Украина герби

Украина кичик давлат герби
Мамлакат	Украина
Қабул қилинди	19-феврал, 1992-йил (32 йил аввал) (1992-02-19)

Украина катта Давлат герби (лойиҳаси)
Мамлакат	Украина
Қабул қилинди	24-сентябр, 2021-йил (2 йил аввал) (2021-09-24)
Байроқ муаллифлари	А. Ивахненко, В. Митченко, М. Дмитриенко, Й. Савчук

Украина герби (украинча: Герб України) Давлатнинг 3 расмий тимсолидан бири. Катта ва кичик герблардан иборат. Ҳозирги вақтда 19-феврал 1992-йилда тасдиқланган кичик герб ишлатилади.

Иккала гербнинг марказий гералдик фигураси княз Владимирнинг Тризубаси ҳисобланади. Бундан ташқари, катта гербнинг элементларида Запороже қўшинининг рамзи ва тож кийган шер тасвирланган.

Украина Конституциясининг 20-моддасига биноан:

Украинанинг давлат рамзлари Украина Давлат байроғи, Украина Давлат герби ва Украина Давлат мадҳияси.

Украина Давлат байроғи кўк ва сариқ рангдаги иккита тенг горизонтал чизиқлардан иборат байроқдир.

Украинанинг Катта Давлат Герби шуниндек, Украинанинг кичик Давлат Герби ва Запорожя армиясининг қурол-яроғини гербини ҳисобга олган ҳолда, Украина Олий Радасининг конституциявий таркибининг камида учдан икки қисми томонидан қабул қилинган қонун билан белгиланади.

Украина катта Давлат гербининг асосий элементи Буюк Владимир князлик кучининг белгисидир.

1992-йил 19-февралдаги 2137-ХИИ-сонли „Украина давлат герби тўғрисида“^[1] қарори билан Украина кичик герби тасвири сифатида тридент тасвири тасдиқланди.

• 
  Буюк Владимирнинг Белгиси
• 
  Украина кичик герби
• 
  Тридентни қуриш учун батафсил схема
• 
  Қалқон қуриш схемаси

Катта Гербнинг масаласи ҳали ҳал қилинмаган. Катта гербни ишлаб чиқиш бўйича танловлар 1991, 1996, 2007 ва 2020-йилларда бўлиб ўтди. 2020-йилги танловда ютуқни Украина кичик давлат герби ҳаммуаллифи бўлган Алексей Кохан қўлга киритди. Ҳакамлар ҳай’ати раиси шундай деди: „бу иш аллақачон 1997-йилда тақдим этилган ва ғалаба томон келган, аммо турли сабабларга кўра бу танлов натижасиз якунланган. Кохан ишни ўзгаришсиз қолдирди. Ва ҳамма чизмаларнинг орасида бу иш яхшироқ кўринарди“.

Адлия вазири Денис Малюсканинг сўзларига кўра, кейинчалик катта Давлат герби лойиҳасидан фойдаланишнинг техник тавсифи ва ҳуқуқий нюанси тайёрланади. Шундан сўнг, ўзгаришлар Вазирлар Маҳкамасидан Олий Радага ўтказилади, у ерда халқ депутатлари тегишли қонун лойиҳасини рўйхатдан ўтказадилар.

Тридент деб аталадиган Буюк Владимир белгисининг келиб чиқиши ҳақида бир нечта назариялар мавжуд. Улардан энг кенг тарқалгани — Рарок лочиннинг ўлжага ташланаётгани Рурикович князларининг оилавий белгиси^[2]. Руриковичнинг белгилари" ўрта аср Европа герблари " эмас эди, чунки ўрта аср гералдикаси Европада ХИИ асрдан илгари пайдо бўлган^[3]. Бироқ, гералдика ўрта аср Европасидан олдин ҳам мавжуд эди — қадим замонлардан бери ҳукмдорлар, худолар, алоҳида наслларнинг гералдик белгилари маълум (масалан, тамғалар); гербларнинг бир қисми бўлган диний белгилар. Шу каби белгилар қал’алар деворларига қўлланилиб, тангалар, ҳалқалар ва бошқа нарсаларда тасвирланган.

Руриковичнинг эмблемасини баъзи тадқиқотчилар (са Гедеонов, О. М. Рапов, А. Г. Кузмин, В. И. Меркулов) ўлжага ташланаётган лочиннинг схематик тасвири сифатида талқин этади. Шу билан бирга, бошқалар уда таёқ, лангар, тридент ёки вилка тасвирини кўришади^[4]. Ушбу тасвирнинг стилиз қилинган версияси Украинанинг ҳозирги эмблемасидир. Болтиқбўйи этимологиясини мустаҳкамлаш учун биринчи Руриковичнинг археологик топилмалари Лочин ёки қарға тасвири билан берилган^[5]. Жанг байроғидаги қарғанинг рамзидан келиб чиққан версияда, кўплаб манбаларга кўра, викинглар эҳтимол Руриклар ҳам барча байроқларида ушбу тотем рамзидан фойдаланган^[6].

