Jump to content

Perú

Tikang ha Wikipedia
(Ginredirect tikang ha Peru)
Bandira han Peru
Tatak Buhatan han Republika han Peru

An Peru (ha Kinatsila ngan pormal nga Winaray; Perú; ha Quechua ngan Aymara: Piruw) nga an opisyal nga pagtawag Republika han Peru (ha Kinatsila: República del Perú) usa nga nasod ha katundan nga Salatan nga Amerika. An syudad han Lima [1] an kapital han nasod. Ginsasapitan ini ha amihanan han Ecuador ngan Colombia, han Brasil ha sidlangan, han Bolivia ha timugan, han Chile ha salatan, ngan han Kalawdan Pacifico ha katundan. Mayda ini komplehado nga heyograpiya tikang han kahitasan han Cordillera de los Andes ngan han mga sulog han Pacífico, nga nagdangat hin mga klima ngan kiritaon nga magdirudilain sugad han desierto nga mga dapit, an mga kahitas-an han Andes o an selva tropical han katubigan amazónica, nga naghahatag han nasod hin teritoryo nga dako hin pagkadirudilain hin mga natural nga katig-ayunan.

An teritoryo Peruano amo an lugar han Norte Chico mga sibilisasyon, usa han gima-ihai ha kalibutan, ngan han Imperyo Inca, an gidako-i nga estado ha Pre-Columbina nga Amerika. An Imperyo Espanyol nagsakop han rehiyon dida han ika-16 nga siglo ngan an nagtukod hin virreinato, nga naglakip han kadam-an han mga kolonya Espanyola ha Salatan nga Amerika. Katapos han pagkaada hin independensya dida han 1821, an Peru nagkaada hin mga panahon hin kasamokan ha politika ngan ha finansya pati gihapon hin mga panahon hin estabilidad ngan pagdukwag han ekonomiya.

An populasyon han Peru gin-estimar nga 28 ka milyon ngan ini multi-etniko nga naglalakip hin mga Tuminongnong o Lumad, mga Europeo hin katulinan, mga Asyan ngbp. Bisan man kon Kinatsila an opisyal nga yinaknan, damo nga mga tawo nayakan hin Quechua, Aymara o iba pa nga mga lumadnon nga mga yinaknan.

Administratibo nga pagbahinbahin

[igliwat | Igliwat an wikitext]

An Peru ginbahin ngadto hin mga 25 ka rehiyon ngan an probinsya han Lima. An tagsa rehiyon mayda na-elehido nga gobyerno nga mayda mangulo ngan konseho nga nasirbe hin upat-ka-tuig.[2] An mga yana nga rehiyon han Peru amo an mga han una tinatawag nga departamento ngan agsob pa gamiton an daan nga pagtawag kondi an opisyal nga designasyon ha ira mga rehiyon ngan mayda hira mga gobierno regional. Ini kabahin han proseso hin pagdesentralisar ngan pagrehiyonalisar han Peru.

An mga gobyerno rehiyonal naplano han pagpadukwag han rehiyon, nagbubuhat hin mga proyekto hin public investment ngan nagpapanguna hin mga buruhaton ha ekonomya ngan nagdudumara han tinatag-iyahan han publiko.[3] An probinsya han Lima gindudumara hin konseho hin syudad.[4]

