Przejdź do zawartości

Andrzej Toczewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Toczewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1947
Zielona Góra

Data i miejsce śmierci

20 marca 2020
Zielona Góra

Zawód, zajęcie

historyk, pedagog, dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Alma Mater

Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka honorowa za Zasługi dla Województwa Lubuskiego

Andrzej Toczewski (ur. 2 marca 1947 w Zielonej Górze, zm. 20 marca 2020[1] tamże) – polski historyk wojskowości, muzealnik, regionalista, badacz dziejów II wojny światowej, w szczególności zbrodni hitlerowskich oraz problematyki jenieckiej, w latach 1998–2015 dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, kustosz dyplomowany.

Jako historyk prowadził działalność naukową dotyczącą – obok historii II wojny światowej – dziejów ziemi lubuskiej i tożsamości kulturowej jej mieszkańców oraz historii i funkcjonowania muzeów na ziemi lubuskiej. Jest autorem blisko 200 publikacji obejmujących te tematy, a także pomysłodawcą terminu Śląsk Lubuski[2] określającego południową część województwa lubuskiego. W latach 2005–2015 dzięki jego zabiegom realizowane były prace związane z przygotowaniem rozbudowy Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, której był pomysłodawcą[3][4][5].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1976 roku ukończył studia historyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Zielonej Górze (WSP). Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskał na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w 1983 roku na podstawie pracy zatytułowanej Walki 1 Frontu Białoruskiego o przełamanie linii Środkowej Odry w 1945 roku.

Z WSP był związany zawodowo do 1994 roku, jako m.in. założyciel i pierwszy dyrektor wydawnictwa tej uczelni, adiunkt w Instytucie Historii, wykładowca i twórca Pracowni Badań nad Dziejami Środkowego Nadodrza, którą kierował do 1983 roku[6].

W latach 1983–1988 pełnił funkcję sekretarza generalnego Lubuskiego Towarzystwa Naukowego. W 1988 roku został pełnomocnikiem rektora ds. rozwoju WSP, jednocześnie w Instytucie Historii był wykładowcą historii powszechnej po 1945 roku. Od 2003 do roku 2010 był zatrudniony jako docent w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Sulechowie, gdzie wykładał muzealnictwo i historię sztuki.

Kilkakrotny laureat stypendiów zagranicznych, m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii i rocznego stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w Stanach Zjednoczonych w latach 1991–1992. Od 1974 roku jest członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce (obecnie Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej). W latach 1996–1998 pełnił funkcję dyrektora Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Zielonej Górze. W latach 1994–1998 był dyrektorem Wydziału Kultury Sportu i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Zielonej Górze[7].

Dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze[8] w latach 1998–2015, gdzie realizował ideę programową „muzeum tożsamości”[9][10]. Twórca stałych ekspozycji Muzeum Wina[11] i Muzeum Dawnych Tortur[12], a także Galerii Tadeusza Kuntzego[13], Galerii piastowskich książąt Śląska Lubuskiego[14] oraz pierwszej w dziejach muzeum wystawy stałej poświęconej historii Zielonej Góry[15].

Dorobek naukowy

[edytuj | edytuj kod]

Ważniejsze publikacje[16]:

  • Rola środkowej Odry w bitwie o Berlin w 1945 roku, Zielona Góra 1985
  • Kostrzyn 1945, Warszawa 1987
  • Międzyrzecki Rejon Umocniony, Zielona Góra 2001
  • (red.) Rola muzeów w turystyce i krajoznawstwie, Zielona Góra 2006
  • (red.) Ziemia Lubuska: studia nad tożsamością regionu, Zielona Góra 2004
  • Tradycje zielonogórskiego winiarstwa / Geschichte des Grünberger Weinbaus, Zielona Góra 2001
  • Zielonogórskie Winobrania, Zielona Góra 2005
  • Historia Ziemi Lubuskiej. Krótki zarys dawnych dziejów, Zielona Góra 2008
  • Oflag II C Woldenberg w Dobiegniewie, Dobiegniew-Zielona Góra 2009
  • Bitwa o Odrę w 1945 roku, Zielona Góra 2010
  • Miejsca zbrodni hitlerowskich na terenie Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 2011
  • Festung Küstrin 1945, Warszawa 2015
  • Bitwa o Odrę w 1945, Oświęcim 2018

Andrzej Toczewski był twórcą i redaktorem naczelnym czasopisma „Studia Zielonogórskie[17][18].

Działalność społeczna

[edytuj | edytuj kod]

Niektóre pełnione funkcje i członkostwa:

  • przewodniczący Rady Muzeum Woldenberczyków – Oflagu IIC w Dobiegniewie[19],
  • wiceprezes Związku Muzeów Polskich (2002–2004)[20],
  • wiceprzewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej (1976–1980)[7],
  • prezes Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Zielonej Górze (1992–1996)[21],
  • założyciel (1994) i pierwszy przewodniczący Komitetu Katyńskiego w Zielonej Górze, przekształconego w stowarzyszenie Lubuska Rodzina Katyńska – następnie członek honorowy[22],
  • członek Rady Naukowej Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu i Rady Muzeum w Międzyrzeczu[23],
  • członek Rady do Spraw Muzeów przy Ministrze Kultury (2002–2006)[24],
  • Honorowy Przewodnik Lubuski(2010)[25],
  • członek nadzwyczajny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, od 2011 prezes Zielonogórskiego Okręgu ŚZŻAK[26],
  • członek Stowarzyszenia Autorów Polskich (w latach 1986–1990 prezes Zarządu Okręgu SAP)[27].

