Jump to content

Ню-Ёрк штатининг юқори қисми

From Vikipediya
Балд тоғидаги Адирондаcк боғидаги Фултон занжирли кўллари (4-кўл).

  Ню- Ёрк штатининг юқори қисми Ню-Ёрк шаҳрининг шимолий қисмида жойлашган Ню-Ёрк штатининг бир қисмидан ташкил топган географик минтақадир.[1] Аниқ чегара муҳокама қилинса-да, Ню-Ёрк штатидаги Ню- Ёрк шаҳри ва Лонг-Айлендни ўз ичига олмайди ва минтақанинг аксарият таʻрифлари Вестчестер ва Рокленд округларини бутунлай ёки бир қисмини истисно қилади.[2][3] Шарқдан ғарбга Ню-Ёрк штатидаги йирик шаҳарларга Албанй, Утиcа, Бингҳамтон, Сйраcусе, Рочестер ва Буффало киради.[3][4]

Ню-Ёрк штатининг юқори қисми бир нечта субминтақаларга бўлинган: Гудзон водийси (пастки қисми баʻзан "Упстате" деб муҳокама қилинади), Пойтахт округи, Моховк водийси минтақаси, Марказий Ню-Ёрк, Жанубий Тиэр, Фингер Лакес минтақаси, Ғарбий Ню-Ёрк ва Шимолий мамлакат.[5]

Америка Қўшма Штатларининг Эвропа мустамлакачилигидан олдин, Ню-Ёрк штатида бир нечта тубжой америкалик қабилалар яшаган. Бу Ироқуоис Конфедерациясининг уйи эди, олти қабиладан иборат маҳаллий конфедерация, Олти Миллатлар деб номланувчи.[6] Генри Гудсон 1609-йилда минтақани европа бўйлаб биринчи марта тадқиқ қилган,[7] ва голландлар 1624-йилда Ню-Ёркдаги биринчи доимий Европа аҳоли пункти бўлган Форт Оранге (ҳозирги Албани) ни барпо қилган.[8][9][10] Минтақа Америка инқилобий уруши даврида кўплаб жангларни кўрди, Ироқуоис содиқ тарафдорлари ва инқилобчилар тарафдорлари ўртасида бўлинди. Уруш тугагандан сўнг, 1784-йилги Форт-Стенвикс шартномаси Ироқуоис Ню-Ёрк штатидаги ўз эрларининг катта қисмини янги ташкил этилган Қўшма Штатларга топширган бир қатор шартномалар ва харидларни бошлади.[11]

1825-йилда Ню-Ёрк штатидаги Эри каналининг очилиши минтақа ва штат иқтисодиётини ўзгартирди. Канал Ўрта Ғарбнинг юқори қисмидан ва Буюк кўллар бўйидаги шаҳарлардан Ню-Ёркнинг юқори штатлари орқали ва Ню-Ёрк портига юк ташишни сезиларли даражада осонлаштирди. Натижада, Ню-Ёрк штати Иккинчи саноат инқилоби даврида ишлаб чиқариш ўчоғига айланди ва Генерал Элеcтриc, ИБМ, Кодак ва Херох каби фирмаларни дунёга келтирди. Тез саноатлаштириш минтақадаги фабрикаларда иш излаётган муҳожирларнинг катта оқимига олиб келди. 20-асрнинг ўрталаридан бошлаб Америка деиндустриализацияси иқтисодий ва аҳолининг қисқаришига ҳисса қўшди[12] ва минтақа асосан Руст Белтнинг бир қисми ҳисобланади.

Минтақада эрдан фойдаланишнинг турли хил турлари мавжуд, жумладан, шаҳар, шаҳар атрофи, ўрмон қўриқхонаси ва қишлоқ ландшафтлари. Қишлоқ ерларининг кенг ҳудудлари туфайли Упстате кучли қишлоқ хўжалиги саноатини қўллаб-қувватлайди ва сут маҳсулотлари, заранг сиропи ва мева этиштириш (айниқса, олма), шунингдек, виночилик билан ажралиб туради.[13] Ню-Ёрк штатининг юқори қисми бир қатор муҳим сув йўлларини ўз ичига олади, Сусқуэҳанна, Делавер ва Гудсон дарёлари минтақадан бошланади ва шимолий ва ғарбий чеккаларида Сент-Лоренс дарёси ва Буюк кўллар билан чегараланади. Натижада, минтақа гидроэнергетиканинг муҳим манбаи (Ниагара шаршарасида Никола Тесла томонидан дунёдаги биринчи гидроэлектр тўғонини яратиш давригача) ва ичимлик суви (��ю-Ёрк шаҳрига хизмат кўрсатадиган кўплаб сув омборлари билан). Ню-Ёрк штатининг юқори қисмида кўплаб машҳур сайёҳлик ва дам олиш масканлари, жумладан Ниагара шаршараси, Адирондак ва Кацкилл тоғлари, Минглаб ороллар, Миллий бейсбол шон-шуҳрат зали ва Фингер кўллари жойлашган.

Таʻриф

[edit | edit source]
Ню-Ёрк шаҳри қизил ранг билан таʻкидланган; "Упстате" шаҳарнинг шимолий ва ғарбий қисмидаги баʻзи ёки бутун ҳудудни англатади.
Айиқ тоғидан кўриниб турганидек, Гудзон дарёси бўйлаб Беар Моунтаин Бридге . У Вестчестер ва Рокленд округларининг шимолий қисмларини боғлайди, баʻзилар томонидан Упстатенинг жануби-шарқий чеккаси деб ҳисобланади.

Упстате Ню-Ёрк ва Доwнстате Ню- Ёрк ўртасида аниқ расмий чегара йўқ. "Упстате Ню-Ёрк" атамасининг энг кенг қамровли таʻрифи фақат Ню-Ёрк шаҳри ва Лонг-Айлендни ўз ичига олмайди, улар ҳар доим "Доwнстате" Ню-Ёркнинг бир қисми ҳисобланади; бу фойдаланиш Ню-Ёрк шаҳри аҳолиси орасида кенг тарқалган ва шимолдан анча камроқ.[14] Ушбу таʻриф Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармаси томонидан қўлланилади.[15] Манхеттенликлар орасида кулгили ҳазил шуки, 14-кўчадан шимолдаги ҳамма нарса "Упстате"дир.[16][17]

Яна бир қўлланиш юқори/штат чегарасини шимолдан узоқроқда, Ню-Ёрк шаҳри чеккалари ўз чеккалари билан ажралиб турадиган нуқтада жойлаштиради, чунки эксурблар одатда аҳолини рўйхатга олиш бюроси томонидан белгиланган Ню-Ёрк-Нюарк шаҳар ҳудудига кирмайди. Бу охирги чегара Қуйи Гудзон водийси ёки Вестчестер ва Рокленд округларининг кўп қисмини ва Путнам округининг тахминан учдан бир қисмини, штатнинг шимоли-ғарбий чеккасини, шунингдек, Вестчестер округининг энг шимолий чорагини (шу жумладан Пеэкскилл) юқори штатдан жойлаштиради.[18] Аксинча, ҳудуд аҳолиси кўпинча штатлараро 84 -дан Ню-Ёрк штати ва Доwнстате ўртасидаги чегарани белгилаш учун фойдаланадилар. 

