Stela z Gozo

Stela z Gozo – inskrypcja(inne języki) w języku fenickim znaleziona na Gozo w Republice Malty w 1855. Obecnie znajduje się w Muzeum Archeologii Gozo^[1].

Po raz pierwszy została opublikowana przez włoskiego orientalistę Michelangelo Lanciego(inne języki) w jego Ragionamento di Michelangelo Lanci intorno a nuova stela fenicia discoperta in Malta, a następnie przez Honoré Théodorica d’Albert de Luynes(inne języki) w załączniku do swojego traktatu o sarkofagu Eszmunazara II(inne języki)^[1]^[2]. Odlew inskrypcji został podarowany Lanciemu przez włoskiego opata Don Luigi Marchettiego, który stacjonował na Malcie^[a]. Wielu uczonych kwestionowało jej autentyczność, ale później osiągnięto konsensus^[1].

Stała się znana jako Melitensia Quinta, zgodnie z terminologią używaną przez Geseniusa w czterech poprzednich inskrypcjach maltańskich (Cippi Melkarta i Stele z Mdiny). Znany jest także jako KAI(inne języki) 62 lub CIS(inne języki) I 132.

Tekst napisu[edytuj | edytuj kod]

Napis upamiętnia odbudowę szeregu świątyń. Brzmi on^[4]^[5]:


(wiersz 1)	P‘L WḤDŠ ‘M GWL ’YT ŠLŠ[T MQDŠM ... ... W’YT]	Mieszkańcy Gaulos (wyspa Gozo) odbudowali (dosł.: wykonali i odrestaurowali) trz[y sanktuaria ... i]
(2)	MQDŠ BT ṢDMB‘L W’YT M[QDŠ BT ... ... W’YT]	sanktuarium świątyni Ṣadama-Baala (Salammbo), i sank[tuarium świątyni ... i]
(3)	MQDŠ BT ‘ŠTRT W’YT MQD[Š BT ... ...]	sanktuarium świątyni Astarte i sanktu[arium świątyni ...]
(4)	B‘T R ’DR ‘RKT ’RŠ BN Y’LP[‘L ... ...]	w czasach urzędowania Naczelnika Biura Robót Publicznych ’Arisa syna Iolp[a’ola ...
(5)	ŠPṬ BN ZYBQM BN ‘BD’ŠMN BN Y’[LP‘L ... ...]	...]safoṭa(?) syna Zīboqa(?) syna ‘Abd’esmūna syna Io[lpa‘ola ...]
(6)	ZBḤ B‘LŠLK BN ḤN’ BN ‘BD’ŠM[N ... ...]	Kapłanem ofiarnym był Ba‘alsillek syn Ḥanno syna Abd’esm[ūna ...
(7)	BL’ BN KLM BN Y‘ZR ŠMR MḤṢB Y’[... ...]	...] BL’ syn KLM syna Ya‘zora. Strażnikiem kamieniołomu był I[ol-(?)... (?) członek ...]
(8)	‘M GWL	mieszkańcy Gaulos.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Cytat: Il signor abbate don Luigi Marchetti romano, stanziato nella isola di Malta, tra noi venuto a breve tempo di ritorno, fummi presentatore dell' epigrafico disegno asseguito sull' originale della fenicia scultura, cui prendo ad inchiedere; disegno lasciatomi a lavorarvi sopra per diciferarlo e mettere il suo contenuto alla chiarezza del giorno per chi giovarsene con migliore intendimento volesse. Ma come l'esemplare non era da sperta mano segnato, nè da intelligente orientalista, si chiaro appariva la negligenza e storpiatura delle forme letterali, che non consentivano al perdervi tempo per avventurar cose che non si sarebbono potuto dimostrare dappoi. Laonde consigliai il valente Marchetti a far sì, che, tornatosi a Malta, ne ritraesse una impronta in mollata carta su la pietra, ovvero si piacesse un modelletto in gesso qua in Roma ricapitarmi. Non tardarono settimane ch' ebbi presso di mè come il calco in carta, così anco il netto esemplare in fina scagliuola ottimamente operato. Allora fu evidente la varietà che passava dal primo disegno alla verace iscrizione, e, senza intramettere tempo, ne levai fedele una copia, intagliar la feci in pari grandezza, e tal ne addiyenne, quale alla veduta de cortesi filologi or metto in campo.^[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c William Wright: On the Phoenician Inscription generally known as the 'Melitensis Quinta'. W: Transactions of the Society of the Biblical Archaeology. T. III. 1874, s. 389–399. (ang.).
↑ Honoré Théodoric d’Albert de Luynes: Mémoire sur le Sarcophage et inscription funéraire d'Esmunazar, roi de Sidon. Paryż: 1856, s. 65–70. (fr.).
↑ Michelangelo Lanci: Ragionamento di Michelangelo Lanci intorno a nuova stela fenicia discoperta in Malta. Giovanni Ferretti, 1855, s. 7–8. (wł.).
↑ Herbert Donner, Wolfgang Rölig: Kanaanäische und aramäische Inschriften. Wyd. 5. Wiesbaden: Harrassowitz, 2002, s. I, 17. (niem.).
↑ Charles R. Krahmalkov: Phoenician-Punic Dictionary. Leuven: Peeters / Departement Oosterse Studies, 2000. ISBN 90-429-0770-3. (ang.).

