Przejdź do zawartości

Wikipedysta:Marcelus/brudnopis

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Osoby zabite na ulicy Jabłośkiej:

  • Irina Filipna
  • NN 59-letni pilot testowy (kuzyn rodziny Zubenko - Siergiej i Olena Zubenko) [ciało zakopane w ogródku rodziny Zubenko, już po wyjściu Rosjan]
  • człowiek z kartoflami
  • Leonid zabity za budynkiem 306B - relacja Iriny Hryhoriwnej
  • 68-letni Wołodymyr Borowczenko

Inne ofiary:

  • 2 osoby przed garażem Marii Rusyn
  • Władysław Werhyński 31 letni wraz z dwiema osobami, które mieszkały w jego domu (sąsiad M. Rusyn)

Lista hetmanów Kozaków zaporoskich:

Kancelaria w. ks. Witolda[edytuj | edytuj kod]

  • Notariusze:
    • Janusz - ok. 1394
    • Piotr z Bolesławia, zw. Pietraszem - 1394- po 1406
    • Henryk Bertenstein - ok. 1403
    • Jan Lichtenwald - 1407-09
    • Konrad Frankenberg - 1407, potem dowódca zamku krzemienieckiego, zm. w 1418
    • Mikołaj Cebulka - od 1407 do 1430

Namiestnicy i starostowie polscy i litewscy dowodzący wyprawami kozackimi =[edytuj | edytuj kod]

Dowódcy Kozaków rejestrowych[edytuj | edytuj kod]

  • Jerzy Jazłowiecki, hetman polny koronny; Jan Badowski, "starszy" na Kozakami niżowymi[1], sprawujący również urząd sędziego[2] - 1572
  • Michał Wiśniowiecki, starosta czerkaski i kaniowski, w uniwersale określony jako "najwyższy sprawca"[3]; 1578-1584
  • Jan Oryszowski, w uniwersale Stefana Batorego określony jako hetman, później występuje z tytułem "porucznika Niżowego Wojska Zaporoskiego"[4][5], w 1591 określił siebie Supremus capitaneus ex brachio s. Regiae Mtis exercituum Cozachorum Nizoviensium circa fluvium Boristhenem, prope insulam Tartarorum Precop dictam[6] - 16 września 1578 - 1605

W 1590 roku, na mocy nowego przywileju wydanego przez króla Zygmunta III rejstr kozacki powiększono do tysiąca żołnierzy, a jego siedzibę przeniesiono nad Dniestr do uroczyska Krzemieńczuk[7], z nowym zadaniem uniemożliwienia wypadów na Mołdawię Kozakom niżowym. W rok później nowym starszym nad rejestrowymi został starosta miejsca przebywania rejestrowych, w tym wypadku starosta śniatyński[8]. Właściwym dowódcą wciąż pozostawał Oryszowski. Formalnie zwierzchność należała się hetmanowi wielkiemu koronnemu, w myśl uniwersału z 1590 roku[9].



Hetmanat kozacki[edytuj | edytuj kod]

# Hetman Wybór Objęcie przywództwa Opuszczenie urzędu
1 Bohdan Chmielnicki
(1596–1657)
Зиновій-Богдан Хмельницький
1648 (Sicz bazawłucka) 26 stycznia 1648 6 sierpnia 1657 śmierć
2 Jerzy Chmielnicki
(1641–1685)
Юрій Хмельницький
death of his father 6 sierpnia 1657 27 sierpnia 1657 reconsidered by the Council of Officers
3 Iwan Wyhowski
(????–1664)
Іван Виговський
1657 (Korsun) 27 August 1657
(confirmed: 21 October 1657)
11 September 1659 surrendered title
4 Jerzy Chmielnicki
(1641–1685)
Юрій Хмельницький
1659 (Hermanivka) 11 September 1659
(confirmed: 11 September 1659)
October 1662 surrendered title
x Paweł Tetera
(1620?–1670)
Павло "Тетеря" Моржковський
1662 (Chyhyryn) October 1662 July 1665 (legitimacy questioned)
5 Iwan Brzuchowiecki
(1623–1668)
Іван Брюховецький
1663 (Nizhyn) 27 June 1663
(confirmed: 27 June 1663)
17 June 1668 died
6 Piotr Doroszenko
(1627–1698)
Петро Дорошенко
1666 (Chyhyryn) 10 October 1665
(confirmed: January 1666)
19 September 1676 surrendered to Ivan Samoylovych
x Damian Mnohohriszny
(1631–1703)
Дем'ян Многогрішний
1669 (Hlukhiv) 17 December 1668
(confirmed: 3 March 1669)
April 1672 arrested and exiled to Siberia
7 Iwan Samojłowicz
(1630s–1690)
Іван Самойлович
1672 (Cossack Grove) 17 June 1672 August 1687 arrested and exiled to Siberia
8 Iwan Mazepa
(1639-1709)
Іван Мазепа
1687 (Kolomak) 4 August 1687 6 November 1708 "stripped" of a title, discredited
9 Iwan Skoropadski
(1646–1722)
Іван Скоропадський
1708 (Hlukhiv) 6 November 1708 14 July 1722 died
X Pawło Połubotok
(1660–1724)
Павло Полуботок
appointed hetman 1722 1724 died in prison
Collegium of Little Russia (Stepan Velyaminov) 1722-1727
10 Daniel Apostoł
(1654–1734)
Данило Апостол
1727 (Hlukhiv) 12 October 1727 29 March 1734 died
X Yakiv Lyzohub
(1675–1749)
Яків Лизогуб
appointed hetman 1733 1749 died
provisional Hetman Government Administration 1734-1745
11 Kirył Rozumowski
(1728–1803)
Кирило Розумовський
1750 (Hlukhiv) 22 February 1750 1764 resigned
Collegium of Little Russia 1764-1786 (Pyotr Rumyantsev)

