Naar inhoud springen

Museum voor Schone Kunsten (Gent)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Museum voor Schone Kunsten
Logo
Museum voor Schone Kunsten
Locatie Gent, België
Type beeldende kunst
Opgericht 1810
Personen
Directeur prof. dr. Manfred Sellink
Lid van Vlaamse kunstcollectie
Officiële website
Portaal  Portaalicoon   Kunst & Cultuur
De kruisdraging van Jheronimus Bosch
Meester van de familie van de Heilige Anna
De Man van Smarten van Maarten van Heemskerck
Het oordeel van Midas van Jacob Jordaens
Franciscus van Assisi ontvangt de stigmata van Peter Paul Rubens
Philippe De Champaigne
Théodore Géricault
François-Joseph Navez
Eugène Boudin
Camille Corot
Emile Claus
Théo van Rysselberghe
Émile-René Ménard
Frits Van den Berghe
Ernst Ludwig Kirchner
Minachting van de haat, 1792, Ernest Joseph Bailly (Rijsel 1753 - Gent 1823)

Het Gentse Museum voor Schone Kunsten of MSK is een van de oudste musea van België. De collectie bestaat uit schilderijen, beelden, tekeningen, etsen en wandtapijten van de middeleeuwen tot de eerste helft van de 20e eeuw gaande van Bosch tot Magritte. Het museum bezit een uitgebreide collectie Belgische, maar ook internationale kunst. Elk jaar worden er een drie- tot viertal exposities georganiseerd.

Op het eind van de 18e eeuw stond Gent onder een Frans bestuur. De Fransen legden beslag op belangrijke kunstschatten, die nu onder andere in het Louvre te zien zijn. In 1798 besloot men in Gent een openbare verzameling bijeen te brengen. Die toen nog bescheiden collectie was gedurende korte tijd gehuisvest in de Sint-Pieterskerk, tot het in 1809 voorlopig onderdak kreeg in een zaal van de Stedelijke Academie.

In de loop der jaren werd de basiscollectie slechts licht gewijzigd. In 1837 kocht het stadsbestuur voor het eerst een schilderij van een eigentijdse kunstenaar, dat afkomstig was van de Gentse driejaarlijkse salon. De stad bleef sindsdien werken aankopen op salons, vandaar de erg uitgebreide verzameling 19e-eeuwse kunst van het museum. In 1860 kocht het museum voor het eerst een werk van een oude meester.

Pas op het einde van de 19e eeuw werd de collectie oude kunst erg uitgebreid. Dit door de oprichting van de vereniging 'De Vrienden van het Museum'. Fernand Scribe, voorzitter van de Vrienden van het Museum, schonk in 1913 zijn hele collectie aan de stad. Andere belangrijke schenkers zijn Georges Hulin de Loo, Tony Simon-Wolfskehl, weduwe Lasnitzki en Raoul De Keyser.

Door het spectaculair aangroeien van de collectie, dankzij talrijke aankopen en schenkingen, drong een nieuwe huisvestingsplaats zich al snel op. In 1820 ontwierp Tieleman Franciscus Suys voor het eerst een plan voor een nieuw museumgebouw. Het duurde nog tot 1898 vooraleer het definitieve ontwerp en de locatie werden vastgelegd.

In 2009 won het museum de museumprijs vanwege de grote publiekswerking, de kind- en jongerenvriendelijkheid en de renovatie.[1] Twee jaar later, in 2011, won het museum ook de prijs van de kinderjury.[2]

De collectie aangevuld met bruiklenen wordt elk jaar ontsloten via tijdelijke tentoonstellingen. In januari 2018 kwam het museum in opspraak door het exposeren van 24 bruiklenen van de Collectie Toporovski waarvan de echtheid betwist werd door experts.[3] Na kritiek in de pers verwijderde de museumdirectie de al of niet echte/vermeende kunstwerken en werd er aangestuurd op onderzoek door kunstexperts. In maart 2018 werd directeur Cathérine de Zegher door de stad uit haar functie ontheven, op vermoedens van schriftvervalsing rond de bruikleen, omdat ze geen bewijs kon voorleggen dat ze voorafgaand aan de bruikleen onderzoek had laten uitvoeren op de collectie, en nadat bleek dat ze valse verklaringen had afgelegd op de stedelijke commissie cultuur.[4][5]

In januari 2020 startte de tentoonstelling 'Van Eyck, een optische revolutie'. Daar werden 13 originele werken van Jan van Eyck samen gebracht, samen met nog eens 9 werken uit zijn atelier. Door de coronacrisis diende de tentoonstelling vroegtijdig gestopt te worden. Desondanks won 'Van Eyck, een optische revolutie' wel de internationale Apollo Award voor 'Exhibition of the year'.

