15-a de majo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [atendante kontrolon] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj) oni menciu koncize nur gravajn eventojn de tiu ĉi tago |
|||
| (11 mezaj versioj de 7 uzantoj ne montriĝas) | |||
| Linio 41: | Linio 41: | ||
** [[1918]]: [[Finna Enlanda Milito]] finiĝis per malvenko de komunistoj |
** [[1918]]: [[Finna Enlanda Milito]] finiĝis per malvenko de komunistoj |
||
* [[1919]]: [[Pola-bolŝevika milito|Soveta-Pola Milito]]: Fronto Litova-Belorusa formiĝis laŭ iniciato de [[Józef Piłsudski]] |
* [[1919]]: [[Pola-bolŝevika milito|Soveta-Pola Milito]]: Fronto Litova-Belorusa formiĝis laŭ iniciato de [[Józef Piłsudski]] |
||
* [[1919]]: [[Greka-turka milito (1919-1922)|Greka-turka milito]]: armeo de [[Reĝlando Grekio]] okupaciis [[Izmiro|Smirnon]], komencante militon kontraŭ [[ |
* [[1919]]: [[Greka-turka milito (1919-1922)|Greka-turka milito]]: armeo de [[Reĝlando Grekio]] okupaciis [[Izmiro|Smirnon]], komencante militon kontraŭ [[Malgrandazio]] kun la [[Anatolio|anatolia]] parto de la [[Otomana Imperio]], detruita dum la unua mondmilito |
||
* [[1923]]: [[Dua Pola Respubliko]]: en [[Krakovo]] bomba atenco al konstruaĵo kun redakcio de [[judoj|juda]], eldonata [[pola|pollingve]] „Nowy Dziennik” (Nova Ĵurnalo), kun [[cionismo|cionisma]] karaktero kaj direktita al asimiliĝantaj judoj |
* [[1923]]: [[Dua Pola Respubliko]]: en [[Krakovo]] bomba atenco al konstruaĵo kun redakcio de [[judoj|juda]], eldonata [[pola|pollingve]] „Nowy Dziennik” (Nova Ĵurnalo), kun [[cionismo|cionisma]] karaktero kaj direktita al asimiliĝantaj judoj |
||
* [[1926]]: [[Kroata radiotelevido]] komencis regulan disaŭdigadon |
* [[1926]]: [[Kroata radiotelevido]] komencis regulan disaŭdigadon |
||
| Linio 89: | Linio 89: | ||
== Naskiĝoj == |
== Naskiĝoj == |
||
*[[1553]]: [[Margareto de Valezio]], reĝino de Francio kaj Navaro |
|||
* [[1567]]: [[Claudio Monteverdi]], itala komponisto, violonisto kaj opera kantisto (m. [[1643]]) |
* [[1567]]: [[Claudio Monteverdi]], itala komponisto, violonisto kaj opera kantisto (m. [[1643]]) |
||
* [[1633]]: [[Sébastien Le Prestre de Vauban]], franca militarkitekto (m. [[1707]]) |
* [[1633]]: [[Sébastien Le Prestre de Vauban]], franca militarkitekto (m. [[1707]]) |
||
| Linio 95: | Linio 96: | ||
* [[1786]]: [[Louise Seidler]], germana pentristino (m. [[1866]]) |
* [[1786]]: [[Louise Seidler]], germana pentristino (m. [[1866]]) |
||
* [[1817]]: [[Debendranath Tagore]], bengala filozofo, fondinto de [[brahmoismo]] (m. [[1905]]) |
* [[1817]]: [[Debendranath Tagore]], bengala filozofo, fondinto de [[brahmoismo]] (m. [[1905]]) |
||
*[[1820]]: [[Grímur Thomsen]], islanda poeto kaj parlamentano |
|||
* [[1828]]: [[Friedrich Müller (Schäßburg)|Friedrich Müller]], rumana teologo, historiisto, episkopo (m. [[1915]]) |
* [[1828]]: [[Friedrich Müller (Schäßburg)|Friedrich Müller]], rumana teologo, historiisto, episkopo (m. [[1915]]) |
||
* [[1833]]: [[Sofie Podlipská]], ĉeĥa verkistino de aventuraj historiaj romanoj, tradukistino (m. [[1897]]) |
* [[1833]]: [[Sofie Podlipská]], ĉeĥa verkistino de aventuraj historiaj romanoj, tradukistino (m. [[1897]]) |
||
* [[1838]]: [[Nicolae Grigorescu]], rumana pentristo, inspirita de la [[Skolo de Barbizon]] (m. [[1907]]) |
* [[1838]]: [[Nicolae Grigorescu]], rumana pentristo, inspirita de la [[Skolo de Barbizon]] (m. [[1907]]) |
||
* [[1845]]: [[Ilja Meĉnikov]], rusa Nobelpremiita zoologo kaj [[mikrobiologio|mikrobiologo]], malkovrinto de [[fagocitado]] (m. [[1916]]) |
