre adresse IP fait partie d’une plage qui a été bloquée sur tous les wikis de la Fondation Wikimédia.
Le blocage a été effectué par ‪Jon Kolbert‬. Le motif invoqué est Open proxy/Webhost: Visit the FAQ if you are affected .
Début du blocage : 30 agost de 2021 a 14.05
Expiration du blocage : 30 agost de 2024 a 14.05
Votre adresse IP actuelle est 52.23.200.92. La plage bloquée est 52.23.0.0/16.
Incloeu els detalls de dalt en totes les consultes que feu. Si penseu que heu estat blocat per error, trobareu més informació i instruccions al reglament global No proxys oberts.
Altrament, per a discutir sobre el blocatge, publiqueu una sol·licitud de revisió a Meta-Wiki. Vous pouvez également envoyer un courriel à la file des coordinateurs VRT à stewards@wikimedia.org, en incluant tous les détails ci-dessus.
Podètz veire e copiar lo contengut d'aquesta pagina.
{{Dialècte Provençau}}

{{Infobox Decenni|1960}}

[[File:View Great Mosque of Kairouan.jpg|thumb|Vista de la [[Granda Mosquèa de Kairouan]].]]

Leis '''ans 1960''' cuèrbon lo periòde de [[1960]] a [[1969]]. Es un periòde revolucionari : revolucions [[Agricultura|agricòlas]], modernizacion de la [[Glèisa Catolica Romana|Glèia Catolica]], [[revòuta]] estudianta que desboca a [[Mai de 68]], [[Prima de Praga|Printemps de Praga]], [[Festenal de Woodstock|Festivau de Woodstock]] e lei seguents, [[Apollo 11|premiers pas de l'Òme]] sus la [[Luna]] en 1969, tractats internacionaus de [[desnuclearizacion]], etc... Dins de lengas divèrsas de còups si rescoantre lo tèrme [[anglés]] ''Sixties'', en rason de l'influéncia [[Economia|economica]] e [[Cultura|socioculturala]] deis [[Estats Units d'America|Estas Units]] e dau [[Reiaume Unit]] dins lo corrent d'aquesta decenia.