Ngaran ISO
UBIGEO
Kapital Kahaluag
(km²)
Location
Amazonas AMA 01 Chachapoyas &0000000000039249.00000039,249
Ancash ANC 02 Huaraz &0000000000035914.00000035,914
Apurímac APU 03 Abancay &0000000000020896.00000020,896
Arequipa ARE 04 Arequipa &0000000000063345.00000063,345
Ayacucho AYA 05 Ayacucho &0000000000043815.00000043,815
Cajamarca CAJ 06 Cajamarca &0000000000033318.00000033,318
Callao CAL 07 Callao &0000000000000147.000000147
Cusco CUS 08 Cusco &0000000000071986.00000071,986
Huancavelica HUV 09 Huancavelica &0000000000022131.00000022,131
Huánuco HUC 10 Huánuco &0000000000036849.00000036,849
Ica ICA 11 Ica &0000000000021328.00000021,328
Junín JUN 12 Huancayo &0000000000037667.00000037,667
La Libertad LAL 13 Trujillo &0000000000025500.00000025,500
Lambayeque LAM 14 Chiclayo &0000000000014231.00000014,231
Lima LIM 15 Lima &0000000000034802.00000034,802
Loreto LOR 16 Iquitos &0000000000368852.000000368,852
Madre de Dios MDD 17 Puerto Maldonado &0000000000085301.00000085,301
Moquegua MOQ 18 Moquegua &0000000000015734.00000015,734
Pasco PAS 19 Cerro de Pasco &0000000000025320.00000025,320
Piura PIU 20 Piura &0000000000035892.00000035,892
Puno PUN 21 Puno &0000000000066997.00000066,997
San Martín SAM 22 Moyobamba &0000000000051253.00000051,253
Tacna TAC 23 Tacna &0000000000016076.00000016,076
Tumbes TUM 24 Tumbes &0000000000004046.0000004,046
Ucayali UCA 25 Pucallpa &0000000000101831.000000101,831

