Pergi ke kandungan

TAI/AgustaWestland T129 ATAK

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
T129 ATAK
Peranan Helikopter penyerang
National origin Itali / Turkiye[1]
Pengeluar Turkish Aerospace Industries (TAI)[1]
Kumpulan pereka Turkish Aerospace Industries (TAI)[1] /
AgustaWestland (Leonardo from 2017)[2]
Penerbangan sulung 28 September 2009
Pengenalan 2014
Status Dalam perkhidmatan
Pengguna utamas Tentera Darat Turkiye
Markas Am Gendarmerie
General Directorate of Security (Turkey)
Tentera Udara Filipina
Dikeluarkan 2009–kini
Jumlah dibina 78 (+7 prototaip) (Disember 2022)[3][4]
Dibangunkan daripada Agusta A129 Mangusta
Dibangunkan kepada TAI T929 ATAK 2[5]

TAI/AgustaWestland T129 ATAK adalah sebuah helikopter penyerang berenjin kembar, pelbagai peranan, semua keadaan cuaca berdasarkan pada rekabentuk helikopter Agusta A129 Mangusta. Ia telah dibangunkan oleh Turkish Aerospace Industries (TAI)[1] dengan kerjasama Leonardo S.p.A.[2] Helikopter ini direka untuk melaksanakan misi-misi pengawasan dan serangan dalam persekitaran panas dan sejuk dan keadaan muka bumi yang mencabar pada kedua-dua keadaan siang dan malam.[6][7]

Program ATAK dimulakan bagi memenuhi keperluan Angkatan Tentera Turkiye untuk sebuah helikopter penyerang dan pengawasan taktikal bersenjata. T129 merupakan hasil integrasi avionik, modifikasi kerangka pesawat dan sistem persenjataan yang dibangunkan oleh Turkiye ke dalam kerangka AgustaWestland A129, dengan enjin, transmisi dan rotor yang dinaik taraf. Ia kini digunakan oleh Tentera Darat Turkiye dan beberapa pasukan lain termasuk Gendarmerie Turkiye.[8][9][10] Kos per unit helikopter ini sekitar AS$ 50 juta.[11]

Pembangunan[sunting | sunting sumber]

Asal[sunting | sunting sumber]

T129 ATAK di Pertunjukan Udara Antarabangsa Farnborough 2018, Hampshire

Program ATAK dimulakan bagi memenuhi keperluan Angkatan Tentera Turkiye bagi sebuah helikopter pengawasan taktikal dan serangan.[12][sumber tak boleh dipercayai?] Turkiye membuat pengumuman pada 30 Mac 2007 bahawa ia memutuskan untuk berunding dan bekerjasama dengan AgustaWestland untuk membangunkan 51 buah (dengan 40 buah sebagai tambahan) helikopter penyerang berdasarkan pada Agusta A129 Mangusta.[13][14] Ia akan dikilangkan di Turkiye oleh Turkish Aerospace Industries (TAI) sebagai T129. Pada 7 September 2007, satu kontrak bernilai $1.2 bilion telah ditandatangani.[15][16][17]

Pada 22 Jun 2008, satu persetujuan antara TUSAS Aerospace Industries (TAI) dan AgustaWestland secara rasminya berkuatkuasa. Dalam persetujuan ini, TAI akan membangunkan sebuah komputer misi, avionik, sistem persenjataan, sut perlindungan diri dan sistem kue lepakan helmet buatan tempatan. Tusaş Engine Industries (TEI) akan mengeluarkan enjin LHTEC CTS800-4N dengan kebenaran berlesen.[18] Turkiye bertanggungjawab penuh untuk hak-hak pemasaran dan intelektual untuk platform T129; Turkiye juga boleh mengeksport helikopter ini kepada negara-negara ketiga, tidak termasuk Itali dan United Kingdom.[19] Bagaimanapun, penggunaan enjin T129's LHTEC CTS800-4N pada T129 memberi kuasa veto kepada Amerika Syarikat ke atas sebarang potensi jualan eksport menyebabkan Turkiye membangunkan sendiri enjin TEI TS1400.[20][21][22] Sekitar 95% komponen asal dalam pengeluaran T129 akan dikilangkan di Turkiye.[1]

Pada 16 Julai 2007, Majlis Penyelidikan Teknologi dan Saintifik Turkiye (TUBITAK), Meteksan Savunma Sanayii AŞ danUniversiti Bilkent membentuk sebuah konsortium untuk membangunkan sebuah radar gelombang milimeter termaju (MILDAR), menyerupai radar-radar yang digunakan oleh Longbow dan IAI/ELTA, bertujuan untuk memasuki perkhidmatan pada tahun 2009.[23][24] pembangunan MILDAR berjaya disiapkan pada bulan Februari 2012.[25]