Historians such as Mykola Arkas[16] question legitimacy of the Teteria's elections accusing the later in corruption.[17] Also some sources claim election of Teteria being taken place in January 1663.[18] The election of Teteria led to the Povoloch Regiment Uprising in 1663, followed by bigger number of unrest in the modern region of Kirovohrad Oblast as well as Polesie (all in the Right-bank Ukraine).[19] Moreover, the political crisis that followed the Pushkar–Barabash Uprising divided the Cossack Hetmanate completely on both bank of Dnieper River.[19] Coincidentally, on January 10, 1663 the Tsardom of Muscovy created the new Little Russian Office (Prikaz) within its Ambassadorial Office.

Vouched by Charles Marie François Olier, marquis de Nointel, Yuriy Khmelnytsky was freed from the Ottoman captivity, appointed and along with Pasha Ibragim was sent to Ukraine fight the Moscow forces of Samoilovych and Romadanovsky. In 1681 Mehmed IV appointed George Ducas the Hetman of Ukraine, replacing Khmelnytsky.

Following the anathema on Mazepa and the election of Ivan Skoropadsky, Cossack Hetmanate was included into the Russian Government of Kiev in December 1708. Upon the death of Skoropadsky, the Hetman elections were disrupted and were awarded as a gift and a type of princely titles, first to Moldavian nobleman and later to the Russian Empress favorite.

On 5 April 1710 the council of cossacks, veterans of the battle at Poltava, elected Pylyp Orlyk as the Hetman of Ukraine in exile. Orlyk waged a guerrilla warfare at the southern borders of the Russian Empire with the support from Ottoman and Swedish empires.

Tsardom of Russia appointed hetmans[edytuj | edytuj kod]

Polish appointed hetmans[edytuj | edytuj kod]

The Appointed Hetman Mykhailo Khanenko was elected the Hetman of Ukraine by a council of Sukhoviy's Cossacks in Uman to depose Doroshenko. In 1675 John III Sobieski awarded the title to some Ostap Hohol (died in 1679). Same thing happened in 1683 when John III Sobieski awarded the title to Stefan Kunicki and in 1684 to Andriy Mohyla. Those awards were given during the Great Turkish War.

# Hetman Elected (event) Took office Left office
style="background:Szablon:Independent (politician)/meta/color"| (1) Mykhailo Khanenko
(1620–1680)
Михайло Ханенко
1669 (Uman) 1669
(confirmed: 2 September 1670)
1674 pro-Polish faction[a]
style="background:Szablon:Independent (politician)/meta/color"| (2) Stefan Kunicki
(?–1684)
Стефан Куницький
23 August 1683 23 August 1683
(confirmed: 24 August 1683)
January 1684 pro-Polish faction
style="background:Szablon:Independent (politician)/meta/color"| (3) Andriy Mohyla
(?–1689)
Андрій Могила
January 1684 January 1684
(confirmed: 30 January 1684)
January 1689 pro-Polish faction

Sanjak-bey, Prince of Sarmatia (Turkish appointments)[edytuj | edytuj kod]

In 1669 Petro Doroshenko received a title of Sanjak-bey from Mehmed IV. Title existed in 1669 to 1683.