* [[1845]]: [[Ilja Meĉnikov]], rusa Nobelpremiita zoologo kaj [[mikrobiologio|mikrobiologo]], malkovrinto de [[fagocitado]] (m. [[1916]]) |
||
*[[1849]]: [[Ludwig von Jordan]], germana pentristo kaj oficiro |
|||
*[[1855]]: [[Leopold von Kalckreuth]], germana pentristo |
|||
* [[1856]]: [[L. Frank Baum]], usona verkisto, konata kiel aŭtoro de porinfana libro ''[[La mirinda sorĉisto de Oz]]'', esperantigita de [[Donald Broadribb]] (m. [[1919]]) |
* [[1856]]: [[L. Frank Baum]], usona verkisto, konata kiel aŭtoro de porinfana libro ''[[La mirinda sorĉisto de Oz]]'', esperantigita de [[Donald Broadribb]] (m. [[1919]]) |
||
* [[1859]]: [[Pierre Curie]], franca Nobelpremiita fizikisto esplorinta [[kristalo]]jn kaj [[radioaktiveco]]n (m. [[1906]]) |
* [[1859]]: [[Pierre Curie]], franca Nobelpremiita fizikisto esplorinta [[kristalo]]jn kaj [[radioaktiveco]]n (m. [[1906]]) |
||
| Linio 111: | Linio 115: | ||
* [[1903]]: [[Icek Jurysta]], pola-juda [[esperantisto]] kaj tradukisto el la [[pola lingvo]] kaj [[jida]], aktivulo de [[Sennacieca Asocio Tutmonda]], kontribuanta i.a. al "[[Sennaciulo]]", "[[Sennacieca Revuo]]" kaj "[[Literatura Mondo]]", murdita en la ekstermejo [[Aŭŝvico]] (m. [[1942]]) |
* [[1903]]: [[Icek Jurysta]], pola-juda [[esperantisto]] kaj tradukisto el la [[pola lingvo]] kaj [[jida]], aktivulo de [[Sennacieca Asocio Tutmonda]], kontribuanta i.a. al "[[Sennaciulo]]", "[[Sennacieca Revuo]]" kaj "[[Literatura Mondo]]", murdita en la ekstermejo [[Aŭŝvico]] (m. [[1942]]) |
||
* [[1903]]: [[Endre Kakassy]], rumania hungara ĵurnalisto, literaturhistoriisto, tradukisto (m. [[1963]]) |
* [[1903]]: [[Endre Kakassy]], rumania hungara ĵurnalisto, literaturhistoriisto, tradukisto (m. [[1963]]) |
||
*[[1907]]: [[Rudolf Hanslik]], aŭstra klasika filologo |
|||
* [[1910]]: [[Otto Ambros]], aŭstra reĝisoro kaj aktoro (m. [[1979]]) |
* [[1910]]: [[Otto Ambros]], aŭstra reĝisoro kaj aktoro (m. [[1979]]) |
||
* [[1911]]: [[György Fekete]], rumania hungara juristo, redaktoro (m. [[2002]]) |
* [[1911]]: [[György Fekete]], rumania hungara juristo, redaktoro (m. [[2002]]) |
||
| Linio 136: | Linio 141: | ||
* [[1964]]: [[Lars Løkke Rasmussen]], plurfoja ĉefministro de Danio |
* [[1964]]: [[Lars Løkke Rasmussen]], plurfoja ĉefministro de Danio |
||
* [[1964]]: [[Digna Ochoa]], homrajta advokatino en Meksiko |
* [[1964]]: [[Digna Ochoa]], homrajta advokatino en Meksiko |
||
* [[1964]]: Brenda Novak, usona verkistino, aŭtoro de la serio [[Whiskey Creek]] |
|||
* [[1967]]: [[Orlando Zapata Tamayo]], kuba [[disidento]], [[fastostriko|fastostrikanto]] (m. [[2010]]) |
* [[1967]]: [[Orlando Zapata Tamayo]], kuba [[disidento]], [[fastostriko|fastostrikanto]] (m. [[2010]]) |
||
* [[1968]]: [[Cecilia Malmström]], sveda politikistino, poliglotino, spertulino pri [[politika scienco]] |
* [[1968]]: [[Cecilia Malmström]], sveda politikistino, poliglotino, spertulino pri [[politika scienco]] |
||
| Linio 146: | Linio 152: | ||
* [[1157]]: [[Jurij Dolgorukij]], grandduko de [[Kieva Regno]], fondinto de Moskvo (n. en la [[1090-aj jaroj]]) |
* [[1157]]: [[Jurij Dolgorukij]], grandduko de [[Kieva Regno]], fondinto de Moskvo (n. en la [[1090-aj jaroj]]) |
||
* [[1470]]: [[Karolo la 8-a (Svedio)|Karolo la 8-a]], reĝo de [[Norvegio]] (1449-1450) kaj de [[Svedio]]. (n. [[1408]]) |
* [[1470]]: [[Karolo la 8-a (Svedio)|Karolo la 8-a]], reĝo de [[Norvegio]] (1449-1450) kaj de [[Svedio]]. (n. [[1408]]) |
||
*[[1586]]: [[Johann Jakob von Kuen-Belasy]], arkiepiskopo kaj princo de Salcburgo |
|||
