Jump to content

Hilafeti Emevi

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Kalifati Emevi)
Kalifati Emevi
ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة
661–750
Kalifati Emevi në vitin 750 p.e.r
Kalifati Emevi në vitin 750 p.e.r
GjendjaPerandori
Kryeqyteti
Kryeqyteti në mërgimKordova (756–1031)
Gjuhët e zakonshmeArabishtja klasike (zyrtare)

Koptik, Greqisht, Latinisht, Persisht (zyrtare në rajone të caktuara deri në mbretërimin e Abd al-Malik)

Aramisht, Armenisht, Kurdisht, Berbe, Romance afrikane, Mozarabik, Sindhi, Gjeorgjisht, Prakrit
Besimi
Islam
Qeveria
Lloji i qeverisjesKalifati (E trashëguar)
Kalif (Emir el-Muminin) 
• 661–680
Muavije I (i pari)
• 744–750
Marvan II (i fundit)
Historia 
• Muavije I u bë kalif
vlerësohet nga 660 në 665
• Mposhtja dhe vdekja e Marvan II nga Abasidët
750
Sipërfaqja
720[1]11,100,000 km2 (4,300,000 sq mi)
Ekonomia
Monedha
Të dhëna të tjera
Paraprirë nga
Pasuar nga
Kalifati Rashidun
Perandoria Bizantine nën dinastinë Herakliane
Mbretëria Visigotike
Eksarkati i Afrikës
Mbretëria e Aurès
Mbretëria e Altavës
Dinastia Brahman e Sindhit
Perandoria Heftalite
Kalifati Abasid
Emirati i Kordobës
Barghawata
Emirati i Nekorit
Emirati i Tlemcenit

Kalifati Emevi ose Omajad (Arabisht: ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة‎, al-Khilāfah al-ʾUmawīyah[2]) ishte i dyti nga katër kalifatet islamike të vendosur pas vdekjes së Muhamedit. Ai udhëhiqej nga dinastia Omajad, emri i së cilës vjen nga Umaja in Abd Shams, stër-stërgjyshi i kalifatit të parë Omajad. Edhe pse familja Omajad e kishte origjinën nga qyteti i Mekës, Damasku ishte kryeqyteti i Kalifatit të tyre. Kalifati Umajad u rrit në 5.790.000 kilometra katrorë në kulmin e tij në shekullin e 7-të.

Omajadët vazhduan pushtimet myslimane, duke përfshirë Transoksinë, Sindin, Magrebin dhe Gadishullin Iberik (el-Andalus) nën sundimin islam. Në shtrirjen e tij më të madhe, Kalifati Omajad mbuloi 11,100,000 km2,[1] duke e bërë atë një nga perandoritë më të mëdha në histori për sa i përket sipërfaqes. Dinastia në pjesën më të madhe të botës islame u përmbys përfundimisht nga një rebelim i udhëhequr nga abasidët në vitin 750. Të mbijetuarit e dinastisë u vendosën në Kordovë, e cila, në formën e një emirati dhe më pas një kalifati, u bë një qendër botërore e shkencës dhe mjekësisë, filozofisë dhe shpikjes gjatë Epokës së Artë Islame.

Kalifati Omajad sundonte mbi një popullsi të madhe multietnike dhe multikulturore. Të krishterët, të cilët ende përbënin shumicën e popullsisë së kalifatit, dhe hebrenjtë u lejuan të praktikonin fenë e tyre, por duhej të paguanin një llojë takse (xhizje) nga e cila myslimanët përjashtoheshin. Myslimanëve iu kërkohej të paguanin taksën e zeqatit, e cila ishte caktuar në mënyrë eksplicite për programe të ndryshme të mirëqenies në dobi të myslimanëve ose të konvertuarve myslimanë.[3] Nën kalifët e hershëm Omajad, pozita të shquara mbaheshin nga të krishterët, disa prej të cilëve u përkisnin familjeve që kishin shërbyer në qeveritë bizantine. Punësimi i të krishterëve ishte pjesë e një politike më të gjerë të akomodimit fetar që ishte i domosdoshëm nga prania e popullsisë së madhe të krishterë në provincat e pushtuara, si në Siri. Kjo politikë rriti gjithashtu popullaritetin e Muavijes dhe forcoi Sirinë si bazën e tij të pushtetit.[4][5] Epoka Omajad shpesh konsiderohet periudha formuese në artin islam.[6]

  1. ^ a b Rein Taagepera (shtator 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly (në anglisht). 41 (3): 496. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793.
  2. ^ "Umayyad dynasty". Britannica (në anglisht). Marrë më 19 maj 2016.
  3. ^ Benthal, Jonathan (1998). "The Qur'an's Call to Alms Zakat, the Muslim Tradition of Alms-giving" (PDF). ISIM Newsletter (në anglisht). 98 (1): 13–12.
  4. ^ Cavendish, Marshall (2006). World and Its Peoples (në anglisht). Marshall Cavendish. fq. 185. ISBN 978-0-7614-7571-2.
  5. ^ Haag, Michael (2012). The Tragedy of the Templars: The Rise and Fall of the Crusader States (në anglisht). Profile Books. ISBN 978-1-84765-854-8.
  6. ^ Yalman, Suzan (tetor 2001). "The Art of the Umayyad Period (661–750)". Heilbrunn Timeline of Art History (në anglisht). Based on original work by Linda Komaroff. New York: The Metropolitan Museum of Art.