William Hurt

amerykański aktor

William McChord Hurt[1] (ur. 20 marca 1950 w Waszyngtonie, zm. 13 marca 2022[2] w Portland) – amerykański aktor i producent filmowy. Zdobywca Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego w Pocałunku kobiety pająka (1985).

William Hurt
Ilustracja
William Hurt podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Toronto (2005)
Imię i nazwisko

William McChord Hurt

Data i miejsce urodzenia

20 marca 1950
Waszyngton

Data i miejsce śmierci

13 marca 2022
Portland

Zawód

aktor, producent filmowy

Współmałżonek

Mary Beth Hurt
(1971–1982; rozwód)
Heidi Henderson
(1989–1992; rozwód)

Lata aktywności

1977–2022

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w Waszyngtonie[3] jako starszy syn Claire McGill (1923–1971)[4], zatrudnionej w Time Inc., i Alfreda McCorda Hurta (1910–1996)[5], urzędnika Departamentu Stanu USA. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, niemieckie, szkockie, irlandzkie i szwedzkie[6]. Wychował się z młodszym bratem Jamesem (ur. 1951). W 1956, kiedy miał sześć lat, jego rodzice rozwiedli się[7][8]. W 1960 matka ponownie wyszła za mąż za wydawcę Henry’ego Luce’a III[9], jednego z szefów trustu „Time” i „Life”, i zamieszkali na Manhattanie[10].

W 1968 ukończył Middlesex School[11] w Concord w stanie Massachusetts, gdzie uczęszczał na kółko teatralne[12]. W 1972 otrzymał licencjat na Wydziale Teologii Tufts University w Medford w stanie Massachusetts[13]. W 1972 przebywał krótko na owczej farmie w Australii. W latach 1972–1975 studiował dramat w nowojorskiej Juilliard School, gdzie uczęszczali także Christopher Reeve i Robin Williams.

Kariera

edytuj

W 1975 przyłączył się do Oregon Shakespeare Festival debiutując w roli Jamiego w spektaklu Długa podróż dnia ku nocy, a rok później pierwsze kroki stawiał na nowojorskiej scenie w sztuce Henryk V (Henry V, 1976) podczas New York Shakespeare Festival. W 1977 związał się za awangardową grupą Circle Repertory Theatre i występował na scenie Off-Broadwayu[14].

Na szklanym ekranie pojawił się w serialach: CBS Kojak (1977) i PBS Najlepsze rodziny (The Best of Families, 1977)[15].

Na dużym ekranie debiutował w dramacie fantastycznonaukowym Kena Russella Odmienne stany świadomości (Altered States, 1980)[16] w roli młodego naukowca, który na samym sobie dokonuje niebezpiecznych eksperymentów cofających go w bezdenną otchłań czasu. Za rolę tę był nominowany do nagrody Złotego Globu.

Peter Yates powierzył mu interesującą psychologicznie rolę portiera z Manhattanu, który obsesyjnie nagrywa relacje komentatorki telewizyjnej w dreszczowcu Naoczny świadek (Eyewitness, 1981)[17] z Sigourney Weaver i Jamesem Woodsem.

W melodramacie Żar ciała (Body Heat, 1981) zagrał adwokata kuszonego przez femme fatale Kathleen Turner, a następnie pojawił się jako Nick Carlton, pochłonięty psychologią, były handlarz narkotyków, w nostalgicznej opowieści o rozczarowaniach kontestatorów i zagubionych, byłych buntowników z końca lat 60. Wielki chłód (The Big Chill, 1983) z udziałem Glenn Close, Jeffa Goldbluma, Toma Berengera i Kevina Kline’a oraz dramacie kryminalnym Park Gorkiego (Gorki Park, 1983) z Lee Marvinem i Joanną Pacułą. Za rolę Eddiego w broadwayowskiej sztuce Davida Rabe’a Harmider (Hurlyburly, 1984) zdobył nominację do nagrody Tony[18].