== Istòria ==

'''1960''' : explosion de la premiera [[arma nucleara]] [[França|francesa]] (13 de febrier) (→ [[1968]]).
<br/>
'''1960''' : fondacion de l'[[Organizacion de Cooperacion e Desvolopament Economic]] (OCDE) (14 de decembre).
<br/>
'''1960''' : dins la [[Glèisa Catolica]], premiera nominacion de cardenaus non blancs.
<br/>
'''1960''' : en [[URSS]], incident de l'U2 e captura dau pilòt estatsunidenc [[Francis Gary Powers]].
<br/>
'''1960''' : [[rompedura sinosovietica]]. Entraïnèt lo desplegament de fòrças militaras importantas a la frontiera entre lei dos país. Pasmens, son importància foguèt pas compresa per leis Occidentaus avans lo començament deis [[ans 1970]].
<br/>
'''1960''' : captura de l'oficier [[nazisme|nazi]] [[Adolf Eichmann]] per 4 agents israelians a [[Buenos Aires]].
<br/>
'''1960''' : dins lo Sud deis [[USA|Estats Units]], organizacion de manifestacions còntra la politica segregacionista dei supermercats Woolworth's. En parallèl, grèvas violentas dins la vila de Birmingham onte la polícia locala, dirigida per un sòci dau [[Ku Klux Klan]], ataquèt lei manifestents (→ [[1961]]).
<br/>
'''1960''' : desintegracion de l'Empèri Coloniau Francés amb l'independéncia de [[Tògo]] (27 d'abriu), de [[Senegal|Senegau]] (20 de junh), de [[Benin|Dahomey]] (1{{èr}} d'aost), de [[Centrafrica]] (13 d'aost), de la [[Republica de Còngo]] (15 d'aost), de [[Mali]] (22 de setembre) e de [[Mauritània]] (28 de novembre). [[França]] encoratjèt largament aqueleis independéncias car lo mantenement de l'Empèri èra vengut tròp costós. Dins aquò, [[París]] gardèt de liames importants amb seis èx-colonias.
<br/>
'''1960''' : independéncia de [[Somalia]] (1{{èr}} de julhet).
<br/>
'''1960''' en [[Cambòtja]], [[mòrt]] dau rèi [[Norodom Suramarit]]. Gaire desirós de tornar venir rèi, [[Norodom Sihanouk]] — lo cap vertadier dau país dempuei l'[[independéncia]] — creèt la foncion de gardiana dau tròne e la fisèt a sa maire. En parallèl, prenguèt l'estatut de « Cap de l'Estat » per perseguir sa politica de modernizacion e de desvolopament. Reprimiguèt tanben lei movements e la premsa opausats a sa politica.
<br/>
'''1961''' : rompedura dei relacions [[diplomacia|diplomaticas]] entre leis [[USA|Estats Units]] e [[Cuba]] (3 de genier). Aquò precipèt l'adesion de Cuba au camp comunista, oficialament proclamat per [[Fidel Castro]] lo 2 de decembre.
<br/>
'''1961''' : eleccion de [[John F. Kennedy]] a la presidéncia deis [[USA|Estats Units]]. Dins lo Sud, perseguida de la lucha còntra la segregacion e dei violéncias dei blancs que n'èran partisans. En particular, un bus dei ''[[freedom rides]]'', movement de bus practicant pas la segregacion, foguèt atacat e cremat per de sòcis dau [[Ku Klux Klan]]. Pasmens, leis autoritats federalas èran d'ara endavant largament en favor dei negres. Ansin, dins lo corrent de l'annada, [[John F. Kennedy|Kennedy]] ordonèt l'adopcion de mesuras còntra la discrimacion per totei leis agéncias federalas (''affirmative action'').
<br/>
'''1961''' : en [[Paraguai]], extension dau drech de vòte ai femnas.
<br/>
'''1961''' : independéncia de [[Sierra Leone]] (27 d'abriu).
<br/>
'''1961''' : enciclica ''Mater et Magistra'' dau [[papa]] [[Joan XXIII]] sur lei questions socialas (15 de mai).
<br/>
'''1961''' : intrada en servici dau premier [[sosmarin nuclear lançaire d'engenhs]] sovietic.
<br/>
'''1961''' : en [[Vietnam dau Sud]], arribada dau premier grop de « conselhiers » militars estatsunidencs (400 òmes). Aquò es sovent considerat coma lo començament de la [[Guèrra de Vietnam]].
<br/>
'''1962''' : en [[RFA]], explosion dins una mina de carbon en [[Saarland]] (299 mòrts).
<br/>
'''1962''' : independéncia de [[Samoa]] (1{{èr}} de genier).
<br/>
'''1962''' : fin de la [[Guèrra d'Argeria]] amb la signatura deis [[acòrdis d'Évian]] en despiech de la guerilha menada per l'[[Organizacion de l'Armada Secrèta|OAS]]. La màger part dei colons francés quitèron lo país en [[1962]]-[[1963]]. De son caire, [[Argiera]] venguèt independenta lo 5 de julhet.
<br/>
'''1962''' : independéncia de [[Trinitat e Tobago]] (31 d'aost).
<br/>
'''1962''' : independéncia d'[[Oganda]] (9 d'octòbre).
<br/>
[[Fichièr:Estats Units - Crisi de Cuba (teatre american).png|thumb|right|[[Crisi dei missils de Cuba]].]]
{{veire|Crisi dei missils de Cuba}}
'''1962''' : après la descubèrta de l'installacion de [[missil]]s [[arma nucleara|nuclears]] [[URSS|sovietics]] en [[Cuba]], crisi grèva entre leis [[USA|Estats Units]] e l'[[URSS]] (14-28 d'octòbre). [[Washington]] organizèt lo [[blocus]] navau de l'illa e bloquèt un convòi militar sovietic. Pasmens, lei dos camps decidèron de negociar e un acòrdi foguèt finalament trobat : en cambi de la retirada dei missils estatsunidencs installats en [[Turquia]] e de la promessa de pas envaïr lo territòri cuban, lei Sovietics retirèron l'ensemble de seis armas nuclearas de l'illa.
<br/>
[[Fichièr:IhaveadreamMarines.jpg|thumb|right|Manifestents antisegregacionistas assemblats a [[Washington]].]]