Pada tahun 2007, dilaporkan bahawa sebuah helikopter akan digunakan oleh Kementerian Pertahanan Turkiye dan digunakan sebagai satu sistem platform ujian pembangunan sementara 50 buah selebihnya akan diserahkan kepada Tentera Darat Turkiye. Satu pilihan pesanan sebanyak 40 buah T129 akan dikilangkan sekiranya perlu.[26] Helikopter ini akan didesignasi sebagai T129B.[9] Pada November 2010, Turkiye telah memesan tambahan 9 buah T129, menjadikan jumlah keseluruhan pesanan sebanyak 60 buah.[27][28] Helikopter T129 ini sangat penting untuk memenuhi keperluan operasi Tentera Darat Turkiye dan telah dibina oleh TAI untuk penyerahkan pada tahun 2012, setahun sebelum penyerahan bagi pesanan sebelumnya sebanyak 51 buah helikopter.[15][29] Designasi sebagai T129A, helikopter ini memiliki kekurangan peluru berpandu anti kereta kebal; ekoran kelewatan; helikopter ini hanya diserahkan dan memasuki perkhidmatan pada tahun 2014.[9]

Ujian penerbangan[sunting | sunting sumber]

T129 "1001" semasa dalam pameran di Pertunjukan Udara Farnborough 2014

Pada 28 September 2009, T129 telah membuat penerbangan sulung apabila prototaip, P1 membuat penerbangan di kemudahhan AgustaWestland di Vergiate, Itali.[30] Pada 19 March 2010, prototaip T129 pertama iaitu (P1) telah melakukan ujian "hover" aras tinggi berhampiran Verbania, Itali setelah berjaya menyelesaikan beberapa ujian penerbangan. Semasa ujian apungan (hover) ini, T129 P1 kehilangan kipas ekornya pada ketinggian 15,000 kaki. Juruterbang ujian, Cassioli bagaimanapun berjaya mengawal helikopter dan menjauhi daripada kawasan perumahan sebelum terhempas; krew berjaya menyelamatkan diri tanpa kecederaan serius.[31][32] Pada 17 Ogos 2011, TAI mengumumkan bahawa kejayaan penerbangan pertama bagi T129 prototaip "P6", prototaip pertama daripada tiga buah yang akan dipasang di Turkiye.[33]

Pada 2013, laporan media mendakwa bahawa kumpulan pertama helikopter ini telah diserahkan kepada Tentera Darat Turkiye untuk diuji tidak memenuhi kehendak kontrak, terutamanya dari segi "getaran, keseimbangan, berat". T129 memiliki hidung yang berat; untuk menyelesaikan masalah ini, 137 kg telah ditambah pada ekornya, menyebabkan berat keseluruhan melebihi had yang ditetapkan. Berat yang lebih tinggi mungkin akan menurunkan had ketinggian T129, yang mana akan menjejaskan operasi dalam keadaan cuaca panas dan aras tinggi, sepertimana cuaca di Anatolia Tenggara. Setiausaha Rendah bagi Industri Pertahanan akan mengubah kontrak sekikranya perlu, bagaimanapun pakar-pakar percaya berat keseluruhan akan berkurang seiring dengan kemajuan pembangunan.[34]

Pada 22 April 2014, TAI secara rasmin telah menyerahkan siri pertama produksi T129 kepada Tentera Darat Turkiye.[1] Sejumlah sembilan buah T129 dalam kumpulan pertama diserahkan kepada Tentera Darat Turkiye selepas melengkapkan ujian penyudahan.[35]

HAVELSAN telah membangunkan sebuah sistem simulator untuk T129 dan mempamerkannya di Pameran Industri Pertahanan Antarabangsa (IDEF) 2017.[36]

Sejarah operasi[sunting | sunting sumber]

Turkiye[sunting | sunting sumber]

T129 melakukan pertunjukan udara di Pertunjukan Udara Paris 2019

Pada Mei 2014, Tentera Darat Turkiye secara rasminya menggunakan kumpulan pertama sebanyak 9 buah T129; versi awal ini agak kurang canggih, dikenali sebagai model T129A EDH bertujuan untuk mengantikan beberapa helikopter AH-1 usang yang sedang digunakan sebelumnya pengenalan model T129B yang lebih maju.[37] Pada 25 April 2015, sepasang T129 digunakan dalam pertempuran buat pertama kali dalam satu operasi anti penganas di wilayah Siirt Turkiye.[38] Penyerahan T129 standard EDH-terakhir dilakukan pada 31 Julai 2015.[39]