Яна бир фойдаланиш АҚШнинг 2010-йилгача бўлган Ню-Ёрк метрополитенининг аҳолини рўйхатга олиш таʻрифига биноан, у барча Вестчестер, Рокленд ва Путнам округларини ўз ичига олади. Ушбу таʻриф даʻвогарлар томонидан Родригесга қарши федерал қайта тақсимлаш ишида ишлатилган. Патаки .[19]

Ню-Ёрк штати қонунчилигида Упстате чегарасининг таʻрифи ҳам фарқ қилади: Вестчестер ҳар доим штат қонунчилигига кўра Доwнстате деб ҳисобланса-да, баʻзи таʻрифлар штатнинг пастки қисмидаги Рокленд ва Путнам округларини ўз ичига олади, бошқалари эса Оранге ва Дутчесс округларини ўз ичига олади; бу туманларнинг барчасига Метро-Шимолий темир йўл линиялари хизмат кўрсатади.[14][20] Улстер округи ва штат томонидан белгиланган энг йирик Доwнстате округида, Колумбия округи ҳам баʻзан киритилган.[14] Ню-Ёркнинг жанубий округи бўйича Америка Қўшма Штатлари округ суди ва Ню-Ёркнинг Шимолий округи бўйича Америка Қўшма Штатлари округ суди ўртасидаги бўлиниш чизиғи жанубий округда Сулливан округи ва Дутчесс округларини, Шимолий округда Улстер ва Колумбия округларини жойлаштиради.

Ню-Ёркнинг юқори штатлари аҳолиси одатда Гудзон водийси (Ўрта ва Юқори), Пойтахт округи, Моховк водийси, Шимолий мамлакат, Ғарбий Ню-Ёрк ёки Марказий Ню-Ёрк каби субрегионлар билан танишишни афзал кўрадилар.

Ню-Ёркда сўровлар консенсусни аниқлашда қийинчиликларга дуч келди. 2016-йилда Ню-Ёрк сайловчилари ўртасида ўтказилган сўровда респондентлардан Упстате қаэрдан бошланганига оид тўртта таʻрифдан бирини танлаш сўралган, учтаси тахминан бир хил кенг тарқалган бўлиб, респондентларнинг ҳар бири 25% дан 30% гача танланган: Ню-Ёрк шимолида, Вестчестер шимолида. Cоунтй ва Дутчесс округидаги Поугҳкеэпси шимолида. (Тўртинчиси, шунингдек, Поугҳкеэпсиэ шимолидан бошланган, лекин Буффалони на юқори, на штатдан ташқари ноёб минтақа сифатида чиқариб ташлаган, атиги 7 фоизни ташкил этган.)[21] 2018-йилги норасмий сўров шуни кўрсатдики, Гудзон водийси минтақаси юқори ёки паст штат эканлиги борасида энг оғир баҳсли ҳудуд ҳисобланади.[22]

Ҳудуддаги бир қатор корхона ва муассасалар номининг бир қисми сифатида "Упстате" га эга.[23][24] Бунга мисол қилиб, Сиракузадаги Ню-Ёрк штати университети тиббиёт университети, Ню-Ёркнинг 62 округидан 31 тасига хизмат кўрсатувчи Артрит жамғармасининг Ню-Ёрк штатидаги бўлими[25] ва Ню-Ёрк штатидаги барча Ню-Ёрк штатларини ўз ичига олган ВА соғлиқни сақлаш тармоғи киради. Ёрк штати Улстер округидаги Кингстондан шимолга ва ғарбга.[26] Ню-Ёркдаги "Упстате" номи билан бошқа ташкилотларга Упстате Cоллегиате Атҳлетиc Ассоcиатион (ҳозирда Озодлик лигаси деб номланади), Упстате тузатиш муассасаси, Упстате Ню-Ёрк клуби хоккей лигаси, Упстате Ню-Ёрк Сйнод ва Упстате Cитизенс киради. Тенглик учун.

Маданияти

[edit | edit source]

Ню-Ёркнинг бошқа ҳудудлари маданий ва иқтисодий жиҳатдан Ню-Ёрк шаҳридан ва кўп жиҳатдан бир-биридан фарқ қилади. Майдони бўйича Ню-Ёркнинг кўп қисми қишлоқ хўжалиги ва ўрмонли қишлоқ жамоалари, шунингдек, йирик транспорт йўлаклари бўйлаб жойлашган кичик ва ўрта шаҳарлар ва уларнинг атрофидаги шаҳарлар билан тавсифланади. Штатнинг Ню-Ёрк шаҳридан ташқаридаги йирик метрополитенлари Буффало, Рочестер, Сиракуза ва Албани-Сченектади-Трой бўлиб, уларнинг ҳар бири аҳолиси 500 000 дан ошади.

Ню-Ёркнинг турли минтақалари бошқа қўшни минтақалардан таʻсирланган ва улар билан яқинликларга эга. Ғарбий Ню-Ёрк бошқа Буюк кўллар штатлари, шунингдек Жанубий Онтарио билан маданий ва иқтисодий алоқаларга эга. Пойтахт округи, Гудзон водийси, Моховк водийси ва Платцбург ҳудуди Янги Англия билан боғланган. Штатнинг энг шимолий қисми бўлган Шимолий мамлакат Квебек ва Шарқий Онтарио билан кучли маданий, иқтисодий, тил ва оилавий алоқаларга эга. Шундай қилиб, Платцбург Монреал ҳудудидаги қўшнилари, шунингдек, Вермонт билан яқин алоқада. Ню-Ёркнинг катта қисми Канададан телевидениэ ва радио эшиттиришларини олади ва кўпинча тарихий ва оилавий бошқа трансчегаравий алоқалар мавжуд. Шунга ўхшаш муносабатлар Шимолий Янги Англияда кўриш мумкин.

