1817

**1817. po kalendarima**
Gregorijanski	1817. (MDCCCXVII)
Ab urbe condita	2570.
Islamski	1232–1233.
Iranski	1195–1196.
Hebrejski	5577–5578.
Bizantski	7325–7326.
Koptski	1533–1534.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1872–1873.
• Shaka Samvat	1739–1740.
• Kali Yuga	4918–4919.
	Kineski
• Kontinualno	4453–4454.
• 60 godina	Yin Vatra Vo(l); (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11817.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1780-e 1790-e 1800-e – 1810-e – 1820-e 1830-e 1840-e
Godine:	1814 1815 1816 – 1817 – 1818 1819 1820

Ovo je članak o godini 1817.

Godina 1817 (MDCCCXVII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

19. 1. - 13. 2. - José de San Martín sa vojskom iz Argentine prelazi Ande u Čile.

12. 2. - Bitka kod Chacabuca: San Martinova Armija Anda pobedila rojaliste u Čileu.
16. 2. - Bernardo O'Higgins se proglasio vrhovnim diretkorom Čilea.
februar - Buna kneza Sime Markovića, Pavla Cukića i Dragića Gorunovića u šest nahija na severozapadu Beogradskog pašaluka protiv Kneza Miloša - ubrzo ugušena, Marković i Gorunović izručeni paši i pogubljeni, Cukića izgleda ubio Miloš^[1].

3. 3. - Vine and Olive Colony: Kongres SAD dao grupi bonapartista 373 kvkm zemlje u Alabami pod uslovom da gaje grožđe i masline - zemlja i okolnosti su nepogodne, većina napušta oblast do 1825. (danas okruzi Marengo i Hale).
4. 3. - James Monroe (DR) postaje peti predsednik SAD (do 1825), nakon Jamesa Madisona.
8. 3. - Osnovana New York Stock Exchange (na osnovu Buttonwoodskog sporazuma iz 1792).
17. 3. - Dunavom zaplovio prvi parobrod - "Karolina"^[2] (pominje se i 1812. kao vreme prvog parobroda u Beču ).
21. 3. - Pernambucanska pobuna u severoistočnom Brazilu, ubrzo ugušena.
mart - Francuski gusar Jean Lafitte preuzeo Galveston za račun Španije.

April/Travanj – Jun/Lipanj

april - maj - Tri broda odvoze crnogorske iseljenike u Rusiju (Donjokrajci kraj Cetinja), ali iz Carigrada vraćeni nazad^[3].
maj - Nastradao jagodinski pop Sava koji se odmetnuo u hajduke od Miloševe vlasti^[1].

12. 6. - Karl Drais vozio svoju "dresinu", neku vrstu bicikla, u Mannheimu.
18. 6. - U Londonu otvoren Waterloo Bridge.
29. 6. - Škotski avanturista Gregor MacGregor, finansiran od američkih pokrovitelja, zauzeo grad Fernandina na Amelia Islandu uz Floridu.

ca. leto - Živan Čonjaga iz Mačve se bunio protiv kneza Miloša, ali stradao^[4].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Prvi Karađorđev grob u Radovanjskom lugu

4. 7. - Počela gradnja kanala Erie između rijeke Hudson i jezera Erie (tj. grada New Yorka i Velikih jezera) - traje do 1825.
10. 7. (28. 6. po j.k.) - Karađorđe se vratio u Srbiju - zatim odlazi u Veliku Planu kumu Vujici Vulićeviću i obaveštava kneza Miloša da je stigao^[5].
10. 7. - David Brewster patentirao kaleidoskop.
25. 7. (13. 7. po j.k.) - Ubijen Karađorđe, vođa prvog srpskog ustanka.
1. 8. - Giovanni Battista Belzoni ušao u hram Abu Simbel; u oktobru će otkriti grobnicu Setija I (KV17).
9. 8. - Osnovana fabrika štamparskih mašina Koenig & Bauer.
15. 8. - Teritorija Alabama izdvojena iz Teritorije Misisipi.
22. 8. (9. ševal) - U jakoj oluji se srušio deo beogradskih zidina na Savi.^[6]
23. 8. - Zemljotres praćen cunamijem na mestu starog grada Helike na severnom Peloponezu - razorena Vostica (Egio), poginulo 65 ljudi.