* [[1622]]: [[Petrus Plancius]], nederlanda astronomo, kartografo kaj predikisto (n. [[1552]]) |
* [[1622]]: [[Petrus Plancius]], nederlanda astronomo, kartografo kaj predikisto (n. [[1552]]) |
||
* [[1734]]: [[Sebastiano Ricci]], itala pentristo de [[rokoko]] (n. [[1659]]) |
* [[1734]]: [[Sebastiano Ricci]], itala pentristo de [[rokoko]] (n. [[1659]]) |
||
| Linio 165: | Linio 172: | ||
* [[1922]]: [[Emil Kazár]], hungara ĵurnalisto, verkisto (n. [[1843]]) |
* [[1922]]: [[Emil Kazár]], hungara ĵurnalisto, verkisto (n. [[1843]]) |
||
* [[1927]]: [[József Mihály]], hungara ĵurnalisto, kuracisto kaj instruisto (m. [[1853]]) |
* [[1927]]: [[József Mihály]], hungara ĵurnalisto, kuracisto kaj instruisto (m. [[1853]]) |
||
*[[1928]]: [[Friedrich Fuldner]], germana juristo kaj verkisto |
|||
* [[1931]]: [[Leon Petrażycki]], pola, sovetia juristo, filozofo, sociologo, [[etiko|etikisto]] kaj logikisto, [[humanismo|humanisto]] (n. [[1867]]) |
* [[1931]]: [[Leon Petrażycki]], pola, sovetia juristo, filozofo, sociologo, [[etiko|etikisto]] kaj logikisto, [[humanismo|humanisto]] (n. [[1867]]) |
||
* [[1935]]: [[Kazimir Severinoviĉ Maleviĉ]], rusa pentristo kaj artteoriulo, fondinto de [[suprematismo]], aŭtoro de la abstrakta pentraĵo ''[[Nigra kvadrato]]'' (n. [[1878]]) |
* [[1935]]: [[Kazimir Severinoviĉ Maleviĉ]], rusa pentristo kaj artteoriulo, fondinto de [[suprematismo]], aŭtoro de la abstrakta pentraĵo ''[[Nigra kvadrato]]'' (n. [[1878]]) |
||
| Linio 206: | Linio 214: | ||
* [[Sabato]] en jaroj: [[1582]] [[1593]] [[1599]] [[1604]] [[1610]] [[1621]] [[1627]] [[1632]] [[1638]] [[1649]] [[1655]] [[1660]] [[1666]] [[1677]] [[1683]] [[1688]] [[1694]] [[1700]] [[1706]] [[1717]] [[1723]] [[1728]] [[1734]] [[1745]] [[1751]] [[1756]] [[1762]] [[1773]] [[1779]] [[1784]] [[1790]] [[1802]] [[1813]] [[1819]] [[1824]] [[1830]] [[1841]] [[1847]] [[1852]] [[1858]] [[1869]] [[1875]] [[1880]] [[1886]] [[1897]] [[1909]] [[1915]] [[1920]] [[1926]] [[1937]] [[1943]] [[1948]] [[1954]] [[1965]] [[1971]] [[1976]] [[1982]] [[1993]] [[1999]] [[2004]] [[2010]] [[2021]] [[2027]] [[2032]] [[2038]] [[2049]] [[2055]] [[2060]] [[2066]] [[2077]] [[2083]] [[2088]] [[2094]]. |
* [[Sabato]] en jaroj: [[1582]] [[1593]] [[1599]] [[1604]] [[1610]] [[1621]] [[1627]] [[1632]] [[1638]] [[1649]] [[1655]] [[1660]] [[1666]] [[1677]] [[1683]] [[1688]] [[1694]] [[1700]] [[1706]] [[1717]] [[1723]] [[1728]] [[1734]] [[1745]] [[1751]] [[1756]] [[1762]] [[1773]] [[1779]] [[1784]] [[1790]] [[1802]] [[1813]] [[1819]] [[1824]] [[1830]] [[1841]] [[1847]] [[1852]] [[1858]] [[1869]] [[1875]] [[1880]] [[1886]] [[1897]] [[1909]] [[1915]] [[1920]] [[1926]] [[1937]] [[1943]] [[1948]] [[1954]] [[1965]] [[1971]] [[1976]] [[1982]] [[1993]] [[1999]] [[2004]] [[2010]] [[2021]] [[2027]] [[2032]] [[2038]] [[2049]] [[2055]] [[2060]] [[2066]] [[2077]] [[2083]] [[2088]] [[2094]]. |
||
{{Projektoj}} |
|||
---- |
|||
{{commons|Category:15 May}} |
|||
[[Kategorio:15-a de majo| ]] |
[[Kategorio:15-a de majo| ]] |
||
[[Kategorio:Almanako]] |
|||
[[Kategorio:Majo|15]] |
[[Kategorio:Majo|15]] |
||
[[Kategorio:15-a tago de la monato|#05]] |
[[Kategorio:15-a tago de la monato|#05]] |
||
Nuna versio ekde 19:43, 24 jun. 2024
| Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
| majo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
| majo | ||||||
| lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
| aranĝo de 2024 tagoj | ||||||
La 15-a de majo estas la 135-a tago de la jaro (la 136-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 230 tagoj restas.