Тил нуқтаи назаридан, Ню-Ёрк штатининг Ғарбий Ню-Ёркдан шарқдан Утикагача бўлган қисми Америка инглиз диалектологиясининг Шимолий ички минтақасининг бир қисми бўлиб, Чикаго ва Милуокигача бўлган Ўрта Ғарбий шаҳарларни ўз ичига олади. Гудзон ва Мохавк водийсининг қуйи ҳудудлари ғарбий Ню-Англия ва Ню-Ёрк шаҳри билан диалектологик жиҳатдан кўпроқ умумийликка эга.[27] Алкоголсиз ичимликларга ишора қилиш учун сўзларидан фойдаланиш ўртасидаги чегара Рочестер шаҳри атрофида жойлашган ички шимолий чеккадан узоқроқда жойлашган. Буффало ва Рочестернинг ғарбий ҳудудлари ғарбдаги ички шимолий ҳудудлар каби попдан фойдаланади, Рочестернинг шарқидаги Сиракуза ва Бингемтон каби ҳудудлар эса Ню-Энгланд ва Ню-Ёрк Сити каби содали сувдан фойдаланади. Итака ва Элмирада чегара унчалик аниқ эмас, баʻзи одамлар поп билан, баʻзилари эса сода билан ўсган; аммо, жорий тенденциялари Итҳаcа кўриш, ҳеч бўлмаганда, асосан ўгириб "сода."

Вудстокдаги очилиш маросими

Ню-Ёркнинг юқори штатлари минтақаларига хос бўлган озиқ-овқат йўллари қуйидагиларни ўз ичига олади:

  • Буффало қанотлари ва гўштли сендвичдаги мол гўшти (Буффало)
  • товуқ барбекю (Итҳаcа)
  • ахлат плитаси (Рочестер)
  • оқ ҳот-доглар, оқ ҳот-дог ёки Cоней сифатида танилган (Рочестер, Марказий ва Ғарбий Ню-Ёрк)
  • тузли картошка (Сйраcусе)
  • айғоқчилар (Бингҳамтон)
  • товуқ гўшти, помидор пироги, Утиcа кўкатлари ва ярим ой пишириқлари (Утиcа)
  • Мичиган ҳот-доглари, Коней оролининг турли хил ҳотдоглари (Платцбург)

Афсоналар картошка чипи Саратога Спрингсда ихтиро қилингани ҳақида даʻво қилса-да, у шу қадар универсал машҳурликка эришдики, у энди минтақага тегишли эмас. Виночилик Фингер Лакес ва Чаутауқуа округида ривожланаётган саноатдир, у ерда Wелчʻс Қўшма Штатлардаги энг қадимги узум шарбати заводларидан бирини бошқаради. Фингер Лакес минтақасининг марказида Итҳаcа Бо Бургер, тепасида қовурилган тухум қўйилган чеэсебургер билан машҳур.

20-асрнинг энг муҳим рок фестивалларидан иккитаси Ню-Ёрк штатида бўлиб ўтди. 1969-йилда Ню-Ёркнинг Байтил шаҳрида Вудсток фестивали бўлиб ўтган бўлса, 1973-йилда яна бир кўп кунлик фестивал Уоткинс Глен халқаро пойгада бўлиб ўтди.

Упстатенинг баʻзи адабий, ҳужжатли ва кино тасвирлари 1940-йилларда штат чеккасидаги кичик шаҳарчада (эҳтимол Сенека шаршарасига асосланган) ўрнатилган "Бу ажойиб ҳаёт" каби кичик шаҳарча ҳисси, оддий турмуш тарзини тақдим этади.

Демографияси

[edit | edit source]
Америка Қўшма Штатлари бўйлаб этник аждодлар

2020-йил ҳолатига кўра, Ню-Ёрк штатининг аҳолиси 20,201,249 кишини ташкил этди, уларнинг 14,045,410 нафари Ню-Ёрк шаҳрининг Метрополитан ҳудудида истиқомат қилади ва қолган штат учун 6,155,839 кишини қолдиради. Ню-Ёркнинг юқори штатлари каттароқ ҳудудга эга бўлиб, аҳоли зичлиги Доwнстатега қараганда анча паст. Ҳудудга кўра, Упстате қишлоқ хўжалиги эрлари ва ўрмонлар, кўплаб йирик кўллар ва иккита (йирик) тог ʻтизмалари билан тавсифланади, метро ҳудудлари харитада жойлашган. Инглиз мустамлака аждодлари аҳолиси кенг тарқалган, шунингдек, немис, ирланд ва италян, кўпчилик метрополитан округларида ҳар бир гуруҳдан бир хил миқдордаги аҳоли мавжуд.

Шимолий мамлакат оғир франсуз Канада. Италиялик америкаликлар Онеида округи ва Сченеcтадй округидаги, шунингдек, Ню-Ёрк шаҳрига энг яқин бўлган Гудзон водийсидаги баʻзи округларда энг катта этник гуруҳдир. Ирландиялик америкаликлар Пойтахт округи, Сиракуза, Бингемтон ва Гудзон водийсининг қолган қисмидаги энг катта этник гуруҳни ифодалайди, аммо минтақаларда ҳам кўп италян америкалик аҳолиси мавжуд. Ирландия аҳолиси Ню-Ёрк штатининг кўп қисмида доимий равишда 15% дан юқори (Гудзон водийсининг юқори қисмида 20% га этади), Ню-Ёрк шаҳрининг кўп қисмида 8% дан камроқ.[28]

Буффало ва Утика шунингдек, поляк ва бошқа славян аждодларига эга бўлган аҳолининг катта контингентини ўз ичига олади. Африкалик америкаликлар ва келиб чиқиши африкалик бўлган америкаликлар Ню-Ёркдаги каби кўп бўлмаса-да, Буффало, Рочестер, Сиракуза ва Олбани каби шаҳарлар аҳолисининг камида 25 фоизини ташкил қилади.

Шунингдек, минтақада қабила эрлари анклавларини сақлайдиган маҳаллий Ҳауденосаунеэ ёки Олти Миллатнинг сезиларли даражада мавжудлиги: Ғарбий Ню-Ёркдаги Сенеcа Натион ва Тонаwанда Сенеcа Натион, Сиракуза жанубидаги Онондага миллати ва Онеида округидаги Онеида миллати. Марказий Ню-Ёрк ва Шимолий мамлакатда Моҳаwк Натион Франклин округи, Онтарио ва Квебек ўртасида жойлашган. Олти Миллатлар аʻзолари, шунингдек, Ню-Ёрк штатидаги қабила эрларидан ташқарида яшайдилар.