Pada 10 Februari 2018, semasa operasi ketenteraan Turkiye di Afrin, sebuah T129 telah ditembak jatuh oleh tembakan anti pesawat milik YPG Kurdish di daerah Kırıkhan, dalam wilayah Hatay; kehilangkan ini disahkan oleh Angkatan Tentera Turkiye dan Presiden Erdoğan.[40]

Filipina[sunting | sunting sumber]

Sebuah T129B milik Tentera Udara Filipina

Apabila Tentera Udara Filipina (PAF) menilai semula prestasi dan keupayaan mereka selepas Pengepungan Marawi pada tahun 2017, mereka mendapati bahawa helikopter MD-520MG Defender dan helikopter bersenjata AW-109E Power baharu tidak memiliki kuasa tembak yang cukup.[41][42] Pada tahun 2017, kerajaan Filipina menerima pengesahan daripada kerajaan Jordan bahawa mereka akan menyerahkan dua buah helikopter penyerang terpakai, Bell AH-1S Cobra,[43][44] dengan pilihan lebih jumlah bergantung kepada keputusan kerajaan Jordan.[45]

Berlawanan dengan pembelian lebih banyak helikopter bersenjata ringan, PAF lebih memihak kepada helikopter penyerang yang dibina khusus, meskipun diperolehi dalam jumlah kecil. Akhirnya pada tahun 2018, Kumpulan Kerja Teknikal PAF telah memilih T129 di sebabkan harga yang lebih murah berbanding pesaingnya dari Amerika Syarikat.[46][42] Kelewatan ini di sebabkan oleh sekatan ke atas pembekalan enjin LHTEC T800-4A, yang mana akhirnya diselesaikan apabila AS meluluskan helikopter ini untuk dieksport.[46][47][48] TAI mampu menawarkan enam buah T129 berdasarkan pada dana yang diluluskan iaitu sekitar Php 13.8 Billion.[49][50]

Pada tahun 2021, Jabatan Pertahanan Negara menandatangani sebuah kontrak pembelian enam buah T129B bernilai Php13.7 billion melalui perjanjian kerajaan-kepada-kerajaan dengan Kementerian Pertahanan Turkiye.[51][52] Menjelang Disember 2022, empat buah T129B, alat-alat ganti berkaitan dan sokongan logistik telah diterima oleh PAF; dua buah helikopter terakhir dijangka akan diserahkan menjelang tahun 2023.[47] T129B akan diaturgerak oleh Sayap Penyerang ke-15.[53]

Pada bulan Mei 2024, dua buah T129 secara rasminya memasuki tugas aktif, oleh itu melengkapkan penghantaran enam buah helikopter.[54][55]

Nigeria[sunting | sunting sumber]

Berdasarkan kepada kenyataan Pengurus Besar dari Turkish Aerospace Industries, Temel Kotil semasa Pertunjukan Udara Farnborough, TAI akan membekalkan 6 buah T129 kepada Nigeria berdasarkan kontrak terkini.[56][57] Pada Januari 2023, Panglima Udara Nigeria telah mengumumkan bahawa Nigeria akan menerima 6 buah T129 menjelang akhir suku pertama tahun 2023.[58] Pada November 2023, Nigeria menerima 2 buah helikopter T129 ATAK.[59]

Pengguna berpotensi[sunting | sunting sumber]

T129 di pameran statik semasa Pertunjukan Udara Paris, 2017

Brazil[sunting | sunting sumber]

Pada September 2018, Brazil telah menunjukan minat untuk memperoleh T129 apabila para pegawai tentera darat telah melawat Turkiye. Pada Mac 2019, 10 orang juruterbang Tentera Darat Brazil telah menerima sijil setelah menjalani ujian penerbangan T129 di Forte Ricardo Kirk, Taubaté.[60][61]

Iraq[sunting | sunting sumber]

Dalam satu siaran TV Iraq, menteri pertahanan Iraq telah mengumumkan pada bulan Ogos 2021 bahawa Iraq akan memperoleh 12 buah helikopter T129 ATAK.[62]

Pakistan[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 2017, Pakistan menyatakan bahawa ia berminat akan kemungkinan untuk membeli T129 bagi kegunaan Kor Penerbangan Tentera Darat Pakistan (PAAC), sebagai pengantian kepada helikopter bersenajata Bell AH-1F Cobra; sebelumnya PAAC telah banyak menguji T129 dan Z-10ME pada tahun 2016.[63][64]

