Lutezio

Zenbaki atomikoa 71 duen elementu kimikoa. Lur arraroen multzoko metal zuria da, guztietan astunena. Teknologia nuklearrean erabiltzen da

Lutezioa elementu kimiko bat da, Lu ikurra eta 71 zenbaki atomikoa dituena. Elementu metaliko hau normalean itrioarekin batera ageri da. Metalezko aleazioak eratzeko eta zenbait prozesutan katalizatzaile gisa erabiltzen da. Taula periodikoaren interpretazio hertsi bat eginez gero, trantsizio-metal gisa sailkatu beharko litzateke, baina IUPACen arabera lantanidoa da.[1] Izena Parisen omenez eman zioten, hiri honen izena latinez Lutetia baita.

Lutezioa
71 IterbioaLutezioaHafnioa
   
 
71
Lu
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakiaLutezioa, Lu, 71
Serie kimikoalantanidoak
Taldea, periodoa, orbitala-, 6, d
Masa atomikoa174,967(1) g/mol
Konfigurazio elektronikoa[Xe] 6s2 4f14 5d1
Elektroiak orbitaleko2, 8, 18, 32, 9, 2
Propietate fisikoak
Egoera? solidoa
Dentsitatea(0 °C, 101,325 kPa) 9,841 g/L
Urtze-puntua1.925 K
(1.652 °C, 3.006 °F)
Irakite-puntua3.675 K
(3.402 °C, 6.156 °F)
Urtze-entalpiakal. 22 kJ·mol−1
Irakite-entalpia414 kJ·mol−1
Bero espezifikoa(25 °C) 26,86 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T/K 1.906 2.103 2.346 (2.653) (3.072) (3.663)
Propietate atomikoak
Kristal-egiturahexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)3
(oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna1,27 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala1.a: 523,5 kJ/mol
2.a: 1.340 kJ/mol
3.a: 2.022.3 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)175 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)217 pm
Erradio kobalentea160 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa(300 K) 16,4
Isotopo egonkorrenak
Lutezioaren isotopoak
iso UN Sd-P D DE (MeV) DP
173Lu Sintetikoa 1,37 u ε 0,671 173Yb
174Lu Sintetikoa 3,31 u ε 1,374 174Yb
175Lu %97,41 Lu egonkorra da 104 neutroirekin
176Lu %2,59 3,78x1010 u β- 1,193 176Hf

Ezaugarri eta aplikazio nagusiak

aldatu

Metal tribalente hau korrosioarekiko erresistentea eta nahiko egonkorra da Lurreko atmosferarekin kontaktuan. Elementu arraroen artean astunena eta gogorrena da. Lantanidoen artean urtze-punturik altuena dauka, seguru asko lantanidoen uzkurduraren ondorioz.

Elementu hau kantitate erabilgarrietan eskuratzea oso garestia da eta, beraz, merkataritza-erabilera gutxi dauzka. Hala ere, lutezio egonkorra katalizatzaile gisa erabiltzen da petrolio-findegietako cracking-prozesuetan. Alkilazio, hidrogenazio eta polimerizazioetan ere erabil daiteke.

Lutezio-176 isotopoa (176Lu) meteoritoen adina zehazteko erabili izan da. Bestalde, lutezio oxiortosilikatoa (LSO) positroi-igorpenezko tomografiak egiteko tresnen detektagailuetarako konposaturik erabiliena da.[2]

Erreferentziak

aldatu

Kanpo estekak

aldatu


  1. IUPAC Provisional Recommendations for the Nomenclature of Inorganic Chemistry (2004)
  2. Thompson CJ. Instrumentation. Wahl RL,ed. Principles and Practice of Positron Emission Tomography. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins, 2002:51.