Je la 15-a de majo okazis, interalie:
Eventoj[redakti | redakti fonton]
- 719: Papo Gregorio la 2-a transdonis al Wynfreth kristanan mision en Germanio, kiu sekve iros al frisoj
- 1004: Germana reĝo Henriko la 2-a kroniĝis en Pavio kiel reĝo de Italio
- 1252: Papo Inocento la 4-a eldonis buleon Ad extirpanda, en kiu li permesis torturi herezulojn
- 1306: Pollando dum feŭda dispartigo: pola duko Władysław Łokietek rekonkeris Vavelon, tamen Krakovo mem restis fidela al Bohemio - nur post morto de la reĝo Venceslao la 3-a (la 4-an de aŭgusto samjare) subiĝis
- 1323: Moravio: fondo de cisterciana monaĥejo en Malnova Brno (okcidenta kvartalo de la statuta urbo)
- 1501: Malkovro de Ameriko: ekspedicio de Miguel kaj Gaspar Corte-Real ekveturis al Novlando, Labradora Duoninsulo kaj Gronlando
- 1525: Germanio: per malvenko de ribelantaj kamparanoj finiĝis batalo de Frankenhausen
- 1602: Masaĉuseco: Bartholomew Gosnold iĝis unua eŭropano, kiu vizitis kabon Cod
- 1618: Germana astronomo Keplero formulis sian trian leĝon
- 1702: Milito de hispana sukcedo: Anglio, Nederlando kaj Germana Imperiestra Regno deklaris militon al Francio kaj Hispanio
- 1718: James Puckle, advokato en Londono, patentis unuan mitralon
- 1730: Robert Walpole fariĝis unua ĉefministro de Britio
- 1756: Sepjara milito komenciĝis - Reĝlando de Granda Britio deklaris militon al Reĝlando Francio (en ĝi pereis 900 mil ĝis 1 400 mil homoj)
- 1768: Traktato de Versailles: Ludoviko la 15-a aĉetis Korsikon de Ĝenova Respubliko
- 1792: Prago: starigo de katedro (fakultato) de la ĉeĥa lingvo kaj la ĉeĥa literaturo en la Universitato de Karolo
- Unua Koalicio-Milito
- 1792: Francio deklaris militon al Regno de Sardio
- 1796: Napoleono Bonaparte konkeris Milanon
- 1800: En londona teatro okazis sensukcesa atenco kontraŭ reĝo Georgo la 3-a
- 1807: Napoleonaj Militoj: venko de la pola kavalerio de Pola-Itala Legio super prusa kavalerio en batalo de Struga (proksime al Wałbrzych)
- 1811: Paragvajo fariĝas sendependa de Hispana Imperio, al kiu ĝi apartenis kadre de Vicreĝlando de Río de la Plata (la 14-an/15-an de majo)
- 1848: Franca revolucio: reage al scio pri eksplodo de ribelo en Grandpolujo kontraŭ Reĝlando Prusio, en Parizo okazis manifestacio favora al sendependigo de Pollando
- 1848: Reĝlando de la du Sicilioj: Ferdinando la 2-a malfondis demokratian parlamenton anstataŭigante konstitucian registaron de Carlo Troya per kunmetita ekskluzive de konservistoj
- 1858: Londona operejo Royal Opera House remalfermiĝis
- 1889: Eiffel-Turo estis malfermita por la publiko
- 1891: Papaj dokumentoj: papo Leono la 13-a anoncis enciklikon Rerum Novarum (Pri la lastaj novaĵoj) - reage al plifortiĝantaj inter katolikoj socialismaj kaj komunismaj movadoj
- 1896: Vegetarismo: oni patentigis maizflokojn
- 1904: Rusa-japana milito: minportilo "Amur" sinkigis japanajn kirasŝipojn "Hatsuse" kaj "Yasima"
- 1905: Nevado: Lasvegaso fondiĝis
- 1910: En Hamburgo fondiĝis germana sporta klubo FC St. Pauli
- 1910: Itala nacia teamo de futbalo debutante gajnis 6 ĝis 2, kontraŭ la franca nacia teamo de futbalo
- Unua mondmilito
- 1917: Batalo de Otranta Markolo komenciĝis
- 1918: Finna Enlanda Milito finiĝis per malvenko de komunistoj
- 1919: Soveta-Pola Milito: Fronto Litova-Belorusa formiĝis laŭ iniciato de Józef Piłsudski
- 1919: Greka-turka milito: armeo de Reĝlando Grekio okupaciis Smirnon, komencante militon kontraŭ Malgrandazio kun la anatolia parto de la Otomana Imperio, detruita dum la unua mondmilito
- 1923: Dua Pola Respubliko: en Krakovo bomba atenco al konstruaĵo kun redakcio de juda, eldonata pollingve „Nowy Dziennik” (Nova Ĵurnalo), kun cionisma karaktero kaj direktita al asimiliĝantaj judoj
- 1926: Kroata radiotelevido komencis regulan disaŭdigadon
- 1926: Maja puĉo: post cedo de la prezidento kaj ĉefministro, marŝalo de Pola Sejmo Maciej Rataj ekplenumis la postenon de prezidento kaj la nova ĉefministro iĝis Kazimierz Bartel