'''1963''' : dins lo Sud deis [[USA|Estats Units]], la lucha còntra la segregacion – fòrça activa dempuei [[1954]] e encoratjada per plusors succès recents – passèt una etapa decisiva ambé l'organizacion de la [[marcha sus Washington]]. Gropant entre {{formatnum:200000}} e {{formatnum:300000}} personas, permetèt ai militants de la causa antisegregacionista d'afiermar sa fòrça. Lo discors de [[Martin Luther King]] (''[[I have a dream]]'') marquèt prefondament la societat dau periòde. D'ara endavant politicament en dificultat, lei partisans de la segregacion aumentèron sa violéncia mai aquò empachèt pas la preparacion de plusors [[lei|lèis]] per establir l'egalitat entre Blancs e Negres (→ [[1964]]).
<br/>
'''1963''' : en [[Iraq]], extension dau drech de vòte ai [[femna]]s.
<br/>
'''1963''' : independéncia de [[Kenya]] (12 de decembre).
<br/>
'''1964''' : independéncia de [[Malawi]] (6 de julhet).
<br/>
'''1964''' : en [[Sodan]], començament de la [[Premiera Guèrra Civila Sodanesa]] amb l'aparicion d'una guerilha dins lei regions dau sud ostilas a l'islamizacion de la societat.
<br/>
'''1966''' : independéncia de [[Guyana]] (26 de mai).
<br/>
'''1966''' : independéncia de [[Barbados]] (30 de novembre).
<br/>
{{veire|Revolucion Culturala}}
'''1966-1969''' : en [[Republica Populara de China|China]], començament de la [[Revolucion Culturala]]. Sostenguts per [[Mao Zedong]], plusors centenaus de miliers d'estudiants e d'obriers s'ataquèron ais elèits tradicionaus. L'objectiu èra d'accelerar la [[Revolucion]] e la mesa en plaça d'un regim comunista fidèu ai principis edictats per [[Mao Zedong|Mao]]. Pasmens, aquò entraïnèt rapidament una desorganizacion dau país que durèt fins a la decision de l'armada de restablir l'òrdre a partir de [[1967]]-[[1968]]. Se Mao gardèt oficialament lo poder, son autoritat foguèt desenant afeblida per la lucha per sa succession entre lei fidèus dau [[maoisme]] (la « [[Banda dei Quatre]] ») e lei « [[pragmatisme|pragmatics]] ».
<br/>
'''1966''' : explosion de la premiera [[bomba H]] [[Republica Populara de China|chinesa]].
<br/>
'''1966''' : independéncia de [[Guyana]] lo 26 de mai.
<br/>
'''1966''' : [[independéncia]] dau [[protectorat]] britanic de [[Bechuanaland]] lo 30 de setembre. Prenguèt lo nom de [[Botswana]]. [[Seretse Khama]], fondator dau [[Botswana Democratic Party]] (BDP) e negociator important dau procès d'independéncia, n'en foguèt elegit president.
<br/>
'''1966''' : en [[Lesotho]], fin dau [[protectorat]] [[Reialme Unit|britanic]], e restauracion de l'[[independéncia]] dau país lo 4 d'octòbre.
<br/>
'''1967''' : premiera explosion d'una [[bomba H]] [[Republica Populara de China|chinesa]] (→ [[1968]]).
<br/>
'''1967''' : intrada en servici dau premier [[sosmarin nuclear lançaire d'engenhs]] [[Reialme Unit|britanic]].
<br/>
'''1967''' : en [[França]], legalizacion de la [[contracepcion]] ([[lèi Neuwirth]]).
<br/>
[[Fichièr:Guèrra dei Sièis Jorns.png|thumb|right|Esquèma generau de la [[Guèrra dei Sièis Jorns]].]]
{{veire|Guèrra dei Sièis Jorns}}
'''1967''' : après una aumentacion novèla dei tensions entre país arabis e [[Israèl]], l'armada israeliana organizèt una ataca suspresa còntra sei vesins ([[Egipte]], [[Transjordania]], [[Siria]]). Entre lo 5 e lo 10 de junh, leis Israelians destruguèron la màger part dei fòrças de seis adversaris e ocupèron [[Sinai]], [[Jerusalèm]], [[Cisjordania]] e [[Golan]]. Aquò li permetèt de tenir un territòri pron important per organizar una defensa duradissa de l'Estat Ebrieu. Pasmens, [[Israèl]] deguèt desenant administrar una importanta populacion [[Palestina|palestiniana]] dins lei territòris ocupats.
<br/>
'''1968''' : independéncia de [[Maurici]] (12 de març).
<br/>
'''1968''' : independéncia de [[Swaziland]] (6 de setembre).
<br/>
'''1968''' : independéncia de la [[Guinèa Eqüatoriala]].
<br/>
'''1968''' : premiera explosion d'una [[bomba H]] [[França|francesa]].
<br/>
'''1968''' : legalizacion de l'avortament au [[Reialme Unit|Reiaume Unit]].
<br/>
'''1969''' : en [[Sodan]], après aperaquí cinc ans de caòs politic e d'impossibilitat de formar un govèrn estable, lei civius perdiguèron tornarmai lo poder au profiech dei militars menats per lo [[coronèu]] [[Gaafar Nimeiry]] que capitèt un còp d'estat (25 de mai). Nimeiry establiguèt un regime autoritari e enebiguèt totei lei partits politics. Pasmens, chausiguèt rapidament de s'apielar sus lei [[comunisme|comunistas]] per faciar l'oposicion dei Fraires Musulmans e deis autrei movements islamistas, especialament lei madistas que se gropavan sus l'illa d'Aba.
<br/>
{{veire|Apollo 11}}
'''1969''' : lo 20 de julhet, capitada de la mission [[luna]]ra [[USA|estatsunidenca]] ''[[Apollo 11]]'' [[Buzz Aldrin]], [[Michael Collins]] e [[Neil Armstrong]]) que se pausèt dins la [[Mar de la Tranquillitat]]. Permetèt la premiera exploracion umana d'una autra planeta. Lo 14 de novembre, novèla capitada d'una mission Apollo (''[[Apollo 12]]'') que se pausèt dins la region d'[[Oceanus Procellarum]].
<gallery>
File:Apollo 11.jpg|Fotografia de l'equipatge de la mission ''[[Apollo 11]]'' ([[Buzz Aldrin]], [[Michael Collins]] e [[Neil Armstrong]]).
File:Apollo 11 Launch2.jpg|Fotografia dau tir de la mission ''[[Apollo 11]]''.
File:Aldrin Apollo 11 original.jpg|Fotografia de [[Buzz Aldrin]] sus la [[Luna]].
File:Apollo 11 Lunar Lander - 5927 NASA.jpg|Fotografia de [[Buzz Aldrin]] e dau module lunar d'Apollo 11.
File:Apollo 12 crew.jpg|Fotografia de l'equipatge de la mission ''[[Apollo 12]].''
</gallery>