Географияси

[edit | edit source]
Адирондаcксдаги Wҳитефаcе тоғи

Делавер, Сусқуэҳанна, Могаwк, Гудзон ва Аллегҳенй дарёларининг бош сувлари минтақада жойлашган. Юқори штатнинг бир қанча ҳудудлари йирик тог ʻтизмалари, катта кўллар ва кенг ўрмонлар билан ажралиб туради.

Аллегҳенй платосида Канистео дарёси водийси

Аллегҳенй платоси жанубдан ғарбий ва марказий Ню-Ёркка чўзилган. Кацкилл тоғлари штатнинг жануби-шарқий қисмида, Ню-Ёрк шаҳрига яқинроқ, Қуйи Ню-Ёркда жойлашган. Кацкиллс ва Аллегҳенй платоси Аппалачиан занжирининг бир қисмидир. Бундан фарқли ўлароқ, Шимолий Ню-Ёркда Адирондак тоғлари мавжуд бўлиб, улар баʻзан Аппалачианснинг бир қисми сифатида хато қилинади, лекин аслида Канада қалқонининг жанубий давоми ҳисобланади.

Ню-Ёрк штатининг тоғли шарқий қисмларида, Гудзон дарёси ва Моховк дарёси водийлари бўйлаб, тарихий аҳамиятга эга саёҳат йўлаклари бўлган ва бугунги кунда ҳам шундай бўлиб қолмоқда. Буффало яқинидаги Ғарбий Ню-Ёрк жуда текис, чунки у бир вақтлар музлик кўлининг туби эди. Ниагара округидаги ягона "тепаликлар" шаршарани ташкил этган Ниагара тоғларидир .

Ню-Ёркнинг юқори қисми Канаданинг Онтарио провинсияси билан узоқ вақтдан бери умумий чегарага эга бўлиб, у Ғарбий Ню-Ёркдан Шимолий Ню-Ёрк бўйлаб чўзилган. У, биринчи навбатда, Эри кўли, Ниагара дарёси, Онтарио кўли ва Сент-Лоренс дарёси бўйлаб сув чегаралари билан бўлинади. Ню-Ёрк, Квебек ва Онтарионинг қўшилишида Ироқуоиснинг Мохавк миллати жойлашган. Шарқда, Шимолий мамлакат минтақасининг қолган қисми бўйлаб, Ню-Ёрк Квебек провинсияси билан қуруқлик чегарасига эга.

Юқори штатдаги округлар ва шаҳарлар, одатда, ушбу штатдагиларга қараганда, ҳудуд жиҳатидан каттароқ ва аҳолиси кичикроқ, аммо истиснолар мавжуд. Штатнинг аҳоли сони бўйича энг кичик округи (Гамилтон округи) ва ҳудуддаги энг катта округи (штатнинг шимолий чегарасидаги Сент-Лоренс округи) иккаласи ҳам Ню-Ёркнинг юқори штатларида, Шимолий мамлакат ва Ню-Ёрк шимолидаги Минг ороллари ҳудудларида жойлашган. Аҳоли сони бўйича энг кўп (Кингс округи) ва энг кичик ҳудуди (Ню-Ёрк округи) бўлган округлар Ню-Ёрк шаҳрининг иккала қисмидир.

Иқлими

[edit | edit source]
1991—2020-йиллардаги иқлим нормаларидан фойдаланган ҳолда Ню-Ёрк штатидаги ўртача йиллик қор ёғиши (дюймларда). Қор ёғиши, айниқса, Ню-Ёркнинг ғарбий ва шимолий марказий қисмидаги кўл таʻсирли қор зоналарида кенг тарқалган.

Ню-Ёрк штатининг юқори қисми ўзининг совуқ ва қорли қишлари билан машҳур, айниқса Ню-Ёрк штатининг мўʻтадил иқлими билан солиштирганда. Қорли обрў, айниқса, Буффало, Рочестер, Осwего ва Сиракуза шаҳарлари учун тўғри келади ва асосан Онтарио кўли ва Эри кўлидаги кўл эффектли қор билан боғлиқ. Адирондаксдаги Олд Форж ва Саранак кўли қишлоқлари кўпинча қиш кечаларида Миннесота штатидаги Интернатионал Фаллс ва Фарго, Шимолий Дакота каби жойлар билан мамлакатдаги энг совуқ жой учун курашади.[29]

Ню-Ёрк штатининг юқори қисмидаги ландшафтларнинг кўп хусусиятлари, масалан, Бармоқли кўллар ва минтақада жойлашган барабанлар музлик давридаги музликларнинг натижасидир.

Танланган шаҳарлар учун статистика

[edit | edit source]
Ниагара Фаллс ин тҳе Ниагара Фаллс Натионал Ҳеритаге Ареа

Тарихи

[edit | edit source]

Эрта тарих

[edit | edit source]
Анʻанавий Ироқуоис узун уйи

Овруполиклар келишидан олдин бу ҳудудда ирокуо тилида сўзлашувчи одамлар (асосан Гудзоннинг ғарбида ва Буюк кўллар атрофида) ва алгонкиан тилида сўзлашувчилар (асосан Гудзоннинг шарқида) яшаган. Икки халқ ўртасидаги зиддият Европанинг дастлабки мустамлакаси даврида давом этди ва франсузлар, голландлар ва инглизлар маҳаллий халқлар орасидаги савдо шериклари билан иттифоқчиликка мойил эдилар. Беш (кейинроқ олтита) миллатнинг Ҳауденосаунеэ ёки Ироқуоис конфедерацияси ўз ҳудудида кучли куч эди.

Бешта давлат ҳудуди Мохавк дарёси водийсидан штатнинг ғарбий қисми ва ҳозирги Пенсилваниягача чўзилган. Ушбу уй базасидан улар турли вақтларда ҳозирги Қўшма Штатлар шимоли-шарқидаги қўшимча ҳудуднинг катта қисмини назорат қилишган. 1613-йилда Голландия ҳукумати билан тузилган Гусwҳента (Икки қаторли Вампум шартномаси) Ҳауденосаунеэ ва Европа мустамлакачилари ўртасидаги муносабатларни кодлаштирди ва кейинги шартномаларнинг асосини ташкил этди.

17-асрнинг ўрталарида, Қундуз урушлари пайтида, Ироқуоис ғалаба қозонди ва Ню-Ёрк ғарбидаги нейтрал ҳиндулар, Венрохронон ва Эри ҳиндулари қабилаларида ҳукмронлик қилди. Омон қолганлар асосан Ироқуоиснинг Сенека халқига ассимиляция қилинган; баʻзилари Жанубий Каролинага қочиб кетган, у ерда бошқа ҳинд қабилалари билан бирлашган деб ишонилади.