Mga lalawigan ha Peru

[igliwat | Igliwat an wikitext]
Probinsya/Lalawigan Rehiyon Kapital Mga Distrito UBIGEO
Chachapoyas Amazonas Chachapoyas 21 0101
Bagua Amazonas Bagua 6 0102
Bongará Amazonas Jumbilla 12 0103
Condorcanqui Amazonas Santa María de Nieva 3 0104
Luya Amazonas Lámud 23 0105
Rodríguez de Mendoza Amazonas Mendoza 12 0106
Utcubamba Amazonas Bagua Grande 7 0107
Huaraz Ancash Huaraz 12 0201
Aija Ancash Aija 5 0202
Antonio Raymondi Ancash Llamellín 6 0203
Asunción Ancash Chacas 2 0204
Bolognesi Ancash Chiquián 15 0205
Carhuaz Ancash Carhuaz 11 0206
Carlos Fermín Fitzcarrald Ancash San Luis 3 0207
Casma Ancash Casma 4 0208
Corongo Ancash Corongo 7 0209
Huari Ancash Huari 16 0210
Huarmey Ancash Huarmey 5 0211
Huaylas Ancash Caraz 10 0212
Mariscal Luzuriaga Ancash Piscobamba 8 0213
Ocros Ancash Ocros 10 0214
Pallasca Ancash Cabana 11 0215
Pomabamba Ancash Pomabamba 4 0216
Recuay Ancash Recuay 10 0217
Santa Ancash Chimbote 9 0218
Sihuas Ancash Sihuas 10 0219
Yungay Ancash Yungay 8 0220
Abancay Apurímac Abancay 9 0301
Andahuaylas Apurímac Andahuaylas 19 0302
Antabamba Apurímac Antabamba 7 0303
Aymaraes Apurímac Chalhuanca 17 0304
Cotabambas Apurímac Tambobamba 6 0305
Chincheros Apurímac Chincheros 8 0306
Grau Apurímac Chuquibambilla 14 0307
Arequipa Arequipa Arequipa 29 0401
Camaná Arequipa Camaná 8 0402
Caravelí Arequipa Caravelí 13 0403
Castilla Arequipa Aplao 14 0404
Caylloma Arequipa Chivay 19 0405
Condesuyos Arequipa Chuquibamba 8 0406
Islay Arequipa Mollendo 6 0407
La Unión Arequipa Cotahuasi 11 0408
Huamanga Ayacucho Ayacucho 15 0501
Cangallo Ayacucho Cangallo 6 0502
Huanca Sancos Ayacucho Huanca Sancos 4 0503
Huanta Ayacucho Huanta 8 0504
La Mar Ayacucho San Miguel 8 0505
Lucanas Ayacucho Puquio 21 0506
Parinacochas Ayacucho Coracora 8 0507
Páucar del Sara Sara Ayacucho Pausa 10 0508
Sucre Ayacucho Querobamba 11 0509
Víctor Fajardo Ayacucho Huancapi 12 0510
Vilcas Huamán Ayacucho Vilcashuamán 8 0511
Cajamarca Cajamarca Cajamarca 12 0601
Cajabamba Cajamarca Cajabamba 4 0602
Celendín Cajamarca Celendín 12 0603
Chota Cajamarca Chota 19 0604
Contumazá Cajamarca Contumazá 8 0605
Cutervo Cajamarca Cutervo 15 0606
Hualgayoc Cajamarca Bambamarca 3 0607
Jaén Cajamarca Jaén de Bracamoros 12 0608
San Ignacio Cajamarca San Ignacio de la Frontera 7 0609
San Marcos Cajamarca San Marcos 7 0610
San Miguel Cajamarca San Miguel de Pallaques 13 0611
San Pablo Cajamarca San Pablo 4 0612
Santa Cruz Cajamarca Santa Cruz de Succhubamba 11 0613
Callao Callao Callao 6 0701
Cusco Cusco Cusco 8 0801
Acomayo Cusco Acomayo 7 0802
Anta Cusco Anta 9 0803
Calca Cusco Calca 8 0804
Canas Cusco Yanaoca 8 0805
Canchis Cusco Sicuani 8 0806
Chumbivilcas Cusco Santo Tomás 8 0807
Espinar Cusco Yauri 8 0808
La Convención Cusco Quillabamba 10 0809
Paruro Cusco Paruro 9 0810
Paucartambo Cusco Paucartambo 6 0811
Quispicanchi Cusco Urcos 12 0812
Urubamba Cusco Urubamba 7 0813
Huancavelica Huancavelica Huancavelica 19 0901
Acobamba Huancavelica Acobamba 8 0902
Angaraes Huancavelica Lircay 12 0903
Castrovirreyna Huancavelica Castrovirreyna 13 0904
Churcampa Huancavelica Churcampa 10 0905
Huaytará Huancavelica Huaytará 16 0906
Tayacaja Huancavelica Pampas 16 0907
Huánuco Huánuco Huánuco 11 1001
Ambo Huánuco Ambo 8 1002
Dos de Mayo Huánuco La Unión 9 1003
Huacaybamba Huánuco Huacaybamba 4 1004
Huamalíes Huánuco Llata 11 1005
Leoncio Prado Huánuco Tingo María 6 1006
Marañón Huánuco Huacrachuco 3 1007
Pachitea Huánuco Panao 4 1008
Puerto Inca Huánuco Puerto Inca 5 1009
Lauricocha Huánuco Jesús 7 1010
Yarowilca Huánuco Chavinillo 8 1011
Ica Ica Ica 14 1101
Chincha Ica Chincha Alta 11 1102