== Cultura ==

'''1961''' : publicacion dau [[roman]] de [[sciéncia-ficcion]] ''[[Solaris]]'' de l'escrivan [[Polonha|polonés]] [[Stalinas Lem]] ([[1921]]-[[2004]]). A travèrs lo racònte deis interaccions entre un grop de scientifics e un [[ocean]] misteriós dotat d'intelligéncia, depinta lei dificultats d'una comunicacion entre l'òme e una autra espècia intelligenta.
<br/>
'''1963''' : publicacion dau roman ''[[La Planeta dei Moninas]]'' de l'escrivan [[França|francés]] [[Pierre Boulle]] ([[1912]]-[[1994]]). Depinta lo remplaçament de l'òme per la monina coma espècia dominanta de la planeta en causa dau declin de la pensada e de la reflexion umana. Aquela òbra aguèt un succès important e conoguèt plusors adaptacions [[cinèma|cinematograficas]].
<br/>
'''1969''' : publicacion de ''[[Sason de la migracion vèrs lo nòrd]]'', òbra principala de l'escriban [[sodan]]és [[Tayeb Salih]] ([[1929]]-[[2009]]). Aqueu libre es vengut una òbra majora de la literatura internacionala e donèt a [[Tayeb Salih]] l'estatut d'autor major de la literatura aràbia.