Het gebouw van Charles Van Rysselberghe

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1898, precies honderd jaar na de oprichting van het museum, werd de beslissing genomen om een nieuw museumgebouw op te richten. Dat is gelegen aan het Citadelpark, vlak bij het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst. Het werd tussen 1900 en 1904 gebouwd naar het ontwerp van architect Charles van Rysselberghe. Hij creëerde een gebouw met een enorme openheid en ruimtelijkheid. Het is opgevat als een traditionele kunsttempel in neoclassicistische stijl.

Voor de wereldtentoonstelling van 1913 werd het museum enorm uitgebreid, ook ontworpen door Charles van Rysselberghe. De oppervlakte van het museum werd hierdoor verdubbeld.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd het museum een ruïne, pas in 1951 kon de collectie terugkeren naar het gerenoveerde museumgebouw. Het museum werd tussen 2003 en 2007 nogmaals grondig gerenoveerd en heringericht.

In 1975 werd het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst opgericht. De collectie kunst na 1950, op enkele uitzonderingen na, verhuisde. In 2011 was er voor het eerst een samenwerking tussen de beide musea tijdens de tentoonstelling 'Hareng Saur, Ensor en de Hedendaagse Kunst'. Binnenkort wordt het museumplein, van de ontwerpers Wim Goes en Aldrik Heirman, tussen beide musea heraangelegd.

conservators en directeurs

[bewerken | brontekst bewerken]

De middeleeuwse kunst

[bewerken | brontekst bewerken]

Het verhaal van de collectie begint in de 15e eeuw. Uiteraard is dit de periode waarin de grote Vlaamse Primitieven soms schokkend en revolutionair werk maakten. Je vindt hun samen met de conservatievere werken terug aan de museummuren. Deze Vlaamse kunst wordt geplaatst in een internationale context. Hoogtepunt hiervan is de kroning van Maria door Piucco Di Simone, een Florentijns altaarstuk uit 1350. Het paneel de kruisdraging van Jheronimus Bosch is in de middeleeuwse normen een vreemde eend in de bijt: op het paneel enkel dramatische gezichten, er is geen ruimte aan te duiden en de emoties zijn erg hevig. Deze schijnbaar complexe compositie doet nu nog altijd erg modern aan. Dit werk valt te beschouwen als een van de belangrijkste werken van de hele collectie, mensen komen van ver om dit werk te kunnen beleven.

Tijdens de renaissance staat de mens centraal. Er ontstaat dus ook kunst naast de religieuze taferelen: portretten, genretaferelen, stillevens, landschappen en historiestukken. Het museum toont deze diversiteit aan met voorbeelden uit zowel de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden met namen als Maarten van Heemskerck en Pieter Brueghel de Jonge, maar er zijn ook werken van Italiaanse meesters zoals Tintoretto.

Tijdens de gouden eeuw was er in Antwerpen het befaamde driemanschap Peter Paul Rubens, Jacob Jordaens en Anthony van Dyck. Van hen bezit het museum een grote collectie werken, met de belangrijke olieverf schets van Rubens, 'De geseling van Christus'. Een belangrijk werk in de collectie is Allegorie van de vijf zintuigen, van Theodoor Rombouts. Het toont 5 mannen die elk, met de nodige attributen, een zintuig voorstellen. Het is een typisch voorbeeld van een allegorie. Ook een belangrijk werk uit de collectie is het Portret van een vrouw van Frans Hals, een zeer typisch schilderij in zijn directe en nerveuze stijl.

De achttiende eeuw

[bewerken | brontekst bewerken]

In de museumcollectie uit de 18e eeuw heerst er een grote diversiteit, zowel qua afkomst als qua stijl. Deze periode is minder nadrukkelijk aanwezig, daar de klemtoon in deze collectie ligt op de 19e eeuw.