Nazca Ica Nazca 5 1103
Palpa Ica Palpa 5 1104
Pisco Ica Pisco 8 1105
Huancayo Junín Huancayo 28 1201
Concepción Junín Concepción 15 1202
Chanchamayo Junín La Merced 6 1203
Jauja Junín Jauja 34 1204
Junín Junín Junín 4 1205
Satipo Junín Satipo 8 1206
Tarma Junín Tarma 9 1207
Yauli Junín La Oroya 10 1208
Chupaca Junín Chupaca 9 1209
Trujillo La Libertad Trujillo 11 1301
Ascope La Libertad Ascope 8 1302
Bolívar La Libertad Bolívar 6 1303
Chepén La Libertad Chepén 3 1304
Julcán La Libertad Julcán 4 1305
Otuzco La Libertad Otuzco 10 1306
Pacasmayo La Libertad San Pedro de Lloc 5 1307
Pataz La Libertad Tayabamba 13 1308
Sánchez Carrión La Libertad Huamachuco 8 1309
Santiago de Chuco La Libertad Santiago de Chuco 8 1310
Gran Chimú La Libertad Cascas 4 1311
Virú La Libertad Virú 3 1312
Chiclayo Lambayeque Chiclayo 20 1401
Ferreñafe Lambayeque Ferreñafe 6 1402
Lambayeque Lambayeque Lambayeque 12 1403
Lima autonomo Lima 43 1501
Huaura Lima Huacho 12 1508
Barranca Lima Barranca 5 1502
Cajatambo Lima Cajatambo 5 1503
Canta Lima Canta 7 1504
Cañete Lima San Vicente de Cañete 16 1505
Huaral Lima Huaral 12 1506
Huarochirí Lima Matucana 32 1507
Oyón Lima Oyón 6 1509
Yauyos Lima Yauyos 33 1510
Maynas Loreto Iquitos 13 1601
Alto Amazonas Loreto Yurimaguas 6 1602
Loreto Loreto Nauta 5 1603
Mariscal Ramón Castilla Loreto Caballococha 4 1604
Requena Loreto Requena 11 1605
Ucayali Loreto Contamana 6 1606
Dátem del Marañón Loreto San Lorenzo 6 1607
Tambopata Madre de Dios Puerto Maldonado 4 1701
Manu Madre de Dios Salvación 4 1702
Tahuamanu Madre de Dios Iñapari 3 1703
Mariscal Nieto Moquegua Moquegua 6 1801
General Sánchez Cerro Moquegua Omate 11 1802
Ilo Moquegua Ilo 3 1803
Pasco Pasco Cerro de Pasco 13 1901
Daniel Alcídes Carrión Pasco Yanahuanca 8 1902
Oxapampa Pasco Oxapampa 7 1903
Piura Piura Piura 9 2001
Ayabaca Piura Ayabaca 10 2002
Huancabamba Piura Huancabamba 8 2003
Morropón Piura Chulucanas 10 2004
Paita Piura Paita 7 2005
Sullana Piura Sullana 8 2006
Talara Piura Talara 6 2007
Sechura Piura Sechura 6 2008
Puno Puno Puno 15 2101
Azángaro Puno Azángaro 15 2102
Carabaya Puno Macusani 10 2103
Chucuito Puno Juli 7 2104
El Collao Puno Ilave 5 2105
Huancané Puno Huancané 8 2106
Lampa Puno Lampa 10 2107
Melgar Puno Ayaviri 9 2108
Moho Puno Moho 4 2109
San Antonio de Putina Puno Putina 5 2110
San Román Puno Juliaca 4 2111
Sandia Puno Sandia 10 2112
Yunguyo Puno Yunguyo 7 2113
Moyobamba San Martín Moyobamba 6 2201
Bellavista San Martín Bellavista 6 2202
El Dorado San Martín San José de Sisa 5 2203
Huallaga San Martín Saposoa 6 2204
Lamas San Martín Lamas 11 2205
Mariscal Cáceres San Martín Juanjuí 5 2206
Picota San Martín Picota 10 2207
Rioja San Martín Rioja 9 2208
San Martín San Martín Tarapoto 14 2209
Tocache San Martín Tocache 5 2210
Tacna Tacna Tacna 10 2301
Candarave Tacna Candarave 6 2302
Jorge Basadre Tacna Locumba 3 2303
Tarata Tacna Tarata 8 2304
Tumbes Tumbes Tumbes 6 2401
Contralmirante Villar Tumbes Zorritos 3 2402
Zarumilla Tumbes Zarumilla 4 2403
Coronel Portillo Ucayali Pucallpa 7 2501
Atalaya Ucayali Atalaya 4 2502
Padre Abad Ucayali Aguaytía 3 2503
Purus Ucayali Esperanza 1 2504


Mga probinsya nga mayda ispisyal nga status

[igliwat | Igliwat an wikitext]
  • Callao (Konstitusyonal nga Lalawigan han Callao)
  • Lima

Mga reperensya

[igliwat | Igliwat an wikitext]
  1. Labing Maayong mga Dapit nga Bisitahan sa Peru[dead link]
  2. Ley N° 27867, Ley Orgánica de Gobiernos Regionales, Article N° 11.
  3. Ley N° 27867, Ley Orgánica de Gobiernos Regionales, Article N° 10.
  4. Ley N° 27867, Ley Orgánica de Gobiernos Regionales, Article N° 66.