== Sciéncias e tecnicas ==

'''1960''' : intrada en servici dau [[Mig-21|MiG-21]], [[aeronau|avion]] de caça supersonic desvolopat per l'[[URSS|Union Sovietica]]. En causa de sei performàncias e de son còst feble, conoguèt un succès fòrça important en [[Euròpa]], en [[Africa]] e en [[Asia]]. Ansin, amb aperaquí {{formatnum:11000}} unitats produchas de [[1959]] a [[1985]], foguèt l'avion de reaccion pus fabricat de l'Istòria.
<br/>
'''1960''' : lo 11 de març, capitada dau tir de la sonda espaciala ''[[Pioneer 5]]'' per la [[NASA]]. Totjorn ais [[USA|Estats Units d'America]], capitada dau premier tir de la fusada [[Deltà (fusada)|Deltà]] (13 de mai) e de la mesa en orbita de [[Transit 1]], premier satellit d'ajuda a la navegacion.
<br/>
'''1961''' : intrada en servici dau premier [[pòrta-avions]] equipat d'una propulsion nucleara (''USS Enterprise'' [[USA|estatsunidenc]]). En matèria d'armament terrèstre, intrada en servici dei dos premiers [[carri de combat|carris de combat]] de segonda generacion (lei [[T-62]] [[URSS|sovietic]] e [[M60 Patton]] [[USA|estatsunidenc]]). A respècte dei carris de premiera generacion, dispausavan de proteccions NBC, de capacitats renfòrçadas de combat de [[nuech]] e d'un canon principau d'un calibre d'au mens 105 mm.
<br/>
'''1961''' : capitada dau premier vòl espaciau abitat ([[Vostok 1]]) dau cosmonauta [[URSS|sovietic]] [[Iurii Gagarin]] lo 12 d'abriu. Lo 5 de mai, leis [[USA|Estats Units d'America]] capitèron tanben un vòl espaciau abitat ([[Freedom 7]]) amb [[Alan Shepard]].
<br/>
'''1961''' : en [[medecina]], desvolopament de la [[scintigrafia]], tecnica basada sus l'injeccion d'una substància [[radioactivitat|radioactiva]] que se fixa sus un [[organ]] d'estudiar.
<br/>
'''1962''' : premiera susvolada de la [[planeta]] [[Vènus (planeta)|Vènus]] per la sonda espaciala [[USA|estatsunidenca]] ''[[Mariner 2]]''. La mission realizèt divèrsei mesuras e descurbiguèt la temperatura fòrça auta de la superficia (mai de 700 K). Observèt tanben l'abséncia de [[camp magnetic]], la quasi abséncia d'[[aiga]] dins l'atmosfèra e confiermèt lei mesuras regardant lo periòde de rotacion.
<br/>
'''1962''' : capitada dei premiers tirs dei fusadas [[Titan (fusada)|Titan]] e [[Ianguel (fusada)|Ianguel]], respectivament [[USA|estatsunidenca]] e [[URSS|sovietica]].
<br/>
'''1962''' : isolament dau [[virüs]] de la [[rubeòla]] per doas còlas menadas respectivament per lei fisicians Parkman e Weller. Aquò permetèt de desvolopar un [[vaccinacion|vaccin]] dins lo corrent deis ans 1960 (comercializat a partir de 1970).
<br/>
'''1962''' : capitada de la mesa en orbita per la [[NASA]] dau premier satellit de telecomunacions civiu vertadier (''[[Telstar]]'').
<br/>
'''1963''' : premier vòl espaciau (''[[Vostok 6]]'') d'una femna realizada per la cosmonauta [[URSS|sovietica]] [[Valentina Terechkova]] (16-19 de junh).
<br/>
'''1963''' : intrada en servici dau premier [[subregenerator]] (ais [[USA|Estats Units]]) e dau premier [[tokamak]] (en [[Union Sovietica]]).
<br/>
'''1963''' : desvolopament dau premier [[vaccinacion|vaccin]] còntra lo [[sarrampiu]] per la còla dau biologista [[USA|estatsunidenc]] [[Maurice Hilleman]] ([[1919]]-[[2005]]).
<br/>
'''1963''' : descubèrta dau [[virus|virüs]] de l'[[epatita B]] per lo [[genetica|genetician]] [[USA|estatsunidenc]] [[Baruch Blumberg]] ([[1925]]-[[2011]]). Aquò li permetèt d'estudiar de mecanismes novèus de lucha còntra lei [[virus|virüs]]. En [[1976]], recebèt lo [[Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina|Prèmi Nobel de Fisiologia ò Medecina]].
<br/>
'''1964''' : premiera conjectura regardant l'existéncia dei [[quark]]s per lei fisicians [[USA|estatsunidencs]] [[Murray Gell-Mann]] e [[George Zweig]].
<br/>
'''1964''' : realizacion de la premiera [[angioplastia]] per lo mètge [[Alemanha|alemand]] [[Andreas Gruentzig]] ([[1939]]-[[1985]]).
