Nato ni nini na mpango wake mpya wa Urusi ni upi?

Mpango wa kina wa kujilinda dhidi ya shambulio la Urusi utajadiliwa katika mkutano wa Nato tarehe 11 na 12 Julai.

Inafikiriwa kuwa mpango wa kina zaidi wa muungano wa kijeshi wa kukabiliana na Urusi tangu mwisho wa Vita Baridi.

Nato ni nini?

Nato ni muungano wa kijeshi ulianzishwa 1949 na mataifa 12 ikiwemo Marekani , Uingereza , Canada na Ufaransa. Wanachama wake walikubaliana kusaidiana iwapo watashambuliwa.

Lengo kuu la NATO ilikuwa kukabili upanuzi wa Urusi Ulaya baada ya vita vya dunia vya pili.

Baada ya kuanguka kwa muungano wa Usovieti 1991, mataifa mengi ya Ulaya mashariki waliokuwa washirika wakuu wa Urusi walipatiwa uanachama wa NATO.

Urusi nayo kwa muda mrefu imehoji kwamba hatua ya mataifa haya kujiunga na NATO kunahatarisha usalama wake. Umepinga kwa nguvu uwezekano wa Ukraine kujiunga na muungano huo, ikihofia kwamba Nato itakaribia mipaka yake.

Je, Nato ina mpango gani wa kujilinda dhidi ya Urusi?

Makamanda wa Nato wana mpango mpya wa kukabiliana na Urusi ikiwa itashambulia nchi yoyote mwanachama.

Kuna maagizo ya uhakika ya wapi vikosi vinapaswa kwenda na kile walichopaswa kufanya, ilikuwa Urusi kushambulia katika mojawapo ya maeneo matatu: Aktiki na Atlantiki ya kaskazini, Ulaya ya kati, na eneo la Mediterania.

Nato kwa sasa ina wanajeshi 40,000 ambao wanaweza kuwa tayari baada tu ya taarifa fupi. Mipango ya kuwa na wanajeshi 300,000 tayari kwa hatua ndani ya siku 30 itajadiliwa katika mkutano huo nchini Lithuania.

Makamanda wa Nato pia wanataka nchi wanachama kusasisha zana zao za kijeshi na kuhifadhi risasi zaidi.

Ni mpango mpana zaidi wa Nato tangu kumalizika kwa Vita Baridi mwaka 1991, anasema Malcolm Chalmers, naibu mkurugenzi wa taasisi ya wasomi ya Huduma za Umoja wa Kifalme.

"Umoja wa Sovieti ulipoporomoka, tishio la vita kuu lilikuwa karibu kutoweka kabisa," asema.

"Lakini kunyakuliwa kwa Crimea mwaka 2014, na vita vya sasa vya Ukraine, inamaanisha tishio ni la kweli tena hasa kwa nchi kama jamhuri za Baltiki."

Tracey German, profesa wa masomo ya ulinzi katika Chuo cha Kings London, anasema: "Haya yote yanahusishwa na hitaji la kuzuia na kutetea, pamoja na kuwahakikishia washirika upande wa mashariki."

Kwa nini Ukraine si mwanachama wa Nato?

Nato ilisema mwaka 2008 kwamba Ukraine inaweza kujiunga katika siku zijazo, lakini hivi karibuni ilikataa ombi lake la uanachama wa "haraka".

Kifungu cha 5 cha katiba ya Nato kinasema kwamba ikiwa mwanachama mmoja atashambuliwa, wengine wote wanapaswa kutetea.

Ikiwa Ukraine ingejiunga sasa, nchi za Nato zingelazimika kutangaza vita dhidi ya Urusi.

Je, nchi za Nato zinaisaidiaje Ukraine?

Marekani inatuma mabomu ya mtawanyiko ya Ukraine ambayo yanalipuka katika eneo kubwa. Ukraine inasema watasaidia vikosi vyake kuvuka mistari ya Urusi katika mashambulizi yake ya kukabiliana.

Hata hivyo, ni hatua yenye utata. Zaidi ya nchi 100 zimepiga marufuku utumiaji wa mabomu ya mtawanyiko kwasababu ya tishio linalowakabili raia.

Marekani inapeleka Ukraine mizinga 31 ya Abrams. Uingereza imetuma mizinga 14 ya Challenger 2. Ujerumani imetuma vifaru 18 vya Leopard 2, na nchi nyingine za Nato zinatuma kadhaa zaidi.

Marekani na Uingereza zote zimetuma mifumo ya makombora ya Ukraine kama vile Himars, ambayo imekuwa shabaha nyuma ya mstari wa mbele wa Urusi.

Nchi za Nato zinasambaza mifumo ya ulinzi wa anga ili kuangusha makombora na ndege zisizo na rubani za Urusi juu ya Ukraine.

Silaha za kuzuia vifaru zilizotolewa na Marekani na Uingereza, kama vile Javelin na Nlaw, zilikuwa muhimu katika kurudisha nyuma maendeleo ya Urusi kuelekea mji mkuu wa Ukraine, Kyiv, mnamo majira ya kuchipua mwaka 2022.

Marekani haitumii Ukraine makombora yake ya masafa marefu, yanayoitwa Mifumo ya Juu ya Mbinu ya Kombora. Inafikiri zinaweza kutumika kushambulia shabaha ndani ya Urusi na kusababisha mzozo wa moja kwa moja kati ya Urusi na Nato.

Kwa sababu hiyo hiyo, nchi za Nato hazipeleki wanajeshi wake Ukraine, au kutumia vikosi vyao vya anga kuweka eneo la kutoruka.

Nchi za Nato zinawafundisha marubani wa Ukraine jinsi ya kurusha ndege za kivita za F-16 zinazotengenezwa Marekani, ambazo zimekuwa zikisakwa na Ukraine kwa muda mrefu.