Ryzykowna kreacja homoseksualisty zamkniętego w jednej celi argentyńskiego więzienia z postępowym działaczem politycznym w dramacie Hectora Babenco Pocałunek kobiety pająka (Kiss of the Spider Woman, 1985) przyniosła mu nagrodę Oscara, Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA), nagrodę na festiwalu w Cannes, włoską nagrodę Davida, National Board of Review, nagrodę krytyków filmowym w Los Angeles i Londynie oraz nominację do nagrody Złotego Globu.

Kolejne dwie nominacje do Oscara i Złotego Globu za najlepszą rolę męską otrzymał za postać nauczyciela głuchoniemych, przeżywającego trudną miłość z jedną ze swych podopiecznych w dramacie Dzieci gorszego Boga (Children of a Lesser God, 1986) Randy Haines oraz jako telewizyjny prezenter w komediodramacie Jamesa L. Brooksa Telepasja (Broadcast News, 1987).

W 1986 został laureatem nagrody im. Josepha Plateau. W 1988 otrzymał, jako pierwsza osoba, nagrodę im. Spencera Tracy’ego Uniwersytetu Południowej Kalifornii. Po udziale w melodramacie Przypadkowy turysta (The Accidental Tourist, 1988) z Kathleen Turner i Geeną Davis, powrócił na scenę Off-Broadwayu w przedstawieniu Obok siebie (Beside Herself, 1989) z awangardową grupą Circle Rep. Zagrał także w spektaklach: 5 lipca (5th of July), Hamlet, Ryszard II, Moje życie (My Life) – nagroda Obie dla najlepszego aktora, Sen nocy letniej i Dobrze (Good).

Wystąpił potem w komedii kryminalnej Kocham cię na zabój (I Love You to Death, 1990), melodramacie fantasy Woody’ego Allena Alicja (Alice, 1990) jako mąż tytułowej bohaterki (Mia Farrow), dramacie Doktor (The Doctor, 1991), niemiecko-francusko-australijskim dramacie sci-fi Wima Wendersa Aż na koniec świata (Bis ans Ende der Welt, 1991), francusko-brytyjsko-argentyńskiej ekranizacji powieści Alberta Camusa Dżuma (La Peste, 1992) z Sandrine Bonnaire i Jeanem-Markiem Barrem jako doktor Bernard Rieux, komediodramacie Dym (Smoke, 1995) z Harveyem Keitelem, komediodramacie fantasy Nory Ephron Michael (1996) z Johnem Travoltą i Andie MacDowell jako cyniczny dziennikarz tabloidu, filmie sci-fi Zagubieni w kosmosie (Lost in Space, 1998), dramacie Jedyna prawdziwa rzecz (One True Thing, 1998) z Meryl Streep i Renee Zellweger, dramacie Istvána Szabó Kropla słońca (Sunshine, 1999) jako komunistyczny lokaj, dramacie sensacyjnym fantastycznonaukowym Stevena Spielberga A.I. Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence: AI, 2001) oraz dreszczowcu Zmiana pasa (Changing Lanes, 2002) u boku Bena Afflecka i Samuela L. Jacksona.

Za rolę Williama Blake’a Pellarina, kandydata na gubernatora stanu Missouri z niejasną przeszłością w dramacie Droga do Białego Domu (The Big Brass Ring, 1999) odebrał nagrodę na festiwalu filmowym w Newport w stanie Rhode Island. Za odtworzenie postaci Variana Frya w dramacie wojennym Wojna Variana (Varian's War, 2001) został nominowany do nagrody Satelity. Za kreację Richiego Cusacka w filmowej wersji komiksu Davida Cronenberga Historia przemocy (A History of Violence, 2005) zdobył nominację do nagrody Oscara i nagrody Saturna za najlepszą rolę drugoplanową oraz został uhonorowany nagrodą krytyków w Los Angeles i Nowym Jorku.