<br/>
'''1965''' : capitada dau premier tir de la fusada [[URSS|sovietica]] [[Proton (fusada)|Proton]]..
<br/>
'''1965''' : capitada dau premier tir de la fusada francesa [[Diamant (fusada)|Diamant]] e de son satellit [[Astérix (satellit)|Astérix]] (26 de novembre). [[França]] venguèt ansin la tresena poissança espaciala.
<br/>
'''1965''' : concepcion de la premiera soritz informatica per l'engenhaire [[USA|estatsunidenc]] [[Douglas Engelbart]] ([[1925]]-[[2013]]).
<br/>
'''1965''' : invencion dau [[lengatge de programacion]] [[Basic]] per leis informaticians [[USA|estatsunidencs]] [[John George Kemeny]] (1926-1993) e [[Thomas Eugene Kurtz]] (nascut en [[1928]]).
<br/>
[[Fichièr:Rance tidal power plant.JPG|thumb|right|Restanca de la centrala marejamotritz de la Rance.]]
'''1966''' : intrada en servici de la premiera — e totjorn unica — centrala marejamotritz en [[Bretanha]] (26 de novembre).
<br/>
'''1966''' : desvolopament d'un procès siderurgic utilizant de forns d'arc electric per la companhiá [[USA|estatsunidenca]] NUCOR<ref>Vèrs lo meteis periòde, i aviá tanben plusors pichonas companhiás [[Itàlia|italianas]] de la region de [[Brescia]] qu'utilizan de procès basat sus una idèa similara.</ref>. A respècte deis autrei procès, aquela tecnica utilizava de ferralhas coma matèria premiera. Aquò revolucionèt la siderurgia car lo metòde novèu èra fòrça eficaç per produrre d'[[acièr|acier]] corrent e d'[[acièr|aciers]] especiaus<ref>En revènge, poguèt pas produrre d'acier capable de resistir a de constrenchas fòrça importantas.</ref>. Leis usinas foguèron donc pauc a pauc desplaçadas vèrs lei pòrts (coma [[Fòs]] en [[Occitània]]) onte se tròban lei « jaciments » de ferralhas transportadas per naviri.
<br/>
'''1967''' : premiera observacion d'un [[pulsar]] per [[Jocelyn Bell]] (nascuda en [[1943]]). Aquò permetèt de confiermar l'existéncia d'aquel objècte celèste previst tre [[1932]] per la [[mecanica quantica|teoria quantica]].
<br/>
'''1967''' : dins lo [[Sistèma Solar]], susvolada de [[Vènus (planeta)|Vènus]] per lei sondas ''[[Venera 4]]'' ([[URSS]]) e ''[[Mariner 5]]'' ([[USA|Estats Units]]). Aquò permetèt de realizar divèrsei mesuras e la mission sovietica capitèt de largar una capsula dins l'[[atmosfèra]]. Lo modul foncionèt fins a [[altitud]] de 24 km, çò que permetèt de collectar de donadas sus sa composicion.
<br/>
'''1967''' : en [[URSS|Union Sovietica]], capitada dau premier tir d'una fusada [[Soiuz]]. Ais [[USA|Estats Units]], capitada dau premier tir de la fusada pesuca [[Saturn V]].
<br/>
'''1968''' : premiera deteccion d'un [[quark up]] durant un assai realizat dins l'accelerator [[Centre de l'accelerator linear de Stanford|SLAC]]. Aquò èra una confiermacion importanta dau modèl dei quarks establit en [[1964]] per [[Murray Gell-Mann]] e [[George Zweig]].
<br/>
'''1968''' : premiera presentacion d'una experiéncia de fusion nucleara per confinhament magnetic a l'Institut Kurchakov de [[Moscòu]]. Pasmens, de recèrcas parallèlas èran menadas ais [[Estats Units d'America]] e en [[Euròpa]] Occidentala (subretot en [[França]] e au [[Reialme Unit|Reiaume Unit]]).
<br/>
'''1969''' : descubèrta de l'[[emission de proton]], un fenomèn rar de desintegracion [[radioactivitat|radioactiva]] d'un nuclèu atomic instable.
<br/>
'''1969''' : desvolopament de la premiera version dau [[sistèma operatiu]] [[Unix]]. Invencion dau [[lengatge de programacion]] [[Pascal (lengatge de programacion)|Pascal]] per l'informatician [[Niklaus Wirth]].
<br/>
'''1969''' : premiera implantacion d'un [[còr]] artificiau per lo mètge [[USA|estatsunidenc]] [[Denton Cooley]]. Lo còr implantat èra fòrça pesuc (250 kg per lo compressor) mai permetèt au pacient d'esperar 62h l'ensèrt d'un [[còr]]. Pasmens, lo pacient moriguèt 32h après l'ensèrt en causa d'una infeccion dei [[palmon]]s agravadas per leis immunosupressors.

