Маяҳуэл

Маяҳуэл — Колумбиягача бўлган Месоамерикан хронологиясининг Постклассик давридаги марказий Мексика маданиятлари ва хусусан, Азтек маданиятлари орасида магей ўсимлиги билан боғлиқ бўлган аёл худоси. Магуэй ўсимликининг тимсоли сифатида Маяҳуэл, шунингдек, Азтек динидаги ўзаро боғлиқ бўлган оналик ва туғилиш маъбудалари мажмуасининг бир қисми бўлиб, шунингдек, унумдорлик ва озиқланиш тушунчалари билан боғлиқ^[1].

Магуэй — замонавий Америка Қўшма Штатлари ва Мексиканинг жануби-ғарбий қисмларида туғилган Агаве жинсининг гулли ўсимлигидир. Cодех Боргиа ва Cодех Борбониcусдаги Майяҳуэлнинг тасвирлари худонинг магей ўсимлигида ўтирганини кўрсатади. Иккала расмда аёл худосининг жойлашиши, шунингдек, унинг танаси ва Борбониcус кодексининг 8-саҳифасида магуэй ўсимлигининг танасини тасвирлаш учун ишлатилган бир хил кўк пигмент, у ва ўсимлик бир эканлигини англатади. Бундан ташқари, Кодекс Борбониcус Маяҳуэлни арқонга ўхшаб кўринадиган, эҳтимол магей ўсимлик толаларидан йигирилган ҳолда ушлаб туради. Арқон Магуэй заводидан олинган кўплаб маҳсулотлардан фақат биттаси эди. Магуэй ўсимликидан олинган маҳсулотлар тоғли ҳудудларда ва Месоамериканинг жануби-шарқий қисмида кенг қўлланилган, тиканлар қон қуйиш маросимларида ишлатилган ва барглардан олинган толалар арқонлар, тўрлар, сумкалар ва матоларга ишланган^[3][4]. Шунга қарамай, ацтеклар томонидан энг яхши танилган ва нишонланадиган магуэй маҳсулоти бу алкоголли ичимлик октли ёки кейинчалик пулқуэ деб номланган^[5], магуэй ўсимликининг ферментланган шарбатидан ишлаб чиқарилган ва кўплаб оммавий маросимларда ва бошқа маросимларда кенг қўлланилади. Кенгайтма бўйича, Маяҳуэл кўпинча пулқуэ билан боғлиқ контекстларда кўрсатилади. Баъзи иккиламчи манбалар уни „пулк маъбудаси“ деб таърифлаган бўлсада, у якуний маҳсулот сифатида пулқуэ эмас, балки манба сифатида ўсимлик билан энг кучли боғланган^[6].

• 
  Боргия кодексида тасвирланган Маяхуэл.
• 
  Маяхуэл ко'пинча кодексларда Тасвирлангандек.
• 
  Борбоник кодексида тасвирланган маяхуэл (8-бетнинг юқори чап томонида).
• 
  Кодекс Маяҳуэл Маглиабечиано тасвирланган сифатида (бет 58 ректо ҳақида).
• 
  Кодекс Маяҳуэл Маглиабечиано  кузатувчи тавсифи (бет 57 версо ҳақида). Таржимаси: "кейинги жинни Маяҳуэл деб аташган, бу магуэй деган ма'нони англатади, чунки ундан келадиган шарбат маст қилувчи эди ва улар рақсга тушишади.
• 
  Маяхуэлнинг о'ймакорлиги Теночтитланнинг Буюк пирамидасида ко'рсатилган, эндиликда эсс Мехико шаҳридаги Темпло Мери музейида намойиш этилган.

Бу мақола бирорта туркумга қўшилмаган. Илтимос, мақолага алоқадор туркумлар қўшиб ёрдам қилинг. (Апрел 2024)