Materia (filozofia)
Materia (łac. materia) – pojęcie ontologiczne bytu czasoprzestrzennego, rozpatrywane i definiowane w różny sposób na przestrzeni lat, stanowiące jedno z podstawowych pojęć filozofii. Łaciński termin materia powstał wraz z wieloma innymi łacińskimi terminami filozoficznymi w okresie hellenistycznym (III – I wiek p.n.e.).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Starożytność[edytuj | edytuj kod]
W jońskiej filozofii przyrody Anaksymander rozpatrywał ogólne prawa przekształcania się przyrody, a mianowicie prawa ruchu, który jest nieodłączny od materii.
Empedokles zerwał z monizmem poprzednich filozofów, do których są zaliczani Tales z Miletu, Anaksymenes, Heraklit, Ksenofanes, przyjmując jako podstawowe składniki przyrody cztery żywioły: wodę, powietrze, ziemię i ogień.
W tym pierwszym okresie filozofii (do V wiek p.n.e.) pojęcie materii nie było jeszcze sprecyzowane, ani stosowane, wymienione żywioły traktowano jako podstawowe zasady (Arché) przyrody, toteż określanie tych filozofów jako materialistów w dzisiejszym rozumieniu nie znajduje uzasadnienia.
Platon uważał, że przyroda stanowi jedność elementów materialnych i pierwiastków idealnych oraz duchowych. Świat został zbudowany z istniejącego już przedtem tworzywa. Wszechświat powstał za sprawą Demiurga z nieokreślonej, bezkształtnej materii. W ten sposób Platon wprowadził nową koncepcję materii, którą uważał za abstrakcyjny składnik ciał.
Arystoteles rozróżniał w każdym obiekcie formę i materię (ὕλη). Materia nie istnieje samodzielnie, jest tylko podłożem zjawisk i przemian, bezpostaciowym, bezkształtnym tworzywem, z którego powstają byty w wyniku kształtowania jej przez formę substancjalną właściwą dla danej klasy bytów i dla danego indywidualnego bytu.
Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]
Tomasz z Akwinu nauczał, że istotą substancji cielesnych jest forma i materia. Był to pogląd wspólny z Arystotelesem, zwany hilemorfizmem.
Czasy nowożytne[edytuj | edytuj kod]
Kartezjusz głosił, że przymiotem ciała jest rozciągłość. Ponieważ właściwością rozciągłości jest podzielność, Kartezjusz nie akceptował teorii atomizmu, odnowionej za jego czasów.
Gottfried Wilhelm Leibniz twierdził, że ciała są materialne, rozciągłe i podzielne. Jednak ciała traktował jako zjawiska.
Materia nie może zginąć. Antoine Lavoisier (1743-1794).
XX i XXI wiek[edytuj | edytuj kod]
W 1908 roku Włodzimierz Lenin w swoim dziele Materializm a empiriokrytycyzm podał następującą definicję materii:
Materia jest kategorią filozoficzną służącą do oznaczenia obiektywnej rzeczywistości, która dana jest człowiekowi we wrażeniach, którą nasze wrażenia kopiują, fotografują, odzwierciedlają, a która istnieje niezależnie od nich.
Określenie to zbieżne jest z opinią Boltzmanna, według którego "materią jest wszystko »co istnieje obiektywnie«, co oddziałuje na nasze zmysły, wywołując w nich wrażenia"[2].
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji. |
W związku z rozwojem badań fizycznych nad cząstkami elementarnymi filozofia przejęła stanowisko fizyki, w rozumieniu czym jest oraz czym nie jest materia.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Włodzimierz Lenin: Materializm a empiriokrytycyzm. Uwagi krytyczne o pewnej reakcyjnej filozofii. W: Włodzimierz Lenin: Dzieła wszystkie. Wyd. II. T. 18. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 119.
- ↑ Bugajak ↓, s. 462-463.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Bugajak: Materia. [dostęp 2020-08-19]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ryan Wasserman , Material Constitution, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 5 lipca 2017, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-30] (ang.). (Skład materialny)