Edukira joan

Tigrinyera

Wikipedia, Entziklopedia askea
Tigrinyera edo Tigrignera
ትግርኛ
Datu orokorrak
Lurralde eremuaEritrea, Etiopia
Hiztunaklehen hizkuntza: 6,75 milioi
Rankinga55.a
OfizialtasunaEritrea eta Tigray (Etiopia)
AraugileaEz du
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
afroasiar hizkuntzak
Hizkuntza semitikoak
South Semitic (en) Itzuli
Ethiopian Semitic (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiaSOV hizkuntza eta hizkuntza fusionatzailea
Alfabetoaetiopiar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1ti
ISO 639-2tir
ISO 639-3tir
Ethnologuetir
Glottologtigr1271
Wikipediati
Linguasphere12-ACA-c
ASCL9235
IETFti

Tigrinyera edo tigrignera[1] Eritreako eta Etiopian dagoen Tigray eskualdeko hizkuntza semitikoa da.

Tigrinyerak etiopiar grafia erabiltzen du, ge'ez hizkuntzarena bera.

Ge'ez-en antza gehien duen hizkuntza modernoa izateaz gain, ezer gutxi dakigu Tigrinyeraren historia linguistikoaz, idatzizko dokumentu guztiak nahiko berriak baitira, eta dena antzinako ge'ez hizkuntzan idazten zen. XIX. mendea baino lehenagoko idazkietan salbuespen bakanak daude, hau da, Europako bidaiari batzuek tigrinyerazko hitzen zerrendak erregistratu zituztenean. Etiopiako Sardako elizan aurkitutako Loggo Sarda kodexa, ziurrenik, literatura idatziaren lehen ekoizpena da eta XIX. mendekoa da.

Tigrinyera Tigray probintziako, Etiopian, eta Eritreako goi-lurraldeetan (Akkele Guzay, Serae eta Hamasien probintzietan) hitz egiten da batez ere. Gainera, Eritreako gainerako lurraldeetan tigrinya hitz egiten da, batez ere bigarren hizkuntza gisa.

Tigrinera hiztunen kopurua 6,7 ​​milioi pertsona inguru dela kalkulatzen da, eta horietatik 2 milioi inguru Eritrean bizi dira, hau da, herrialde horretako biztanleriaren % 50 inguru.

Tigrinyera, arabiera, ingelesa eta italierarekin batera, Eritreako hizkuntza ofizialetako bat da, herrialde horretako irakaskuntza, literatura eta jende askoren komunikaziorako bide nagusia izanik.

Tigrinyera Etiopian gehien hitz egiten den hirugarren hizkuntza da, telebista nazionalean lekua baitu. Tigrinyeraz idazteko, Ge'ez-en etiopiar silabarioa erabiltzen da. Hitz-ordena normalean subjektua, osagarria eta aditza da.

Tigrinyeraren eritrear bertsioan italiar hiztegi zabala dago, Italiak herrialde honetan izandako kolonizazio luzearen emaitza. Presentzia hori askoz txikiagoa da Etiopia iparraldeko tigrinyeran, Europako kolonialismotik aske geratu zen herrialdean. Eritrear tigrinyeraren eta Etiopiako tigrinyeraren artean azentu eta hiztegian beste desberdintasun batzuk ere badaude. Dena den, aldakuntza horiek ez dute komunikazioa oztopatzen.

Tigrinyera mintzatzen den lurralde osoan, amhareraren (Etiopiako hizkuntza nazionala) azkenaldian tigrinyeraren eragina oso zabala da, nahiz eta ez den oso atzerriko eragina, bi hizkuntzek sustrai bera, alfabeto bera, gramatika eta hiztegia oso antzekoak baitituzte.

Idazketa sistema

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  ä u i a e (ə) o wi wa we
h  
l  
 
m  
ś  
r  
s  
š  
ḳʰ
b  
v  
t  
č  
n  
ñ  
ʾ  
k
x
w  
ʿ  
z  
ž  
y  
d  
ǧ  
g
 
č̣  
 
 
ṣ́  
f  
p  
  ä u i a e (ə) o wi wa we

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Hizkuntza Artikulu hau hizkuntzei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.