27. 9. - Kralj Friedrich Wilhelm III. ujedinjuje luteransku i reformiranu crkvu u Pruskoj - začetak Pruske unije.
29. 9. - Ugovorom iz Fort Meigsa Indijanci iz doline Ohaja i formalno prepustili zemlju SAD.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

18. 10. - U Nemačkoj održan prvi Wartburgfest - okupljanje studenata koji žele nemačko jedinstvo.
18. 10. - U Portugalu pogubljen Gomes Freire de Andrade koji se pobunio protiv vojnog diktatora Beresforda.
31. 10. - Ninkō je novi japanski car (do 1846).

5. 11. - Izbija Treći anglo-marathski rat, koban za Carstvo Maratha u Indiji.
6. 11. - Princeza Charlotte od Walesa, jedino legitimno unuče britanskog kralja Georga III, umrla nakon što je u teškom porođaju dobila mrtvorođenog sina - velika žalost u Britaniji, njeni nevenčani stričevi se "utrkuju" da dobiju naslednika (Viktorija rođena u maju 1819).
6. 11. - Portugalski princ (budući brazilski car) Pedro se venčao austrijskom princezom Marijom Leopoldinom.
18. 11. (6. 11. po j.k.) - Skupština narodnih starešina u Beogradu priznala Miloša Obrenovića za naslednog kneza Srbije - Porta ovo ne odobrava^[5]^[4].

10. 12. - Mississippi postaje 20. država SAD.

Kroz godinu

Kraljevina Ilirija

Sava Mrkalj se pod pritiskom odriče svog predloga pravopisne reforme ("Salo debelog jera..." iz 1810)^[7].
Milovan Vidaković izdaje drugi deo "Ljubomira u Jelisiumu", spor sa Vukom^[7].
Crna Gora: zemljotres^[8], Turci prijete Drobnjacima da će ih napasti, iz turskih krajeva doprla kuga, glad se nastavlja^[9]^[10], počinju veće seobe iz Crne Gore u Srbiju^[11].
Ozbiljna situacija sa hajdučijom u Srbiji (Beogradskom pašaluku), vojvode ranije imale pravo da ih samostalno pogube, od ove godine ih okovane šalju knezu^[11].
Počinje Kavkaski rat (do 1864), Rusko Carstvo se širi na područje severnog Kavkaza.
Španski kralj Ferdinand VII. ukinuo monopol na kubanski duvan, što omogućava industriju cigara.
Ove godine iz Indije kreće prva pandemija kolere (1817-24), verovatno od proslave Kumbh Mela na gornjem Gangu.
pribl. - Počinje prvi od Seminolskih ratova između SAD i Indijanaca na Floridi.
Nauka i tehnika
- Pierre Joseph Pelletier i Joseph Bienaimé Caventou izolovali hlorofil.
- Stromeyer i Hermann zasebno otkrili kadmijum, Arfwedson otkrio litijum.
- O principima političke ekonomije i oporezivanju Davida Ricarda.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1817.

12. 1. - Dragojlo Kušlan, hrvatski odvjetnik i političar
11. 2. - Jovan Subotić, srpski književnik i političar († 1886)
19. 2. - Willem III., nizozemski kralj († 1890)
6. 3. - Clémentine d'Orléans, kćerka Luja-Filipa, majka bugarskog cara Ferdinanda († 1907)
22. 3. - Braxton Bragg, američki konfederalni vojskovođa († 1876)
22. 4. - Gideon von Krismanic, austrijski general († 1876)
26. 4. - Ivan August Kaznačić, književnik († 1883)
30. 6. - Joseph Dalton Hooker, botaničar († 1911)
12. 7. - Henry David Thoreau, američki pisac, prirodoslovac i filozof († 1862)
24. 7. - Adolphe, veliki vojvoda Luksemburga († 1905)
3. 8. - Albrecht von Österreich-Teschen, austrijski nadvojvoda i feldmaršal († 1895)
21. 8. - Ognjeslav Utješenović Ostrožinski, političar i pisac († 1890)
5. 9. - Aleksej Konstantinovič Tolstoj, književnik († 1875)
14. 9. - Theodor Storm, njemački književnik
23. 10. - Pierre Larousse, leksikograf, enciklopedist († 1875)
12. 11. - Bahá'u'lláh, osnivač bahaističke vere († 1892)
26. 11. - Charles-Adolphe Wurtz, hemičar († 1884)
30. 11. - Theodor Mommsen, njemački povjesničar, nobelovac za književnost († 1903)
? - Matija Mažuranić, književnik († 1881)
? - Anastas Jovanović, umetnik, fotograf († 1899)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1817.

