Cicha

Cicha^[1] (Hispanice: Chicha) est genus potionum fermentatarum late in America Australi usitatum. Tales potiones iam a populis Andinis ante Incas confectae sunt. Sub Incis mulieres artifices (aqllas) artem braxatoriam in scholis docebant.

Usus[recensere | fontem recensere]

Cicha millennia inter civitates Andinas paratur, consumatur. Incae cicha in caerimoniis utebantur. Nuper autem cicha translaticia rarius in tempus fit. In parvulis oppidis tantum Peruanis australibus et Bolivianis adhuc paratur.

In Peruvia autem cicha matura quasi vinum coquinarium adhibetur.

Varietates[recensere | fontem recensere]

• Chicha de jora ex specie quadam maizii fieri solet quae lingua Quechua qora, Hispanice jora dicitur. Colore est stramineo, aspectu aliquanto lacteo, secondario autem gustu subaustero. Vel recens dulcisque, vel matura fortisque potari potest. Cicha ut fiat maizio germinato, sacchari extrahuntur, farrago elixatur, omnia magnis vasibus (more maiorum fictilibus) complures dies simul fermentantur.
• In Peruvia:
  • Limae cicha fit ex maizio purpureo. Dulcis est, et frigida potatur.
  • Cuzci arbuta cichae additur ut "fructilla" fiat.
  • Puni cicha nonnumquam ex quinoa fit pallidissima, paene candida.
  • Aiacuchi "cicha septem seminum" crassa et sapida fit ex maizio, tritico, hordeo et lente.
  • Huantae chicha de molle ex parvulis seminibus subrubris arboris Schinus molle fit. Rarissima et subtilior est.
• In regionibus Columbiae cicha fit ex maizio, iucca, quinoa, malo pineo, oryza, vel tuberosolano, e regione pendente. Sunt etiam praecepta quibus insunt cannabis vel coca.
• In Venetiolae maioribus urbibus, cicha solet ex oryza fieri elixa, saccharo, lacte, glacie concisa, et cinnamomo (cf. hordeata). Regionibus autem Andaeis exstat versio ex malo pineo.
• In Guiana Francica varietates huius potionis sub nominibus chica, cachiri, vicou referuntur.^[2]
• In Chilia sicut Limae fit chicha morada, i.e. "cicha e maizio purpureo". Ibidem nomen interdum applicatur ad potiones de uvis (e.g. vino e fictilibus vel pipeño) atque de malis (i.e. pomacio) factas.
• Nonnullis nationibus Hispanice loquentium, "cicha" indicat potionem debilem vel etiam sucum.

Notae[recensere | fontem recensere]

Bibliographia[recensere | fontem recensere]

Fontes antiquiores

• post 1519 : "Relatione di alcune cose della Nuova Spagna e della gran città di Temestitan Messico" in Giovanni Battista Ramusio, ed., Navigationi et viaggi (Venetiis, 1550-1559) vol. 3 f. 306v (Italiane) ("Hanno un'altra sorte di vino di grano che mangiano, che si chiama Chicha, di diverse sorti, rosso e bianco."
• 1551 : Juan de Betanzos, Suma y narración de los Incas (Márcos Jiménez de la Espada, ed. Matriti, 1880) (pp. 60, 131-133 et alibi apud Google Books); Recensio interretialis apud inceptum Gutenberg
• 1555 : Agustín de Zárate, Historia del descubrimiento y conquista del Perú (Antverpiae: en casa de Martin Nucio, 1555) f. 15v ("Beven un brevaje en lugar de vino, que hazen echando maiz con agua en unas tinajas que guardan debaxo de tierra, y allí hierve, y de mas de maiz crudo echan en cada tinaja cierta cantidad de maiz mascado, para la qual ay hombres y mugeres que se alquilan, y sirven como levadura ... Este brevaje se llama chicha en lenguaje delas yslas, porque en lenguaje del Peru se llama aciça.")
• ante 1557 : Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés, Historia general y natural de las Indias, islas y tierra-firme del mar Océano lib. 29 cap. 28 (José Amador de los Ríos, ed. 4 voll. [Matriti: Real Academia de la Historia, 1851-1855] pars 2 vol. 2 p. 136) ("Chicha")
• 1842 : Mémoires du général J. D. Freytag vol. 2 (Paris, 1824) p. 50

Eruditio

• Mary Beckman, "Beer of Kings" in Science (30 Iulii 2004)
• Hugh C. Cutler, Martín Cárdenas, "Chicha, a Native South American Beer" in Botanical Museum Leaflets (Harvard University) vol. 13 no. 3 (1947) pp. 33–60
• Frances M. Hayashida, "Ancient beer and modern brewers: Ethnoarchaeological observations of chicha production in two regions of the North Coast of Peru" in Journal of Anthropological Archaeology vol. 27 (2008) pp. 161-174* Weston La Barre, "Native American beers" in American Anthropologist vol. 40 (1938) pp. 224–234
• Jerry D. Moore, "Pre-Hispanic Beer in Coastal Peru: Technology and Social Context of Prehistoric Production" in American Anthropologist vol. 91 (1989) pp. 682–695
• Oriana Pardo B., "Las chichas en el Chile precolombino" in Chloris Chilensis vol. 7 pars 2 (2004) Textus

Nexus interni

• Caouinum