Ballada

gatunek literacki

Ballada – gatunek synkretyczny, łączący w sobie cechy liryki (nastrojowość, emocjonalność), epiki (fabuła, narrator) i dramatu (dialogi), którego tematem są niezwykłe wydarzenia. Jej nazwa pochodzi od włoskiego ballare (tańczyć), co wskazuje na włosko-prowansalskie początki (zobacz: balada). Romantyczna ballada nawiązuje do ludowych pieśni, które między XIII a XIV w. pojawiły się w Danii i Szkocji. Pod koniec XVIII w. odkryli je miłośnicy folkloru. Wkrótce ballada stała się ulubionym gatunkiem poetów. Jej romantyczna forma wyróżnia się śpiewnością wiersza, nastrojowością, tajemniczością niejasno zarysowanych zdarzeń z interwencją złowrogich sił nadzmysłowych. Uwydatnieniu sensacyjności sprzyja konstrukcja narratora – zdziwionego światem, który przedstawia.

Maria Wiik, „Ballada” (1898)

Ballada była charakterystyczna dla epoki romantyzmu.

Cechy ballad romantycznych:

  • ludowość (obecność ludu – mieszkańców wsi, symbolika ludowa),
  • liczne dialogi w balladach poświęconych zmarłym
  • obecność postaci fantastycznych (nimf, rusałek, duchów),
  • przysłowia ludowe, złote myśli, które kształtują moralnie ludzi,
  • przyroda jako żywy bohater,
  • język stylizowany na język ludowy (elementy mowy potocznej i gwary),
  • cały tekst ma charakter zwykłej, ludowej opowieści,
  • autor (utożsamiony z narratorem) solidaryzuje się z ludem (mieszkańcy wsi),
  • synkretyzm rodzajowy – utwór łączy w sobie elementy epiki, liryki i dramatu.

Obecność przyrody:

  • jest tłem dla wszystkich wydarzeń,
  • tajemnicza, groźna i niesamowita, tworzy groźny nastrój,
  • jest siłą sprawczą wydarzeń,
  • jest surowym trybunałem osądzającym człowieka,
  • stoi na straży wierności i lojalności, honoru i cnoty itp.,
  • jest związana ze światem ludzkim.

Przykładowe ballady polskie to „Pani Twardowska” i „ŚwiteziankaAdama Mickiewicza (ze zbioru Ballady i romanse). Balladą jest też utwór Toman a lesní panna z cyklu Ohlas písní českých Františka Ladislava Čelakovskiego[1].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. František Ladislav Čelakovský: Toman a lesní panna. cs.wikisource.org. [dostęp 2017-08-02]. (cz.).