Aktywnie występował także w radiu. Wziął udział w nagraniu licznych książek, m.in. Wielki kolejowy targ (The Great Railway Bazar) Paula Theroux, Kroniki portowe (The Shipping News) E. Annie Proulx, Ekspres polarny (The Polar Express), Chłopiec, którego pociągały kotki (The Boy Who Drew Cats), był narratorem dokumentów Einstein – Jak widzę świat (Einstein – How I See the World), Szukanie Ameryki: Odyseja Johna Dosa Passa (Searching for America: The Odyssey of John Dos Pass) i Żeby mówić niewymownie (To Speak the Unspeakable).

Życie prywatne

edytuj

W latach 1971–1981 był żonaty z Mary Beth Supinger[19]. Z trwającego od 1981 do 1984 związku z Sandrą Jennings miał syna Alexandra Devona (ur. 1983). Spotykał się z Glenn Close, a w latach 1985–1986 z Marlee Matlin[20]. Od 1989 do 1993 był w związku małżeńskim z Heidi Henderson[19], z którą miał dwóch synów: Samuela (ur. 1989) i Williego (ur. 1991). Następnie, do 1997 był związany z francuską aktorką Sandrine Bonnaire[21], z którą miał córkę Jeanne (ur. 1994).

Śmierć

edytuj

W maju 2018 ogłoszono, że Hurt ma nieuleczalnego raka prostaty z przerzutami do kości[22]. Zmarł 13 marca 2022 w swoim domu w Portland w stanie Oregon z powodu powikłań choroby w wieku 71 lat[23][24].