Pada Mei 2018, Parti Pembangunan dan Keadilan (AK Parti) yang memerintah Turkiye telah mengumumkan bahawa Pakistan membeli 30 buah T129 bernilai US$1.5 billion, yang mana disahkan oleh Turkish Aerospace Industries (TAI) pada bulan Julai.[65] Bagaimanapun, pembelian T129 oleh Pakistan telah dirumitkan secara politik; Jabatan Pertahanan Amerika Syarikat (DoD) enggan mengeluarkan lesen eksport untuk enjin LHTEC T800-4A yang digunakan pada helikopter ini ekoran isu-isu diplomatik antara Amerika Syarikat dan Turkiye.[66] Pada tahun 2020, Pakistan meluluskan satu tahun tempoh lanjutan kepada TAI untuk menyakinkan DoD untuk mengeluarkan lesen eksport; TAI juga mendekati syarikat Tusaş Engine Industries, untuk membangunkan enjin buatan tempatan untuk digunakan pada T129 sebagai gantian kepada enjin T800-4A.[67] TAI juga mendapatkan firma lobi berpangkalan di AS, Capitol Counsel, untuk mempromosi isu ini kepada para penggubal undang-undang AS.[68] Pada tahun 2021, Pakistan melanjutkan tempoh selama 6 bulan kepada TAI untuk menyelesaikan isu ini.[67]

Pada Januari 2022, beberapa laporan menyebut Pakistan membatalkan perjanjian T129 dan memihak kepada Z-10ME muncul.[69][70] Bagaimanapun, sayap hubungan awam angkatan tentera Pakistani - Inter-Services Public Relations (ISPR), menafikan laporan ini dan mengatakan perjanjian ini tidak dibatalkan.[71][72]

Qatar[sunting | sunting sumber]

Pada bulan Januari 2019, laporan mengatakan bahawa Qatar telah menandatangani satu persetujuan awal untuk membeli T129.[73]

Arab Saudi[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 2011, Arab Saudi meminta Turkiye untuk menyertai sebuah tender untuk mengeluarkan helikopter penyerang untuk Tentera Udara Arab Saudi.[74]

Bidaan yang gagal[sunting | sunting sumber]

Maghribi[sunting | sunting sumber]

Pada 31 Julai 2021, terdapat laporan mengatakan bahawa Maghribi berada dalam "tahap rundingan lanjut" dengan Turkiye untuk pembelian 22 buah T129.[75] Sumber-sumber tambahan mendakwa rundingan sebelumnya telah dihentikan pada tahun 2018 di sebabkan oleh sekatan Amerika Syarikat.[76]Templat:Update inline

Korea Selatan[sunting | sunting sumber]

Pada bulan Januari 2013, satu laporan media melaporkan bahawa persaingan helikopter penyerang Korea Selatan menyenaraikan T129 dalam tiga pembida akhir selain daripada Bell AH-1Z Viper dan Boeing AH-64 Apache.[77][78] Bagaimanapun, AH-64E Apache telah terpilih pada bulan April 2013.[79]

Versi[sunting | sunting sumber]

T129A EDH (Erken Duhul Helikopteri or Early Delivery Helicopter)
T129A adalah versi "sokongan tempur" yang dipasang dengan sebuah meriam gatling 20 mm dan peluru, boleh membawa roket 70 mm (2.75 in); 9 buah T129A telah dipesan.[80] Enam buah telah diserahkan kepada Tentera Darat Turkiye. T129A akan dinaik taraf kepada standard T129B.[9]
T129B
T129B adalah versi "pelbagai peranan" yang dilengkapi dengan sistem peperangan elektronik. 51 buah telah dikilangkan, di mana sebuah digunakan sebagai platform ujian senjata. T129B dipersenjatai dengan sebuah meriam gatling 20 mm, dan membawa pelbagai jenis muatan persenjataan dengan gabungan 8 buah peluru berpandu anti kereta kebal UMTAS, 16 buah peluru berpandu Cirit, 8 buah peluru berpandu Stinger lancaran udara, dan 76 buah roket tanpa panduan 70 mm (2.75 in).[6]

Pengguna[sunting | sunting sumber]

 Filipina
 Nigeria
Turki

Spesifikasi (T129 ATAK)[sunting | sunting sumber]

Kiri ke kanan : pod roket tanpa panduan 70 mm untuk 19 butir roket, 2 peluru berpandu Stinger, pod pelancaran untuk 4 buah peluru berpandu Cirit, 4 UMTAS ATGM
meriam putar tiga laras M197 20 mm dan sistem elektro-optikal ASELFLIR-300T FLIR