Бизга етиб келган энг машҳур белги-муҳрлар Руриковичнинг белгилари бўлиб, улар ҳар қандай жинс аъзосига тегишли бўлишига қараб стилиз қилинган тридентлар эди. Вақт ўтиши билан, эгасини ифодаловчи белги матбуот тасвирига ўтди, дипломатик ва савдо амалиётида қўлланила бошланди ва ишонч ёрлиқининг ўзига хос аналогини намойиш этди. Бундай муҳрларнинг энг қадимги қисми Святослав Игоревич (972 йилда вафот этган) муҳр деб ҳисобланиши мумкин.

Киэв Русининг қулаши ва кўплаб мустақил князликларнинг шаклланиши билан давлат рамзлари ривожланишидаги кейинги босқич бошланди. Олдинги уруғ белгилари ўрнига ҳудудий-сулолавий герблар шакллана бошлади.

Украина рамзийлигининг олдинги шаклланиши ХВИ-ХВИИ асрларга тўғри келади-Украина ерларини бирлаштириш ва Полшага қарши озодлик уруши даврида. ХВИ асрда унинг ҳарбий тузилиши — Запорижя билан миллий сиёсий марказ ташкил этилди.

1575-йилда Полша қироли Стефан Баторий турли хил клейнодлар сафида — казак қўшинларидаги ҳарбий белгилардан фарқлиўлароқ — казакларга уларнинг татарлар билан жангларидаги жасоратини тан олиш учун махсус муҳр юборди. Ушбу муҳрда тарихда „самопал билан рицар-казак“ деб номланган мушкали казак тасвирланган. Энг қадимги клейнод муҳрлардан энг машҳури 1595-йил гетман Лободга тегишли. Ушбу рамз 1622-йилда гетман Пётр Конашевич-Сагаидачнийнинг ўлимининг шеърий сатрларда биринчи марта „Запоризҳжя қуйи армиясининг герби“деб номланган.

1648—1654-йилларда Украина халқининг озодлик уруши раҳбари Богдан Хмелницкийнинг гетман муҳрларида мушкетли казак ҳам тасвирланган. Бир мунча вақт рамз Украинанинг ўзига хос белгисига айланади. 1758-йилдан у „миллий герб“ деб номланган. Кейин Украина хариталарида айнан „мушкет билан казак“ жойлаштирилган.

Худди шу даврда бошқа белгилар ҳам мавжуд эди. ХВИ аср Киэв магистралининг муҳрлари сақланиб қолган, уларда хоч ёки ўқ билан камон тасвирланган.

Россия қироллиги ва Запороже армияси ўртасида Переяслав шартномаси имзолангандан сўнг, мавжуд Украина рамзлари, хусусан, мушкетли казак, Богдан Хмелницкий ва Иван Мазепанинг қўлларида мавжуд бўлган хоч белгиси аста-секин йўқ бўлиб кетди. Украинанинг айрим вилоятларининг гербининг ажралмас қисми — рус гербидаги икки бошли бургут.

• 
  Хочни тасвирлайдиган отлиқли байроқ ва босмада шер тасвирланган қалқон.
• 
  Киев князининг тангасида „лангар-хоч“ гералдик белгиси. Год чеканки: 1388-1392
• 
  Богдан Хмелницкийнинг муҳри. 1648.
• 
  Киев магистратининг муҳри. 1698.

Россияда феврал инқилобидан кейин Украина байроғининг ранглари масаласи тезда ҳал қилинди. Украина Халқ Республикасининг герби билан вазият янада мураккаблашди. 1917-йил март ойида Киэвда бўлиб ўтган иккита йирик оммавий намойишда маросим қатнашчилари Украинанинг рамзи сифатида тақдим этишга уринган бир нечта гербларни кўриш мумкин эди: кўк фонда сариқ шер, танаси шер ва боши фаришта Майкл билан бирлаштирилган герб, мушкет билан казак, кўк фонда олтин бошли бургут ва ҳатто юлдузлар ва юлдузлар билан ярим ой унинг устида хоч.

Шу муносабат билан Марказий Рада раиси, энг йирик Украина тарихчиси М. С. Грушевский 16-сентабр 1917-йил „Народная Воля“газетасида махсус мақола билан чиқди. У, биринчи навбатда, Украина ҳеч қачон доимий гербга эга эмаслигини таъкидлади. Ушбу ролда ҳаракат қила оладиган рамзлар орасидан у Киэв Русининг тризубини, ХВИИ—ХВИИИ аср Киэв муҳрлари билан танилган камон ёки хочбозни ва Запорожя қўшинларининг муҳрларида тасвирланган мушетли казакни ажратиб кўрсатди.