[4] Cytat: Il signor abbate don Luigi Marchetti romano, stanziato nella isola di Malta, tra noi venuto a breve tempo di ritorno, fummi presentatore dell' epigrafico disegno asseguito sull' originale della fenicia scultura, cui prendo ad inchiedere; disegno lasciatomi a lavorarvi sopra per diciferarlo e mettere il suo contenuto alla chiarezza del giorno per chi giovarsene con migliore intendimento volesse. Ma come l'esemplare non era da sperta mano segnato, nè da intelligente orientalista, si chiaro appariva la negligenza e storpiatura delle forme letterali, che non consentivano al perdervi tempo per avventurar cose che non si sarebbono potuto dimostrare dappoi. Laonde consigliai il valente Marchetti a far sì, che, tornatosi a Malta, ne ritraesse una impronta in mollata carta su la pietra, ovvero si piacesse un modelletto in gesso qua in Roma ricapitarmi. Non tardarono settimane ch' ebbi presso di mè come il calco in carta, così anco il netto esemplare in fina scagliuola ottimamente operato. Allora fu evidente la varietà che passava dal primo disegno alla verace iscrizione, e, senza intramettere tempo, ne levai fedele una copia, intagliar la feci in pari grandezza, e tal ne addiyenne, quale alla veduta de cortesi filologi or metto in campo.^[3]

[Wright-1] William Wright: On the Phoenician Inscription generally known as the 'Melitensis Quinta'. W: Transactions of the Society of the Biblical Archaeology. T. III. 1874, s. 389–399. (ang.).

[Luynes-2] Honoré Théodoric d’Albert de Luynes: Mémoire sur le Sarcophage et inscription funéraire d'Esmunazar, roi de Sidon. Paryż: 1856, s. 65–70. (fr.).

[Lanci-3] Michelangelo Lanci: Ragionamento di Michelangelo Lanci intorno a nuova stela fenicia discoperta in Malta. Giovanni Ferretti, 1855, s. 7–8. (wł.).

[Donner-5] Herbert Donner, Wolfgang Rölig: Kanaanäische und aramäische Inschriften. Wyd. 5. Wiesbaden: Harrassowitz, 2002, s. I, 17. (niem.).

[Krahmalkov-6] Charles R. Krahmalkov: Phoenician-Punic Dictionary. Leuven: Peeters / Departement Oosterse Studies, 2000. ISBN 90-429-0770-3. (ang.).

[1]