- 1928: Prezidento Antanas Smetona anoncis novan konstitucion de Litovio
- 1928: Premiero de senparola filmo Freneza aviadilo kun Miĉjo Muso, kreita de kartunisto Walt Disney
- 1930: Ellen Church kiel unua stevardino prizorgis pasaĝerojn de aviadilo de United Airlines fluganta de Oakland ĝis Ĉikago
- 1931: Papo Pio la 11-a eldonis enciklikon Quadragesimo anno - emfazanta korporaciismon
- 1935: Metrolinio Sokolniĉeskaja de la Metroo de Moskvo ekfunkciis
- 1940: Kalifornio: unua McDonald's-restoracio estas fondita
- 1940: Usona kemia konzerno DuPont komencis vendi nilonajn ŝtrumpojn, inventitajn de Wallace Caroak
- Dua mondmilito
- 1940: Operaco Weserübung: je la 11:45 en Nederlando oni subskribis kapitulacon de nederlandaj armitaj fortoj; trupoj de Tria Regno okupaciis Amsterdamon kaj invadis nordan Francion; unua sukcesa flugo de helikoptero en Usono
- 1941: Nord-Afrika kampanjo: brita operaco por liberigi Tobruk komenciĝis; Britio-Reĝimo de Vichy: RAF bombis aerodromon en Damasko
- 1942: Operaco Reinhardt: en Klewan (Rivna provinco) germanaj kaj ukrainaj taĉmentoj pafmortigis ĉiujn lokajn judojn (ĉ. 1 500 personoj); Krimeo: germana armeo konkeris Kerĉon; Ruĝa Armeo kreis la Transkaŭkazan Fronton; Ĉina Fronto: atako de japana 13-a Armeo el Hangĝoŭo-regiono por konkeri aerodromojn utiligatajn de usona aviado; en Tokio kaj Moskvo publikiĝis teksto de japana-soveta interkonsento pri landlimoj inter Manĉurio kaj Mongolio
- 1943: malfondo de la Tria Internacio
- 1944: Kampanjo de Italio: kanada 1-a Armea Korpuso ekregis Ausonia, usona 2-a Armea Korpuso konkeris Cestellonorato (Formia); Pacifiko: 3 usonaj aviadilŝipoj, krozŝipoj kaj destrojeroj eknavigis por ataki insulon Marcus (19-an kaj 20-an de majo) kaj Wake (23-an de majo); nokte de la 15-a/16-a de majo germana 9-a Aviada Korpuso atakis Portsmouth
- 1945: Lasta dutaga Batalo de Poljana en Eŭropo post la kapitulaco de Germanio finita; Brita Armeo sendis fuĝantajn soldatojn de Kroataj Armitaj fortoj por subiĝi al Jugoslavaj Partizanoj - komenco de la masakro de Bleiburg
- 1945: Pollando: du partizanaj taĉmentoj de la Pola Enlanda Armeo ekregis Pionki (nokte de la 15-a/16-a de majo)
- 1948: Fino de la 28-jara regado de Britio en Palestino - unua Arab-israela milito komenciĝis - unu tagon post la Deklaro de sendependeco de Israelo Egiptio, Transjordanio, Libano, Sirio, Irako kaj Saŭda Arabio invadis Israelon
- 1950: Pollando: aŭtoritatoj malfondis la Asocion de Pola Skoltismo komencante krei la sian kadre de la Asocio de Pola Junularo
- 1951: Czesław Miłosz, oficisto en pola ambasadejo en Parizo, informis dum gazetara konferenco pri rompo de kunlaboro kun komunistaj regopovoj kaj restado inter elmigrantaro
- 1951: Pollando: Golub-Dobrzyń urbiĝis rezulte de kunligo de du urboj
- 1951: Unua kontraŭalkohola arestejo en la Ĉeĥoslovakio kaj la mondo estis malfermita en Prago, fondita de Jaroslav Skála
- 1955: Franca ekspedicio kiel la unua grimpis al Makalu
- 1955: Aŭstrio reakiris suverenecon - en Vieno reprezentantoj de Granda kvaropo – Usono, Sovetunio, Britio kaj Francio - subskribis aŭstrian ŝtatan traktaton
- 1957: Britio testis sian unuan hidrogenan bombon fariĝante tria atoma potenco de la mondo
- 1958: Sovetunio: lanĉo de artefarita satelito Sputnik 3
- 1972: Usono redonis al Japanio Rjukju-insularon
- 1977: Studenta Komitato de Solidareco fondiĝis en Krakovo, la unua sendependa studenta organizaĵo en la Pola Popola Respubliko - kreita rezulte de la mortigo de Stanisław Pyjas, studento de Jagelona Universitato, kies morto ĝis nun ne estas klarigita
- 1977: Pola kardinalo Karol Wojtyła konsekris en Nova Huta (nun kvartalo de Krakovo) preĝejon kun alvoko al Dipatrino Reĝino de Pollando - konstruata en laborista kvartalo ekde 1967, laŭ aspekto simila al la kapelo en Ronchamp, projektita de Le Corbusier, la preĝejo iĝis simbolo de kontraŭado de ateismo