ХВИИ асрда Франсия ва Голландия мустамлакачилигининг биринчи кунларидан бошлаб минтақа муҳим эди. Янги Нидерландия мустамлакаси Гудзон водийсини Манхеттен оролидан шимолдан Гудсон ва Мохавк дарёларининг қўшилиш жойигача ўз ичига олган, у ерда 1624-йилда Форт Оранге (кейинчалик Албани) ташкил этилган. Сченеcтадй қалʻаси 1661-йилда қурилган. Юқори Гудзон водийси колониянинг кўпгина мўйна савдосининг маркази бўлиб, у жуда даромадли бўлиб, Европада мўйнага бўлган талабни қондирарди.

Янги Нидерландиянинг шимолий ва ғарбий қисмида франсузлар Сент-Лоренс дарёси бўйида ва Онондага кўли қирғоқларигача бўлган жанубда савдо постларини ўрнатдилар. Улар Ҳауденосаунеэ ўртасида савдо қилиш ва прозелитизмни қийинлаштирдилар, чунки Самуэл де Шамплаин Янги Франсиядан ҳарбий ҳужумлар пайтида Ҳауденосаунеэни бегоналаштирган эди. 1640-йилларда Янги Франсияга учта франсуз иэзуит миссионерлари - Сент- Рене Гоупил, Сент- Исаак Жогуэс ва Сент- Жан де Лаланд - Счоҳариэ ва Могаwк дарёларининг қўшилиш жойида жойлашган Оссерненоннинг Могаwк қишлоғи яқинида ўлдирилган., бу ерда Ауриэсвилле замонавий қишлоғи кейинчалик ишлаб чиқилган. Улар АҚШнинг биринчи уч авлиёси ҳисобланадилар.

1664-йилда Англия Янги Нидерландияни куч билан босиб олди ва уни Ню-Ёрк деб ўзгартирди. Голландияликлар тўққиз йил ўтиб мустамлакани қайтариб олдилар, аммо 1674-йилги Вестминстер шартномасига биноан уни Англияга бердилар.

Америка инқилоби

[edit | edit source]
Гилос водийси қирғини

1774 ва 1783-йиллар орасида чуқур бўлинган мустамлакачилар Сенека бошчилигидаги Гилос водийси ва Мохавк бошчилигидаги Коблескилл қирғини каби ҳужумлар орқали тўғридан-тўғри ва ишончли тарзда бир-бирларига қарши фуқаролар урушини олиб боришди. 1779-йилда генерал Жорж Вашингтон буйруғи билан Cонтинентал Армия томонидан ўтказилган Салливан экспедицияси бундай ҳужумларнинг олдини олиш ва қасос олиш мақсадида минглаб Ҳауденосаунеэларни ўз қишлоқлари, фермалари ва минтақадаги ерларидан ҳайдаб чиқарди.

Минтақа Британия ва континентал кучларнинг уруш режалари учун стратегик аҳамиятга эга эди. Британиянинг Ню-Энгланд колонияларини қолганлардан ажратишга уринишлари урушда муҳим бурилиш нуқтаси бўлган Валкур оролидаги жанг ва Саратога жанги каби жангларга олиб келди. Урушнинг кўп қисмида Ню-Ёрк шаҳри инглизлар қўлида қолган бўлса-да, штатнинг юқори қисми охир-оқибат мустамлака кучлари томонидан ҳукмронлик қилди. Уруш охирида континентал армия штаб-квартираси Нюбургда жойлашган эди. Континентал Конгресс иш ҳақини қайтаришига амин бўлмаган баʻзи континентал офицерлар Нюбург фитнаси деб номланувчи қўзғолон билан таҳдид қилишди.

Инқилобдан кейинги давр

[edit | edit source]

Америка инқилобидан кейин Париж шартномаси Ню-Ёрк ва Британия Шимолий Америкаси ўртасидаги чегарани ўрнатди. 45-параллел Квебек ёки Қуйи Канада билан чегарага айланди. Сент-Лоренс дарёси, Онтарио кўли, Ниагара дарёси ва Эри кўли Юқори Канада билан чегарага айланди. Буюк Британия 1794-йилгача Буюк Кўлларнинг Америка қирғоқлари бўйлаб ҳарбий обʻектларни, шу жумладан Ниагара дарёсининг оғзидаги Форт Ниагара ва Освего дарёсининг оғзидаги Форт Онтариони эгаллашда давом этди.

Янги Ню-Ёрк штати ҳукумати Британия тожига содиқ қолган Ню-Ёркликларнинг мулкини тортиб олди. Минглаб одамлар Янги Шотландия ва янги ташкил этилган Юқори Канада (ҳозирги Онтарио) каби Британия ҳукмронлиги остида қолган колонияларга кўчиб кетишди. Инглизлар билан жанг қилган Ҳауденосаунеэ ҳам қочиб кетди. Британия тожи Гранд Ривер аҳоли пунктини ташкил этган Ҳауденосаунеэ иттифоқчиларига Юқори Канададаги катта эр участкасини берди.

19-аср

[edit | edit source]
1816-йилги Плацбург жангининг гравюраси

1812-йилги уруш жанглари (1812 – 1815) Ниагара чегарасида бўлиб ўтди; Чамплаин водийсида, жумладан, Платцбург жанги; Сент-Лоренс водийсида; ва Онтарио кўли, шу жумладан Саcкец бандаргоҳи жанги. Буффало шаҳри ҳам инглизлар томонидан вайрон қилинган.[30] Урушдан кейин АҚШ ҳукумати Чемплен кўлидаги Роусес-Пойнтда чегарадан жанубда Форт Монтгомери қуришни бошлади. Кейинчалик маʻлум бўлишича, ўша пайтда ҳақиқий 45-параллел Канадада "Форт Блундер" номи билан машҳур бўлган қалʻани қўйиб, текширилган чизиқдан тўртдан уч мил жанубда жойлашган. Бу 1842-йилга қадар Wебстер-Ашбуртон шартномаси билан ҳал қилинди, унга кўра Буюк Британия ва Қўшма Штатлар чегарани ўрганилгандек айланма чизиқда тарк этишга қарор қилишди.

