Wazowie

Dynastia władców Szwecji, Polski i Litwy

Wazowie (szw. Vasaätten) – dynastia szwedzka panująca w Królestwie Szwecji w latach 1523–1654, w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1587–1668 oraz na Śląsku w księstwie opolsko-raciborskim w latach 1645–1666 i w księstwie nysko-otmuchowskim w latach 1625–1655.

Wazowie
Vasaätten
Herb Wazowie Vasaätten
Kraj

Polska, Litwa, Szwecja

Tytuły

królowie Polski
królowie Szwecji
car Rosji
wielcy książęta litewscy
książęta opolsko-raciborscy
książę nysko-otchmuchowski

Założyciel

Gustaw I Waza

Ostatni przedstawiciel

Polska: Jan II Kazimierz
Szwecja: Krystyna

Rok założenia

1523

Rok rozwiązania

1672

Pochodzenie etniczne

szwedzkie

Gałęzie

polska
szwedzka

Nazwa dynastii pochodzi prawdopodobnie od godła vase (pol. snopek, wiązka rózg, faszyna) znajdującego się w herbie rodu.

Historia dynastii

edytuj

Dynastia Wazów została założona przez regenta Szwecji Gustawa Wazę, syna szwedzkiego możnowładcy Eryka Johanssona, straconego w 1520 na rozkaz króla duńskiego Chrystiana II. Gustaw I objął tron w 1523.

Jego wnuk – Zygmunt III Waza został wybrany w 1587 na króla Polski, w Szwecji był zwalczany ze względu na wyznanie katolickie i w 1599 pozbawiony korony na rzecz stryja – Karola IX Sudermańskiego. Jednak synowie Zygmunta Władysław IV i Jan II Kazimierz panujący w Polsce używali nadal tytułów królów Szwecji, co było jedną z przyczyn wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku.

Linia szwedzka panowała do abdykacji królowej Krystyny (córki Gustawa II Adolfa) w 1654 i wygasła wraz z jej śmiercią 9 kwietnia 1689. Linia polska skończyła się 16 grudnia 1672 na Janie II Kazimierzu (abdykował w 1668).

Królowie szwedzcy z dynastii Wazów (linia szwedzka)

edytuj
Herb Portret Imię Data urodzenia Data śmierci Okres panowania
    Gustaw I Waza 1496 1560 15211560
    Eryk XIV 1533 1577 15601568
    Jan III 1537 1592 15691592
    Zygmunt 1566 1632 15921599 Szwecja
15871632 Polska
    Karol IX Sudermański 1550 1611 16041611
(regent 15991604)
    Gustaw II Adolf 1594 1632 16111632
    Krystyna 1626 1689 16321654

Królowie polscy z dynastii Wazów (linia polska)

edytuj
Herb Portret Imię Data urodzenia Data śmierci Okres panowania
    Zygmunt III Waza 1566 1632 15871632 Polska
15921599 Szwecja
    Władysław IV 1595 1648 16321648
    Jan II Kazimierz 1609 1672 16481668

Drzewo genealogiczne polskiej gałęzi rodu Wazów

edytuj
          Zygmunt III Waza
ur. 20 VI 1566
zm. 30 IV 1632
         
                                       
                                       
  Katarzyna
 ur. 19 IV 1594
 zm. 15 V 1594
Władysław IV
 ur. 9 VI 1595
 zm. 20 V 1648
Katarzyna
 ur. IX 1596
 zm. 2 VI 1597
Jan Kazimierz
 ur. 26 XII 1607
 zm. 9 I 1608
Jan II Kazimierz
 ur. 22 III 1609
 zm. 16 XII 1672
Jan Albert
 ur. 25 V 1612
 zm. 29 XII 1634
Karol Ferdynand
 ur. 13 X 1613
 zm. 9 V 1655
Aleksander Karol
 ur. 14 XI 1614
 zm. 19 XI 1634
Anna Konstancja
 ur. 20 I 1616
 zm. 24 V 1616
 
Anna Maria
 ur. 23 V 1593
 zm. 9 II 1600
    Krzysztof
 ur. 10 II 1598
 zm. 10 II 1598
    Anna Katarzyna Konstancja
 ur. 7 VIII 1619
 zm. 8 X 1651
                                       
                                       
Władysław Konstanty (Wasenau)*
 ur. ok. 1635
 zm. 19 III 1698
Zygmunt Kazimierz
 ur. 1 IV 1640
 zm. 9 VIII 1647
Maria Anna Izabela
 ur. 8 I 1642
 zm. 7 II 1642
  Maria Anna Teresa
 ur. 2(?) VII 1650
 zm. 1 VIII 1651
Jan Zygmunt
 ur. 6 I 1652
 zm. 20 II 1652
Maria Katarzyna*(?)
 ur. po 1669
 zm. po 12 XII 1672

Opracowanie na podstawie: Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, cz. II: Genealogia Domu Wazów w Polsce, s.215-245.

Królowie polscy 1506-1668 (uproszczone drzewo genealogiczne ostatnich Jagiellonów i Wazów polskich)

edytuj
Zygmunt I Stary
król Polski 1506–1548
Jagiellonowie
żona od 1518 Bona Sforza
królowa Polski 1518–1556
|
| | |
Zygmunt II August
król Polski 1548–1572

(koronowany 1529)
Anna Jagiellonka
królowa Polski 1575–1596
Katarzyna Jagiellonka
królowa Szwecji 1569–1583
narzeczony Henryk III Walezy
król Polski 1573–1574
mąż od 1576 Stefan Batory
król Polski 1576–1586
mąż od 1562 Jan III Waza
król Szwecji 1569–1592
Wazowie
|
|
Zygmunt III Waza
król Polski 1587–1632
żona(1) od 1592 Anna Habsburżanka
królowa Polski 1592–1598
------
żona(2) od 1605 Konstancja Habsburżanka
królowa Polski 1605–1631
|
| |
Władysław IV Waza
król Polski 1632–1648
Jan II Kazimierz
król Polski 1648–1668

Książęta Vasa

edytuj

W 1829 roku nazwisko i tytuł księcia Vasa otrzymał od cesarza Franciszka II Gustaw von Holstein-Gottorp, syn zdetronizowanego króla Szwecji Gustawa IV Adolfa. Ostatnią osobą, która nosiła ten tytuł, była Karola, królowa Saksonii.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Dynastie Europy. Wrocław 1997. ISBN 83-04-04333-5.
  • Józef Dobosz, Maciej Serwański, Słownik dynastii Europy, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1999, ISBN 83-7177-025-1, OCLC 44489879.
  • Zygmunt Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Jan Tęgowski, Kraków: Wydawnictwo Awalon, 2005, ISBN 83-918497-2-4, OCLC 69468579.