Гозо истилоси (1551)
| Гозо истилоси (1551) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Усмонли-Габсбург урушлари | |||||||
 Гозодаги Ситаделла. 2015-йил. | |||||||
| |||||||
| Қўмондонлар | |||||||
 Синан Паша Салаҳ Раис Драгут
|
.svg){kind=small} Жуан де Ҳомедес Ниcолас Дуранд де Виллегаигнон Гелатиан де Сесса
| ||||||
| Кучлар | |||||||
| 10, 000 | 10, 000 | ||||||
Гозо истилоси 1551-йил июл ойида бўлиб ўтган ҳамда Усмонли империяси томонидан 1551-йил 18-июлда яқин атрофдаги Малтани забт этишга бўлган муваффақияциз уринишдан кейин Гозо оролига қарши амалга оширилди. Ундан кейин Триполини қамал қилиш билан ғалабали юриш бошланди[1].
Ҳужум[edit | edit source]
Малта[edit | edit source]
Усмонли флотининг қўмондони Синан пошо эди, унга Салаҳ Раис ва Драгут Реис ҳамроҳлик қилди[1][2]. Усмонлилар дастлаб Малтага, Марсамхеттга қўнди ва 10 000 кишилик қўшин Биргу ва Сент-Анжело қалъасига юриш қилди, аммо улар осонлик билан забт этиш учун жуда яхши мустаҳкамланганлигини тушунишди. Шунинг учун Усмонлилар эътиборини Мдинага қаратдилар, йўлда қишлоқларни талон-торож қилдилар ва ёқиб юбордилар. Айни пайтда, Фра Виллеганион қўмондонлиги остида Мдинадаги рицарлар қишлоқларда яшовчи одамлардан шаҳардан бошпана излашларини ва уни ҳимоя қилишда ёрдам беришларини сўрадилар. Усмонлилар келганларида, улар шаҳарни ҳимоя қиладиган катта гарнизонни топдилар, шунинг учун улар шаҳарга ҳужум қилиш режасидан воз кечишди, чунки улар узоқ қамалда жанг қилишни хоҳламадилар. Бу орада, ёрдам флоти Марсамхеттда лангар қўйган Усмонли кемаларига ҳужум қилди.
Гозо[edit | edit source]
Кейин Усмонлилар губернатор Гелатиан де Сесса қўмондонлиги остидаги Гозо яқинидаги ҳужумга қарор қилдилар. Бир неча кунлик бомбардимондан сўнг, де Сесса Синан Пошо билан музокаралар олиб боришга ҳаракат қилди, аммо иккинчи шериги шартларни рад этди. Бир неча кундан кейин қалъа таслим бўлди. Тахминан 300 киши қалъа деворларидан чиқиб, Усмонлилардан яширинган. Қолган 6000 киши, жумладан, губернатор де Сесса ва рицарлар асирга олиниб, 30-июл куни Триполига жўнаб кетишди. Усмонлилар фақат бир роҳибни ва қирқ нафар кекса гозитанни сақлаб қолишди[1].
Афсонага кўра, Бернардо Дупуо (Бернардо да Фонте ёки де Опуо номи билан ҳам машҳур) исмли ҳимоячилардан бири Усмонлилар шаҳар деворларини бузиб киришганда жасорат билан жанг қилган ва ўзини қулликдан кўра ўлимни афзал кўрган. Босқинчи кучлар унинг хотини ва икки қизини ўлдирган. Қалъанинг бир кўчаси унинг номи билан аталган ва уйи ташқарисида унинг ўлими хотирасига лавҳа ўрнатилган.
Оқибатлари[edit | edit source]
Гозода бир неча масиҳий қолганлиги сабабли, Малтадан келган оилалар Авлиё Иоанн ордени билан оролни кўпайтиришга даъват этилган. Бироқ, аҳоли сони 1551-йилгача бўлган даражага етиши учун тахминан 150 йил керак бўлди. 1554-йилда Гозога қайтган таниқли муҳтарам Лорензо де Апапис каби бир неча гозитанлар ўзларини қулликдан қутқаришга муваффақ бўлишди[3].