Hetman in exile[edytuj | edytuj kod]

The title existed in 1710-1760.[20]

See also[edytuj | edytuj kod]


Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Serczyk 2008, s. 81
  2. Łopatecki 2012b, s. 170
  3. Jakowenko 2011, s. 261
  4. Serczyk 2008, s. 83-84 i 98
  5. Łopatecki 2012b, s. 173-174
  6. Jabłonowski 1895, s. 438.
  7. Serczyk 2008, s. 91
  8. Łopatecki 2012a, s. 273
  9. Łopatecki 2012a, s. 274
  10. Łopatecki 2012b, s. 176
  11. Kotarski 1979
  12. Niektórzy historycy (prof. Zbigniew Wójcik) podają, że był on tylko atamanem koszowym.
  13. W 1638 Sejm uchwalił Ordynację Wojska Zaporoskiego, Kozaków rejestrowych oddano pod komendę urzędnika Rzeczypospolitej, którym był wyznaczony przez hetmanów koronnych komisarz wojska zaporoskiego.
  14. Chmielnicki był pierwszym uznanym przez Rzeczpospolitą hetmanem (Ugoda zborowska w sierpniu 1649).
  15. Unia hadziacka przewidywała, że po śmierci Wyhowskiego kolejnych hetmanów będzie mianował król z czterech kandydatów wybranych przez kozaków.
  16. Pavlo Teteria, Hetman of the Right-bank Ukraine. Cossack leaders of Ukraine (textbook).
  17. Lohvyn, Yu. Pavlo Teteria. Hetmans of Ukraine. "Merry Alphabet".
  18. Pavlo Teteria. History of the Great Nation.
  19. a b Horobets, V. Civil wars in Ukraine of 1650s-1660s. Encyclopedia of history of Ukraine. Vol.2. Kiev: "Naukova Dumka", 2004.
  20. Pylyp Stepanovych Orlyk, [w:] O.A. Bilousko, V.A. Mokliak, Друга половина XVI — друга половина XVIII століття, s. 205-206 (ukr.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Henryk Kotarski, Oryszowski Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXIV, Wrocław 1979,s. 271–273.
  • Karol Łopatecki, ""Disciplina militaris" w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012. (a)
  • Karol Łopatecki, Geneza kozackiego prawa isądownictwa wojskowego. Z badań nad artykułami wojskowymi w Rzeczypospolitej szlacheckiej, w: Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą, pod red. M.R. Drozdowskiego, W. Walczaka, K. Wiszowatej-Walczak, Białystok 2012. (b)
  • Władysław Andrzej Serczyk, Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, Kraków 2008.
  • Władysław Andrzej Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648-1651, Kraków 2009.

Encyklopedyczność członków rodów królewskich/arystokratycznych zmarłych w wieku dziecięcym[edytuj | edytuj kod]

Niedawno w DNU rozgorzała, rozpoczęta przeze mnie, dość burzliwa dyskusja na temat encyklopedyczności hasła dotyczącego Anny Elżbiety, córki króla Francji Ludwika XIV, zmarłej w kołysce, zaledwie po 42 dniach od narodzin. Zgłosiłem to hasło, ponieważ uważałem, że samo urodzenie się nawet w rodzinie królewskim nie jest osiągnięciem, predysponującym się do posiadania odrębnego biogramu w Wikipedii. W myśl zasady, że Wikipedia nie jest katalogiem, ani spisem genealogicznym, umieszczanie każdego członka znaczącego rodu nie powinno mieć miejsca. Co więcej zasady mówią, że osoby mniej znaczące bywają wspominane w artykułach, do których ich tożsamość nawiązuje, jednak nie są akceptowalne artykuły zawierające spisy lub będące jedynie informacjami o osobach, które jak przyjąć obiektywnie, nie są encyklopedyczne, mija się z celem tworzenie osobnego biogramu dla osoby, o której wszystkie informacje bez problemu mogą się znaleźć się np. w biogramie rodziców (fakt narodzin, śmierci, pochówku itd.). W mojej opinii encyklopedyczność nie powinna być dziedziczna, tylko wynikać z rzeczywistych dokonań i znaczenia opisywanej postaci. Wszystkie dokonania Anny Elżbiety wynikają z tego, że urodziła się w rodzie królewskim (tytuł Madame, pochówek w Saint-Denis itd.); ona sama swą osobą i działaniami nie odegrała właściwie żadnej historycznie znaczącej roli.