1917-йил декабр ойида биринчи давлат кредит чиптасининг намунаси тасдиқланди. Унинг расмий тавсифида шундай дейилган:"чиптанинг олд қисмидаги панжара… тўлқинли чизиқлардан иборат; ва уларда Владимир белгисининг оқ излари бор." Шундай қилиб, тридентнинг тасвири биринчи марта Украина Республикасининг расмий ҳужжатларига киритилган.

1918-йил 18-январда эса Украина денгиз байроғи лойиҳаси қабул қилинди, унинг кўк тасмасида Олтин рангли Тризуб, унинг юқори ўрта қисмида хоч жойлашган эди. Шундай қилиб, Тризуб, давлат герби сифатида тасдиқланмасдан, иккинчи марта ҳамма нарсани ҳал қилган расмий рамз сифатида пайдо бўлди. Шундан сўнг, 12-феврал (25-феврал янги услубда) 1918-йил Вазирлар Кенгаши „Радуга“денгиз флоти томонидан Буюк Владимир (хочсиз) томонидан қабул қилинган (хочсиз) "Украина давлат гербини тасдиқлаш тўғрисида қонун киритишга қарор қилди. Ва шу йилнинг март ойида Коростен шаҳрида Кенгаш бу эмблемани маъқуллади.

2006-йилда Коростен вокзалида (УХР ҳукумат поэздининг штаб-квартирасида герб тасдиқланган) ёдгорлик ўрнатилди.

• 
  Украина банки тангасида УХР герби лойиҳаси 2003.
• 
  М. Грушевский томонидан таклиф этилган УХР герби лойиҳалари. 1917
• 
  УХР нинг катта давлат муҳри
• 
  Битинскийнинг кичик герб лойиҳаси , 1939
• 
  кичик герб лойиҳаси, 1939

Украина Давлатининг герби (украинча: Українська ДержаваУкраина кучи) 1918-йил кўк майдонда олт��н запорожя казакининг тасвири эди. Украина „тридент“ қалқоннинг тепасида жойлашган эди. Лойиҳа Г.Нарбут томонидан ишлаб чиқилган.томонидан.

• 
  Ғарбий Украина Халқ Республикаси
• 
  Украин Давлати
• 
  Кичик Давлат муҳри.

1919-йил 10-мартда Советларнинг барча Украина Конгресси томонидан тасдиқланган ва 1919-йил 14-мартда Марказий сайлов комиссиясининг якуний нашрида қабул қилинган УССР Конституциясида герб 34-моддада тасвирланган:

Герб У. С. С. Р. состоит из изображения на красном щите, в лучах солнса, золотих серпа и молота, окружённих венсом из колосев и с надписю на русском и украинском язиках:

1) У. С. С. Р.

2) Пролетарии всех стран, соэдиняйтес!

У. С. С. Р. Герби, қуёш нуридаги олтин ўроқ ва болға тасвирланган, атрофлари буғдой новдалари билан ўралган қизил қалқонда, рус ва украин тилларида ёзилган расмдан иборат:

1) У. С. С. Р.

2) Барча мамлакатларнинг пролетарлари, бирлашинг!

1929-йил Конституциясига биноан (80-модда) герб сезиларли ўзгаришларга дуч келмади. Қизил қалқоннинг юқори қисмига „У.С.С.Р.“ қисқартмаси қўшилди.

1937-йилги " Сталин " Конституцияси УССРнинг гербини бироз ўзгартирди.Гербда ўроқ ва болға устида „УРСР“ қисқартмаси пайдо бўлди, расм бироз ўзгарди: қуёш нурлари кўпроқ бўлди.

Украина Олий Радасининг 19-февралд 1992-йилдаги 2137-ХИИ-сонли" Украина давлат герби тўғрисида " ги қарори Украина герби сифатида тасдиқланди. У Украинанинг кичик герби сифатида ишлатилади ва келажакда қабул қилинадиган катта Гербнинг асосий элементи ҳисобланади.

• 
  Украина ССР герби варианти 1920.
• 
  УССР герби 1919-1929.
• 
  УССР герби 1929-1937.
• 
  УССР герби 1937-1949.
• 
  УССР герби 1950-1992.
• 
  УССР гербининг қонуний таърифи

2020-йил 19-ноябр куни Украинанинг катта давлат гербининг энг яхши эскизига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича ташкилий қўмита ғолибни эълон қилди ва катта гербнинг эскизини тасдиқлади. Ғолиб рассом Алексей Коҳан, кичик Гербнинг ҳаммуаллифи эди.Бу ҳақда Украина маданият ва ахборот сиёсати вазири маълум қилди^[7][8].