Noel sayfasının kaynağını görüntüle

Aşağıdaki nedenden dolayı bu sayfayı değiştirmeye izniniz yok:

IP adresiniz tüm Wikimedia Vakfı vikilerinde engellenen bir aralıkta.

Engellemeyi yapan ‪AntiCompositeNumber‬. Verilen gerekçe Open proxy/Webhost: Visit the FAQ if you are affected .

Engel başlangıcı: 13.55, 18 Ağustos 2022
Engelin sonlanması: 13.55, 18 Nisan 2025

Geçerli IP adresiniz 44.201.91.72. Engellenen aralık 44.201.0.0/16.

Lütfen yapacağınız sorgulara yukarıdaki bütün ayrıntıları ekleyin. Yanlışlıkla engellendiğinizi düşünüyorsanız, ek bilgileri ve talimatları Açık vekil sunuculara izin verilmez küresel ilkesinde bulabilirsiniz.

Aksi takdirde, engellemeyi tartışmak için lütfen Meta-Wiki'de bir inceleme isteği gönderin. Ayrıca, yukarıdaki tüm ayrıntıları içeren bir e-postayı kahyalar VRT sırasına stewards@wikimedia.org adresinden gönderebilirsiniz.

Bu sayfanın kaynağını görebilir ve kopyalayabilirsiniz.

{{Bayram bilgi kutusu
|isim          = Noel
|tipi          = hıristiyan
|resim         = [[Dosya:Christmas photomontage worldwide.png|250px]]
|altyazı       = Dünyanın farklı yerlerinde Noel kutlamaları. '''Sol üstten saat yönüne doğru:''' [[ABD]], [[Kamerun]], [[Japonya]], [[Avustralya]], [[Suriye]], [[Peru]].
|resmi_adı     = 
|diğer_adı     = Doğuş Bayramı<br>Kutsal Doğuş<br>Milat Yortusu
|kutlayanlar   = [[Hristiyanlık|Hristiyanlar]], gayrihristiyanlar<ref name="nonXians">{{Akademik dergi kaynağı |tarih=29 Aralık 2005 |başlık=Christmas as a Multi-Faith Festival |url=http://downloads.bbc.co.uk/worldservice/learningenglish/entertainment/scripts/multifaith_christmas.pdf |dergi=BBC Learning English |erişimtarihi=30 Eylül 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20081001161153/http://downloads.bbc.co.uk/worldservice/learningenglish/entertainment/scripts/multifaith_christmas.pdf|arşivtarihi=1 Ekim 2008 |ölüurl=hayır}}</ref><ref name="NonXiansUSA">{{Web kaynağı|url = https://news.gallup.com/poll/113566/us-christmas-not-just-christians.aspx|başlık= In the U.S., Christmas Not Just for Christians|yayıncı= Gallup, Inc.|tarih= 24 Aralık 2008|erişimtarihi= 16 Aralık 2012|arşivurl= https://web.archive.org/web/20121116192524/http://www.gallup.com/poll/113566/US-Christmas-Not-Just-Christians.aspx|arşivtarihi= 16 Kasım 2012}}</ref> 
|ülke          = 
|türü          = [[Din]]î, kültürel
|önemi         = [[İsa]]'nın doğumunu anma
|başlama       =
|bitiş         =
|tarih         =* 25 Aralık<br>[[Batı Kiliseleri]] ve bazı [[Doğu Hristiyanlığı|Doğu Kiliseleri]]
* 6 Ocak<br>[[Ermeni Apostolik Kilisesi]] ve [[Ermeni Protestan Kilisesi]]
* 7 Ocak<br>diğer [[Doğu Hristiyanlığı|Doğu Kiliseleri]]
* 19 Ocak<br>[[Kudüs Ermeni Patrikhanesi]]
|tören         = Kilise toplantısı
|gelenek       = Perhiz, hediye verme, aile ve arkadaşlarla bir araya gelme, ev ve [[çam ağacı]] süsleme
|diğerleri     =
|resim_boyutu=}}
'''Noel''', her yıl çoğunlukla [[25 Aralık]] tarihinde [[İsa]]'nın [[İsa'nın doğum tarihi|doğumunun]] kutlandığı bir [[Hristiyanlık|Hristiyan]] [[bayram]]ıdır. '''Doğuş Bayramı''', '''Kutsal Doğuş''', '''Milat Yortusu''' olarak da bilinmektedir. [[20. yüzyıl]]ın başlarından itibaren Noel; Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, [[Sekülerite|dinî motiflerden arınmış]], hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir [[bayram]] olarak da kutlanmaya başlanmıştır.<ref name="Britannica, Christmas">{{Britannica|Christmas}} ''Since the early 20th century, Christmas has also been a secular family holiday, observed by Christians and non-Christians alike, devoid of Christian elements, and marked by an increasingly elaborate exchange of gifts. In this secular Christmas celebration, a mythical figure named Santa Claus plays the pivotal role.''</ref> Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik bir figür olan [[Noel Baba]] temel bir rol oynamaktadır.<ref name="Britannica, Christmas"/>

Noel, her yıl dünyadaki Hristiyanların çoğunluğu tarafından 25 Aralık'ta kutlanır. Bazı ülkelerde kutlamalar 24 Aralık'ta Noel [[arife]]siyle başlar ve 25 Aralık bitimine kadar devam eder. [[Ermeni Kilisesi]] gibi bazı Doğu [[Ortodoks]] Kiliseleri, [[Jülyen takvimi]]nde 25 Aralık'a denk gelen 6 Ocak'ı Noel olarak kutlarlar. Hristiyanların çoğunlukta olduğu bazı ülkelerde pratik olarak Noel tatili [[yılbaşı]] tatiliyle birleştirilir.