Data dari Turkish Aerospace Industries[6][1]

Ciri-ciri umum

  • Krew: 2
  • Panjang: 14.54 m (47 ka 8 in)
  • Tinggi: 3.4 m (11 ka 2 in)
  • Berat berlepas maks: 5,056 kg (11,147 lb)
  • Janakuasa: 2 × LHTEC CTS800-4A turbin aci, 1,024 kW (1,373 hp) setiap enjin [1]
  • Diameter rotor utama: 11.9 m (39 ka 1 in)
  • Luas rotor utama: 111.22 m2 (1,197.2 ka2)

Prestasi

  • Halaju maksimum: 281 km/j (175 mph, 152 kn) ("halaju krus maksima")
  • Jarak: 537 km (334 bt, 290 nmi)
  • Julat feri: 1,000 km (620 bt, 540 nmi)
  • Endurance: 3 hr
  • Had khidmat: 4,572 m (15,000 ka)
  • Kadar mendaki: 13.26 m/s (2,610 ft/min) , kadar daki menegak 7.3 m/s

Persenjataan

Avionik

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Pembangunan berkaitan

Pesawat setanding

Senarai berkaitan

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ a b c d e f g h "T129 ATAK". Turkish Aerospace. Diarkibkan daripada yang asal pada 1 June 2021. Dicapai pada 13 July 2021.
  2. ^ a b Leonardo S.p.A. (2021). "T129 ATAK: a success story". leonardocompany.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 July 2021. Dicapai pada 14 July 2021. Advanced multi-role combat helicopter based on the Leonardo AW129, developed in Turkey by Turkish Aerospace Industries for the national and international markets. The helicopter business is a model of successful cooperation between Leonardo and the Turkish industries.
  3. ^ "Kotil: En başarılı olduğumuz alan helikopter" [Kotil: The field where we are most successful is helicopter] (dalam bahasa Turki). cnnturk.com. 2021-11-11.
  4. ^ "Turks are on the ATAK... | Times Aerospace". timesaerospace.aero.
  5. ^ "ATAK-II Contract Signed for the New Heavy Class Attack Helicopter". defenceturkey.com. Dicapai pada 2021-07-16.
  6. ^ a b c "T129 ATAK" (PDF). Turkish Aerospace. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 14 July 2021. Dicapai pada 15 July 2021.
  7. ^ "News Archives". Airforce Technology. 3 October 2017.
  8. ^ "T129 ATAK completes first demo flights in Poland". Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2016. Dicapai pada 18 May 2016.
  9. ^ a b c d Turkish Aerospace Industries, Inc. "T129 Attack Helicopter". Diarkibkan daripada yang asal pada 20 July 2015. Dicapai pada 5 September 2015.
  10. ^ SABAH, DAILY (25 February 2021). "TAI delivers ATAK Phase-2 helicopter to Turkish police forces". Daily Sabah. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 March 2024.
  11. ^ "T129 ATAK Helikopterinin fiyatı ne kadar?". Savunma Sanayi ST (dalam bahasa turkish). 24 May 2021.CS1 maint: unrecognized language (link)
  12. ^ "T129 Attack Helicopter". Army-Technology.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 May 2014. Dicapai pada 9 May 2014.
  13. ^ "Attack and Tactical Reconnaissance Helicopter Procurement Program" Diarkibkan 31 Mac 2012 di Wayback Machine. Turkey Undersecretariat for Defence Industries
  14. ^ "Turkey Announces the Start of Contract Negotiations With AgustaWestland for the ATAK Project" Diarkibkan 19 Jun 2011 di Wayback Machine. AgustaWestland, 31 March 2007.
  15. ^ a b "Turkey Finally Lands Its Attack Helicopters" Diarkibkan 14 April 2012 di Wayback Machine. Defense Industry Daily, 28 March 2012.
  16. ^ Ozbek, Tolga. "AgustaWestland 129 to be model for Turkish ATAK" Diarkibkan 6 Mei 2014 di Wayback Machine. Flight International, 14 September 2007.
  17. ^ T-129 ATAK page Diarkibkan 26 Februari 2012 di Wayback Machine. Turkish Aerospace Industries
  18. ^ TEI News 2010, p. 7 Diarkibkan 27 Mac 2009 di Wayback Machine, Tusaş Engine Industries, Inc.
  19. ^ (dalam bahasa Turki) "ATAK Helikopter Projesi'nde mutlu son". Milliyet, 22 June 2008.
  20. ^ Bekdil, Burak Ege (2015-07-26). "TAI's T129 Export Hopes Hinge on US License". Defense News (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-01-12. Dicapai pada 2024-05-23.