Filmografia

edytuj

Filmy fabularne

edytuj
Rok Tytuł Rola Reżyser
1980 Odmienne stany świadomości (Altered States) Profesor Eddie Jessup Ken Russell
1981 Naoczny świadek (Eyewitness) Daryll Deever Peter Yates
1981 Żar ciała (Body Heat) Ned Racine Lawrence Kasdan
1983 Wielki chłód (The Big Chill) Nick Carlton Lawrence Kasdan
1983 Park Gorkiego (Gorky Park) Arkady Renko Michael Apted
1985 Pocałunek kobiety pająka (Kiss of the Spider Woman) Luis Alberto Molina Héctor Babenco
1986 Dzieci gorszego Boga (Children of a Lesser God) James Leeds Randa Haines
1987 Telepasja (Broadcast News) Tom Grunick James L. Brooks
1988 Czas przeznaczenia (A Time of Destiny) Martin Larraneta Gregory Nava
1988 Przypadkowy turysta (The Accidental tourist) Macon Leary Lawrence Kasdan
1990 Kocham cię na zabój (I Love You to Death) Harlan James Lawrence Kasdan
1990 Alicja (Alice) Doug Tate Woody Allen
1990 Marilyn Hotchkiss' Ballroom Dancing and Charm School Steve Mills (głos) Randall Miller
1991 Doktor (The Doctor) doktor Jack MacKee Randa Haines
1991 Aż na koniec świata (Bis ans Ende der Welt) Sam Farber, Trevor McPhee Wim Wenders
1992 Dżuma (La Peste) Doktor Bernard Rieux Luis Puenzo
1993 Szczęściarz (Mr. Wonderful) Tom Anthony Minghella
1994 Dwóch ojców (Second Best) Graham Holt Chris Menges
1994 W majestacie prawa (Trial by Jury) Tommy Vesey Heywood Gould
1995 Dym (Smoke) Paul Benjamin Wayne Wang, Paul Auster
1995 Zwierzenia nieznajomemu (Ispoved neznakomtsu) Nieznajomy
1996 Kanapa w Nowym Jorku (Un divan a New York) Henry Harriston Chantal Akerman
1996 Michael Frank Quinlan Nora Ephron
1996 Jane Eyre Edward Fairfax Rochester Franco Zeffirelli
1997 Cena miłości (Loved) K.D. Dietrickson Erin Dignam
1998 Zagubieni w kosmosie (Lost in Space) Profesor John Robinson Stephen Hopkins
1998 Grzeszna propozycja (The Proposition) Arthur Barret Lesli Linka Glatter
1998 Mroczne miasto (Dark City) Inspector Frank Bumstead Alex Proyas
1998 Jedyna prawdziwa rzecz (One True Thing) George Gulden Carl Franklin
1999 Czwarte piętro (The 4th Floor) Greg Harrison Josh Klausner
1999 Kropla słońca (Sunshine) Andor Knorr István Szabó
1999 Droga do Białego Domu (The Big Brass Ring) William Blake Pellarin George Hickenlooper
1999 Niemy świadek (Do Not Disturb) Walter Richmond Dick Maas
2000 Nosiciel (The Contaminated Man) David R. Whitman Anthony Hickox
2000 Spotkanie z Jezusem (The Miracle Maker) Jairus (głos) Derek W. Hayes, Stanisław Sokołow
2001 Rzadki okaz (Rare Birds) Dave Sturla Gunnarsson
2001 A.I. Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence: AI) Profesor Allen Hobby Steven Spielberg
2001 The Simian Line Edward Linda Yellen
2002 Źródło młodości (Tuck Everlasting) Angus Tuck Jay Russell
2002 Zmiana pasa (Changing Lanes) Sponsor Doyle Gipson's AA Roger Michell
2002 Au plus près du paradis Matt Tonie Marshall
2004 Błękitny motyl (The Blue Butterfly) Alan Osborne Léa Pool
2004 Osada (The Village) Edward Walker M. Night Shyamalan
2005 Król (The King) David Sandow James Marsh
2005 Historia przemocy (A History of Violence) Richie Cusack David Cronenberg
2005 Nigdylandia (Neverwas) Dr Peter Reed Joshua Michael Stern
2005 Syriana Stan Goff Stephen Gaghan
2006 Dobry agent (The Good Shepherd) Dyrektor CIA Philip Allen Robert De Niro
2006 The Legend of Sasquatch John Davis (głos) Thomas Callicoat
2007 Mr. Brooks (Mr. Brooks) Marshall, psycholog Pana Brooksa, alter ego Bruce A. Evans
2007 Piękne Ohio (Beautiful Ohio) Simon Messerman Chad Lowe
2007 Hałas (Noise) Major Schneer Henry Bean
2007 Wszystko za życie (Into the Wild) Walt McCandless Sean Penn
2008 8 części prawdy (Vantage Point) Prezydent Ashton Pete Travis
2008 Incredible Hulk (The Incredible Hulk) Generał Thaddeus E. „Thunderbolt” Ross Louis Leterrier
2009 Krwawa hrabina (The Countess) György Thurzó Julie Delpy
2010 The Yellow Handkerchief Brett Hanson Udayan Prasad
2010 Robin Hood Wilhelm Marshal Ridley Scott
2011 Rzeka pytań (The River Why) Ojciec Gusa Matthew Leutwyler
2011 Jesienna miłość (Late Bloomers/Trois fois 20 ans) Adam Julie Gavras
2011 Hellgate Warren Mills John Penney
2013 Intruz (The Host) Jeb Stryder Andrew Niccol
2013 Zniknięcie Eleanor Rigby: Ona (The Disappearance of Eleanor Rigby) Julian Rigby Ned Benson
2013 Ogień we krwi (Fire in the Blood, dokumentalny) Narrator Dylan Mohan Gray
2013 Dnie i noce (Days and Nights) Herb, konający brat Elizabeth Christian Camargo
2014 Zimowa opowieść (Winter’s Tale) Isaac Penn Akiva Goldsman

Filmy TV

edytuj
Rok Tytuł Rola Reżyser
1978 Verna (Verna: USO Girl) Walter Ronald F. Maxwell
1981 Śmierć w rodzinie (All the Way Home) Jay Follet Delbert Mann
1982 Sen nocy letniej (A Midsummer Night's Dream) Oberon, król elfów Emile Ardolino
2001 Kino „Flamingo” (The Flamingo Rising) Turner Knight Martha Coolidge
2001 Wojna Variana (Varian's War) Varian Fry Lionel Chetwynd
2002 As wywiadu – historia Roberta Hanssena (Master Spy: The Robert Hanssen Story) Robert P. Hanssen Lawrence Schiller
2004 Frankenstein Profesor Waldman Kevin Connor
2009 Ostatnia partia (Endgame) Profesor Will Esterhuyse Pete Travis
2011 Zbyt wielcy, by upaść (Too Big to Fail) sekretarz skarbu Henry Paulson Curtis Hanson
2013 The Challenger dr Richard Feynman James Hawes