Neoclassicisme, Romantiek en Realisme

[bewerken | brontekst bewerken]

Het museum bezit een zeer omvangrijke collectie schilderkunst uit de 19e eeuw. Een grote deel daarvan is Frans, maar ook de collectie romantische, neoclassicistische en realistische schilderkunst uit België is groot. Het neoclassicisme had in België veel aanhangers. Dat kwam deels door de invloed van de Franse Jacques Louis David, die een tijd in Brussel verbleef. Hij schonk het museum vier krijttekeningen, enkele weken voor zijn dood. Een uitzonderlijk werk in de collectie is de Heilige familie van de Franse Jean François Millet, uitzonderlijk omdat Millet zelden letterlijk naar een Bijbels onderwerp, zoals de Heilige familie, schilderde. Een van de belangrijkste werken van het museum echter, is van de hand van Théodore Géricault, zijn Portret van een kleptomaan. Het is een topstuk van internationale allure en is zelfs opgenomen in de boeken van H.W. Janson. De Franse realistische kunst is met de grootste namen vertegenwoordigd: Corot, Boudin, Manet, Courbet en Henri Fantin-Latour. De indrukwekkende ‘'buste van Pierre De Wissant’', gemaakt door Auguste Rodin, is rechtstreeks aangekocht, samen met het originele gips, bij de kunstenaar. In 1909 deed het museum een mislukte poging voor de aankoop van De burgers van Calais.

Impressionisme, Pointillisme en Symbolisme

[bewerken | brontekst bewerken]

Naast talrijke werken van Emile Claus en andere kunstenaars van de Latemse school bezit het museum ook van het Franse impressionisme enkele voorname schilderijen. De symbolisten zijn vertegenwoordigd met namen als Fernand Khnopff, Léon Spilliaert en Odilon Redon. Ook bezit het museum een uitgebreide collectie schilder- en beeldhouwkunst afkomstig van de Gentse salons. George Minne is vertegenwoordigd met een groot aantal beelden en zeer veel tekeningen. Recent kocht het museum een reeks kleurlithografieën van Maurice Denis. In 2011 kocht het museum het schilderij De vallei van de Samber, het toont een radicale pointillistische techniek. Ander topwerk uit de collectie van de hand van Théo van Rysselberghe zijn Portret van Marguerite van Mons en De lezing door Emile Verhaeren.

Expressionisme

[bewerken | brontekst bewerken]

Dankzij de gift van de weduwe Lasnitzki bezit het museum een zeer opmerkelijke en internationale collectie expressionistische schilderijen. Meesterwerken van Oskar Kokoschka, Ernst Ludwig Kirchner, Gustave Van de Woestyne, Frits van den Berghe, Jean Brusselmans, en Erich Heckel behoren tot de verzameling. De tekening ‘’Liggende boer’’ van Constant Permeke stond op de biljetten van 1000 Belgische frank. Het museum bezit een kleine maar niet te missen verzameling van James Ensor met zijn hele grafisch oeuvre, zijn twee grootste tekeningen en enkele schilderijen, waaronder Kinderen aan het ochtendtoilet en De dame dame met maskers. Een zeer opmerkelijk werk uit de collectie is van de hand van de Italiaanse Felice Casorati. "Het meisje op het rode tapijt" behoort tot zijn bekendste werk.

Abstracte kunst en kunst na 1945

[bewerken | brontekst bewerken]

Het jongste deel van de collectie is bondig en overzichtelijk. Opmerkelijk is het werk Perspectief II. Het balkon van Manet van René Magritte, waar Magritte doodskisten plaatst waar op het schilderij van Manet de figuren staan. Ook de abstracte kunst is vertegenwoordigd, met als hoogtepunt Haven-Opus 2 van Victor Sevranckx. Van Georges Rouault bezit het museum verschillende schilderijen en al het grafisch werk uit de unieke reeks Miserere. Die gaat over het lijden van de mens en de wreedheid van de oorlog.

Tentoonstellingen

[bewerken | brontekst bewerken]


  • Three Centuries of Art in Flanders. The Collection of the Museum of Fine Arts, Ghent (tentoonstellingscat.), s.l. (White Public Retations C° Ltd.), 1998.
  • M. Tahon-Vanroose, De Vrienden van Scribe. De Europese smaak van een Gents mecenas (tentoonstellingscatalogus), Gent-Antwerpen, 1998.
  • Robert Hoozee, Museum voor Schone Kunsten Gent, Ludion, Gent, 2000.