  21. ^ "Yerli ve Milli Helikopter Motorumuz TS1400 hakkında ilk bilgiler" [First information about our Local and National Helicopter Engine TS1400]. Savunma Sanayi (dalam bahasa Turki). 18 October 2018. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  22. ^ "Turkish Aerospace to Receive First ATAK-GOKBEY Helo Engine Prototype". Defense World. 3 December 2020. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 December 2020. Dicapai pada 23 May 2024.
  23. ^ Kara Hedef Angajmanı İçin Milimetrik Dalga Radar Teknikleri Geliştirilmesi Projesi Sözleşmesi İmza Töreni Diarkibkan 4 Oktober 2009 di Wayback Machine, 16 Temmuz 2007.
  24. ^ MILDAR (Millimeter Wave Radar) Capabilities [pautan mati kekal]. meteksansavunma.com.tr
  25. ^ "MILDAR Projesi Süresinde ve Bütçesi İçinde Başarı ile Tamamlandı". Meteksan. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 January 2015. Dicapai pada 3 September 2012.
  26. ^ Savunma ve Havacılık (Defence and Aerospace) magazine. Issue no: 122. October 2007. pp. 26-28.
  27. ^ "Turkey Orders Nine More T129 Helicopters For The Land Forces Command" Diarkibkan 12 November 2010 di Wayback Machine. AgustaWestland, 8 November 2010.
  28. ^ Hoyle, Craig. "Turkey signs for more T129 attack helicopters ". Flight International, 9 November 2010.
  29. ^ "Seeking Top Role in Turkey". Defense News, 29 November 2010, p. 26.
  30. ^ "ATAK team flies first T129 prototype" Diarkibkan 3 Oktober 2009 di Wayback Machine. Flight Global.
  31. ^ "PICTURE: Turkey's first T129 attack helicopter crashes". Diarkibkan daripada yang asal pada 31 March 2010. Dicapai pada 9 November 2010.
  32. ^ ASN Wikibase Occurrence #73522 Diarkibkan 6 Jun 2011 di Wayback Machine, Aviation Safety Network, 21 March 2010.
  33. ^ [1] Diarkibkan 29 Februari 2012 di Wayback Machine. TAI press release
  34. ^ "T-129 not meeting requirements, requirements are changing" Diarkibkan 24 Mei 2013 di Wayback Machine. Kokpit.aero, 22 February 2013.
  35. ^ "TAI marks Turkish T129 ATAK milestone" Diarkibkan 19 Ogos 2015 di Wayback Machine. Shephardmedia.com, 18 August 2015.
  36. ^ IDEF 2017: HAVELSAN WILL SHOWCASE SIMULATOR FOR THE TAI T-129 ATAK Diarkibkan 1 Disember 2017 di Wayback Machine. quwa.org, 1 May 2017.
  37. ^ Turkey inducts EDH-standard T129 attack helicopters Diarkibkan 2 Mei 2014 di Wayback Machine - Flightglobal.com, 1 May 2014
  38. ^ Two Turkish-made T-129 combat helicopters deployed for the first time in operation Diarkibkan 30 Jun 2017 di Wayback Machine - Airrecognition.com, 4 May 2015.
  39. ^ Stevenson, Beth. "TAI completes deliveries of first T129 batch to Turkish army." Diarkibkan 22 Ogos 2015 di Wayback Machine Flight International, 17 August 2015.
  40. ^ sabah, daily (February 10, 2018). "Erdoğan says Turkish military helicopter shot down during Afrin operation in Syria". Daily Sabah.
  41. ^ Farolan, Ramon J. (18 December 2022). "Of helicopters, Turk and Russian". Philstar Global. Diarkibkan daripada yang asal pada 19 October 2023. Dicapai pada 23 May 2024.
  42. ^ a b Ng, Jr (10 March 2022). "First two T129B ATAK helicopters arrive in the Philippines". Asian Military Review. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  43. ^ Yeo, Mike (23 May 2018). "Philippines to receive Cobra helicopter gunships from Jordan". Defense News. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2018. Dicapai pada 23 May 2024.
  44. ^ "Knowing the Philippine Air Force's Donated AH-1S Helicopters from Jordan". Pitz Defense Analysis. 9 September 2019. Dicapai pada 23 May 2024.
  45. ^ "Jordan might give PH another attack helicopter — Duterte » Manila Bulletin News". 15 April 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 April 2019.
  46. ^ a b Lake, Jon (1 June 2022). "US sanctions deal double blow to TAI helicopter sales | Times Aerospace". timesaerospace.aero. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  47. ^ a b Bekdil, Burak Ege (May 26, 2021). "Turkey to export T129 helos to Philippines despite block on Pakistani order". Defense News. Diarkibkan daripada yang asal pada August 9, 2021. Dicapai pada March 25, 2023.
