President d'o Gubierno d'Espanya
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
.jpg)
O president d'o Gubierno ye o chefe de Gubierno espanyol, a qui corresponde endrezar l'acción de l'executivo y coordinar as funcions d'os demás miembros d'o mesmo, como que estableix a Constitución[1]. A suya investidura se realiza en o Congreso d'os Deputaus, a cambra baixa d'as Corz Chenerals, y ye nombrau por o rei, debant d'o cual ampra solemnement churamento u promesa.
Dende o 2 de chunio de 2018, o president d'o Gubierno ye Pedro Sánchez, d'o Partido Socialista Obrero Español (PSOE).
Esleción[editar | modificar o codigo]
Elechibilidat[editar | modificar o codigo]
L'articlo 11 d'a Lei 50/1997, de 27 de noviembre, d'o Gubierno estableix que pa estar president d'o Gubierno se requiere estar espanyol, mayor d'edat, desfrutar d'os dreitos de sufrachio activo y pasivo, asinas como no estar inhabilitau pa exercer emplego u cargo publico por sentencia chudicial firme[2]. No i hai limitación de mandatos en a presidencia d'o Gubierno d'Espanya.
Eleccions chenerals[editar | modificar o codigo]
A esleción d'o president d'o Gubierno d'Espanya se realiza de forma indirecta a traviés d'as eleccions a lo Congreso d'os Deputaus, cambra baixa d'as Corz Chenerals, que se celebran de forma ordinaria cada cuatro anyos. O Gubierno salient cesa o día d'as eleccions pero se mantiene en funcions dica que o siguient chura o suyo cargo. O Congreso d'os Deputaus electo se reune en sesión constitutiva dentro d'os vinticinco días siguients a las eleccions[3]. Posteriorment, por meyo d'o proceso de investidura, o rei proposa a un candidato, que ha de recibir a confianza d'o Congreso d'os Deputaus pa poder estar nombrau president d'o Gubierno por o rei, como que estableix a Constitución espanyola.
Investidura[editar | modificar o codigo]
O proceso de investidura d'o president d'o Gubierno se realiza dezaga d'as eleccions chenerals y en os de demás suposaus de cese d'o Gubierno: perda d'a confianza parlamentaria, dimisión u feneiximiento d'o president d'o Gubierno. L'articlo 99 d'a Constitución espanyola estableix o funcionamiento d'o proceso d'investidura.
Pa prencipiar o proceso de investidura, o rei s'entrevista con os representants designaus por os grupos politicos d'a cambra baxa. A la fin d'ista ronda de contactos, o rei proposa un candidato a la presidencia d'o Gubierno a traviés d'o president d'o Congreso d'os Deputaus. O candidato proposau por o rei no ha d'estar necesariament un deputau: puede estar cualsiquier ciudadano espanyol mayor d'edat. Manimenos, en a practica siempre ha estau asinas.
Una vegada que o rei ha proposau un candidato, se celebra a sesión de investidura en o Congreso d'os Deputaus. No esiste un plazo de tiempo determinau entre a propuesta real d'un candidato y a celebración d'a sesión de investidura. O candidato proposau por o rei espone debant d'o Congreso d'os Deputaus o programa politico d'o Gubierno que pretende formar y solicita a confianza d'o Congreso.
A Constitución no preveye un debat d'investidura posterior a tal exposición, si bien o Reglamento d'o Congreso permite que un representant de cada grupo parlamentario intervienga entre un maximo de trenta menutos. Igualment, permite redolins ilimitaus de replica por parte d'o candidato, y posteriors redolins de contrarréplica a os representants, que disposan d'un maximo de diez menutos.
Si o Congreso d'os Deputaus, por mayoría absoluta de votos afirmativos, atorga a suya confianza a lo candidato, o rei lo nombra president d'o Gubierno. En caso contrario, se sozmete a mesma propuesta a nueva votación 48 horas dimpués de l'anterior. En ista segunda votación a confianza s'atorga si o candidato obtiene una mayoría simpla de votos afirmativos.
Si o candidato proposau no obtiene a confianza d'a cambra baixa en as dos votacions antedichas, dita candidatura queda refusata. O rei, previa nueva ronda de consulta a os grupos politicos, puede fer succesivas propuestas de candidatos a la presidencia d'o Gubierno u mesmo tornar a proposar belún ya refusau si entiende que ya conta con o refirmo suficient. En tot caso, si transcorrius dos meses dende a primera votación d'investidura garra candidato ha obteniu o refirmo d'a cambra, as Corz quedan automaticament disueltas y se convocan nuevas eleccions chenerals que s'han de celebrar 47 días dimpués.
