“Хотирам жойида”: Байден унутган президентлар ва ит тўшаги ёнида сақланган махфий ҳужжатлардан Америка хавотирда

АҚШ Президенти Жо Байден Мисрнинг Президенти Абдул Фаттоҳ ал-Сисини "Мексика президенти" деб аташи баъзи мисрликлар орасида кулгуга сабаб бўлди.

"Сизга маълумки, Мексика президенти, Сиси, аввалига [Ғазога] инсонпарварлик ёрдами ўтиши учун дарвозаларни очишни истамаганди", - деди Президент Байден пайшанба оқшомида ўтган матбуот анжуманида, Исроил ва Ғазо уруши ҳақида гапира туриб.

Мексиканинг президенти - Андрес Мануэл Лопез Обрадор.

Алоқадор мавзулар:

АҚШ президенти Байденга қарши импичмент текширувлари ҳақида нималар маълум?

Си��сат, дин ва лобби: Нега АҚШ Исроилни бунчалар қўллаб-қувватлайди? (видео)

Ғазо: Шифохона бомбаланди, Байден "Исроил билан бирдамлигини" кўрсатиш учун Тел-Авивга келди Янгиликлар

Баъзи мисрликлар Америка лидерининг бу хатосини ижтимоий тармоқларда ҳажв аралаш муҳокама қилишди - уларга кўра, мисрликлар шундоқ ҳам Президент ал-Сиси ҳақида гапирганларида, цензурадан қўрқиб, уни "Ал Мексики" (мексикалик) деб атайдилар.

"Президентни очиқча танқид қилиб бўлмайди, шунинг учун мисрликлар уни "ал-Сиси"га ўхшатиб "ал Мексики" деб атайдилар. Бу билан цензурани айланиб ўтиб, уни эркин танқид қилса бўлади", дейди бир киши Х тармоғида.

АҚШда бу янглишиш Президент Байденнинг саломатлиги ва фикр юритиш қобилияти ҳақидаги хавотирларга сабаб бўлмоқда, лекин унинг ўзи ақлий саломатлиги президентликка лойиқ эканини айтди.

Айни дамда у ўта махфий ҳужжатларни тўғри сақламаганини аниқлаган ва ўз ҳаётидаги муҳим саналарни эслай олишга қийналганини хулоса қилган терговга ғазаб билан муносабат билдирди.

"Менинг хотирам жойида", - деди у кутилмаганда чақирилган матбуот анжуманида.

У ўз ўғлининг ўлими санасини эслай олмагани борасидаги даъвога эҳтиросли жавоб қайтарди: "Қандай қилиб у бу масалани кўтариши мумкин?"

Тергов жаноб Байден махфий ҳужжатларни "ўзи билган ҳолда сақлаган ва очиқлаган" дея хулоса қилган, лекин унга қарши айблов илгари сурмаган.

Адлия вазирлигининг махсус маслаҳатчиси Роберт Ҳур терговига кўра, Байден вице-президент лавозимидан ��етганидан кейин Афғонистондаги ҳарбий ва ташқи сиёсатга алоқадор ҳужжатларни "номақбул" тарзда ўзида сақлаган.

Жума куни чоп этилган 345-бетли танқидий ҳисоботда ёзилишича, президентнинг хотираси "аҳамиятли чегаралар"га эга.

Жаноб Ҳур тергов доирасида 81 яшар президентни беш соатдан кўпроқ вақт давомида сўроқ қилган.

Республикачилар партиясининг аъзоси бўлмиш жаноб Ҳурни бу лавозимга Байден танлаган Бош прокурор Меррик Гарланд тайинлаган.

Ҳурга кўра, суҳбат чоғида Байден ўзи вице-президент бўлган йилларни (2009-2017 йиллар) ва "ҳатто ўғли Бо ўлган йилга (2015 йил) яқин йилларни ҳам эслай олмади".

Пайшанба оқшомида ўтган матбуот анжуманида президентга ўғлининг ўлимига боғлиқ хулосалар қаттиқ ботгани сезилди.

"Тўғриси, бу саволни сўрашганида, ўзимча ўйладим, сенларнинг нима ишинг бор, деб", - деди у.

"Менга кимдир у [Бо Байден] қачон оламдан ўтганини эслатишига зарурат йўқ."