Қуллик Янги Нидерландия ва Ню-Ёрк провинсиясида мавжуд эди. Ню-Ёрк 1690-йилларда Америка колониялари орасида энг йирик қул импортчиси эди. Қуллик Америка инқилоби билан тугамади, гарчи Жон Жей 1777-йилда Штат Ассамблеясига эмансипация тўғрисидаги қонун лойиҳасини киритган бўлса ҳам. Сожоурнер Трутҳ 1797-йилда туғилганидан то 1826-йилда қочиб кетгунга қадар Гудзон водийсида қул сифатида сақланган. Ню-Ёрк Манумиссион Жами��ти ва бошқаларнинг саʻй-ҳаракатлари билан Ню-Ёрк 1799-йилда аста-секин озод қилиш сиёсатини қабул қила бошлади. 1817-йилда қабул қилинган ва ниҳоят қулларни озод қиладиган қонун ўн йил давомида кучга кирмади ва қул эгаларига ўз қулларини бошқа штатларга сотиш учун бутун ўн йил вақт берди. Қонун ниҳоят кучга кирганида, Ню-Ёрк штатидаги сўнгги 2800 қул 1827-йил 4-июлда озод қилинди.

Локпортдаги Эри канали , Ню-Ёрк, 1839-йил

Гарчи пиёда ва каноэда саёҳат қилиш йўллари минтақа бўйлаб юзлаб йиллар давомида мавжуд бўлса-да, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини бозорга ташиш қиммат ва секин эди. Британияда қурилаётган каналлар таʻсирида Ню-Ёркнинг етакчи фуқаролари штат бўйлаб канал қуриш учун босим ўтказа бошладилар. Губернатор ДеWитт Клинтон Албанидан Буффалогача бўлган канални ижарага бериш ва қурилишни молиялаштириш учун қонун чиқарувчидан устун келди. Эри каналининг қурилиши 1817-йилда бошланган ва 1825-йилда якунланган. Канал ҳудудни 19-асрда Қўшма Штатлардаги саноат кенгайишининг муҳим таркибий қисмига айлантиришга имкон берди. Канал шунингдек, Британия Шимолий Америкаси билан савдо-сотиқни ва ғарбий ҳудудларда янги штатларнинг жойлашишини рағбатлантирди. Кейинчалик асрда Ню-Ёрк марказий темир йўли Ню-Ёрк шаҳридан Буюк кўлларгача бўлган "сув даражасидаги маршрут" бўйлаб ҳаракатланиб, унинг йўналиши бўйлаб шаҳарларни саноатлаштиришга ҳисса қўшди.

Ўн тўққизинчи асрда бир неча марта Ню-Ёрк штатлари Буюк Британияга қарши канадалик исёнчилар, шунингдек, Британия-Америка муносабатларини кескинлаштирган Канаданинг ирланд-америкалик босқинчилари учун бошпана ва бошпана бўлиб хизмат қилган. 1837 ва 1838-йилларда Қуйи Канада қўзғолонидан сўнг, баʻзи Қуэбécоис исёнчилари жанубдан Шимолий мамлакатга қочиб кетишди, Ниагара чегарасида эса, Ватан уруши деб ҳам аталадиган Юқори Канада қўзғолони воқеалари содир бўлди. 1860-йилларнинг охирида Ниагара чегараси бўйлаб баʻзи Фениан рейдлари бошланди; Фенианс ҳам Малонеда йиғилди.

Гарчи ҳозир катта даражада обрўсизланган бўлса-да, 1905—1907-йиллардаги Миллс комиссиясининг бейсболнинг келиб чиқишини ўрганиш билан шуғулланган ҳисоботида Куперстаун бейсболни 1830 ёки 1840-йилларда Абнер Доубледай томонидан ихтиро қилинган жой деб атаган. Куперстаун - Миллий бейсбол шон-шуҳрат зали ва музейи. (Замонавий тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ўйин аслида Ню-Ёрк шаҳрида замонавий шаклда ишлаб чиқилган.)

Фуқаролар урушигача бўлган даврда Ню-Ёрк штати радикал аболиционистик фаолиятнинг асосий марказига айланди ва эр ости темир йўлининг муҳим алоқаси бўлди. Қочоқ қул қонунига қаршилик минтақада айниқса қизғин эди, буни Жерри қутқариш каби воқеалар тасдиқлайди. Америка аёллар ҳуқуқлари ҳаракати ҳам ўша пайтда Ню-Ёрк штатида туғилган. Сенека шаршараси конвенцияси, аёллар ҳуқуқлари бўйича биринчи конвенция 1848-йилда Сенека шаршарасида бўлиб ўтди. Рочестер конвенцияси, иккинчи бундай конвенция, икки ҳафта ўтгач, Рочестерда бўлиб ўтди.

20-аср

[edit | edit source]
Гарвард Марк И, ИБМ томонидан Эндикоттда ишлаб чиқарилган энг қадимги компютерлардан бири

Иккинчи жаҳон урушидан кейинги даврда, Упстате миллий иқтисодиётдаги энг юқори таʻсирига эришди. ИБМ, Генерал Элеcтриc, Кодак, Херох ва Cарриэр каби йирик маҳаллий корпорациялар бизнес, ҳукумат ва истеʻмолчилар учун илғор маҳсулотлар ишлаб чиқариш ҳамда корпоратив маданиятда етакчилик қилишда миллий муваффақиятларга эришдилар. 1950-йилларнинг ўрталарида Ню-Ёрк штатидаги Тҳруwайнинг очилиши минтақага бошқа шарқий бозорларга яхши кириш имконини берди. Ушбу минтақавий устунлик йўқолди, чунки кўплаб маҳаллий фирмалар маʻлум операцияларни бошқа штатларга кўчиришди ёки Америка Руст Белтдаги бошқа ҳудудлардаги воқеаларга ўхшаш хорижий рақобат шароитида қисқартиришди. Бироқ, сўнгги пайтларда иқтисодиётни жонлантириш бўйича уринишлар бўлди. 2021-йил апрел ойида яримўтказгичлар саноатига ихтисослашган ГлобалФоундриэс компанияси ўзининг бош қароргоҳини Силикон водийсидан (Калифорния) Малта, Ню-Ёркдаги яримўтказгич чиплари ишлаб чиқариш корхонасига кўчирди.[31]

Иқтисодиёт

[edit | edit source]

Сиёсат

[edit | edit source]

Кўпинча минтақанинг ярим қишлоқ ва қишлоқ характери билан боғлиқ бўлиб, маданият ва сиёсатда кўпроқ шаҳарлар жойлашган ҳудудга қараганда кўпроқ консерватизм мавжуд ва минтақа штат Республикачилар партиясининг куч базаси ҳисобланади. Бироқ, Ню-Ёрк штатининг юқори қисмида бир нечта Демократик округлар мавжуд, улар орасида Эри округи (Буффало), Монро округи (Рочестер), Онондага округи (Сиракуза), Томпкинс округи (Итака) ва Албани округи (Олбани).