Nomás en dos ocasions, totas dos en 2016, o candidato proposau por o rei no obtenió a confianza d'o Congreso d'os Deputaus en garra d'as dos votacions. En a primera ocasión, en marzo, o Congreso refusó a investidura de Pedro Sánchez. O bloqueyo en a investidura se solucionó repetindo as eleccions, de conformidat con o punto 5 de l'articlo 99 d'a Constitución espanyola, en a XI lechislatura. En a segunda ocasión, en setiembre, o Congreso refusó igualment a investidura de Mariano Rajoy. En ista ocasión o bloqueyo se solucionó con un alcuerdo "in extremis" d'o PSOE (que sufrió a la suya vegada un cambeo d'executiva interno) con Mariano Rajoy, que permitió que estase nuevament proposau y investido a zaguers d'o mes d'octubre.
Prene de posesión[editar | modificar o codigo]
Dimpués de recibir a confianza d'o Congreso d'os Deputaus, o candidato ye nombrau por o rei como que president d'o Gubierno a traviés d'un real decreto. Contino, se celebra una ceremonia en a cual chura u promete a suya cargo. Ista ceremonia se celebra en o Salón d'Audiencias d'o Palacio d'a Zarzuela debant d'a presencia d'o rei, o ministro de Chusticia en funcions como que notario mayor d'o Reino, o president d'o Congreso d'os Deputaus, o president d'o Senau, o president d'o Tribunal Constitucional, o president d'o Consello Cheneral d'o Poder Chudicial y d'o Tribunal Supremo y o president d'o Gubierno que deixará o cargo, en o caso que bai a haber un cambeo en o cargo.
La prene de posesión la realiza o president en un escritorio situau chunto a lo rei, en o cual se coloca un papel con a formula de prene de posesión, un eixemplar ubierto d'a Constitución espanyola y un eixemplar d'a Biblia y un cruzifixo en o caso que o president deseye churar sobre éls (solament Sánchez en 2018 prescindió d'éls). Metendo a man sobre a Constitución, o president pronuncia a formula de prene de posesión. Ista formula ye regulada en o Real Decreto 707/1979 y diz asinas:
Cese[editar | modificar o codigo]
O cese d'o Gubierno d'Espanya se produz dimpués d'a celebración d'as eleccions chenerals, por perda d'a confianza parlamentaria por medio d'o refuso d'una cuestión de confianza u l'aprebación d'una moción de censura por parte d'o Congreso d'os Deputaus, u por dimisión u feneiximiento d'o president d'o Gubierno[5].
L'articlo 113 d'a Constitución espanyola de 1978 estableix o modo de funcionamiento d'a moción de censura. Ha d'estar proposata a lo menos por a decena parte d'os deputaus, y ha d'incluir un candidato alternativo a la presidencia d'o Gubierno. En o caso d'aprebación d'a moción de censura por mayoría absoluta, o Gubierno presenta a suya dimisión a o rei d'Espanya, que nombra president a o candidato incluiu en a moción. Por iste proceso se cesó en 2018 a Mariano Rajoy, prenendo posesión como que president d'o Gubierno o candidato proposau en a moción por o PSOE, Pedro Sánchez.
En caso de dimisión u feneiximiento d'o president d'o Gubierno, tot o Gubierno cesa pero se mantiene en funcions dica la prene de posesión d'un nuevo Gubierno, como que estableix l'articlo 101 d'a Constitución espanyola. Seguntes lo disposau por a Lei d'o Gubierno, as funcions d'o president son asumidas por os vicepresidentes u, en o suyo defecto, por os ministros. En tal caso, s'encieta o procedimiento pa la investidura d'un nuevo president d'o Gubierno. Nomás en una ocasión s'ha produciu a dimisión d'o president d'o Gubierno en a Espanya democratica actual: en 1981 Adolfo Suárez, o primer president d'a democracia, dimitió y Leopoldo Calvo-Sotelo estió investiu.
Funcions[editar | modificar o codigo]
As funcions d'o president d'o Gubierno d'Espanya s'estableixen en os articlos 97 a o 116 d'a Constitución. No puede exercer garra actividat profesional ni mercantil entre que sía en l'exercicio d'o suyo cargo[6].
Responsabilidat politica[editar | modificar o codigo]
A responsabilidat politica d'o president y o suyo gabinete ye concretada en dos institucions: a cuestión de confianza y a moción de censura.
