Ferdinand de Lesseps
Greve Ferdinand Marie de Lesseps (1805 -1894) var den franske ingeniøren som leidde bygginga av Suezkanalen og byrja bygginga av Panamakanalen.
Liv og virke
Bakgrunn
De Lesseps stamma frå ein fransk diplomatfamilie. Han heldt til sina første leveår i Italia, kor hans far Mathieu virket som diplomat, vitja Lycée Henri IV i Paris og studerte handelsrett som førebuing på sin eigen diplomatiske løpebane. Han synest å ha føretrekt ridetimer framfor forelesninger, men gjorde seinare inntrykk i Egypt med sin ridning. [treng referanse]
.
Panamakanalen vart påbyrja i 1881, og med regntiden kom skyer av insekt. Dei enorme kratere som byggeaktiviteten medførde, var ideelle til utklekking av mygg, som utbreidde gul feber og malaria. Mengd døydde har vore sett så høgt som 50.000, tilsvarande to tredjedelar av alle franskmenn som hadde sett sin føter i Panama.[1]
I 1885 skrinla ein omsider planen om ein kanal på havnivå, og bygde slusar. Lesseps reiste til Panama igjen, men han levde stadig i sin drømmeverden og nekta å innsjå at prosjektet var nær ved å gå tapt. [treng referanse] Hans son Charles leidde anlegget frå dag til dag, og skjerma sin far for driftsrapportane. Ein prøvde å finansiera bygningen ved ein kombinasjon av obligasjon og lotteri, men det franske senat skulle gje sin løyve, og var ikkje glad for dei resultata bygningen av Panamakanalen hittil hadde frembragt. [treng referanse] To svindlere, Cornelius Herz og baron Jacques dei Reinach, gjekk likevel inn for saka. I 1889 kunne franske aviser ikkje lengre bestikkes til tagnad. Etter ti år og 400 millionar franc fall Compagnie Internationale eit Universelle du Canal de Panama saman. Men så mange prominente personar og innverknadsrike journalistar var involvert at sanninga vart fortiet. [treng referanse]
Sidan Herz og Reinach begge var jødar, var det den antisemitiske avis La Libre Parole som avsløra det heile. Reinach tok sit liv etter utpressing av Herz, og skandalen var no av eit slikt omfang at styresmaktene måtte ta affære.[2]
Rettssaka
Manglande middel var skuld i at Panamakanal-foretagendet gjekk bankerott, og efterforskningen avsløra at minst 150 senatorar og representantar, og dessutan nesten alle større franske aviser, hadde motteke betydelege bestikkelser. [treng referanse] Berre ein tredjedel av dei økonomiske midla var nytta til gravearbeid. Ein tredjedel var gått til bestikkelser, og den siste tredjedelen sløst vekk.