1. 1. - Martin Heinrich Klaproth, hemičar (* 1743)
9. 3. - Sima Marković, knez, vojvoda, popečitelj finansija u I ustanku (* 1768)
4. 4. - André Masséna, francuski maršal (* 1758)
12. 4. - Charles Messier, astronom (* 1730)
14. 7. - Germaine de Staël, književnica (* 1766)
18. 7. - Jane Austen, književnica (* 1775)
25. 7. - Karađorđe, vožd Prvog srpskog ustanka (* 1768)
14. 10. - Fjodor Ušakov, ruski admiral (* 1745)
15. 10. - Johann Ludwig Burckhardt, putnik i orijentalista (* 1784)
15. 10. - Tadeusz Kościuszko, borac za slobodu (* 1746)
6. 11. - Charlotte Augusta od Walesa, britanska princeza (* 1796)
14. 11. - Policarpa Salavarrieta, kolumbijska patriotkinja (* 1795)
7. 12. - William Bligh, pomorski kapetan, guverner (* 1754)
11. 12. - Maria Walewska, Napoleonova ljubavnica (* 1786)
12. 12. - Tekle Georgis I Etiopski car (* ca. 1751)
Usman dan Fodio, osnivač Kalifata Sokoto (* 1754)
Baba Višnja, majka kneza Miloša
Đorđe Milovanović (vojvoda) (* 1765)
Pavle Cukić, vojvoda
pribl. - Arsenije Gagović, iguman manastira Pive

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 Istorija s. n., 111
↑ RTS Vremeplov (17. mart 2013)
↑ Dušan Martinović, Migracije Crnogoraca u Rusiju u 18. i 19. vijeku
↑ ^4,0 ^4,1 Vuk Karadžić, Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена, rastko.rs
↑ ^5,0 ^5,1 Vladimir Ćorović, Drugi ustanak, rastko.rs
↑ "Politika", 25. dec. 1935
↑ ^7,0 ^7,1 Meša Selimović, Za i protiv Vuka (1967), rastko.rs
↑ Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine, rastko.rs
↑ Istorija s. n., 184
↑ Sveti Petar Cetinjski, rastko.rs
↑ ^11,0 ^11,1 (en) Aleksandar Petrovic, The Role of Banditry in the Creation of National States..., rastko.rs

Literatura

Istorija srpskog naroda, knjiga 5, tom 1, SKZ Beograd 1981.

[isn111-1] 1,0 ^1,1 Istorija s. n., 111

[2] RTS Vremeplov (17. mart 2013)

[3] Dušan Martinović, Migracije Crnogoraca u Rusiju u 18. i 19. vijeku

[moks-4] 4,0 ^4,1 Vuk Karadžić, Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена, rastko.rs

[vcdu-5] 5,0 ^5,1 Vladimir Ćorović, Drugi ustanak, rastko.rs

[6] "Politika", 25. dec. 1935

[mszpv-7] 7,0 ^7,1 Meša Selimović, Za i protiv Vuka (1967), rastko.rs

[8] Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine, rastko.rs

[9] Istorija s. n., 184

[10] Sveti Petar Cetinjski, rastko.rs

[rbcns-11] 11,0 ^11,1 (en) Aleksandar Petrovic, The Role of Banditry in the Creation of National States..., rastko.rs

[1]