  48. ^ "Philippines gets Turkish-made choppers with eyes on greater cooperation". Daily Sabah. April 6, 2022. Diarkibkan daripada yang asal pada April 7, 2022. Dicapai pada March 25, 2023.
  49. ^ Mangosing, Frances (13 May 2020). "Lorenzana: US attack helicopters beyond PH budget". INQUIRER.net. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  50. ^ "Understing In Detail the TAI T-129 'ATAK' Combat Attack Helicopter for PAF". Pitz Defense Analysis. 2018-12-27. Dicapai pada 2024-05-23.
  51. ^ Kadidal, Akhil (9 March 2022). "Philippines gets first two ATAK helicopters". Janes. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  52. ^ Nepomuceno, Priam (31 May 2022). "2 Turkish-made attack helicopters now mission capable: PAF | Philippine News Agency". Philippine News Agency. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 June 2022. Dicapai pada 23 May 2024.
  53. ^ "Philippine Air Force to receive first T129B attack helos in Q3 2021". Janes.com.
  54. ^ Argosino, Faith (2024-05-21). "PAF receives two more T-129 ATAK helicopters". INQUIRER.net (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2024-05-23. Dicapai pada 2024-05-23.
  55. ^ Domingo, Juster (2024-05-20). "Philippines Receives Two T129 ATAK Helicopters From Turkey". The Defense Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 2024-05-23. Dicapai pada 2024-05-23.
  56. ^ "Turkey eager to sell more weapons to Nigeria". Levent Kenez (dalam bahasa Inggeris). 11 July 2022. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  57. ^ Lionel, Ekene (26 July 2022). "TAI confirms sale of T-129 ATAK helicopter to Nigeria". Military Africa (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 22 January 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  58. ^ Aslam, Umair (22 January 2023). "Nigeria To Receive Three Wing Loong II UCAVs And Six T-129 Helicopters". Global Defense Insight. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  59. ^ Lionel, Ekene (2 November 2023). "Nigeria takes delivery of T-129 ATAK helicopters from Turkey". Military Africa. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 December 2023. Dicapai pada 23 May 2024.
  60. ^ "T129 Atak helikopteri Brezilya'daki ilk uçuş gösterisini yaptı". aa.com.tr. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 March 2019. Dicapai pada 28 March 2019.
  61. ^ Roberto Caiafa (26 March 2019), T129, diarkibkan daripada yang asal pada 2021-12-21, dicapai pada 28 March 2019
  62. ^ "Irak'tan Bayraktar TB2, T129 ATAK ve EH Sistemleri Açıklaması" [Bayraktar TB2, T129 ATAK and EW Systems Statement from Iraq]. Savunma Sanayi Haberleri (dalam bahasa Turki). 28 August 2021. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  63. ^ Gady, Franz-Stefan (7 June 2018). "Pakistan To Receive 30 Helicopter Gunships From Turkey". The Diplomat. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 January 2022. Dicapai pada 25 January 2022.
  64. ^ Khan, Bilal (25 June 2017). "Pakistan to begin negotiations for T129 attack helicopters from Turkey". Quwa. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  65. ^ "TAI confirms deal with Pakistan for 30 T129 attack choppers". Air Recognition. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  66. ^ Bekdil, Burak Ege (13 August 2018). "Diplomatic row jeopardizes $1.5B helicopter deal between Turkey and Pakistan". Defense News. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 January 2019. Dicapai pada 23 May 2024.
  67. ^ a b Bekdil, Burak Ege (14 January 2020). "Pakistan extends Turkey's deadline to deliver T129 helos". Defense News. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 January 2020. Dicapai pada 23 May 2024.
  68. ^ "Turkish Aerospace Industries hires U.S. lobbying firm amid sanctions threat - analyst". ahvalnews.com. 18 December 2020. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 December 2020.
  69. ^ Dubois, Gastón (5 January 2022). "Pakistan cancels purchase of Turkish T129 ATAK helicopters, and seeks replacement from China". Aviacion Online. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 January 2022. Dicapai pada 23 May 2024.