- 1988: Afgana milito (1979-1989): komenciĝis evakuo de la soveta armeo el Afganio
- 1990: Pentraĵo Portreto de doktoro Gachet vendiĝis kontraŭ 82,5 milionoj da dolaroj
- 1991: Édith Cresson iĝis ĉefministrino de Francio (kiel la unua virino)
- 1993: La 38-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en irlanda urbeto Millstreet, Graflando Cork
- 2004: La 49-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Istanbulo
- 2004: FIFA elektis Sud-Afrikon kiel organizanton de la Futbala Mondpokalo 2010
- 2005: Oni malkovris du novajn lunojn de Plutono, kiuj poste eknomiĝis Hidro kaj Nikso
- 2006: Giorgio Napolitano iĝis prezidento de Italio
- 2007: Peŝavaro: pro atenco de bombhomo mortis 25 personoj, 30 vundiĝis
- 2009: Muzeo de Trakia Arto estis oficiale malfermita en Simeonovgrad (Provinco Ĥaskovo) fare de la prezidento de Bulgario Georgi Parvanov kaj en ĉeesto de japanaj geprincoj
- 2012: François Hollande estis ĵurigita kiel prezidento de Francio
- 2015: En la revuo „Science” aperis artikolo pri malkovro de fiŝo (Lampris guttatus) kun fiksita korpotemperaturo
- 2017: Édouard Philippe iĝis ĉefministro de Francio
- 2018: Inaŭguro de la preskaŭ 19 km longa Krimea ponto liginta la Krasnodaran regionon (Rusio) kun la Krimea duoninsulo
- 2019: En Tel-Avivo estis atakita de konata israela arkitekto la pola ambasadoro Marek Magierowski
Naskiĝoj[redakti | redakti fonton]
- 1553: Margareto de Valezio, reĝino de Francio kaj Navaro
- 1567: Claudio Monteverdi, itala komponisto, violonisto kaj opera kantisto (m. 1643)
- 1633: Sébastien Le Prestre de Vauban, franca militarkitekto (m. 1707)
- 1720: Miksa Hell, hungara astronomo latinlingva (m. 1792)
- 1773: Klemens von Metternich, aŭstra politikisto kaj diplomato (m. 1859)
- 1786: Louise Seidler, germana pentristino (m. 1866)
- 1817: Debendranath Tagore, bengala filozofo, fondinto de brahmoismo (m. 1905)
- 1820: Grímur Thomsen, islanda poeto kaj parlamentano
- 1828: Friedrich Müller, rumana teologo, historiisto, episkopo (m. 1915)
- 1833: Sofie Podlipská, ĉeĥa verkistino de aventuraj historiaj romanoj, tradukistino (m. 1897)
- 1838: Nicolae Grigorescu, rumana pentristo, inspirita de la Skolo de Barbizon (m. 1907)
- 1845: Ilja Meĉnikov, rusa Nobelpremiita zoologo kaj mikrobiologo, malkovrinto de fagocitado (m. 1916)
- 1849: Ludwig von Jordan, germana pentristo kaj oficiro
- 1855: Leopold von Kalckreuth, germana pentristo
- 1856: L. Frank Baum, usona verkisto, konata kiel aŭtoro de porinfana libro La mirinda sorĉisto de Oz, esperantigita de Donald Broadribb (m. 1919)
- 1859: Pierre Curie, franca Nobelpremiita fizikisto esplorinta kristalojn kaj radioaktivecon (m. 1906)
- 1860: Ernst Wasserzieher, germana filologo, etimologo, leksikografo kaj pedagogo (m. 1927)
- 1862: Arthur Schnitzler, aŭstra verkisto kaj kuracisto (m. 1931)
- 1873: Pavlo Skoropadskij, ukraina politikisto kaj militisto apogata de germanoj, kontraŭbatalanta Ukrainan Popolan Respublikon (m. 1945)
- 1874: Richard Schirrmann, germana pedagogo kaj junulargasteja pioniro (m. 1961)
- 1890: Ferdynand Goetel, pola prozisto, dramisto, publicisto, atestanto de la Katin, kunlaborinta kun "Kultura", aktivulo de la pola PEN-klubo internacia (m. 1960)
- 1891: Miĥail Bulgakov, ukraina verkisto kaj dramisto, aŭtoro de La Majstro kaj Margarita, esperantigita de Sergio Pokrovskij, legebla rete en Esperanto (m. 1940)
- 1892: István Fóris, rumania hungara komunista aktivisto, ĵurnalisto (m. 1946)
- 1902: Anny Ondráková, ĉeĥa filma aktorino (m. 1987)
- 1903: Icek Jurysta, pola-juda esperantisto kaj tradukisto el la pola lingvo kaj jida, aktivulo de Sennacieca Asocio Tutmonda, kontribuanta i.a. al "Sennaciulo", "Sennacieca Revuo" kaj "Literatura Mondo", murdita en la ekstermejo Aŭŝvico (m. 1942)