Bazı [[Ortodoks]] kiliselerinin Noel'i [[Jülyen takvimi]]ne göre kutlamasının nedeni, [[Miladi takvim|miladi (Gregoryen) takvimin]] [[Katolik]] [[Papa XIII. Gregory]] tarafından düzenlettirilmiş olmasıdır.<ref name="Christianpost">[http://www.christianpost.com/news/why-the-orthodox-church-celebrates-christmas-on-jan-7-66615/ Why the Orthodox Church Celebrates Christmas on Jan. 7] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20141225173404/http://www.christianpost.com/news/why-the-orthodox-church-celebrates-christmas-on-jan-7-66615/ |tarih=25 Aralık 2014 }} Michael Grybosk. Christianpost.com. Erişim: 25 Aralık 2014</ref> Bununla birlikte bazı Ortodoks kiliseleri miladi takvime dönüşüm yapmış ve 25 Aralık'ta kutlamaya başlamıştır.<ref name="Christianpost"/>

== Etimoloji ==
=== Noel ve türevleri ===
[[Dosya:Clifton Mill Christmas 2005.JPG|küçükresim|upright=0.91|ABD'den Noel süslemelerine bir örnek (Clifton Değirmeni, Ohio)]]
Noel sözcüğünün kökeni [[Latince]] ''Natalis'' (doğum) kelimesidir.<ref>Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003, ''"Noel" maddesi''</ref><ref>[http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=NOEL&searchmode=none "Noel."] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120113100315/http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=noel&searchmode=none |tarih=13 Ocak 2012 }} Online Etymology Dictionary. Erişim: 17 Aralık 2013.</ref> Türkçeye Fransızca ''Noël'' sözcüğünden geçmiştir.<ref>[http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.52b0e00c75fe24.17308624 "Noel."] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131219024639/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.52b0e00c75fe24.17308624 |tarih=19 Aralık 2013 }} Türkçe Büyük Sözlük. [[Türk Dil Kurumu|TDK]]. Erişim: 17 Aralık 2013.]</ref>

=== ''Christmas'' ve türevleri ===
Günümüzde başta [[İngilizce]] konuşan coğrafya olmak üzere bazı Batılı ülkelerde Noel anlamında kullanılan ''Christmas'' ve benzeri diğer kelimeler ise Yunanca ''Khristos'' ([[Mesih]]) ve avam [[Latince]]sindeki ''messa'' ([[Efkaristiya]] ayini) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur.<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=CHRISTMAS&searchmode=none "Christmas."] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131219094614/http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=CHRISTMAS&searchmode=none |tarih=19 Aralık 2013 }} Online Etymology Dictionary. Erişim: 17 Aralık 2013.</ref> Messa sözcüğünün kökeni ise yine Latince "missa" (yollama, gönderme) sözcüğüdür.<ref name="mass.">[http://www.etymonline.com/index.php?term=mass&allowed_in_frame=0 "mass."] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130910050845/http://www.etymonline.com/index.php?term=mass&allowed_in_frame=0 |tarih=10 Eylül 2013 }} Online Etymology Dictionary. Erişim: 17 Aralık 2013.</ref> İsa, [[Luka İncili|Luka Müjdesi]]'nin 10. bölümünün 3. ayetinde "Haydi gidin! İşte, sizi kuzular gibi kurtların arasına gönderiyorum." demesi ve [[Yuhanna İncili|Yuhanna Müjdesi]]'nin 20. bölümünün 21. ayetindeki "Baba beni gönderdiği gibi, ben de sizi gönderiyorum." diyerek sürekli başlayan bir buyruk vermesiyle buna işaret eder.<ref name="mass."/>

=== Weihnachten ===
[[Almanca]]da Noel anlamında kullanılan ''Weihnachten'' sözcüğü "kutsal geceler" anlamına gelir.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/115686/Christmas "Christmas."] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131223044916/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/115686/Christmas |tarih=23 Aralık 2013 }} Britannica.com. Erişim: 17 Aralık 2013.</ref>

=== Yule ===

Eski İngilizcede ''Noel'' anlamında kullanılan<ref name="Oxford">{{Oxford|Yule}}</ref> ''[[Yule]]'' sözcüğü muhtemelen [[Nors dili]] kökenli ''jōl'' sözcüğünden gelir. jōl, [[Pagan]]ların 12 gün boyunca kutladığı kış [[gündönümü]] bayramıydı.<ref name="Oxford"/> Hristiyanlık yayılınca Noel anlamında kullanılmaya başlandı.<ref name="Oxford"/>

== Tarihçe ==
=== Milattan Önce ===
Noel kutlamalarının saf dinî inanca sonradan katılan bir gelenek olduğu iddia edilir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.rapidnet.com/~jbeard/bdm/Psychology/xmas/celeb.htm |başlık=rapidnet.com |erişimtarihi=25 Aralık 2007 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071225133101/http://www.rapidnet.com/~jbeard/bdm/Psychology/xmas/celeb.htm |arşivtarihi=25 Aralık 2007 |ölüurl=hayır }}</ref> Bu iddialara göre antik çağlardan beri kutlanagelen [[Pagan]] kış festivalleri ile [[Roma]]'da yayılmış [[Mitraizm]]'in kış festivalleri [[Yule]] ve [[Saturnalia]]'daki uygulamalar Noel'in kökenini teşkil etmektedir.{{Kaynak belirt}} Roma İmparatorluğu'nda ise 25 Aralık, güneş tanrısının doğum günü olarak kabul ediliyordu. [[Roma]] halkı [[Hristiyanlık]]tan önce büyük oranda [[putperest]]ti.

=== İsa'nın doğumu ===
{{Başlık-genişlet}}
{{Ana|İsa}}
[[Dosya:Permeniatis Ioannis - The Adoration of the Magi - Google Art Project.jpg|küçükresim|sol|upright=1.00|Doğuda İsa'nın yıldızını görüp ona tapınmaya gelen [[Müneccimler|yıldızbilimciler]]i<ref>[[Matta İncili|Matta]] 2:1-2</ref> resmeden bir ikona<br />{{küçük|(Yoannis Permeniatis, 16. yüzyıl. [[Benaki Müzesi]])}}]]
[[İsa|Nasıralı İsa]] (MÖ 4 – MS 30-33), [[Hristiyanlık]]taki temel figürdür. Noel İsa'nın doğum günü olarak kutlansa da, doğum ve ölüm tarihleri konusunda tarihçiler arasında fikir birliği yoktur.