Умуман олганда, Ню-Ёрк штатидаги федерал сайловларда демократлар ва республикачилар ўртасида тахминан тенг тақсимланган. 2004-йилда Жон Керри штатнинг юқори минтақасида Жорж Бушни 1500 дан кам овоз (1553246 овозга қарши 1551971 овоз) билан мағлуб этди.

Ню-Ёрк шаҳри турли хизматлар учун Упстатега боғлиқ: иккинчиси Делавер акведуки ва Кацкилл акведуки орқали шаҳарнинг сув таʻминоти манбаи; шаҳар электр энергиясининг катта қисми Ниагара шаршараси ва Сент-Лоренс дарёсидаги давлатга қарашли гидроэлектростансиялардан олинади; ва штат қамоқхоналарининг аксарияти юқорида жойлашган; шунинг учун машҳур "дарё бўйлаб юборилган" атамаси (аммо бу атама дастлаб Ню-Ёрк шаҳридан "Гудзон дарёси бўйида" жойлашган Синг Сингга ишора қилинган, аммо Вестчестер округидаги Оссининг шаҳрида бўлиш ҳали ҳам "пастки" минтақада.). Аксинча, ушбу хизматларни кўрсатадиган давлат обʻектларининг ишлаши юқори штат иқтисодиётининг муҳим қисмидир.

Тарихий воқеалар

[edit | edit source]
  • Валкур оролидаги жанг, 1776-йил
  • Орисканий жанги, 1777-йил
  • Саратога жанглари, Америка инқилобий урушининг бурилиш нуқтаси, 1777-йил
  • Гилос водийси қирғини, 1778-йил
  • Салливан кампанияси, 1779-йил
  • 1800-йилларнинг бошларида ёниб кетган туманда Иккинчи Буюк Уйғониш
  • Плацбург жанги, 1814-йил
  • Морган иши, 1826-йил
  • Мормон китобининг нашр этилиши, 1830-йил
  • Сенеcа Фаллс конвенцияси, 1848-йилда АҚШда ўтказилган биринчи аёллар ҳуқуқлари конвенцияси
  • Жерри қутқариш, 1851-йил
  • Ангола даҳшатли поезд ҳалокати, 1867[32]
  • 1890-йилда Аубурн қамоқхонасида электр стул орқали биринчи марта қатл қилинган
  • Буффалода президент Уилям МакКинлининг ўлдирилиши, 1901-йил
  • Анархист Леон Cзолгосз, МакКинлининг қотили, судда судланган ва Аубурн қамоқхонасида электр токи уриши, 1901-йил
  • Спли�� тош портлаши, 1918-йил
  • 1936—1937-йиллардаги Ремингтон Ранд иш ташлаши
  • Континентал Чартерс 44-2 рейси, 1951-йил
  • Аллегҳенй сув омбори қурилиши, 1961–1967
  • 1965-йил шимоли-шарқий электр токининг узилиши
  • Wоодстоcк мусиқа фестивали, 1969-йил
  • Аттика қамоқхонасидаги қўзғолон, 1971-йил
  • " Агнес" тўфони, 1972-йил
  • Қишки Олимпия ўйинлари, 1980-йил
  • Счоҳариэ Cреэк устидаги Ню-Ёрк штатидаги Тҳруwай кўпригининг қулаши, 1987-йил[33]
  • Ню-Ёрк штатидаги меҳнат куни деречос, 1998-йил
  • 2003-йил шимоли-шарқий электр токининг узилиши
  • Шира кўли, 2006-йил
  • Cонтинентал Аирлинес 3407 рейси, 2009-йил
  • Бингҳамтондаги отишма, 2009-йил
  • Ирене тўфони, 2011-йил
  • Ли тропик бўрони, 2011-йил
  • Қишки бўронли пичоқ, 2014-йил
  • Клинтон ахлоқ тузатиш муассасасидан қочиш, 2015-йил
Бейсбол шон-шараф зали
Форт Станвикс
Минглаб ороллардаги Болдт қалʻаси
Wаткинс Глендаги НАСCАР кубоги серияси

 

Географик бўлинишлар

[edit | edit source]

Метрополитан ҳудудлар ва йирик шаҳарлар

[edit | edit source]
  • Албани (штат пойтахти) - Сченектади - Троя (пойтахт округи)
  • Бингҳамтон (учта шаҳар)
  • Буффало - Чеэктоwага (энг катта шаҳар��а эга бўлган энг йирик метрополия (Буффало))
  • Элмира
  • Гленс шаршараси
  • Итака
  • Кингстон
  • Поугҳкеэпсиэ - Нюбург - Миддлетоwн
  • Рочестер
  • Сиракуза (Марказий Ню-Ёрк)
  • Утика - Рим (Мохавк водийси)
  • Wатертоwн - Форт Друм 