Seriale TV

edytuj
  • 1977: Najlepsze rodziny (The Best of Families) jako James Lathrop
  • 1977: Kojak jako Jake
  • 1978: Świetne przedstawienia (Great Performances) jako Walter
  • 2000: Diuna (Frank Herbert's Dune) jako książę Leto Atryda
  • 2001: Rivière-des-Jérémie jako G. Adam Davidson / Gad
  • 2002: Diabli nadali (The King of Queens) jako dr Taber
  • 2009: Układy (Damages) jako Daniel Purcell
  • 2011: Moby Dick jako kapitan Ahab
  • 2013: Bonnie i Clyde (Bonnie & Clyde) jako Frank Hamer
  • 2015: Humans jako George Millican
  • 2016: Beowulf jako Hrothgar

Nagrody

edytuj
Rok Nagroda Kategoria Film
1985 Festiwal Filmowy w Cannes Najlepszy aktor[25] Pocałunek kobiety pająka (1985)
1986 Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor[25]
Nagroda BAFTA Najlepszy aktor[25]
David di Donatello Najlepszy aktor[26]
1989 Golden Horse Film Festival Najlepszy aktor zagraniczny[26] Przypadkowy turysta (1988)
2006 Austin Film Critics Association Najlepszy aktor drugoplanowy[26] Historia przemocy (2005)
2007 Festiwal Filmowy w Berlinie Srebrny Niedźwiedź za wybitny wkład artystyczny[26] Dobry agent (2006)

Przypisy

edytuj
  1. William Hurt. Listal. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  2. J. Kim Murphy: William Hurt, Oscar-Winning Actor for ‘Kiss of the Spider Woman,’ Dies at 71. „Variety”, 2022-03-13. [dostęp 2022-03-13]. (ang.).
  3. William Hurt - Actors and Actresses. Film Reference. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  4. Claire Isabelle McGill Luce (1923–1971). [dostęp 2017-04-11]. (ang.).
  5. Alfred McCord Hurt – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  6. William Hurt What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  7. William Hurt. TV.com. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-05)]. (ang.).
  8. William McGill Hurt – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  9. William Hurt Biography (1950-). Film Reference. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  10. Sandra Brennan: William Hurt Biography. AllMovie. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  11. William Hurt Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  12. William Hurt Biography. ČSFD.cz. [dostęp 2022-03-14]. (cz.).
  13. Hurt, William. Encyclopedia.com. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  14. William Hurt. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  15. William Hurt. Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  16. William Hurt Biography. „The New York Times”. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-30)]. (ang.).
  17. William Hurt in Eyewitness. „The New York Times”. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  18. William Hurt. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  19. a b William Hurt – Who's Dated Who?. FamousFix. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  20. Marlee Matlin: Baby sitter's abuse led to life of drugs, violence. CNN. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  21. Overview for William Hurt. Turner Classic Movies. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
  22. Mary Lee: Actor William Hurt vouches for side effect-free cancer therapy at unveiling. Wink News, 2018-05-16. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  23. Mike Barnes: William Hurt Dies: Oscar-Winning Actor For 'Kiss Of The Spider Woman' Was 71. „The Hollywood Reporter”, 2022-03-13. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  24. Lew Serviss, Neil Genzlinger: William Hurt, Oscar-Winning Leading Man of the 1980s, Dies at 71. „The New York Times”, 2022-03-13. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  25. a b c William Hurt Awards. AllMovie. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
  26. a b c d William Hurt Awards. FamousFix. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).

Bibliografia

edytuj