İsa, [[Roma İmparatorluğu]]'nun [[Yahudiye]] eyaletinde kendisi de bir Yahudi olan [[Meryem]]'den dünyaya gelmiştir. İsa'nın [[Kutsal Ruh]] aracılığıyla babasız doğduğuna inanılır. İsa'nın doğumundan [[Kitab-ı Mukaddes|Kutsal Kitap]]'ta yalnızca [[Matta İncili|Matta]] ve [[Luka İncili|Luka]] [[incil]]lerinde bahsedilir. Bazı iddialara göre İsa kış mevsiminde doğmamıştır. [[Luka İncili]]'ne göre İsa'nın doğduğu zaman çobanlar çayırlarda sürülerini otlatmakta idiler.<ref>[[Luka İncili|Luka]] 2:8</ref>

Matta ve Luka, İsa'nın doğumundan önce hem annesi Meryem'in hem de nişanlısı [[Yusuf (Yeni Ahit)|Yusuf]]'un, İsa'nın [[Tanah|Yahudi kutsal metinleri]]ndeki peygamberliklerde Yahudi halkına vadedilen kurtarıcı olacağını bildiklerini anlatır.<ref>Matta 1:18-23</ref><ref>Luka 1:26-38</ref><ref>Luka 1:41-45</ref>

Dinî anlatılara göre annesi Meryem, [[Levioğulları]] soyundan geliyordu. [[Matta İncili]]'nde Meryem'in kocası [[Yusuf (Yeni Ahit)|Yusuf]]'un soyağacı verilir<ref>"Yakup Meryem'in kocası Yusuf'un babasıydı. Meryem'den Mesih diye tanınan İsa doğdu." ([https://www2.bible.com/tr/bible/170/MAT.1.16 Matta 1:16] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220426203309/https://www.bible.com/tr/bible/170/MAT.1.16 |tarih=26 Nisan 2022 }})</ref> ve bu, Kral [[Yehoyakin]]'e dayandırılır.<ref>"Yoşiya, Babil sürgünü sırasında doğan Yehoyakin'le kardeşlerinin babasıydı," ([https://www2.bible.com/tr/bible/170/MAT.1.11 Matta 1:11])</ref> [[Yeremya Kitabı|Yeremya]] 22:28-30'da Yehoyakin'in soyuna konulmuş bir lanetten söz edilir.<ref>"Bu mu Yehoyakin? Bu hor görülmüş kırık çömlek, Kimsenin istemediği kap? Neden kendisi de çocukları da Bilmedikleri bir ülkeye atıldılar? Ülke, ey ülke, RAB'bin sözünü dinle, ey ülke! RAB diyor ki, “Bu adamı çocuksuz, Ömrünce başarısız biri olarak yazın. Çünkü soyundan gelen hiç kimse başarılı olmayacak, Soyundan gelen hiç kimse Davut'un tahtında oturamayacak, Yahuda'da bir daha krallık etmeyecek.”" ([https://www2.bible.com/tr/bible/170/JER.22.28-30 Yeremya 22:28-30] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220426203311/https://www.bible.com/tr/bible/170/JER.22.28-30 |tarih=26 Nisan 2022 }})</ref> Matta'daki soyağacı ile İsa'nın lanetli bir soydan gelmediği açıklanır. İnanca göre Yusuf, İsa'nın biyolojik babası olsaydı İsa [[Davud]]'un krallık tahtına oturamazdı. [[Luka İncili]]'nde ise Meryem'in soyağacı verilir. Bu soy kaydında Meryem'in Yehoyakin'in soyundan değil Peygamber [[Nathan (peygamber)|Natan]] aracılığıyla Kral Davud'a kadar uzanan soydan geldiği açıklanır.<ref>"Ama melek ona, “Korkma Meryem” dedi, “Sen Tanrı'nın lütfuna eriştin. Bak, gebe kalıp bir oğul doğuracak, adını İsa koyacaksın. O büyük olacak, kendisine ‘Yüceler Yücesi'nin Oğlu’ denecek. Rab Tanrı O'na, atası Davut'un tahtını verecek. O da sonsuza dek Yakup'un soyu üzerinde egemenlik sürecek, egemenliğinin sonu gelmeyecektir.”" ([https://www2.bible.com/tr/bible/170/LUK.1.30-33 Luka 1:30-33] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220426203309/https://www.bible.com/tr/bible/170/LUK.1.30-33 |tarih=26 Nisan 2022 }})</ref>

[[Dosya:Adoration of the Shepherds, Murillo (Prado Museum).jpg|küçükresim|upright=1.00|Yeni doğan İsa'yı görmeye gelen çobanları<ref name="hanveçobanlar"/> resmeden bir tablo<br />{{küçük|(B. E. Murillo, 17. yüzyıl. [[Prado Müzesi]])}}]]

Luka İncili hikâyenin çoğunu anlatır. İsa doğduğunda, [[Roma İmparatorluğu]] Orta Doğu'nun çoğunu yönetiyordu. Roma devleti her bir aileden vergi almak için isimlerinin yazılmasını istiyordu, bu yüzden herkes geldiği yere geri dönmek zorundaydı. Yusuf, [[Kudüs|Yeruşalim]] yakınlarındaki küçük [[Beytüllahim|Beytlehem]] kasabasından geliyordu, bu yüzden Meryem bebeğini doğurmaya yakın olmasına rağmen, diğer binlerce insanla birlikte seyahat etmek zorunda kaldılar.<ref>Luka 2:1-5</ref>

Beytlehem'e vardıklarında hanın her odası doluydu. Handa onlara yer olmadığı için İsa bir yemliğe yerleştirildi. Yamaçta koyunlarına bakan çobanlar bebeği görmek için içeri girdiler ve yeni doğan kral için Tanrı'ya şükrederek oradan ayrıldılar.<ref name="hanveçobanlar">Luka 2:6-20</ref>