Noten

  1. MSK Gent gelauwerd met MuseumPrijs. VRTS NWS (13 mei 2009). Geraadpleegd op 28 februari 2024.
  2. Museum M wint Museum- en Publieksprijs. VRT NWS (31 mei 2011). Geraadpleegd op 28 februari 2024.
  3. Simon Hewitt, The story behind the dubious Russian avant-garde art show in Ghent museum, in: The Art Newspaper, February 2018, p1, p12.
  4. Sels, Geert, Museumdirectrice Catherine de Zegher tijdelijk geschorst. De Standaard (07/03/2018). Geraadpleegd op 20/05/2020.
  5. Van Boxem, Koen, Catherine de Zegher: de geschorste museumdirectrice. De Tijd (08/03/2020). Geraadpleegd op 20/05/2020.
  6. Museumdirectrice Catherine de Zegher tijdelijk geschorst, De Standaard, 7 maart 2018
  7. Catherine de Zegher definitief opzijgeschoven als museumdirectrice MSK, De Morgen, 22 februari 2019
  8. Geert Sels, Manfred Sellink gaat MSK Gent leiden, in: De Standaard, 28 januari 2021, geraadpleegd 28 januari 2021.
  9. De Kroning van Maria
  10. Portret van Lieven van Pottelsberghe
  11. Portret van Livina van Steelant
  12. De kruisdraging
  13. De Heilige Hiëronymus
  14. Portret van Giovanni Paolo Cornaro
  15. De calvarieberg
  16. Man van Smarten
  17. De familie van de heilige Anna
  18. Bruiloftsmaal
  19. Dorpsadvocaat
  20. De geseling van Christus
  21. Fransiscus van Assisi ontvangt de stigmata
  22. De hemelvaart van Maria
  23. Studies van de kop van Abraham Grapheus
  24. Jupiter en Antiope
  25. Allegorie van de vijf zintuigen
  26. Allegorie van het Schepengerecht van Gedele
  27. Familieportret
  28. Het oordeel van Salomo
  29. Portret van bisschop Jean-Pierre Cannus
  30. De maaltijd in Emmaüs
  31. Portret van een vrouw
  32. Portret van een vrouw
  33. Biddende monniken
  34. Portret van een jonge vrouw
  35. Borstbeeld van Paus Clemens XII
  36. De heilige Familie[dode link]
  37. Drie vrouwen
  38. De heilige Veronica
  39. De nimf Salmacis en Hermaphrodites
  40. Portret van een kleptomaan
  41. Bruin paard[dode link]
  42. De verzamelaars van prenten
  43. Landschap in de Dauphiné
  44. Steengroeve in Fontaineblau
  45. Vrouwen op het strand
  46. Koeien in een weide
  47. De rotsen van de Loue[dode link]
  48. Psyche
  49. Kop van Pierre de Wissant
  50. Portret van een jonge vrouw
  51. De Spanjaard in Parijs
  52. De meesterschilder
  53. Maria Magdalena
  54. Een man van het volk
  55. Fontein der geknielden
  56. Met moeder
  57. IJsvogels
  58. Zonnige dag
  59. Wierook
  60. Silhouet van de schilder
  61. Portret van Marguerite van Mons
  62. De lezing door Emile Verhaeren
  63. De vallei van de Samber
  64. Stilleven met rode schoentjes
  65. De tafel in de witte tuin te Gerberoy
  66. De oude dame met maskers
  67. Kinderen aan het ochtendtoilet
  68. De intrede in Jeruzalem
  69. Portret van Prudence de Schepper
  70. De groene koepelkerk in Amsterdam
  71. De wiedster
  72. Liggende boer
  73. De idioot bij de vijver
  74. Het meisje op het rode tapijt
  75. Portret van Ludwig Adler
  76. Stadsgezicht
  77. Huizen in de ochtend
  78. Vegetatie
  79. Haven-Opus 2
  80. Landschap
  81. Nazareth
  82. Christus
  83. Perspectief II. het balkon van Manet
  84. De trap
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Museum of Fine Arts, Ghent van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.