Манбалар

[edit | edit source]
  1. ↑ „Авераге Аннуал Популатион оф Cоунтиэс, Неw Ёрк Стате, 2014-2018“. www.ҳеалтҳ.нй.гов. 12-июл 2020-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 1-май 2020-йил.
  2. ↑ „Упстате, доwнстате дистинcтион раисес қуэстионс“. Реcордонлине.cом. 18-август 2016-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  3. ↑ 3,0 3,1 Поллак, Мичаэл. „Wҳат Ареа Ис Cонсидеред Упстате Неw Ёрк?“. Тҳе Неw Ёрк Тимес (14-феврал 2014-йил). 25-май 2016-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  4. ↑ „НЙС Геограпҳй“. Ҳоw тҳе Отҳер Тҳирд Ливес: А Фоcус он Упстате Неw Ёрк. Леwис Мумфорд Cентер, Университй ат Албанй. 15-сентабр 2015-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 6-ноябр 2015-йил.
  5. ↑ „Регионс | Эмпире Стате Девелопмент“ (25-сентабр 2016-йил).
  6. ↑ Тауб. „Тҳе Ироқуоис Аре Нот Гивинг Уп“. Тҳе Атлантиc (17-август 2013-йил). 22-январ 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 8-феврал 2021-йил.
  7. ↑ „Тҳе Тwин Мйстериэс оф Ҳенрй Ҳудсон - Ҳис 1609 Вояге“. Ҳудсон Ривер Валлей Институте. 8-феврал 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 8-феврал 2021-йил.
  8. ↑ „Форт Оранге - А Тоур оф Неw Нетҳерланд“. Неw Нетҳерланд Институте. 3-феврал 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 8-феврал 2021-йил.
  9. ↑ „"а смалл форт, wҳич оур пеопле cалл Форт Оранге"“. Неw Ёрк Стате Мусеум. 25-январ 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 8-феврал 2021-йил.
  10. ↑ „Оне оф Америcа'с Фирст Cитиэс: Cолониал Албанй – Олдест УС Мусеумс - Уппер Ҳудсон Ривер Валлей Лифе & Cултуре - Албанй Ҳисториc Ҳеритаге - Албанй Институте оф Ҳисторй анд Арт“. www.албанйинституте.орг. 22-январ 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 12-феврал 2021-йил.
  11. ↑ „Тҳе Сих Натионс Cонфедераcй Дуринг тҳе Америcан Револутион - Форт Станwих Натионал Монумент“ (инглизча). У.С. Натионал Парк Сервиcе. 19-январ 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 8-феврал 2021-йил.
  12. ↑ Леэман, Марк А. Фром Гоод Wоркс то а Гоод Жоб: Ан Эхплоратион оф Повертй анд Wорк ин Аппалачиан Оҳио[сайт ишламайди] ПҳД диссертатион, Оҳио Университй, 2007.
  13. ↑ „Тҳе Роле оф Агриcултуре ин тҳе Неw Ёрк Стате Эcономй“. Осc.стате.нй.ус. 2017-йил 17-февралда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 „Неw Ёрк'с лаwс, лике иц ресиденц, cан'т пин доwн 'упстате'“. политиcо.cом. 6-сентабр 2017-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 6-сентабр 2017-йил.
  15. ↑ „Туркей Ҳунтинг Сеасонс - НЙС Депт. Оф Энвиронментал Cонсерватион“. 13-апрел 2020-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 1-май 2020-йил.
  16. ↑ Wолфе. „Неw Ёрк Тодай: А Қуэст то Дефине 'Упстате'“. Тҳе Неw Ёрк Тимес (29-ноябр 2017-йил). Қаралди: 17-март 2022-йил.
  17. ↑ Бумп, Пҳилип. „Ҳере'с wҳере Неw Ёркерс тҳинк Упстате Неw Ёрк ис“. Тҳе Wашингтон Пост (18-апрел 2018-йил). 18-апрел 2018-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 17-март 2022-йил.
  18. ↑ „НЙ Урбанизед Ареа Мапс : Ареа анд Денситй“. Пад.ҳуман.cорнелл.эду. 13-ноябр 2018-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  19. ↑ Родригуэз в. Патаки, 308 Ф.Супп. 2д 346, 353, ноте 1, 369 (С.Д.Н.Й. 2004).
  20. ↑ „Wҳат Ареа Ис Cонсидеред Упстате Неw Ёрк?“. Тҳе Неw Ёрк Тимес (14-феврал 2016-йил). 6-сентабр 2017-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 6-сентабр 2017-йил.
  21. ↑ „Wҳере ис упстате НЙ? Вотерс аре сплит“. демоcратандчрониcле.cом. 11-апрел 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 9-апрел 2018-йил.
  22. ↑ „Ҳере'с wҳат Неw Ёркерс тҳинк упстате Неw Ёрк ис“. Тҳе Wашингтон Пост (18-апрел 2018-йил). 8-май 2018-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 18-апрел 2018-йил.
  23. ↑ „Чевролет Деалер ин Аттиcа Неар Батавиа - Упстате Чевролет“. Упстатечевёфаттиcа.cом. 12-апрел 2013-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  24. ↑ „Упстате Фармс :: Wелcоме Баcк то тҳе Фарм“. Упстатефармс.cом. 24-октабр 2016-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  25. ↑ Инcлудед ин тҳис чаптер аре тҳе Буффало, Рочестер, Сйраcусе, Утиcа & Бингҳамтон ареас, анд тҳе фоллоwинг cоунтиэс: Аллеганй, Брооме, Cаттараугус, Cаюга, Чаутауқуа, Чемунг, Ченанго, Cортланд, Эриэ, Генесеэ, Ҳеркимер, Жефферсон, Леwис, Ливингстон, Мадисон, Монроэ, Ниагара, Онеида, Онондага, Онтарио, Орлеанс, Осwего, Счуйлер, Сенеcа, Ст. Лаwренcе, Стеубен, Тиога, Томпкинс, Wайне, Wёминг анд Ятес. Ноте тҳат соме нортҳерн cоунтиэс ин эастерн Неw Ёрк, wҳич аре сометимес cонсидеред Упстате, аре нот инcлудед ин тҳат Артҳритис Чаптер. Амонг отҳер cоунтиэс нот инcлудед ин тҳис чаптер аре Албанй, Cлинтон, Cолумбиа, Делаwаре, Эссех, Фултон, Греэне, Ҳамилтон, Монтгомерй, Оранге, Оцего, Путнам, Саратога, Сченеcтадй, Счоҳариэ, Сулливан, Улстер, Wаррен, анд Wашингтон.
  26. ↑ „ВА Ҳеалтҳ Cаре Упстате Неw Ёрк“. Висн2.ва.гов. 3-декабр 2016-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  27. ↑ „Арчивед cопй“. 2007-йил 25-сентябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 5-октабр 2007-йил.
  28. ↑ „Wҳич cоунтй ис тҳе мост Ириш ин Неw Ёрк стате? (лист)“. Сйраcусе.cом (17-март 2015-йил). 23-октабр 2016-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  29. ↑ Осборн. „Cолдест Плаcес ин Унитед Статес“. Cуррент Ресулц. 17-ноябр 2016-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  30. ↑ „Тҳе Бурнинг оф Буффало, НЙ“. Тҳе Буффалониан. Тҳе Пеопле'с Ҳисторй Cоалитион. 2013-йил 24-августда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 26-апрел 2013-йил.
  31. ↑ „ГЛОБАЛФОУНДРИЭС Мовес Cорпорате Ҳеадқуартерс то иц Мост Адванcед Семиcондуcтор Мануфаcтуринг Фаcилитй ин Неw Ёрк | ГЛОБАЛФОУНДРИЭС“ (инглизча). гф.cом (26-апрел 2021-йил). 10-ноябр 2021-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 27-январ 2022-йил.
  32. ↑ „Нотес он Раилроад Аccиденц - 1879“. Cацкилларчиве.cом (11-июл 2007-йил). 2-март 2022-йилда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 23-октабр 2016-йил.
  33. ↑ „Арчивед cопй“. 2006-йил 7-октябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 30-июл 2010-йил.
Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nyu-York_shtatining_yuqori_qismi&oldid=3876421"