Matta İncili'nde, uzak bir ülkeden gelen yıldızbilimcilerin gökyüzünde yeni bir yıldız gördükleri ve genç İsa'yı bulmak için seyahat ettikleri, çünkü Mesih'in bir yıldızın altında doğacağını ve yıldızın İsa'nın kral olarak doğduğunun bir işareti olduğunu bildikleri anlatılır. İsa'ya [[altın]], buhur ve [[mür]]den oluşan hediyeler getirdiler.<ref>Matta 2:1-11</ref> Doğumundan sekiz gün sonra bebek sünnet edildi ve ona İsa adı verildi.<ref>Luka 2:21</ref>

=== Doğu Roma ve Bizans dönemi ===
Hristiyanlara 300 yıl kadar süren baskıların ardından [[Roma İmparatorluğu|Roma İmparatoru]] [[Büyük Konstantin]], MS 313 yılında Hristiyanlığı kabul etti ve Roma'da Hristiyanlığa ve diğer dinlerle birlikte resmen izin verdi. Zamanla Hristiyanlık Roma İmparatorluğu'nda en yaygın din haline geldi.

[[I. Konstantin]]'un diğer pagan gelenekleri gibi (kutsal pazar günü, İsis modeli Meryem Ana vb.) güneş gününü de toplumda barışı korumak ve karma bir din oluşturmak adına Hristiyanlığa adapte ettirdiği ve İsa'nın doğum günü olarak kabul ettirdiği iddia edilir.

Bazı kaynaklar{{hangi}} [[İsa]]’nın doğum günü olarak 25 Aralık'ın seçilmesinin, 3. yüzyıl başlarında [[İsa]]’nın ölüm tarihinin 25 Mart olarak tahmin edilmesiyle bağlantılı olduğunu rivayet etmektedirler. Aralarında Ermenilerin de olduğu Doğu Hristiyanları ise 6 Ocak ([[Epifani]]) tarihini üçüncü yüzyıldan itibaren Noel olarak kutlamaya başlamıştır.

[[Roma İmparatorluğu]]'nda İsa'nın doğumu anısına kutlanan bayramlarla ilgili en eski tarih olarak, 325 ve 336 tarihleri söz konusu edilmektedir. Buna göre Noel bayramı İmparator [[Büyük Konstantin]]'in saltanatının sonundan itibaren kutlanmaya başlanmıştır. Bu İznik'te yapılan [[Birinci Konsül]] (325) tarihi ile örtüşmektedir. MS 354 yılında [[Papa Liberius]], 24 Aralık'ı 25 Aralık'a bağlayan geceyi [[İsa]]'nın doğum günü yıldönümü olarak ilan etmiştir<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|başlık=Hıristiyanlık Tarihi|tarih=2004|dil=Türkçe|sayfa=157|sayfalar=|yayıncı=Yeni Yaşam Yayınları|isbn=975 8318 86 1}}</ref>.

== Noel kutlamaları ==
[[Dosya:Flickr - Government Press Office (GPO) - A bag pipe orchestra from Bethlehem playing in the streets of the city.jpg|küçükresim|upright=0.82|[[Beytüllahim|Beytlehem]]'de Noel'in gelişini kutlayan Filistinli [[Arap Hristiyanlar]] (1999)]]
[[Dosya:Scena z jasełek.jpg|küçükresim|upright=0.82|[[Polonya]]'da İsa'nın doğuşu oyunu (2003)]]
[[Dosya:Trombone and trumpet in chapel imgp8957.jpg|küçükresim|upright=0.82|[[Toronto]], [[Kanada]]'da Noel korosu (2007)]]

Günümüzün Noel kutlamaları Hristiyan ülkelerde oldukça renkli geçer. Noel hazırlıkları aylar öncesinden başlar. Hristiyanların İsa'nın doğumunu bekledikleri döneme [[advent|advent dönemi]] denir ve 24 penceresi olan [[advent]] takvimleri hazırlanır. Bu takvimlerde her pencerenin ardına resimler veya şekerlemeler gizlenir, her gün bir tanesi açılır. Bazı ülkelerde advent mumları yakılır.

Noel'den önce okullarda [[İsa]]'nın doğumunun canlandırıldığı oyunlar sahnelenir. Bu oyunlarda İsa'nın bir ahırda dünyaya gelişi ve doğudan gelen üç müneccimin İsa'ya hediyeler getirmesi canlandırılır. Kiliselerde ve sokaklarda çocuklardan ya da yetişkinlerden oluşturulmuş korolar Noel ilahileri söylerler. İnsanlar Noel'den önceki özellikle hafta sonlarında Noel partileri verirler.
[[Dosya:StateLibQld 1 177823 Family group eating Christmas lunch, Queensland, 1918.jpg|küçükresim|sol|upright=0.82|[[Avustralya]]'da Noel yemeği yiyen bir aile (1918)]]
[[Dosya:ARTELLIGENT CHRISTMAS Roppngi Hills 2006.jpg|küçükresim|sol|upright=0.82|[[Tokyo]], [[Japonya]]'da ışıklı süslemeler (2006)]]

[[Noel ağacı|Noel ağaçları]] süslenir, ışıklı ev, bahçe, cadde süslemeleri yapılır. Hediyeler alınır, tebrik kartları verilir ve [[Noel arifesi]]nde [[Noel Baba]]'nın gelişi simgesel olarak canlandırılır.

Birçok ülkede 25 Aralık öğleden sonrası [[Noel yemeği]] hazırlanır ve aile fertleri masa etrafında bir araya gelirler. Noel yemeği ülkeden ülkeye farklılık göstermekle beraber en yaygın olanı kızarmış [[hindi]] ve [[sosis]]tir. Bazı ülkelerde tatlı olarak yemekten sonra sunulan kekin (Noel pudingi) üzerine [[Kanyak|brendi]] dökülerek tutuşturulur.