- 1903: Endre Kakassy, rumania hungara ĵurnalisto, literaturhistoriisto, tradukisto (m. 1963)
- 1907: Rudolf Hanslik, aŭstra klasika filologo
- 1910: Otto Ambros, aŭstra reĝisoro kaj aktoro (m. 1979)
- 1911: György Fekete, rumania hungara juristo, redaktoro (m. 2002)
- 1911: Max Frisch, svisa germanlingva verkisto (m. 1991)
- 1912: Imre Drócsay, rumania hungara pentristo kaj grafikisto (m. 2001)
- 1912: Ernő Salamon, rumania hungara poeto, murdita (m. 1943)
- 1915: Paul Samuelson, usona Nobelpremiita ekonomikisto, statistikisto kaj ekonometriisto difinanta nocion de la komuna bono kaj naturaj bonoj (m. 2009)
- 1916: Zofia Turowicz, pola aktivulino por sendependeco kaj instruistino de glisflugo de pakistana junularo (m. 2012)
- 1924: Árni Böðvarsson, islanda esperantisto (m. 1992)
- 1924: István Szekeres, rumania hungara reformita pastro, eklezia verkisto (m. 1999)
- 1925: Ludmila Kasatkina, sovetia kaj rusia kina kaj teatra aktorino (m. 2012)
- 1928: Bob Mendes, flandra aŭtoro de krimromanoj (m. 2021)
- 1929: Zofia Banet-Fornal, pola historiistino pri Esperanto-teatro, verkistino, tradukistino kaj aktivulino de Esperanto-movado, spertulino pri Janusz Korczak kaj Zamenhof-familio, kunlaborantino de diversaj Esperanto-gazetoj (m. 2012)
- 1932: Ödön Bitay, rumania hungara redaktoro, publicisto, tradukisto (m. 2006)
- 1937: Madeleine Albright, usona ministrino de eksteraj rilatoj (m. 2022)
- 1938: Jerzy Jachowicz, pola ĵurnalisto kaj publicisto, unu el pioniroj de la pola esploranta ĵurnalismo
- 1946: Mireille Grosjean, svisa instruistino de fremdaj lingvoj, muzikistino, spertulino pri interkultura edukado, kunprezidantino de Svisa Esperanto-Societo, prezidanto de la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj, prelegantino kaj membro de Internacia Ekzamena Komisiono, estrarano de Scio Sen Bariloj, vicprezidantino de Franca Esperanto-Instituto, Esperantisto de la Jaro, gajnintino de la Premio Deguĉi, konata de dulingva blogo
- 1947: László Sarmaság, hungara pentristo kaj instruisto
- 1951: Frank Wilczek, usona Nobelpremiita fizikisto pro esplorado de forta nuklea forto inter elementaj partikloj
- 1953: Mike Oldfield, angla muzikisto kaj komponisto ludanta je pluraj muzikaj instrumentoj
- 1955: Ágota Kapui, rumania hungara poetino kaj tradukistino
- 1956: Zoltán Farkas, hungara fasonisto pri meblofarado
- 1956: Mirek Topolánek, ĉefministro de Ĉeĥio, kunpatrono de IJK 2009 en Liberec
- 1960: Alison Jackson, angla fotistino, filino de miliardulo, laŭreatino de BAFTA
- 1964: Lars Løkke Rasmussen, plurfoja ĉefministro de Danio
- 1964: Digna Ochoa, homrajta advokatino en Meksiko
- 1964: Brenda Novak, usona verkistino, aŭtoro de la serio Whiskey Creek
- 1967: Orlando Zapata Tamayo, kuba disidento, fastostrikanto (m. 2010)
- 1968: Cecilia Malmström, sveda politikistino, poliglotino, spertulino pri politika scienco
- 1996: Birdy, angla kantistino de sendependa roko
Mortoj[redakti | redakti fonton]
- 392: Valentiniano la 2-a, imperiestro de Romio, murdita (n. 371)
- 884: Mareno la 1-a, papo, elektita post mortigo de papo Johano la 8-a
- 925: Nikolao la 1-a, patriarko de Konstantinopolo, ortodoksa sanktulo (n. 852)
- 1157: Jurij Dolgorukij, grandduko de Kieva Regno, fondinto de Moskvo (n. en la 1090-aj jaroj)
- 1470: Karolo la 8-a, reĝo de Norvegio (1449-1450) kaj de Svedio. (n. 1408)
- 1586: Johann Jakob von Kuen-Belasy, arkiepiskopo kaj princo de Salcburgo
- 1622: Petrus Plancius, nederlanda astronomo, kartografo kaj predikisto (n. 1552)
- 1734: Sebastiano Ricci, itala pentristo de rokoko (n. 1659)
- 1740: Ephraim Chambers, angla verkisto kaj enciklopediisto (n. 1680)
- 1815: Sándor Szacsvay, hungara ĵurnalisto, redaktoro (n. 1752)
- 1851: Johann Traugott Leberecht Danz, germana teologo kaj historiisto (n. 1769)
- 1857: Vasilij Tropinin, rusa portretisto kreinta pli ol mil portretojn (n. 1776)