== Decès ==

<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Abd el-Krim]], cap d'Estat de la [[Republica de Rif]].
* [[Konrad Adenauer]], cancelièr [[Alemanha|alemand]].
* [[Theodor Adorno]], sociològ e filosòf alemand.
* [[Emilio Aguinaldo]], president dei Filipinas.
* [[Ahmad bin Yahya]], rèi d'[[Iemèn]].
* [[Norman Angell]], [[politica|òme politic]] [[Reialme Unit|britanic]].
* [[Edward Victor Appleton]], fisician anglés.
* [[Clement Attlee]], Premier Ministre [[Reialme Unit|britanic]].
* [[Abdul Salam Arif]], president d'Iraq.
* [[Vincent Auriol]], president de [[França]].
* [[Pèire Azemà]], [[Occitània|occitanista]].
* [[Emily Greene Balch]], escrivana estatsunidenca.
* [[Hugh Blair]], [[lingüistica|lingüista]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Karen Blixen]], escrivana danesa.
* [[Niels Bohr]], fisician [[Danemarc|danés]].
* [[Jules Bordet]], microbiologista bèlga.
* [[Georges Braque]], pintre francés.
* [[André Breton]], actor francés.
* [[Percy Williams Bridgman]], fisician estatsunidenc.
* [[Robert Bureau]], meteorològ [[França|francés]].
* [[Miquèu de Camelat]], escrivan [[Occitània|occitan]].
* [[Albert Camus]], escrivan francés.
* [[Rachel Carson|Rachel Louise Carson]], escrivana estatsunidenca.
* [[Blaise Cendrars]], pintre soís.
* [[Roger Chaffee]], [[astronauta]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Ernesto Che Guevara]], ministre [[cuba]]n e cap [[comunisme|comunista]].
* [[Walter Christaller]], [[geografia|geograf]] [[Alemanha|alemand]].
* [[Winston Churchill]], Premier Ministre dau [[Reiaume Unit]].
* [[Montgomery Clift]], actor estatsunidenc.
* [[John Douglas Cockcroft]], [[fisica|fisician]] [[Reialme Unit|britanic]].
* [[Jean Cocteau]], poèta francés.
* [[John Coltrane]], [[musica|musician]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Arthur Compton]], fisician estatsunidenc.
* [[Sam Cooke]], cantaire estatsunidenc.
* [[Gary Cooper]], actor estatsunidenc.
* [[René Coty]], president de [[França]].
* [[Lee DeForest]], inventor estatsunidenc.
* [[Adolfo Díaz Recinos]], president de Nicaragua.
* [[Ngo Dinh Diem]], president dau [[Vietnam dau Sud]].
* [[Walt Disney]], realizator e entreprenaire estatsunidenc.
* [[Gerhard Domagk]], [[bacteriologia|bacteriologista]] [[Alemanha|alemand]].
* [[Françoise Dorléac]], actritz [[França|francés]].
* [[Jesse Douglas]], matematician estatsunidenc.
*  [[Marcel Duchamp]], artista francés.
* [[Luigi Einaudi]], president d'[[Itàlia]].
* [[Dwight D. Eisenhower]], generau e president deis Estats Units.
* [[Joseph Erlanger]], fisiologista american.
* [[Levi Eshkol]], premier ministre d'Israèl.
* [[Hans von Euler-Chelpin]], quimista suedés.
* [[William Faulkner]], escrivan estatsunidenc.
* [[Howard Walter Florey]], farmacològ australian.
* [[Ian Fleming]], escrivan britanic.
* [[Howard Walter Florey]], [[biologia|biologista]] [[Austràlia|australian]].
* [[James Franck]], fisician alemand.
* [[Célestin Freinet]], pedagòg francés.
* [[Milán Füst]], [[literatura|escrivan]] [[Ongria|ongrés]].
* [[Clark Gable]], actor estatsunidenc.
* [[Rómulo Gallegos]], president de [[Veneçuèla]].
* [[Judy Garland]], actritz e cantaira estatsunidenca.
* [[Herbert Spencer Gasser]], fisiologista estatsunidenc.
* [[Pieter Gerbrandy]], premier ministre dei País Bas.
* [[Gheorghe Gheorghiu-Dej]], president de Romania.
* [[Robert van de Graaff]], [[fisica|fisician]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Otto Grotewohl]], òme politic [[RDA|èst-alemand]].
* [[Guilhemina dels Païses Basses|Guilhemina dei País Bas]], rèina dei País Bas.
* [[Camille Guérin]], [[biologia|biologista]] [[França|francés]].
* [[Şemsettin Günaltay]], premier ministre de [[Turquia]].
* [[Woody Guthrie]], [[musica|musician]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Hans von Halban]], fisician francés.
* [[Otto Hahn]], fisician alemand.
* [[Hayato Ikeda]], premier ministre de [[Japon]].
* [[George de Hevesy]], quimista ongrés.
* [[Ernest Hemingway]], escrivan estatsunidenc.
* [[Philip Showalter Hench]], mètge estatsunidenc.
* [[Victor Francis Hess]], fisician austrian.
* [[Hermann Hesse]], escrivan alemand.
* [[Jaroslav Heyrovský]], [[quimia|quimista]] [[Checoslovaquia|chèc]].
* [[Paul Hindemith]], compositor alemand.
* [[Ho Chi Minh]], òme politic vietnamian.
* [[Herbert Hoover]], president deis Estats Units.
* [[Edward Hopper]], [[pintura|pintre]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Langston Hughes]], [[poesia|poèta]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Aldous Huxley]], [[Literatura|escrivan]] [[Anglatèrra|anglés]].
* [[Carlos Ibáñez del Campo]], president de Chile.
* [[Karl Jaspers]], filosòf alemand.
* [[Joan XXIII]], [[papa]] de la [[Glèisa Catolica]].
* [[Carl Gustav Jung]], psiquiatre austrian.
* [[Boris Karloff]], actor britanic.
* [[Tódor Kármán]], matematician ongrés.
* [[George S. Kaufman]], autor estatsunidenc.
* [[Buster Keaton]], actor e realizator estatsunidenc.
* [[John F. Kennedy]], president deis [[USA|Estats Units]].