Çocuklar Noel'den uzun zaman önce Noel Baba'ya mektuplar yazarak istedikleri hediyelerin listesini yaparlar. Kent merkezlerinde ve alışveriş merkezlerinde kurulan temsili Noel Baba kulübelerinde, Noel Baba'nın kendisi ya da [[elf]]leri kılığına girmiş görevliler Noel'den önce çocukların isteklerini dinler ve mektuplarını Noel Baba'ya iletmek üzere toplarlar. Noel arifesi gecesi evlerde Noel Baba ve geyikleri için yiyecekler bırakılır. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de yaygın uygulama süt ve kurabiye bırakmaktır.

Noel günü [[Noel ağacı]]nın altına bırakılmış hediyeler alınıp verilir. Küçük çocuklar için dev çorapların içine hediyeler ve şekerlemeler konur. Çocuklara bu hediyeleri [[Noel Baba]]'nın getirdiği söylenir.

=== Noel ağacı ===
[[Dosya:Juletræet.jpg|küçükresim|upright=0.72|Bir Danimarka evinde [[Noel ağacı]]]]

Noel şenlikleri sırasında ışık ve süslerle donatılan [[çam]] ağacına [[Noel ağacı]] denir. Günümüzde Noel ağacının [[paganizm|pagan]] geleneklerinden gelen bir ritüel olduğu bilinmektedir.

Yaprak dökmeyen ağaçları ve çelenkleri ölümsüz yaşamın simgesi olarak kullanmak, eski [[Mısır]]lıların, [[Çin]]lilerin ve [[Yahudiler|Yahudi]]lerin ortak bir geleneği idi. [[Avrupa]]lı putperestler arasında yaygın olan ağaca tapınma, Hristiyanlığı benimsemelerinden sonra, [[İskandinavya]]lıların şeytanı korkutup kaçırmak ve Noel zamanında kuşlar için bir ağaç hazırlamak üzere ev ve ambarlarını yılbaşında ağaçlarla donatma geleneği biçiminde sürdü. [[Almanya]]'da da kış ortasına rastlayan tatillerde evin girişine ya da içine bir [[Yule]] ([[yeni yıl]]) ağacı konuyordu.

Günümüzdeki Noel ağacının [[Almanya]]'nın batısından kaynaklandığı düşünülmektedir. Orta Çağ'da [[Adem]] ve [[Havva]]'yı canlandıran bir oyunun ana dekoru, cennet bahçesini temsil eden ve üzerinde elmaların bulunduğu bir çam ağacıydı. Adem ve Havva yortusunda (24 Aralık) Almanlar evlerine böyle bir cennet ağacı dikerler, üzerine [[Komünyon]]'daki kutsanmış ekmeği simgeleyen ince, hamursuz ekmek parçaları asarlardı; bunların yerini daha sonra değişik biçimlerdeki çörekler aldı. Ayrıca bazı yerlerde [[İsa]]'yı simgeleyen mumlar eklendi. Noel mevsiminde ağaçla aynı odada Noel piramidi de bulunurdu. 16. yüzyılda Noel piramidi ve cennet ağacı birleşerek Noel ağacını oluşturdu.

[[İngiltere]]'ye 19. yüzyıl başlarında ulaşan Noel ağacı, [[Kraliçe Victoria]]'nın eşi Alman [[Prens Albert]]'in desteği ile bu yüzyılın ortalarında yaygınlaştı. O dönemde Noel ağaçları, dallarına kurdele ve kâğıt zincirlerle asılmış mum, şekerleme ve keklerle süsleniyordu. Göçmen Almanların Kuzey Amerika'ya 17. yüzyılda götürdükleri Noel ağacı, 19. yüzyılda moda oldu. Gelenek [[Avusturya]], [[İsviçre]], [[Polonya]] ve [[Hollanda]]'da da yaygındı. [[Japonya]] ve [[Çin]]'e 19. ve 20. yüzyılda Amerikalı misyonerlerin tanıttığı Noel ağaçları ince işlenmiş kâğıt süslerle donatılmaya başlandı.

=== Noel Baba ===
[[Dosya:MerryOldSanta.jpg|küçükresim|upright=0.77|[[Thomas Nast]]'ın 1881 tarihli bir Noel Baba çizimi.]]
{{Ana|Noel Baba}}
[[Noel Baba]], Noel gecesi çocuklara hediye bıraktığına inanılan efsanevi kişidir. Kökeni, Antalya'nın [[Demre]] (eski adı Myra) ilçesinde 4. yüzyılda yaşamış <ref name=Nicholas>{{Britannica|Nicholas, Saint}}</ref> bir Hristiyan [[aziz]]i olan [[Piskopos Nikola]]'ya dayanır.<ref name=Britannica>{{Britannica|Santa Claus}}</ref>

Noel Baba, efsaneye göre [[Kuzey Kutbu]]'nda eşi ile birlikte yaşar. [[Elf]]leri ile birlikte çocuklar için oyuncaklar yapar. Çocuklar kendisine mektupla Noel için hangi hediyeyi istediklerini bildirirler. Noel Baba da [[ren geyiği|ren geyiklerinin]] çektiği uçan kızağını hediyelerle doldurur ve evlere bacalardan girerek herkesin hediyesini dağıtır. Bu arada çocuklar tarafından kendisi ve geyikleri için bırakılan süt, kurabiye, havuç gibi yiyecek ve içecekleri tüketirler.<ref name=Britannica/>

Noel Baba günümüzde kır saçlı, uzun kır sakallı, sevimli, koca göbekli, tonton birisi olarak resmedilir. Beyaz tüyleri olan kırmızı bir cüppe giymekte aynı görüntüde bir de kukuleta takmaktadır. Evinin yeri ülkelerin geleneklerine göre değişiklik göstermektedir. [[Kuzey Kutbu]], [[Finlandiya]]'daki Korvatunturi, [[İsveç]]'teki Dalecarlia veya [[Grönland]] bunlardan bazılarıdır. Bazı ülkelerde Noel Baba [[grotto]]ları kurulur ve çocuklar Noel Baba kılığındaki oyuncuların dizlerine oturarak hediye olarak ne istediklerini söylerler.