Унинг айтишича, у ўтган йили Исроил-Ғазо уруши энди бошланганида, 8-9 октябрда сўроқ қилинганида "халқаро инқирозга қандай чора кўриш билан жуда банд" бўлган.

Тергов, шунингдек, жаноб Байден ўз мемуарини ёзаётган ёзувчига ўз блокнотларига ёзган нозик маълумотларни кўрсатган дея хулоса қилган. Президент минбардан туриб буни рад этди.

Адлия вазирлигининг махсус маслаҳатчиси президентни ҳужжатларни номақбул сақлашда айбдор деб топиш қийин бўлишин�� хулоса қилган, чунки унга кўра, "судда жаноб Байден бизга ўзини суҳбат чоғида қандай тақдим қилган бўлса, ҳакамлар ҳайъатига ҳам шундай тақдим қилади - меҳрибон, яхши ниятли, хотираси чатоқ қариядек".

Жамоатчилик фикри сўровларидан аён бўлишича, ноябрда бўлиб ўтиши кутилаётган сайловларда овоз берувчилар учун президентнинг ёши - хавотирга арзигулик жиҳат. Лекин, Байденнинг айтишича, у энг лойиқ номзод.

"Мен яхши ниятли одамман. Ва кексаман. Нима қилаётганимни жуда яхши биламан. Мен бу давлатни оёққа қўйдим. Мен унинг тавсияларига зор эмасман", - деди у яна маслаҳатчи хулосасига ишора қилиб.

Махфий ҳужжатларни ўз уйида сақлагани учун масъулият ҳис қилиш ё қилмаслиги сўралганда, Байден ўз ходимларини айблади.

Махсус маслаҳатчи бу ҳужжатлар унинг гаражида итнинг тўшаги ёнида сақланган ҳолда топилганини айтган. Байден ўз ходимлари ҳужжатларни унинг гаражига қўйишганини билмаганини даъво қилди.

Оқ Уйдаги анжуманда қатнашган Би-би-сининг дипломатик мухбири кайфиятни таранг дея тасвирлади.

Бир журналист президентга Америка халқи унинг ёшидан хавотирга эканлигини айтганида, Байден овозини кўтариб жавоб қилди: "Бу сизнинг фикрингиз, сизнинг фикрингиз".

У ўз хотираси "жойида" экани ва ўз президентлик муддати давомида "ёмонлашмаган"ини айтди.

Жаноб Байденнинг адвокатлар жамоаси ҳам махсус маслаҳатчининг президент хотираси ёмонлиги борасидаги хулосаларини қоралашди.

"Бу ҳисобот кўп йил аввал юз берган воқеаларни унутишдек одатий ҳолатларни тасвирлаш учун [Байден ҳақида] аввалдан мустаҳкам шаклланган қарашларни қўллаган", - деб ёзади Оқ Уй адвокати Ричард Саубер ҳисоботга илова қилинган хатида.

Ўта махфий ҳужжатлар 2022 ва 2023 йилларда жаноб Байденнинг Делавер штатидаги Вилмингтон шаҳрида жойлашган уйида ва собиқ шахсий кабинетидан топилган.

Бу топилмалардан аввалроқ ўтказилган айри тергов ортидан 77 ёшли собиқ Президент Доналд Трамп махфий ҳужжатларни уйда сақлашда расман айбланганди. Унинг суд иши май ойига белгиланган.

Жаноб Ҳурнинг ҳисоботи бу икки иш ўртасидаги фарқни изоҳлаб айтишича, Байден ҳужжатларни ҳукумат архивистларига берган бўлса, Трамп "бунинг тескарисини қилган".

"Айбловга кўра, Трамп ҳужжатларни кўп ойлар давомида қайтариб беришдан нафақат бош тортган, балки бошқаларни бу далил-исботни йўқ қилишга ундаб ва ёлғон гапириб терговга қаршилик кўрсатган", дейилади ҳисоботда.

Ўз навбатида, бунга жавобан жаноб Трамп ўзига қарши суд иши бекор қилиниши кераклигини айтди.

https://t.me/bbcuzbek

BBC.COM/UZBEK

Telegramda bog'lanish raqami +44 7858860002