* [[Jack Kerouac]], escrivan estatsunidenc.
* [[Nat King Cole]], pianista e cantaire estatsunidenc.
* [[Martin Luther King]], òme politic estatsunidenc.
* [[Melanie Klein]], psicanalista austriana.
* [[Max Knoll]], [[engenhariá|engenhaire]] [[Alemanha|alemand]].
* [[Zoltán Kodály]], [[musica|compositor]] [[Ongria|ongrés]].
* [[Fritz Kreisler]], violonista austrian.
* [[Richard Kuhn]], [[bioquimia|bioquimista]] austroestatsunidenc.
* [[Dag Hammarskjöld]], secretari generau dei [[ONU|Nacions Unidas]].
* [[Lev Davidovich Landau]], fisician [[URSS|sovietic]].
* [[Oskar Lange]], economista polonés.
* [[Max von Laue]], [[fisica|fisician]] [[Alemanha|alemand]].
* [[Stan Laurel]], actor anglés.
* [[Vivien Leigh]], actritz [[Reialme Unit|britanica]].
* [[C. S. Lewis]], escrivan anglés.
* [[Otto Loewi]], farmacològ alemand.
* [[Patrice Lumumba]], premier ministre congolés.
* [[Douglas MacArthur]], generau estatsunidenc.
* [[René Magritte]], [[pintura|pintre]] [[Belgica|bèlga]].
* [[Malcolm X]], activista politic estatsunidenc.
* [[Jayne Mansfield]], actritz [[USA|estatsunidenca]].
* [[Maurice Maréchal]], violoncelista francés.
* [[Chico Marx]], actor estatsunidenc.
* [[Harpo Marx]], actor estatsunidenc.
* [[Léon M'Ba]], president de [[Gabon]].
* [[Arthur Meighen]], premier ministre de [[Canadà]].
* [[Lise Meitner]], fisiciana austriana.
* [[Adnan Menderes]], premier ministre de [[Turquia]].
* [[Mikio Naruse]], cineasta japonés.
* [[Mohammed V de Marròc]], rèi de [[Marròc]].
* [[Marilyn Monroe]], actritz e cantaira estatsunidenca.
* [[Wes Montgomery]], musician estatsunidenc.
* [[Hermann Joseph Muller]], [[genetica|genetician]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Paul Hermann Müller]], [[quimia|quimista]] [[Soïssa|soís]].
* [[Jawaharlal Nehru]], premier ministre d'[[Índia]].
* [[Sylvanus Olympio]], president de [[Tògo]].
* [[Robert Oppenheimer]], [[fisica|fisician]] [[USA|estatsunidenc]].
* [[Lee Harvey Oswald]], criminau estatsunidenc.
* [[Earle Page]], premier ministre d'[[Austràlia]].
* [[Franz von Papen]], cancelier alemand.
* [[Dorothy Parker]], [[art]]ista [[USA|estatsunidenca]].
* [[Violeta Parra]], [[musica|musiciana]] [[chile]]na.
* [[Boris Pasternak]], escrivan [[URSS|sovietic]].
* [[Édith Piaf]], cantaira francesa.
* [[Auguste Antoine Piccard]], inventor soís.
* [[Sylvia Plath]], escrivana estatsunidenca.
* [[Cole Porter]], cantaire estatsunidenc.
* [[Candido Portinari]], pintor brasilièr.
* [[Francis Poulenc]], compositor francés.
* [[Cecil Frank Powell]], fisician britanic.
* [[Rajendra Prasad]], president d'[[Índia]].
* [[Salvatore Quasimodo]], escrivan italian.
* [[Paul Ramadier]], premier dau Conseu [[França|francés]].
* [[Pedro Pablo Ramírez]], president argentin.
* [[Paul Reynaud]], president dau Conseu francés.
* [[Syngman Rhee]], president de [[Corèa dau Sud]].
* [[Abelardo L. Rodríguez]], president de [[Mexic]].
* [[Eugen Sänger]], [[engenhariá|engenhaire]] [[Àustria|austrian]].
* [[Erwin Schrödinger]], [[fisica|fisician]] [[Àustria|austrian]].
* [[Albert Schweitzer]], mètge alemand.
* [[Robert Schumann]], president dau Conseu francés.
* [[Lal Bahadur Shastri]], premier ministre d'[[Índia]].
* [[Frans Emil Sillanpää]], escrivan finés.
* [[Cordwainer Smith]], escrivan estatsunidenc.
* [[Xul Solar]], pintre argentin.
* [[Julio Sosa]], cantaire uruguaian.
* [[Hermann Staudinger]], quimista [[Alemanha|alemand]].
* [[John Steinbeck]], escrivan estatsunidenc.
* [[Otto Stern]], fisician alemand.
* [[Fernando Tambroni-Armaroli]], premier ministre d'[[Itàlia]].
* [[Sharon Tate]], actritz estatsunidenca.
* [[Paul Tillich]], escrivan e teologian protestant estatsunidenc.
* [[Spencer Tracy]], actor [[USA|estatsunidenc]].
* [[Rafael Leónidas Trujillo]], òme politic [[Republica Dominicana|dominican]].
* [[Tuanku Abdul Rahman ibni Almarhum Tuanku Muhammad]], rèi de [[Malàisia]].
* [[Tristan Tzara]], poèta romanés.
* [[Hendrik Verwoerd]], premier ministre de [[Sud-Africa]].
* [[William Carlos Williams]], escrivan estatsunidenc.
* [[Paul Wittgenstein]], pianista austrian.
* [[Frits Zernike]], fisician neerlandés.
* [[Zog I d'Albania|Zog I{{èr}}]], rèi d'[[Albania]].
</div>

== Liames intèrnes ==

* [[Guèrra Freja]].

== Bibliografia ==

== Nòtas e referéncias ==
<references/>

[[Categoria:Decenni]]
[[Categoria:Ans 1960]]
Modèls utilizats sus aquesta pagina :
Modèl:Article detalhat (modificar)
Modèl:Colors genericas (modificar)
Modèl:Dialècte Provençau (modificar)
Modèl:Exp (veire la font) (semiprotegit)
Modèl:Icòna de títol (veire la font) (semiprotegit)
Modèl:Infobox Decenni (modificar)
Modèl:Infobox General/styles.css (modificar)
Modèl:Infotaula (modificar)
Modèl:Multiparamètres-Ligam (modificar)
Modèl:Numèro roman (modificar)
Modèl:Romanas (modificar)
Modèl:S (modificar)
Modèl:Sègle (modificar)
Modèl:Veire (modificar)
Modèl:Èr (modificar)
Mòdul:Multiparamètres (modificar)
Tornar a la pagina Ans 1960.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/wiki/Ans_1960 »