Odznaczenia i nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Andrzej Toczewski jest także Zasłużonym dla Miasta Kostrzyn nad Odrą oraz Honorowym Obywatelem Zielonej Góry[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nie żyje dr Andrzej Toczewski, były dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. gazetalubuska.pl. [dostęp 2020-03-23]. (pol.).
  2. Śląsk Lubuski.
  3. A. Maksymowicz, Andrzej Toczewski – człowiek wielu pasji, [w:] Twórcy zielonogórskiej kultury – Andrzej Toczewski, red. A. Maksymowicz, Zielona Góra 2015, s. 15–16.
  4. A. Maksymowicz, Wystawa „A dookoła obcy świat...” – pierwsze powojenne lata na Ziemi Lubuskiej, „Studia Zielonogórskie” t. 21, 2016, s. 222–223.
  5. Historia rozbudowy Muzeum Ziemi Lubuskiej.
  6. Dr Andrzej Toczewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-11-22].
  7. a b c d e Anitta Maksymowicz, Rys biograficzny Andrzeja Toczewskiego, w: Historia-Kultura-Muzeum, red. A. Maksymowicz, Zielona Góra 2012, s. 24–25.
  8. Struktura organizacyjna MZL. Muzeum Ziemi Lubuskiej. [dostęp 2014-02-18]. (pol.).
  9. A. Siatecki, Aleja Niepodległości 15. Przechadzki po zielonogórskim muzeum tożsamości, Zielona Góra 2012.
  10. Zielonogórskie muzeum tożsamości, red. A. Maksymowicz, Zielona Góra 2015.
  11. Muzeum Wina. Muzeum Ziemi Lubuskiej. [dostęp 2014-02-18].
  12. Muzeum Dawnych Tortur. Muzeum Ziemi Lubuskiej. [dostęp 2014-02-18].
  13. Galeria Tadeusza Kuntzego.
  14. Galeria piastowskich książąt Śląska Lubuskiego.
  15. Wystawy stała historii Zielonej Góry.
  16. Wykaz publikacji Andrzeja Toczewskiego. Katalog Główny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2014-02-18].
  17. Studia Zielonogórskie. Muzeum Ziemi Lubuskiej. [dostęp 2014-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-02)]. (pol.).
  18. „Studia Zielonogórskie”.
  19. Sesja naukowa „Nowa Marchia – prowincja zapomniana – wspólne korzenie”, WiMBP Gorzów, [dostęp: 4 marca 2014].
  20. Szef muzealników, Gazeta.pl [dostęp: 4 marca 2014].
  21. 50 lat Polskiego Towarzystwa Historycznego w Zielonej Górze 1954-2004, Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego; [dostęp: 4 marca 2014].
  22. Włodzimierz Bogucki, Lubuska Rodzina Katyńska w Zielonej Górze (cz. I), „Studia Zielonogórskie”, 2008, t. XIV, s. 151–153.
  23. Anitta Maksymowicz, Biogram Andrzeja Toczewskiego, w: Muzeum w Zielonej Górze 1922-2012, red. A. Cincio, A. Maksymowicz, Zielona Góra 2012, s. 303.
  24. Decyzja Ministra Kultury w sprawie powołania Rady do Spraw Muzeów przy Ministrze Kultury, BIP Ministerstwa Kultury; [dostęp: 4 marca 2014].
  25. Andrzej Toczewski – honorowym przewodnikiem lubuskim, „Przewodnik Lubuski”; [dostęp: 4 marca 2014].
  26. Nadzwyczajny Zjazd Okręgowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Zielonej Górze, „Biuletyn Informacyjny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Zarządu Okręgu w Zielonej Górze”, marzec 2011, nr 1, s. 3, 5.
  27. Zapis PBL IBL Poznań.
  28. „Museion” 1999, nr 4, s. 18.
  29. Uroczysta sesja Rady Miasta Zielona Góra, BIP Urzędu Miasta w Zielonej Górze, [dostęp: 4 marca 2014].
  30. Odznaczeni w 2008. lubuskie.pl. [dostęp 2022-12-28]. (pol.).
  31. „Museion” 2008, nr 23, s. 5.
  32. „Museion” 2012, nr 31, s. 4.
  33. „Museion” 2012, nr 32, s. 7.
  34. „Museion” 2013, nr 34, s. 24.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Toczewski w programie Regionalnej Telewizji Lubuskiej Superbohater ZG
  • Relacja Radia Zachód z promocji książki Andrzeja Toczewskiego Bitwa o Odrę w 1945 roku w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Zielonej Górze 12