- 1863: Stefan Sabinin, rusa teologo (n. 1789)
- 1874: Mózes Keserű, hungara astronomo, bibliotekisto (n. 1801)
- 1881: Franz von Dingelstedt, germana verkisto kaj dramaturgo (n. 1814)
- 1886: Emily Dickinson, usona poetino, kies inspirfontoj estis William Blake, Ralph Waldo Emerson kaj la Biblio, konata en la anglalingva literaturo (n. 1830)
- 1887: Imre Kéry, hungara kuracisto kontraŭbatalanta epidemiojn (n. 1798)
- 1891: Polikárp László, hungara franciskano, teologo (n. 1849)
- 1891: Gyula Szász, hungara poeto kaj tradukisto publikiginta nur en gazetoj (n. 1866)
- 1896: Friedrich Dittes, germana pedagogo, disĉiplo de Friedrich Eduard Beneke (n. 1829)
- 1896: Victor Vlad Delamarina, rumana verkisto, poeto kaj vojaĝisto (n. 1870)
- 1905: Móric Szilasi, hungara lingvisto kaj profesoro en la Universitato de Koloĵvaro (n. 1854)
- 1922: Sándor Erdély, hungara politikisto, ministro (n. 1839)
- 1922: Emil Kazár, hungara ĵurnalisto, verkisto (n. 1843)
- 1927: József Mihály, hungara ĵurnalisto, kuracisto kaj instruisto (m. 1853)
- 1928: Friedrich Fuldner, germana juristo kaj verkisto
- 1931: Leon Petrażycki, pola, sovetia juristo, filozofo, sociologo, etikisto kaj logikisto, humanisto (n. 1867)
- 1935: Kazimir Severinoviĉ Maleviĉ, rusa pentristo kaj artteoriulo, fondinto de suprematismo, aŭtoro de la abstrakta pentraĵo Nigra kvadrato (n. 1878)
- 1948: Edward Flanagan, irlanda pastro fondinta en la usona Nebrasko flegejon por senhejmaj infanoj kaj junuloj (n. 1886)
- 1965: Károly Szász, rumania hungara arkivisto, arthistoriisto (n. 1919)
- 1966: Venceslau Brás, prezidento de Brazilo promulginta la unuan civilan kodekson (n. 1868)
- 1977: István Nyireő, hungara bibliotekisto (n. 1893)
- 1982: Jenő Ádám, hungara komponisto, dirigento (m. 1896)
- 1991: Hans Andre, aŭstra skulptisto kaj pentristo (n. 1902)
- 1992: Lilla Szépréti, rumania hungara verkistino, ĵurnalistino (n. 1937)
- 1997: Friedl Volgger, sudtirola politikisto kaj ĵurnalisto (n. 1914)
- 2005: Natalja Gundareva, soveta kaj rusia aktorino (n. 1948)
- 2008: Willis Eugene Lamb, usona fizikisto Nobelpremiita pro kvantuma teorio, mezuristo de spektraj linioj (n. 1913)
- 2010: John Shepherd-Barron, skota inventisto, kreinto de bankaŭtomato (n. 1925)
- 2010: Oliver Mazodze, zimbabva esperantisto, Cseh-instruisto, partoprenanto de UK 1990, kunlaboranto de Kuba Esperanto-Asocio, fondinto de Zimbabva Esperanto-Instituto, membro de Internacia Ekzamena Komisiono (n. 1966)
- 2012: András Dancsuly, rumania hungara eduksciencisto, universitata profesoro (n. 1921)
- 2014: Jean-Luc Dehaene, flandra kristandemokrata politikisto, ĉefministro de Belgio (n. 1940)
- 2016: André Brahic, franca astronomo, fizikisto kaj astrofizikisto, malkovrinto de la ringoj de Neptuno (n. 1942)
- 2020: Juan Genovés, hispana pentristo kaj grafikisto (n. 1930)
Specialaj tagoj kaj festoj[redakti | redakti fonton]
- Rememoroj kaj festoj en Katolika Eklezio:
- Sankta Lucifero, itala episkopo
- Rupert von Bingen, germana princo, sanktulo, patrono de pilgrimoj
- Isidro Labrador, hispana sanktulo
- Nacia tago en Paragvajo, tago de la sendependiĝo (1811)
- La Nakba Tago (La tago de katastrofo) inter palestinanoj
- Internacia Tago de Familioj (proklamita de Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj en 1993)
- Pollando: Tago de neforgesumino - festo de la naturo rememoriganta pri neceso de medioprotekto kaj biodiverseco
Tagoj de semajno[redakti | redakti fonton]
La 15-a de majo estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Lundo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Mardo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Merkredo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Vendredo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Sabato en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094.