  70. ^ "Pakistan cancels Turkish chopper deal amid US license deadlock". Daily Sabah. 6 January 2022. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  71. ^ "Pakistan denies cancellation of helicopter deal with Turkiye". Pakistan denies cancellation of helicopter deal with Turkiye.
  72. ^ AGENCIES, DAILY SABAH WITH (7 January 2022). "Pakistan denies reports of canceling Turkish chopper deal amid US deadlock". Daily Sabah.
  73. ^ "Qatar to buy Turkish attack helicopters". Ahval. 4 January 2019.
  74. ^ Harvey, Benjamin (21 September 2011). "Turkey Asked to Compete in Saudi Helicopter Bid, Sabah Says". Bloomberg. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 December 2014. Dicapai pada 11 March 2017.
  75. ^ Le360 (2021-07-31). "Défense: le Maroc en négociations avancées avec la Turquie pour l'acquisition de 22 hélicoptères d'attaque". Le360.ma (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2021-10-18.
  76. ^ savunmatr. "Fas'ın 22 adet T-129 ATAK helikopteri satın alacağı iddia edildi". savunmatr.com (dalam bahasa Turki). Dicapai pada 2021-10-18.
  77. ^ HaberTurk, "Atak in news" Diarkibkan 31 Januari 2013 di Wayback Machine. Haberturk, 30 January 2013.
  78. ^ "Korea-Turkey Procurement Imbalance". 21 December 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 October 2011. Dicapai pada 1 October 2011.
  79. ^ Song, Sang-ho (17 April 2013). "Seoul to Purchase 36 Apache Helicopters". Korea Herald. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 June 2017. Dicapai pada 17 April 2013.
  80. ^ "Turkey close to receiving first interim T129 attack helicopters" Diarkibkan 8 Mei 2012 di Wayback Machine. Flight International, 3 April 2012.
  81. ^ Merkezi, Haber (December 2023). "Transaction completed for T129 ATAK export to the Philippines". Savumna Sanayi ST. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 May 2024. Dicapai pada 23 May 2024.
  82. ^ "Nigeria takes delivery of T-129 ATAK helicopters from Turkey". Military Africa. 2 November 2023.
  83. ^ "Nigeria and Uganda go on the attack". timesaerospace.aero.
  84. ^ "World Air Forces 2021". flightglobal.com. m/s. 31.
  85. ^ @TyrannosurusRex (December 31, 2021). "Emniyet güçlerine teslim edilen ATAK sayısı 69 adede ulaştı" (Twit) (dalam bahasa turkish) – melalui Twitter.CS1 maint: unrecognized language (link)
  86. ^ "Jandarma'ya 10'uncu T129 ATAK helikopteri teslim edildi" (dalam bahasa turkish). 31 December 2021.CS1 maint: unrecognized language (link)
  87. ^ "Elektronik harp podlu T129 ATAK teslim edildi" (dalam bahasa Turki). 2023-03-24. Dicapai pada 2023-03-24.
  88. ^ "Türk Kara Kuvvetleri, 57'nci T-129 ATAK helikopterini envanterine kattı". savunmasanayiidergilik.com. Dicapai pada 2023-05-01.
  89. ^ @ismaildemirssb (May 25, 2021). "@EmniyetGM'ye T129 #ATAK Helikopteri FAZ-2 versiyonunun üçüncüsünü teslim ettik" (Twit) (dalam bahasa turkish) – melalui Twitter.CS1 maint: unrecognized language (link)
  90. ^ "TUSAŞ'tan Jandarma'ya ATAK FAZ-II teslimatı" (dalam bahasa Turki). 2021-08-10. Dicapai pada 2021-08-10.
  91. ^ "PGZ Openly Welcomes the TAI Attack Helicopter Offer - Defence24.com". 5 February 2016. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 March 2018. Dicapai pada 14 March 2018.
  92. ^ "TAI T-129 (ATAK) Dedicated Two-Seat, Twin-Engine Attack Helicopter". Diarkibkan daripada yang asal pada 15 March 2018. Dicapai pada 14 March 2018.
  93. ^ "CIRIT 2.75" LASER GUIDED MISSILE". Roketsan. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2021. Dicapai pada 15 July 2021.
  94. ^ "ASELFLIR-300T Electro-Optical Reconnaissance, Surveillance and Targeting System | ASELSAN". aselsan.com.tr.
  95. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama TDI ASELFLIR-300T
  96. ^ "ASELFLIR-410 Integrated On T129 ATAK Helicopter". turdef-com.translate.goog. 3 February 2024.

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=TAI/AgustaWestland_T129_ATAK&oldid=6247631"