O president d'o Gubierno, previa deliberación d'o Consello de Ministros, puede plantiar debant d'o Congreso d'os Deputaus a cuestión de confianza sobre o suyo programa u sobre una declaración de politica cheneral. O Congreso d'os Deputaus le atorga a confianza cuan vote a favor d'a mesma a mayoría simpla d'os deputaus[7]. Si a cambra baxa niega a confianza a lo Gubierno, este presentará a suya dimisión debant d'o rei y s'encetará un nuevo proceso de investidura[8].
Una decena parte d'o Congreso d'os Deputaus puede proposar una moción de censura, proposando a la suya vegada un presidenciable. A moción s'adopta por a mayoría absoluta d'a camera[9]. En ixe caso, o Gubierno presentará a suya dimisión debant d'o monarca y o presidenciable s'entenderá investiu[8]. Si a moción no prospera, as suyas signatarios no podrán proposar unatra en o mesmo periodo de sesions[9].
Responsabilidat penal[editar | modificar o codigo]
A responsabilidat penal d'o president ye exichible solament debant d'a Sala de lo Penal d'o Tribunal Supremo, seguntes estableix l'articlo 102 d'a Constitución. Si l'acusación difuera por traiduría u por cualsiquier delito contra a seguranza d'o Estau en l'exercicio d'as suyas funcions nomás podrá estar plantiada por a cuatrena parte d'os miembros d'o Congreso d'os Deputaus y con l'aprebación d'a mayoría absoluta d'o mesmo[10].
En tot caso no podrá recibir o dreito de gracia por parte d'o rei en ixos suposaus[10].
Residencia oficial[editar | modificar o codigo]
O Palacio d'a Moncloa ye una historica casa palatina situada en o nordueste de Madrit, en o districto de Moncloa-Aravaca. Estió construida en o sieglo XVII, pero ha sufierto numerosas reformas. Dende 1977 aculle a siede d'a Presidencia d'o Gubierno d'Espanya y ye a residencia oficial d'o president d'o Gubierno espanyol y a suya familia. O Palacio ye dentro d'un complexo d'edificios destinaus a las labors administrativas y gubernamentals.
Presidents d'o Gubierno[editar | modificar o codigo]
Dende a promulgación d'a Constitución espanyola en 1978 i hai habiu siet presidents d'o Gubierno diferents: dos centristas, tres socialistas y dos populars. O president que mas tiempo ha estau en o cargo ha estau Felipe González (13 anyos y 5 meses) y o que menos, dezaga d'acabar o suyo mandato, Leopoldo Calvo-Sotelo (1 anyo y 9 meses).
Pospresidencia[editar | modificar o codigo]
L'estatuto d'os ex-presidentes d'o Gubierno d'Espanya ye regulado en o Real Decreto 405/1992, modificau por zaguera vegada por o Real Decreto 1306/2008. Os expresidentes tienen dreito a una pensión vitalicia de 80.000 euros y gozan de «a consideración, ficacio y emparo debius a qui han desempenyau iste cargo». A lei no estableix una permanencia minima en a presidencia pa poder desfrutar d'ista pensión. Amás, pueden estar consellers natos d'o Consello d'Estau, con caracter vitalicio, con una soldata de 100.000 euros anyals. Ye un cargo incompatible con o treballo en interpresas privadas y con a pensión de expresident.
Os expresidentes mantienen o tractamiento de «president» y contan con l'emparo d'os servicios d'a representación diplomatica espanyola cuan salen d'Espanya. Pueden designar a dos treballadors como que personal eventual de gabinete y tienen una dotación para gastos d'usina, atencions de caracter social y logueros, que determinan os Presupuestos Chenerals de l'Estau. Contan con auto oficial, escolta y viacheyan gratis en as companyías de transportes terrestres, marítimos y aerios regulars de l'Estau.
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ Constitución Espanyola, art. 98.2
- ↑ Lei d'o Gubierno (1997), art. 11
- ↑ Constitución Espanyola, art. 68.6
- ↑ Real Decreto 707/1979, de 5 de abril, por el que se establece la fórmula de juramento en cargos y funciones públicas
- ↑ Constitución Espanyola, art. 101
- ↑ Constitución Espanyola, art. 98
- ↑ Constitución Espanyola, art. 112
- ↑ 8,0 8,1 Constitución Espanyola, art. 114
- ↑ 9,0 9,1 Constitución Espanyola, art. 113
- ↑ 10,0 10,1 Constitución Espanyola, art. 102