== Ekonomi ve Noel ==
Noel sezonu, tipik olarak birçok ülkede ekonominin canlandığı bir dönemdir. Satışlar neredeyse tüm perakende sektörlerde ciddi biçimde artar. Noel’de satış yerleri hediyelik eşya ve dekorasyon malzemelerine ağırlık verdiği gibi yeni ürünleri de müşterilerle tanıştırır. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de bu sezonun adı 'Noel alışveriş mevsimi' olarak geçer ve genellikle sezonun açılışı, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de her yıl kasım ayının dördüncü Perşembe günü kutlanan [[Şükran Günü]]'nün ertesi günü olan Cuma günü olarak kabul edilir. Birçok Amerikalı alışveriş sezonunun başladığı bu Cuma gününü tarihe ironik bir gönderme olarak [[Kara Cuma]] olarak adlandırır.

[[İngiltere]] ve [[Galler]]'de küçük işletmeleri korumak maksadıyla, 2004 Noel Ticaret Yasası kapsamında, Noel'de bütün büyük dükkânlara ticaret yasağı getirilmiştir. [[İskoçya]] da, buna benzer bir yasamayı planlamaktadır. Film stüdyoları, Noel tatil mevsiminde birçok yüksek bütçeli filmi gösterime sürer.

Noel sezonunda ekonomideki bu canlanmaya rağmen ekonomistlerin çoğu, [[mikroekonomi]]k konsept kapsamında Noel’de hediye alışverişi yüzünden ekonominin verim kaybına uğradığına inanırlar. Bu kayıp, hediye veren kimsenin aldığı ürüne ödediği para ile hediye alıcısının, o madde için ödemek isteyebileceği para arasındaki farkla hesaplanır. 2001 Noel'inde, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de 4 milyar dolarlık bir ekonomik verim kaybı olduğu tahmin edilmektedir. Bu analiz, hesaplamayı güçleştiren faktörlerden dolayı, bazı kaynaklarda günümüz mikroekonomik teorisinin kusurları arasında sayılır.

== Noel'in dinî anlamını yitirmesi ve ticarileşmesi endişeleri ==
[[Dosya:Happy new year 06463.jpg|küçükresim|sol|upright=0.91|Noel süsleri]]

Noel'in ekonomik yönünün 1800'lerden bu yana gittikçe önem kazanması dinî çevrelerde Noel’in dinî anlamını kaybedip ticarileşmesine yönelik kaygıları arttırmaktadır. Noel bugün nüfusunun yüzde 60'ından fazlası tanrıya inanmayan [[İngiltere]], [[Fransa]] gibi ülkelerde bile coşkuyla kutlanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |başlık=Avrupa Birliği tarafından yapılan araştırma |erişimtarihi=23 Aralık 2007 |arşivurl=https://www.webcitation.org/616ESNz5H?url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |arşivtarihi=21 Ağustos 2011 |ölüurl=hayır }}</ref> Hristiyan çevreler ise Noel'in bir alışveriş ve hediye bayramı haline gelmesinden ve çocukların [[Noel Baba]]'ya, [[İsa]]'dan daha fazla önem vermesinden endişe duymaktadırlar.
[[Dosya:Weihnachten 2010 Malaysia x-mas teddys.jpg|küçükresim|sağ|upright=0.91|[[Malezya]]'da bir dükkanda satılan Noel hediyeleri (2010)]]

1822 yılında yazılan "Aziz Nicholas'tan bir ziyaret" isimli şiir geleneksel hediye alıp vermeyi ve Noel alışverişini popüler hale getirdi. [[Harriet Beecher Stowe]], 1850 yılında yazdığı "New England'daki ilk Noel" isimli kitabında, Noel'in gerçek anlamının, alışveriş cümbüşü içinde kaybolmasından şikâyet eden bir karakteri yazdı.

Noel'in ekonomi üzerine etkisi 1930'lu yıllarda dönemin [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] başkanı [[Franklin D. Roosevelt]]'in Noel alışveriş mevsimini uzatmak, satışları arttırmak ve büyük bunalım sırasında duraklayan ekonomiyi canlandırmak için [[Şükran Günü]]'nün tarihini değiştirmesiyle daha da güçlendi. Bu hareketi protesto etmek maksadıyla Hristiyanlığın dini liderleri 1931'de [[New York]]'ta toplanarak, gittikçe artan Noel’in ticarileşmesiyle ilgili tehlikelere dikkat çeken Noel vaazları verdiler.

1958’de [[Stan Freberg]] ve [[Daws Butler]] taşlama sanatının hicivlerini kullanarak radyo için "Yeşil Noel" (Green Christmas) [[sic]] isimli bir ses tiyatrosu kaydettiler. Eserin, tartışmaya yol açan doğası yüzünden, 1983'e kadar hiçbir ticari gösterimi yapılmadı. Ye$il Noel, Noel'in ticarileşmesini hicvetmekte ve 'yeşil' kelimesi Amerikan dolarının yeşil tonlarını sembolize etmektedir.

[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de Noel’in, gerçek kutlama maksadının dışına çıktığına dair kaygıların gün geçtikçe arttığı gözlemlenmektedir. Bu konuda New York yazarlarından [[Gabriel Calderon]] "Çocuklar, Noel Baba'yı İsa'dan daha önemli görüyor" görüşünü demiştir.{{kaynak belirt}}

=== Winterval ===
{{Ana|Winterval}}

Winterval, yeni yıla yaklaşırken ve yeni yılda kutlanılan tüm kış<ref>Aynı esnada güney yarıkürede yaz mevsimi yaşanmaktadır.</ref> festivallerini kastetmek için kullanılan bir sözcüktür. [[İngilizce]] ''winter'' (kış) ve ''festival'' kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Winterval sözcüğü, [[yılbaşı]], Hristiyan Noel, Yahudi [[Hanuka]], [[Neopagan]] [[Yule]] ve Kızılderili [[Kwanzaa]] kutlamaları gibi farklı din ve kültürlerde kutlanan tüm kış festivallerini bir bütün olarak tanımlamak için kullanılmaktadır.

1998 yılında [[İngiltere]]'nin [[Birmingham]] şehrinin belediye meclisi şehirlerindeki Ekim ve Ocak ayları arasındaki tüm kış kutlamalarını bu isimle adlandırmıştır. Bu durum Hristiyan camiasının tepkisiyle karşılaşmış, azınlıkları incitmemek için Noel'i yok etmeye yönelik "[[siyaseten doğru]]" bir çaba olarak değerlendirilmiştir. Birmingham piskoposu Mark Santer bu durumu eleştiren bir açıklama yapmıştır. Birmingham Belediyesi bu iddiaları yalanlamış, şehirlerinde Noel ile ilgili her şeye -dinî motifler, süslemeler ve Noel ilahileri dâhil- izin verildiğini, hatta belediyelerine "''Mutlu Noeller''"<ref>"İngilizce: Happy Christmas"</ref> dövizi astıklarını belirtmiştir. Bu olay dünyada "winterval kutlamaları" tartışmalarının alevlenmesine yol açmıştır.

== Türkiye Ermenilerinin Noel gelenekleri ==
[[Türkiye]] [[Ermeniler]]i Noel'i ''Surp Dzınunt'' (Kutsal Doğuş) olarak adlandırırlar ve 6 Ocak tarihinde kutlarlar. Surp Dzınunt yortusuna hazırlık Ermeni Kilisesi’nde yedi hafta sürer ve bu hazırlık dönemine Hisnag (elli günlük dönem) adı verilir. Hisnag’in birinci, dördüncü ve yedinci haftaları kilise üyelerine vejetaryen perhiz salık verilir. Her Cumartesi gün batımında dualar ve ilahiler eşliğinde mor renkli yeni bir mum yakılır.

Noel yortusuna hazırlık dönemi içerisinde gerçekleşen yılbaşı gecesi aileler ile birlikte geçirilir. Kilisede yıl sonu şükran duasına gidilir ve akşam aile üyeleri, akraba ve dostlarla bir araya gelinir. Yoksul, kimsesiz, dul, yetim, engelli tanıdıklar da unutulmaz ve mümkünse akşam yemeğine davet edilirler. Surp Dzınunt perhizi olduğu için, sofrada özellikle deniz ürünlerinin ve vejetaryen yemeklerin yanı sıra topik ve kuru yemiş bulundurulur. [[Ermeniler|Ermeni]] geleneği olmasa da 1930’lardan beri sofralarda hindi yemeklerine sıkça rastlanır. Yılbaşı gecesi saat 23:58 sularında evdeki tüm ışıklar söndürülür ve hep birlikte Rab’bin Duası söylenerek Yeni Yıl’a girilir. Duadan hemen sonra evdeki tüm odaların ışıkları yakılır ve herkes birbirini kucaklar, yeni yıl dilekleri sunulur, çocuklar hediyelerle sevindirilir, anuşabur (bir tür aşure) yenilir. Yılbaşında [[İstanbul]] [[Ermeniler]]ine özgün gelenekler de devam ettirilir ve bereketi simgeleyen nar dükkânların eşiklerinde patlatılır ya da bürolarda masaların üzerine yerleştirilir. En az bir ayazma ziyareti de bu dönemin adetleri arasındadır.

Cırakaluyts denilen Surp Dzınunt arifesinde (5 Ocak), yedi mor mum hep bir arada yakılır. Kiliselerde gün batımına doğru başlayan ayinden sonra aileler yılbaşı gecesinde olduğu gibi toplanır. Perhiz olduğu için et yenilmez, daha çok deniz ürünleri tüketilir.

6 Ocak Noel (Surp Dzınunt) günü, saat 10-12 arası kiliselerde düzenlenen ayine katılınır. [[Kumkapı]]’daki tarihî Patriklik binasından Merkez Kilise’ye saat 10.00’da dinî geçit düzenlenir. Öğleden sonra [[Patrikhane]]'de isteyen herkesin katıldığı bayramlaşma kabulü yapılır. Daha sonra akşam geç vakitlere kadar yakın ve uzak akrabalar ziyaret edilir, gün bayramlaşmayla geçer. Noel'in ikinci günü, 7 Ocak'ta kabir ziyaretleri yapılır, aileler ölmüşlerinin ruhlarına dua okur ve yakınlarının mezarlarını ziyaret eder.<ref name="lrap">{{Web kaynağı |url=http://www.lraper.org/main.aspx?Action=ChangeLanguage&Language=TR |başlık=Ermeni Patrikliği Kilise Bülteni |erişimtarihi=27 Aralık 2006 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20070104082127/http://lraper.org/main.aspx?Action=ChangeLanguage&Language=TR |arşivtarihi=4 Ocak 2007 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Hristiyan olmayan toplumlarda Noel ==
Noel Hindistan ve Malezya gibi Hristiyanların azınlıkta olduğu birçok ülkede resmî tatil olarak kabul edilmektedir. [[Suriye]] gibi bazı Müslüman ülkelerin vatandaşları da İsa'nın doğumunu kutlarlar.

== Noel'in etkileri ==
Noel, [[Hristiyanlık]] ve Batı kültürünün dünyada baskın olmasından dolayı dünya kültürünü oldukça etkilemiştir. Noel kutlamaları kış mevsimi kutlamaları arasında en ünlü kutlamalardandır. Çeşitli yerel ve bölgesel Noel gelenekleri hala devam etse de film endüstrisi, popüler edebiyat, medya ve televizyon aracılığı sayesinde [[Amerikalılar|Amerikan]] ve [[İngilizler|İngiliz]] motifleri dünyada en yaygın olarak kullanılan Noel motifleridir.

== İlgili filmler ==
* '[[Merry Christmas Mr.Lawrence]]', (1983) [http://www.youtube.com/watch?v=7JTroFovUXw Fragman] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20091115063958/http://www.youtube.com/watch?v=7JTroFovUXw |tarih=15 Kasım 2009 }} [http://www.youtube.com/watch?v=YwkuS9FlB7M Müzik] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071215082043/http://www.youtube.com/watch?v=YwkuS9FlB7M&feature=related |tarih=15 Aralık 2007 }}
* 'Jingle All The Way', (1996) [http://www.youtube.com/watch?v=h6t3lSlMHkQ Fragman] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110901040851/http://www.youtube.com/watch?v=h6t3lSlMHkQ&gl=US&hl=en&amp;has_verified=1 |tarih=1 Eylül 2011 }}
* '[[Joyeux Noël]]', (2005) [http://www.youtube.com/watch?v=F2n1Kkjbxlc Fragman] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140419060000/http://www.youtube.com/watch?v=F2n1Kkjbxlc |tarih=19 Nisan 2014 }}
* 'The Polar Express', (2005) [http://www.youtube.com/watch?v=1YUI7YIuQNM Fragman] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071223080331/http://www.youtube.com/watch?v=1YUI7YIuQNM |tarih=23 Aralık 2007 }}
* "A Christmas Carol" (2009)

== Kaynakça ==
[[Dosya:Christmas Lisbon 2005 b.JPG|küçükresim|upright=0.64|Dünya'nın ikinci büyük Noel ağacı (2005, [[Lizbon]], [[Portekiz]])]]
[[Dosya:80670246.jpg|küçükresim|upright=0.64|Noel ağacı (2006, Lizbon, Portekiz)]]
* "Christmas," ''The New Columbia Encyclopedia''. New York and London, [[Columbia University Press]], 1975.<!-- ISBN Needed -->
* Restad, Penne L., ''Christmas in America: A History'', New York, Oxford University Press. 1995. ISBN 0-19-509300-3
=== Dipnotlar ===
{{Kaynakça}}

=== Dış bağlantılar ===
[http://www.rapidnet.com/~jbeard/bdm/Psychology/xmas/celeb.htm Should a Christian Celebrate Christmas?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071225133101/http://www.rapidnet.com/~jbeard/bdm/Psychology/xmas/celeb.htm |tarih=25 Aralık 2007 }}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Noel ve tatil sezonu]]
* [[Santa Claus]]
* [[Noel piramidi]]
* [[Noel müziği]]
* [[Noel ilâhisi]]
* [[Noel kurabiyesi]]
* [[Novy God]]
* [[Noel kazağı]]
* [[Advent]]
* [[Epifani]]
* [[İştar]]
* [[Nardugan]]

{{CommonsKat-ufak|Christmas}}
{{Noel}}
{{Takvime Göre Yeni yıl}}
{{Yeni Yıl}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Noel| ]]
[[Kategori:Fransızcadan Türkçeye geçen sözcükler]]
[[Kategori:Katolik dini bayramlar]]
[[Kategori:Doğum günleri]]
[[Kategori:Aralık'ta belirli gün ve haftalar]]

Bu sayfada kullanılan şablonlar:

Şablon:Akademik dergi kaynağı (değiştir)
Şablon:Ambox (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Ana (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Ana diğer (değiştir)
Şablon:Bayram bilgi kutusu (değiştir)
Şablon:Bağlantı bakımı (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Başlık-genişlet (değiştir)
Şablon:Başlık genişlet (değiştir)
Şablon:Beyaz (değiştir)
Şablon:Bilgi kutusu (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Boşsa (değiştir)
Şablon:Britannica (değiştir)
Şablon:Category handler (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:CommonsKat-ufak (değiştir)
Şablon:Commons kategori-ufak (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Dolaşım (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Düzelt (değiştir)
Şablon:Düzelt/kategori (değiştir)
Şablon:Fix (değiştir)
Şablon:Hangi (değiştir)
Şablon:Kategori işleyici (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Kaynak belirt (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Kaynakça (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Kaynakça/styles.css (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Kitap kaynağı (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Küçük (değiştir)
Şablon:Mikutu (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Noel (değiştir)
Şablon:Otorite kontrolü (değiştir)
Şablon:Oxford (değiştir)
Şablon:Oxford2e (değiştir)
Şablon:Simge (değiştir)
Şablon:Sister-inline (değiştir)
Şablon:Siyah (değiştir)
Şablon:Takvime Göre Yeni yıl (değiştir)
Şablon:Vikiveri'de düzenle (değiştir)
Şablon:Web kaynağı (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Webarşiv (değiştir)
Şablon:Yeni Yıl (değiştir)
Şablon:İf empty (değiştir)
Modül:Ad alanı algıla/veri (değiştir)
Modül:Ad alanı algıla/yapılandırma (değiştir)
Modül:Ana (değiştir)
Modül:Arguments (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Bağımsız değişkenler (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Bilgi kutusu (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Bilgi kutusu resmi (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Check for unknown parameters (değiştir)
Modül:Commons bağlantısı (değiştir)
Modül:Commons link (değiştir)
Modül:Dolaşım (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Dolaşım/styles.css (değiştir)
Modül:Dolaşım/yapılandırma (değiştir)
Modül:Dolçub (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Dolçub/styles.css (değiştir)
Modül:Evethayır (kaynağı gör) (koruma)
Modül:GirdiIdsiniÇöz (değiştir)
Modül:If empty (değiştir)
Modül:Infobox/styles.css (değiştir)
Modül:InfoboxImage (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kategori işleyici (değiştir)
Modül:Kategori işleyici/karaliste (değiştir)
Modül:Kategori işleyici/paydaş (değiştir)
Modül:Kategori işleyici/veri (değiştir)
Modül:Kategori işleyici/yapılandırma (değiştir)
Modül:Kaynak/KB1 (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Araçlar (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Beyazliste (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/COinS (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Tanımlayıcılar (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Tarih doğrulama (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Yapılandırma (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Küresel değil (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Otorite kontrolü (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Tanımlanmayan parametre denetimi (değiştir)
Modül:Unsubst (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Vikiveri'de düzenle (değiştir)
Modül:Webarşiv (değiştir)
Modül:İleti kutusu (değiştir)
Modül:İleti kutusu/yapılandırma (değiştir)
Modül:İlknot (değiştir)
Modül:İlknot liste (değiştir)

Noel sayfasına geri dön.

"https://tr.wikipedia.org/wiki/Noel" sayfasından alınmıştır