Халқаро қочқинлар ташкилоти
 | |
| Қисқартма | ИРО |
|---|---|
| Тури | БМТ ихтисослашган агентлиги |
| Мақоми | Ҳозир фаолият олиб бормайди |
| Ишга тушган санаси | 1946-йил 20-апрел |
| Тугатилган | 1953-йил 30-сентябр |
| Жойлашуви | Женева |
| Интернатионал Рефугеэ Организатион.пнг | |
Халқаро Қочқинлар Ташкилоти (ИРО) 1946-йил 20-апрелда Иккинчи жаҳон уруши натижасида юзага келган қочқинлар муаммосини ҳал қилиш учун ташкил этилган ҳукуматлараро ташкилот. Тайёрлов комиссияси ўн тўрт ой олдин иш бошлаган. 1948-йилда ИРОни ташкил этиш тўғрисидаги шартнома расман кучга кирди ва ИРО Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ихтисослашган агентлигига айланди. ИРО олдинги Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ёрдам ва реабилитация маъмуриятининг аксарият функсияларини ўз зиммасига олган. 1952-йилда ИРО фаолияти тўхтатилди ва унинг ўрнига Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Қочқинлар бўйича Олий Комиссарлиги (УНҲCР) ташкил этилди.
1946-йил 15-декабрда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеяси томонидан қабул қилинган Халқаро Қочқинлар Ташкилотининг Конституцияси ИРОнинг таъсис ҳужжати ҳисобланади. Конституция ташкилотнинг фаолият соҳасини аниқлаб беради. Шунингдек, Ғарб иттифоқчилари ва Совет Иттифоқи ўртасидаги келишмовчиликлар туфайли ИРО фақат Ғарб ишғол қўшинлари томонидан назорат қилинадиган ҳудудларда ишлаган. [1]
Йигирма олтита давлат ИРОга аъзо бўлган ва 1948-йилда расмий равишда ташкил этилди: Аргентина, Австралия, Белгия, Боливия, Бразилия, Канада, Хитой Республикаси, Чили, Дания, Доминикан Республикаси, Франсия, Гватемала, Гондурас, Исландия, Италия, Либерия, Люксембург, Нидерландия, Янги Зеландия, Норвегия, Панама, Перу, Филиппин, Швейцария, Буюк Британия, АҚШ ва Венесуэла. АҚШ ИРОнинг 155 миллион долларлик йиллик бюджетининг қарийб 40 фоизини таъминлайди. Беш йиллик фаолият давомида аъзоларнинг умумий ҳиссаси тахминан 400 миллион долларни ташкил этди. Бу вақт ичида у Европада қолиб кетган 15 миллион одамдан 10 миллионга яқин одамни реабилитация қилди. ИРОнинг биринчи Бош директори Wиллиам Ҳаллам Так эди, унинг ўрнига 1949-йил 31-июлда Ж. Доналд Кингсли келди[2][3].
ИРО 1952-йил 31-январда ўз фаолиятини тўхтатди ва 1953-йил 30-сентябрда фаолияти якунланганлигини 'лон қилди. Ўша вақтга келиб унинг кўп мас’улиятини бошқа идоралар ўз зиммаларига олган эди. 1951-йил январида Бирлашган Миллатлар Ташкилоти таркибида ташкил этилган Қочқинлар бўйича Олий комиссар бошқармаси ва 1951-йил декабрида ташкил этилган Европа миграция бўйича ҳукуматлараро қўмита (дастлабки ПИCММЕ) алоҳида аҳамиятга эга бўлган[4].
Филмография
[edit | edit source]- Фред Зиннеманнинг қидируви (1948): ИРО продюсерларга 1945-йилда Германияда қочқин болалар ҳақида ҳикоя қилишда ёрдам берди.
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ Лоуисе W. Ҳолборн, Тҳе Интернатионал Рефугеэ Организатион: а спеcиализед агенcй оф тҳе Унитед Натионс, иц ҳисторй анд wорк, 1946-1952 (Охфорд УП, 1956. 1956) онлине
- ↑ Энcйcлопаэдиа Британниcа: Интернатионал Рефугеэ Организатион.
- ↑ Cонститутион оф тҳе Интернатионал Рефугеэ Организатион
- ↑ „Суммарй оф АГ-018-007 Интернатионал Рефугеэ Организатион (ИРО)“. 2016-йил 30-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2017-йил 22-декабр.
Адабиётлар
[edit | edit source]- Холборн, Луиза В. Халқаро қочқинлар ташкилоти: Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ихтисослашган агентлиги, унинг тарихи ва фаолияти, 1946-1952 (Охфорд УП, 1956. 1956) онлайн
- Холборн, Луиза В. Филипп Чартранд ва Рита Чартранд. Қочқинлар, бизнинг давримизнинг муаммоси: Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Қочқинлар бўйича Олий Комиссарлигининг иши, 1951-1972 (Қўрқинчли Пресс, 1975).
Ҳаволалар
[edit | edit source]- Бирлашган Миллатлар Ташкилоти архивидаги Халқаро қочқинлар ташкилоти (ХҚТ) (Wайбаcк Мачине сайтида 2022-11-22 санасида архивланган) ёзувлари
- Халқаро қочқинлар ташкилоти Конституцияси
- Буюк Британия ҳукумати томонидан тайинланган ИРОнинг асл, тўлиқ конституцияси: https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%2018/v18.pdf
- ИРО. Вилоят касб-ҳунар мактаби. Инголштадт, Бавария, Германия, 1948 йил