Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

główny organ partii komunistycznej w Polsce

Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR) – organ kierowniczy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) w latach 1948–1990; najwyższa władza PZPR między zjazdami, kierująca całokształtem pracy partii.

Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
Logo
Ilustracja
Gmach KC PZPR w Warszawie, lata 60. XX wieku
Państwo

 Polska

Data utworzenia

1948

Data likwidacji

1990

Zatrudnienie

1297 (1977)[1]

Adres
ul. Nowy Świat 6/12
00-497 Warszawa
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”
52,23111°N 21,02222°E/52,231111 21,022222
Pierwsza siedziba KC PPR/PZPR przy ul. Chopina 1 (1948–1952), tzw. Mały Dom Partii (obecnie działów Ministerstwa Sprawiedliwości i Sądu Okręgowego)
Cegiełka na rzecz budowy gmachu KC PZPR w Warszawie

Organizacja i działalność KC PZPR

edytuj

Komitet Centralny był najwyższą władzą PZPR między zjazdami, kierującą pracą partii i w efekcie kraju. I sekretarze KC PZPR (do 1954 sekretarze generalni PZPR) byli de facto najważniejszymi osobami w państwie w czasach Polski Ludowej.

Komitet Centralny był powoływany na zjazdach partii. Po utworzeniu powoływał z kolei Biuro Polityczne KC i Sekretariat KC, a także inne organy pomocnicze. Biuro Polityczne kierowało jego pracą między posiedzeniami plenarnymi, odbywającymi się nie rzadziej niż raz na cztery miesiące. Sekretariat KC kierował pracą bieżącą, głównie w dziedzinie kontroli wykonania uchwał partii i doboru kadr.

Komitetowi Centralnemu podlegały komitety wojewódzkie PZPR, które kierowały komitetami powiatowymi, miejskimi, zakładowymi, miejsko-gminnymi i gminnymi PZPR.

Komórki organizacyjne

edytuj

Do 1990 aparat KC PZPR składał się z komórek:

  • Kancelaria Sekretariatu KC
  • Komisja Skarg, Wniosków i Sygnałów od Ludności
  • Wydział Gospodarki Wewnątrzpartyjnej
  • Wydział Ideologiczny
  • Wydział Kultury
  • Wydział Międzynarodowy
  • Wydział Młodzieży, Stowarzyszeń i Organizacji Społecznych
  • Wydział Nauki i Oświaty
  • Wydział Organów Przedstawicielskich
  • Wydział Polityki Informacyjnej
  • Wydział Polityki Kadrowej
  • Wydział Polityki Społeczno-Ekonomicznej
  • Wydział Pracy Partyjnej
  • Wydział Prawa i Praworządności
  • Wydział Wsi i Polityki Rolnej
  • Centralne Archiwum KC PZPR

.

Przy KC funkcjonowały:

Siedziba KC PZPR

edytuj

W latach 1948–1952 centrum decyzyjne PPR (a następnie PZPR) mieściło się przy ul. Chopina 1, róg Al. Ujazdowskich 19, w budynku wybudowanym w miejscu wypalonej kamienicy Spokornego, później zajmowanym przez Komitet Warszawski PZPR, a obecnie przez szereg komórek Ministerstwa Sprawiedliwości i Sądu Okręgowego w Warszawie. Następnie, do 1990, Komitet Centralny pomieszczono w budynku wzniesionym w latach 1948–1952 z obligatoryjnych składek (cegiełek) rozprowadzanych wśród całego społeczeństwa[9], oficjalnie noszącym nazwę Domu Partii, popularnie – „Białego Domu” lub „Domu pod Baranami”.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Bogdan A. Kuliński: Organizacja opieki zdrowotnej dla pracowników KC PZPR i CRZZ (1955–1980), Medycyna Nowożytna, Tom 26, Zeszyt 1 (2020 r.)
  2. Informator RSW „Prasa”, Warszawa 1972
  3. Włodzimierz Janowski, Aleksander Kochański, Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR, 1948–1990, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2000
  4. Andrzej Kozieł: Studium o polityce prasowej PZPR [Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej] w latach 1948–1957, Uniwersytet Warszawski Warszawa 1991
  5. Arnošt Bečka, Jacek Molesta: Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Sopot/Warszawa 2001
  6. Edward Grygoz: Z problematyki kierownictwa prasą PZPR w latach 1948—1959, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej XXIII 1
  7. Alina Słomkowska: Historia dziennikarstwa PRL : (stan-potrzeby-metody badań. Wybrane problemy i tezy), Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 24/1, 7-27, 1985-1986
  8. Prasa partyjna, [w:] Julian Maślanko (red.): Encyklopedia wiedzy o prasie, Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW Prasa Książka-Ruch w Krakowie/Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1976, s. 179-180
  9. Wirtualny Spacer po Warszawie. [dostęp 2008-11-24].

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Kozieł: Studium o polityce prasowej PZPR [Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej] w latach 1948–1957, Uniwersytet Warszawski Warszawa 1991
  • Włodzimierz Janowski, Aleksander Kochański, Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR, 1948–1990, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2000, s. 166, ISBN 83-88490-03-6
  • Arnošt Bečka, Jacek Molesta: Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Sopot/Warszawa 2001
  • Mirosław Szumiło: Kadra kierownicza aparatu wykonawczego KC PPR-PZPR w latach 1944–1956, Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. I, Lublin-Siedlce 2008, [w:] [1]