Otto Dix (ur. 2 grudnia 1891 w Gerze-Untermhaus[2], zm. 25 lipca 1969 w Singen[2]) – niemiecki malarz, wykładowca i grafik.

Otto Dix
Wilhelm Heinrich Otto Dix
Ilustracja
Otto Dix (fotografia Hugona Erfurtha, ok. 1933)
Imię i nazwisko

Wilhelm Heinrich Otto Dix[1]

Data i miejsce urodzenia

2 grudnia 1891
Gera-Untermhaus, Niemcy[2]

Data i miejsce śmierci

25 lipca 1969
Singen, Niemcy[2]

Narodowość

niemiecka

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

ekspresjonizm, Nowa Rzeczowość, dadaizm

Odznaczenia
Krzyż Żelazny (1813) II Klasy
Strona internetowa

Życiorys

edytuj
 
Dom Otto Dixa w Gerze

Pochodził z rodziny robotniczej i terminował jako malarz dekoracji od 1906 w Gerze i Pößneck[2]. W 1910 otrzymał stypendium na studia w szkole wzornictwa przemysłowego (Kunstgewerbeschule) w Dreźnie[2]. Walczył jako ochotnik przez cały okres I wojny światowej[2][1], aż do zwolnienia ze służby w grudniu 1918[3]. W 1915 walczył w Szampanii, a w listopadzie został mianowany podoficerem i uhonorowany Krzyżem Żelaznym II klasy[3]. Brał udział w bitwie nad Sommą, kampanii rosyjskiej i ponownie w lutym 1918 we Flandrii[3]. Został ranny w sierpniu 1918, jednak stan zdrowia pozwolił mu jeszcze na przejście kursu przeszkolenia lotniczego[3].

W 1919 podjął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie (Kunstakademie), gdzie został jednym z członków założycieli Drezdeńskiej Secesji (Dresdner Sezessions-Gruppe)[2][1]. Dwa lata później przeniósł się do Düsseldorfu, w 1922 zmienił uczelnię, natomiast w 1923 poślubił Marthę Koch[2]. W tym samym roku odbyła się pierwsza indywidualna wystawa malarza – w Galerii I.B. Neumanna w Berlinie[4]. Do stolicy przeniósł się w 1925[2]. Związał się z ruchem Nowa Rzeczowość (Neue Sachlichkeit)[4]. Pod koniec 1926 otrzymał katedrę profesorską na Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie[4] i od kolejnego roku rozpoczął wykłady[2]. W 1931 Otto Dix został przyjęty w poczet Preußische Akademie der Künste (Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych)[2].

 
Otto Dix (po prawej), zdjęcie z 1957

Wiosną 1933 został pozbawiony profesury na Akademii w Dreźnie (podobnie jak np. Paul Klee) i członkostwa w Akademii[1][2] oraz objął go zakaz wystawiania[4]. Zdecydował się na przeprowadzkę do posiadłości pierwszego męża Marty, pałacu Randegg w pobliżu Singen[2]. W 1936 przeniósł się z rodziną (żoną Martą oraz dziećmi: Nelly, Ursusem i Janem) do nowego domu w Hemmenhofen (część Gaienhofen)[5]. Wybór spośród jego dzieł prezentowano na wystawie sztuki zdegenerowanej[4]. W utrzymaniu się rodziny w okresie hitlerowskim pomogły zakupy obrazów, dokonywane przez przyjaciół[2]. Pod koniec II wojny światowej Otto Dix został jeszcze wcielony do Volkssturmu i trafił do francuskiej niewoli, w której przebywał do 1946[2]. Od 1947 do 1966 corocznie podejmował wyjazdy twórcze do Drezna[2]. Do lat 50. XX wieku odmawiał propozycji angażu jako wykładowca przez uczelnie z Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Republiki Federalnej Niemiec[2]. Później stał się członkiem zrzeszeń zarówno zachodnio-, jak i wschodnioniemieckich oraz wznowił wystawianie[2]. Zmarł na zawał serca w szpitalu w Singen[2].

Twórczość

edytuj

Z okresu służby wojskowej pochodzi zbiór około 500[2] lub 600[3] grafik i akwarel dokumentujących wojnę. Początkowo odwoływał się do ekspresjonizmu, kubizmu i dadaizmu. Obraz Mädchen vor dem Spiegel (Dziewczyny przed lustrem, 1921) doprowadził Dixa przed sąd z powodu rzekomej demoralizacji, został jednak uniewinniony[2]. Kolejny skandal wybuchł po prezentacji obrazu Schützengraben (Okop, 1923), a zainteresowane nim Wallraf-Richartz-Museum musiało unieważnić zakup ze względu na protesty[2]. Obraz trafił na wystawy sztuki zdegenerowanej i po 1939 zaginął[2]. Cykl grafik Der Krieg (Wojna) z lata 1923/24 był porównywany do Okropności wojny Goi[3]. Od lat 20. XX wieku, poprzez przyjęcie Dawnych Mistrzów, zbliżył się do werystycznego kręgu Nowa Rzeczowość (Neue Sachlichkeit)[2] i brał udział m.in. w wystawie tego ruchu w Kunsthalle Mannheim w 1925[4]. Twórczość w latach 30. XX wieku doprowadziła do szykan ze strony nazistów, w tym pozbawienia profesury w Dreźnie[1]. Obraz Siedem grzechów głównych przedstawiał Zazdrość z rysami Hitlera, przy czym wąsik został domalowany później[4]. W 1937 Adolf Hitler powiedział stojąc przed obrazami Dixa[a][3]:

Szkoda, że nie można zamknąć tych ludzi.

Adolf Hitler, za Norbert Wolf, „Expressionismus”

Po przeprowadzce nad Jezioro Bodeńskie skupił się na malowaniu pejzaży i scen chrześcijańskich, często jednak z podtekstem społeczno-politycznym[2]. Zdecydowanie opowiadał się przeciw abstrakcjonizmowi i mimo rozwoju stylów nie zbliżał się nigdy do niego[2].

Wybrane obrazy

edytuj

Dom-muzeum

edytuj

Dom rodziny Dix w Hemmenhofen, w którym artysta mieszkał aż do śmierci został w 2010 zakupiony i później wyremontowany oraz dostosowany do funkcji muzealnej przez fundację Otto-Dix-Haus-Stiftung e.V.[5] W 2013 zabytkowy obiekt został przekazany Kunstmuseum Stuttgart, które odtąd prowadzi w domu swoją filię[5].

  1. W oryginale: Es ist schade, dass man diese Leute nicht einsperren kann.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Julie Jones: Alfons i prostytutki. W: Stephen Farthing: 1001 obrazów, które musisz zobaczyć. Wyd. 3. Warszawa: MUZA SA, 2011, s. 658. ISBN 978-83-7758-054-7.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Susanna Partsch: Kunst-Epochen. 20. Jahrhundert I. Stuttgart: Reclam, 2002, s. 255–258. ISBN 978-3-15-018178-2. (niem.).
  3. a b c d e f g h i Norbert Wolf: Expressionismus. Kolonia: Taschen, 2015, s. 36–38. ISBN 978-3-8365-0525-3. (niem.).
  4. a b c d e f g Julie Jones: Siedem grzechów głównych. W: Stephen Farthing: 1001 obrazów, które musisz zobaczyć. Wyd. 3. Warszawa: MUZA SA, 2011, s. 690. ISBN 978-83-7758-054-7.
  5. a b c Das Haus. Kunstmuseum Stuttgart. [dostęp 2017-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 czerwca 2017)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj