Италия архитектура услуби
![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Osborne-iow-3Ja10-10914.jpg/300px-Osborne-iow-3Ja10-10914.jpg)
Италия услуби классик архитектура тарихида 19-асрнинг ўзига хос босқичи эди. Палладианизм ва неоклассицизм сингари, италян услуби ҳам ўз илҳомини 16-аср Италия Уйғониш даври архитектурасининг моделлари ва меъморий луғатидан олиб, уларни гўзал эстетика билан синтез қилган. Шу тарзда яратилган меъморчилик услуби, гарчи „Нео-Уйғониш“ деб ҳам таърифланган бўлса-да, аслида ўз даврига тегишли эди[1].
Италия услуби биринчи бўлиб Британияда тахминан 1802-йилда Жон Неш томонидан Шропширеъда Cронкҳилл қурилиши билан ишлаб чиқилган. Ушбу кичик қишлоқ уйи одатда Англиядаги биринчи италян вилласи сифатида қабул қилинади, ундан кеч Регенcй ва Виктория даврининг италян архитектураси олинган[2]. Италия услуби 1830-йилларда меъмор сер Чарлз Барри томонидан янада ривожланган ва оммалашган.
Услуб Англия билан чегараланиб қолмади ва Британияда, Шимолий Европа ва Британия империясида машҳурлиги пасайганидан анча кейин турли шаклларда қўлланилди. 1840-йилларнинг охиридан 1890-йилгача у Қўшма Штатларда[3] катта шуҳрат қозонди.
Элементлари
[edit | edit source]Ушбу услубнинг асосий визуал компонентларига қуйидагилар киради[4];
- корбеллар томонидан қўллаб-қувватланадиган эавес лойиҳаси,
- Машҳур корнис тузилмалари,
- Педиммент ойна ва эшиклари,
- Арк бошли, педиментли ёки Венеция ойнаси|Серли деразалари аниқ архитрав ва архиволтлари,
- Биринчи қаватдаги баланд деразалар пиано нобиле"ни таклиф қилади.
- Белведере ёки мачиcолатед сигнал миноралари,
- Cоупола,
- Қуоин,
- Лодджиа,
- Уйингизда томини яширувчи панжаралар,
- Қўшма Штатлардаги италянча уйларнинг тахминан 15 фоизи минорани ўз ичига олади[5].
Минтақа бўйича
[edit | edit source]![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Cronkhill_Villa_Cropped.jpg/220px-Cronkhill_Villa_Cropped.jpg)
![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Villa_Emo_in_Fanzolo.jpg/220px-Villa_Emo_in_Fanzolo.jpg)
Жон Нешнинг италянча услубни ривожланишининг кечикиши 1805-йилда Девондаги Сток Габриэл шаҳридаги Сандридге Парк дизайни эди. Леди Ашбуртон томонидан қишлоқ уйи сифатида буюртма қилинган бу кичик қишлоқ уйи Уилям Гилпиннинг гўзаллиги ва Нашнинг ҳали тўлиқ ривожланмаган италянизми ўртасидаги ўтишни аниқ кўрсатади. Уй Британиядаги италян услубининг биринчи намунаси ҳисобланади[7].
Кейинчалик Англиядаги италян услубининг намуналари одатда Палладиан услубидаги бино кўринишида бўлади, кўпинча том даражасида Уйғониш даври типидаги тўсиқлар билан тўлдирилган белведер минораси билан яхшиланади. Нашнинг италян услубининг олдинги намуналарига қараганда Италия Уйғониш даври нақшларидан аниқроқ фойдаланади.
Сер Чарлз Барри Лондондаги парламент уйида Тудор ва готика услублари бўйича асарлари билан машҳур бўлиб, услубнинг ажойиб тарғиботчиси эди. Нешдан фарқли ўлароқ, у ўз илҳомини Италиянинг ўзида топди. Барри Рим, Лацио ва Венетонинг Уйғониш даврининг асл виллалари ёки ўзи айтганидек, „Италиянинг тартибсиз виллаларининг мафтункор хара��тери“ дизайнига катта эътибор қаратди[8]. Гарчи Англиядаги Виктория давридаги қишлоқ уйларининг учдан бир қисми классик услублардан, асосан, италянча услубдан фойдаланганлиги даъво қилинган бўлса-да[9], 1855-йилга келиб бу услуб йўқолди ва Кливеден „пасайиб бораётган модадаги иншо“ сифатида қабул қилинди[10].
Энтони Салвин вақти-вақти билан италянча услубда, айниқса Уэлсда, Ҳафод Ҳоусе, Cармартҳеншире ва Пенойре Ҳоусе, Поwйс-да, Марк Жироуард томонидан „Салвиннинг энг шуҳратпараст классик уйи“ деб таърифланган.
1851-йилда Осборн уйи қуриб битказилгандан сўнг, бу услуб ўша даврнинг янги ва бой саноатчилари томонидан қурилган кичик уйлар учун дизайннинг машҳур танловига айланди. Бироқ, „камтарона италян виллалари ва франсуз чатеаухларидан кейин“[11] 1855-йилга келиб, инглиз қишлоқ уйининг энг кўп ёққан услублар Готика, Тудор ёки Елизавета эди. Италян услуби кичик Нютон Аббот шаҳрига ва Девондаги Старкросс қишлоғига Исамбард Брунелнинг атмосфера темир йўл насослари уйлари билан келди. Услуб кейинчалик Хамфри Абберли ва Жозеф Роуэлл томонидан ишлатилган, улар темир йўл даврининг имкониятларини кўрган Лорд Куртеней учун янги темир йўл станцияси билан кўп сонли уйларни лойиҳалаштирган. Жуда яхши маълум бўлмаган, аммо италян меъморчилигининг ёрқин намунаси, Суррейнинг Ҳинчлей Вуд шаҳридаги Сент-Кристофернинг Англикан черкови ҳисобланади[12].
Шотландия
[edit | edit source]![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Craig_Ailey_%28Italian_Villa%29%2C_Cove%2C_SE_entrance.jpg/220px-Craig_Ailey_%28Italian_Villa%29%2C_Cove%2C_SE_entrance.jpg)
Италия услуби Шотландия меъморчилигида нисбатан камроқ тарқалган эди. Шу сабабли мамлакат ҳудудида услуб намуналари деярли кам.
Ливан
[edit | edit source]Ливан тоғини Ўрта ер денгизи қирғоғи билан чинакамига бирлаштирган биринчи Ливан ҳукмдори Фахреддин ўз мамлакатини ривожлантириш бўйича улкан режани амалга оширганида, Италиянинг, хусусан, Тоскананинг Ливан меъморчилигига таъсири Уйғониш даврига бориб тақалади.
Усмонлилар 1613-йилда Фахреддинни Тосканага сургун қилганда, у Медиcи билан иттифоқ тузди. 1618-йилда Ливанга қайтиб келгач, у Ливанни модернизация қилишни бошлади. У ипак саноатини ривожлантирди, зайтун мойи ишлаб чиқаришни такомиллаштирди ва ўзи билан бутун мамлакат бўйлаб саройлар ва фуқаролик биноларини қуришни бошлаган кўплаб италиялик муҳандисларни олиб келди[13]. Байрут ва Сидон шаҳарлари айниқса италянча услубда қурилган[14][15].
Қўшма Штатлар
[edit | edit source]![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/BlandwoodMansion.jpg/220px-BlandwoodMansion.jpg)
Америка Қўшма Штатлари Шарқий қирғоғи
[edit | edit source]Италия услуби Қўшма Штатларда 1840-йилларда Александр Жексон Девис томонидан готика ёки юнон уйғониш услубларига муқобил сифатида оммалашган. Девиснинг Бландwоод учун дизайни АҚШда 1844-йилда Шимолий Каролина губернатори Жон Мотли Морехеднинг қароргоҳи сифатида қурилган италян архитектурасининг сақланиб қолган энг қадимги намунасидир[16][17]. Бу италян меъморчилигининг дастлабки намунаси бўлиб, Баррининг Уйғониш давридан илҳомланган дизайнларидан кўра Нешнинг италян асарларига яқинроқдир. У дастлаб „Италян вилласи“ ёки „Тоскана вилласи“ услуби деб аталган[18]. Ричард Упжон бу услубдан 1845-йилда Эдвард Қироллик уйидан бошлаб кенг фойдаланди. Услубнинг бошқа етакчи амалиётчилари Жон Нотман ва Генри Остин эди[19].
Австралия
[edit | edit source]![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/GovernmentHouseMelbourne1_gobeirne.jpg/220px-GovernmentHouseMelbourne1_gobeirne.jpg)
Италия услуби Австралияда жуда машҳур бўлиб, 1870-1880-йиллардаги тез кенгайиб бораётган шаҳар атрофига таъсир кўрсатадиган ва паст томлари, дафна деразалари, баланд деразалари ва классик корнислари билан олий виллалар қаторини таъминлаган[20].
![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/SydneyUniversity_InstituteBuilding_DarlingtonCentre.jpg/220px-SydneyUniversity_InstituteBuilding_DarlingtonCentre.jpg)
Ушбу услубнинг кўплаб мисоллари Сидней ва Мелбурн атрофида, хусусан, Эски Ғазначилик биноси (1858), Леичҳардт Тоwн Ҳалл (1888), Глебе Тоwн Ҳалл (1879) ва Ғазначилик жойидаги боғларга қараган штат ва федерал ҳукумат идораларининг яхши қатори, ғазна боғлари (1874) каби намуналари мавжуд[21]. Давлат хизмати идоралари учун бу обрўли, лекин ҳаддан ташқари жўшқин бўлмаган услуб парламент бинолари учун ишлатиладиган классик услубларнинг улуғвор ва расмий баёнотларидан фарқ қилади. Давлат идоралари учун италянча услубни қабул қилиш 20-асрга қадар давом этди.
Галерея
[edit | edit source]Буюк Британия
[edit | edit source]-
Барри томонидан Палл Маллдаги Ислоҳотлар клуби (1837-41) Лондондаги куч тузилмалари марказидаги дизайни ва контекстида жуда та'сирли эди.
-
Англиянинг Чешир шаҳридаги Рунcорн Тоwн Ҳаллнинг асосий ко'риниши ва белведери
-
Саутгемптондаги Қироллик жанубий яхта клубининг собиқ бош қароргоҳи, 1846-йилда қурилган.
-
Шарқий Англиянинг шарқий соҳилидаги Лоwестофт ва Греат Ярмоутҳ яқинидаги Сомерлейтон Ҳалл
-
Жонстон мактаби, Кирккудбрайт, 1847-йил
Қўшма Штатлар
[edit | edit source]-
Сан-Франсиско, Калифорниядаги италян Виктория даври бо'ялган аёл
-
Огаё штати, Cинcиннати, Овер-Тҳе-Рҳине шаҳридаги италянча уйлар серияси.
-
Боардман-Митчелл Ҳоусе Стаплетон, Статен Исланд, Ню-Ёрк шаҳрида жойлашган.
-
Бидwелл Мансион, 1865-йилда қурилган, Чико, Калифорния
-
Роберт Патрик Фицжералд уйи, Милwаукеэ, 1876: "Италианате" хусусиятларининг потпури
-
Аннефилд, Чарлотте округи, Виржиния, 1858-йилда қурилган.
-
Онеида, Ню-Ёркдаги Фарнам саройи, 1862-йилда қурилган.
-
Ледярд Блок тарихий округи, 1859-1874-йилларда қурилган , Мичиган штатининг Гранд Рапидс шаҳри марказида бир-бирига бог'ланган еттита италян биноси.
-
Алдрич биноси, Гранд Рапидс, Мичиган, 1869-йилда қурилган.
-
Пеcк Блоcк, Гранд Рапидс, Мичиган, 1875-йилда қурилган.
-
Алдрич Годфрей ва Wҳите Блоcк, Гранд Рапидс, Мичиган, 1874-йилда қурилган.
-
Огаё штати, Толедо шаҳридаги Толедо марказий о'рта мактаби, 1864-йил
-
Оттавадаги Уилям Реддик уйи , Иллинойс штати. 1855-йилда қурилган.
Австралия ва Янги Зеландия
[edit | edit source]-
Албери темир ё'л станцияси, Янги Жанубий Уэлс, Австралия (1881).
-
Рандwиcк Тоwн Ҳалл, Янги Жанубий Уэлс
-
Гоулбурн почта бо'лими, Янги Жанубий Уэлс
-
Рандвикдаги италян уйи, Янги Жанубий Уэлс
-
Сидней, Милерс Поинтдаги италянча тераслар
-
Собиқ Миллий уй, Сидней
-
Мйрнонг Ҳалл, Акланд ко'часи, Сент Килда, Виктория, Мелбурн
-
Форбес почта бо'лими
-
Камесбург, Шимолий ё'л, Бригҳтон, Виктория
-
Италиялик тераслар, Рандвик, Янги Жанубий Уэлс
-
Эски ҳукумат бинолари, Веллингтон
-
Антрим уйи, Веллингтон
Яна қаранг
[edit | edit source]Манбалар
[edit | edit source]- ↑ Сиэгфриэд Гиэдион, Спаcе, Тиме анд Арчитеcтуре 1941 этc.
- ↑ „Жоҳн Наш Биограпҳй“. БоокРагс.cом (13-июн 1928-йил). 2006-йил 12-майда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18-январ 2010-йил.
- ↑ Киббел, Билл. „Тҳе Италианате Стйле“. Олд Ҳоусе Wеб Блог. Қаралди: 18-январ 2010-йил.
- ↑ „Италианате Арчитеcтурал Элеменц“. Миддлебургҳ Элементарй Либрарй Информатион Cентер. Миддлебургҳ Телепҳоне Cомпанй. 3-октабр 2009-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18-январ 2010-йил.
- ↑ МcАлестер, Виргиниа & Леэ, А Фиэлд Гуиде то Америcан Ҳоусес, Алфред Ҳ. Кнопф, Неw Ёрк 1984 п. 211
- ↑ „Ҳисториc Ҳоусес Ин Буcкингҳамшире“. Тоурук.cо.ук. 24-феврал 2010-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18-январ 2010-йил.
- ↑ Диреcт қуоте фром: Wалтон, Жоҳн. Лате Георгиан анд Виcториан Бритаин Паге 50. Георге Пҳилип Лтд. 1989. ИСБН 0-540-01185-1
- ↑ Гироуард, Марк. Лифе ин тҳе Энглиш Cоунтрй Ҳоусе Паге 272. Яле Университй
- ↑ Wалтон, Жоҳн. Лате Георгиан анд Виcториан Бритаин Паге 58. Георге Пҳилип Лтд. 1989. ИСБН 0-540-01185-1
- ↑ Диреcт қуоте фром: Wалтон, Жоҳн. Лате Георгиан анд Виcториан Бритаин Паге 58. Георге Пҳилип Лтд. 1989. ИСБН 0-540-01185-1
- ↑ Гироуард, Марк. Лифе ин тҳе Энглиш Cоунтрй Ҳоусе Паге 272. Яле Университй
- ↑ „Ст. Чристопҳер'с Чурч, Ҳинчлей Wоод (C) Др Неил Cлифтон“. Геограпҳ Бритаин анд Иреланд. Қаралди: 10-март 2018-йил.
- ↑ Cартер, Террй. Сйриа & Лебанон — Гоогле Боокс, 2004. ИСБН 978-1-86450-333-3. 18-январ 2010-йилда қаралди.
- ↑ Диб, Камал. Wарлордс анд мерчанц: тҳе Лебанесе... – Гоогле Боокс, 2004. ИСБН 978-0-86372-297-4. 18-январ 2010-йилда қаралди.
- ↑ „Премиум cонтент“. Тҳе Эcономист (11-сентабр 2008-йил). Қаралди: 18-январ 2010-йил.
- ↑ Салси, Лйнн. Гуилфорд Cоунтй: Ҳеарт оф тҳе Пиэдмонт. Чарлестон, Соутҳ Cаролина: Арcадиа Публишинг, 2002 — 79 бет. ИСБН 978-0-7385-2367-5.
- ↑ Шеридан. [[[:Андоза:НҲЛС урл]] „Натионал Регистер оф Ҳисториc Плаcес Инвенторй — Номинатион Форм“] (ПДФ). Греэнсборо Пресерватион Соcиэтй. Натионал Парк Сервиcе (15-декабр 1987-йил). Қаралди: 15-январ 2010-йил.
- ↑ Доwнинг, Андреw Жаcксон, „Виcториан Cоттаге Ресиденcес“, Довер Арчитеcтурал Сериэс, 1981, а репринт оф „Cоттаге Ресиденcес: ор А Сериэс оф Десигнс фор Рурал Cоттагес анд Cоттаге Виллас анд тҳеир Гарденс анд Гроундс Адаптед то Нортҳ Америcа“, 1873 п. 152
- ↑ Wҳиффен, Марcус. Америcан Арчитеcтуре, 1607–1860. Cамбридге, Массачусетц: МИТ Пресс, 1984. ИСБН 0-262-73069-3.
- ↑ „Ҳисториc Буилдингс ин Беррй“. Тҳе Аге (25-июн 2008-йил). Қаралди: 18-январ 2010-йил.
- ↑ Фишлоcк. „Стате Говернмент Оффиcес – 2 Треасурй Плаcе, ЭАСТ МЕЛБОУРНЕ“. Wалкинг Мелбоурне Форум. Қаралди: 10-март 2018-йил.
Ҳаволалар
[edit | edit source]- Италианате, 1850-1890 Тҳе Олд Ҳоусе Wеб
- Италианате (1850-1900) Онтарио архитектураси
- Гўзал услуб: Италия меъморчилиги бўйича италян архитектура блоги
- Италия архитектураси (Wайбаcк Мачине сайтида 2011-03-25 санасида архивланган) Артемиа
- 1840-1885: Шимолий Америка ва ундан ташқаридаги уй услубларининг италянча расмли (Wайбаcк Мачине сайтида 2006-02-20 санасида архивланган) луғати
- Буффалодаги италянлик — 1840-1885
- Виктория италянлиги, c. 1840-c. 1890-йил Сидней архитектура расмлари
- Италиялик ва италян вилласи (1850-1890) Американинг архитектура услублари
- Италия архитектураси флиcкр
- Паҳ Ҳоместеад, Окленд, Янги Зеландия