Ҳужумдан сўнг орден Малта ороллари истеҳкомларини ўрганиш ва кейинги такомиллаштириш бўйича таклифлар киритиш учун муҳандис бўлган Леоне Строззи ва Пиэтро Пардодан иборат комиссия тузди. Грандмейстер Хуан де Ҳомедес солиқни оширди ва қирғоқ қўриқчилари Дежмани кучайтирди. Строззи ва Пардонинг топшириғидан кейин Форт Сент-Майкл ва Форт Сент-Элмо Гранд Ҳарборни яхшироқ ҳимоя қилиш учун қурилган. Мдина ва Биргудаги таянч пунктлари мустаҳкамланди, Сенглеа истеҳкомлари қурилди.
Барча Малта оролларини эгаллаб ололмагани ҳам 1565-йилда Малтанинг Буюк қамалининг сабабларидан бири эди. 1613 ва 1709-йилларда Гозога яна иккита муваффақияциз ҳужум уюштирилди[1].
Гозони талон-торож қилиш пайтида Усмонийлар томонидан Университà архивлари вайрон қилинган. Гозо билан боғлиқ 1551-йилгача сақланиб қолган ягона ёзувлар Нотариал архивдаги бир нечта ҳужжатлар, шунингдек, Сицилиянинг Палермо архивидаги баъзи ёзувлар эди[3].
Мерос[edit | edit source]
,_Gozo,_Malta_06.jpg)
1997-йилда Сан-Андреа мактабининг 5-синф ўқувчилари томонидан босқиннинг қайта акс эттирилиши ва "Гозитан шаҳри ҳақидаги эртак " номли видеофилм чиқарилди. Талабалар турк босқинчилари, рицарлар ёки малталик деҳқонлар ��олларини ижро этишди ва филмни суратга олиш Шарлотта Луиза кемасида амалга оширилди[4].
Дин л-Арт Ҳелва 2009-йил 31-июлда Қалъадаги Авлиё Майкл қалъасидаги босқиннинг мусиқий ҳикоясини яратди. Бу Дон Бернардо де Опуо афсонасига йўғрилган эди[5].
2013-йилда Виктория, Гозо шаҳридаги Вилла Рундле боғларида қамалга бағишланган ёдгорлик ўрнатилди.
Гозонинг қамал қилиниши Мартҳесе Фенечнинг „Саккиз қиррали хоч“ (2011) китобида тасвирланган, унинг Малтадаги тарихий фантастика сериясининг бир қисми ифодаланган.
Гозонинг босқинчилиги Дороти Даннеттнинг Лимонд йилномалари фантастик сериясининг бир қисми бўлган „Тартибсиз рицарлар“ (1966) китобида муҳим ўрин тутади.
Манбалар[edit | edit source]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Бадгер, Георге Перcй. Десcриптион оф Малта анд Гозо. Малта: М. Wеисс, 1838 — 292 бет.
- ↑ Баин, Cаролйн. Малта & Гозо. Лонелй Планет, 2007 — 21 бет. ИСБН 9781741045406.
- ↑ 3,0 3,1 Грима, Ноэл. „Нотариал Арчивес дисcоверй: Доcуменц фром Гозо датинг то 1431 савед фром тҳе бин“. Тҳе Малта Индепендент (2015-йил 23-май). 2015-йил 11-августда асл нусхадан архивланган.
- ↑ „Тҳе Видео оф оур Ҳисториcал ре-энаcтмент: "А Тале оф а Гозитан Cитй"“. Сан Андреа Счоол. 2014-йил 14-июлда асл нусхадан архивланган.
- ↑ „Мусиcал аccоунт оф тҳе 1551 Жулй аттаcк он Гозо“. Тимес оф Малта (2009-йил 21-июл). 2014-йил 14-июлда асл нусхадан архивланган.