Zwolennicy pozostawienia artykułu o Annie Elżbiecie, podkreślali że sytuacja rodów królewskich, a w szczególności królewskiego domu Francji, jest specyficzna, i samo urodzenie w nim wynosi daną postać, nadaje jej znaczenie. Co więcej, nawet osoby zmarłe w niemowlęctwie są odnotowywane w źródłach, ich narodziny i rychła śmierć są wydarzeniami o szerokim znaczeniu, wykraczającym poza najbliższą rodzinę. Pojawił się również argument, że radykalne forsowanie zasady niedziedziczenia encyklopedyczności może pośrednio doprowadzić do usunięcia biogramów kobiet, które często były jedynie pasywnymi elementami procesu historycznego (w odniesieniu do francuskiej rodziny królewskiej ma to pewne uzasadnienie, braciszek Annny Elżbiety Ludwik Franciszek, żył niewiele dłużej niż ona, otrzymał jednak tytuł księcia Andegawenii, co może być podstawą do autoency).

Przypadek Anny Elżbiety był tylko punktem wyjścia dyskusji. Pojawiały się również przykłady innych dzieci z rodów arystokratycznych zmarłych w okresie dzieciństwa, Paelius przywołał członków rodu Wazów, którzy żyli: 2 lata, 1 miesiąc, 1 rok, 1 miesiąc, a posiadają biogramy na Wiki. Mamy również biogramy dzieci Jana III Sobieskiego, żyjących: 2 lata, 5 lat, 2 lata, krócej niż miesiąc. Skrajnym przykładem jest również Olbracht Jagiellończyk, syn Zygmunta Starego, który nie przeżył nawet jednego dnia. Z drugiej strony mamy Elżbietę Bonifację, która żyła niecały miesiąc, była jednak powszechnie uważana za następczynie tronu w Polsce, więc wydaje się, że jej biogram (skądinąd bardzo dobry), powinien na Wikipedii pozostać, a status następcy tronu powinien dawać autoecny.

Ogólnie rzecz biorąc temat jest złożony. Część argumentów za pozostawieniem tego typu biogramów broni się w odniesieniu do rodów królewskich, jednak czy ma uzasadnienie w odniesieniu do rodów niższej rangi, książęcych i arystokratycznych? Mamy np. biogramy dzieci księcia heskiego Ludwika IV, żyjących 4 i 3 lata.

Jeszcze inny zagadnieniem są żyjące dzieci, członkowie rodów królewskich, ale nie wchodzący w skład rodziny królewskiej, tzn. nie pełniący żadnych obowiązków publicznych. Najlepszym przykładem jest tu Archie Mountbatten-Windsor, syn księcia Harry'ego i Meghan Markle. Archie nie posiada żadnych tytułów szlacheckich, nie wchodzi w skład rodziny królewskich, jest 7. w kolejce do tronu, zasadniczo jest osobą prywatną, dzieckiem znanych rodziców, którego narodziny był szeroko opisywane przez media. Jego sytuacja niewiele różni się od sytuacji dzieci Roberta Lewandowskiego. Podobna sytuacja jest w szwedzkiej rodzinie królewskiej. Król Karol XVI Gustaw siedmioro wnucząt, jednak jedynie dzieci jego najstarszej córki i następczyni tronu księżniczki Wiktorii wchodzą w skład rodziny królewskiej. Na naszej Wikipedii jednak cała siódemka posiada własne biogramy, dodam że wszystkie urodziły się po 2014 roku. Ich sytuacja w odróżnieniu do Archiego jest taka, że posiadają tytuły szlacheckie (czy jednak jest to podstawa ency?).

Wydaje się, że wspólnie jesteśmy w stanie wypracować ramy encyklopedyczności dla tego typu postaci. Marcelus (dyskusja) 08:57, 21 lut 2021 (CET)[odpowiedz]

Zaprszam do udziału w dyskusji w Kawiarence Marcelus (dyskusja) 09:05, 21 lut 2021 (CET)[odpowiedz]

Adam Giełgud[edytuj | edytuj kod]

Jego rodzicami byli Jan Giełgud właściciel ziemski na Żmudzi i Kunegunda Szemiot. Jan Giełgud walczył w powstaniach antyrosyjskich w 1812 i 1831 roku. Po powstaniu 1831 roku musieli osiedlić się w Prusach, gdzie w Królewcu urodził się Adam Giełgud. Wkrótce rząd pruski zmusił ich do opuszczenia kraju, wobec czego udali się do Anglii. Rodzice byli aktywni w organizacjach polskiej emigracji, ojciec w Ogóle oraz w towarzystwie historycznym, matka zaś przewodniczyła Towarzystwu Dam Polskich.

Adam Giełgud ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Londyńskim. Przyjął obywatelstwo brytyjskie w 1856 roku i w tym samym roku rozpoczął pracę w Ministerstwie Wojny. Po kilku latach awansował na szefa Warrant Department.

Angażował się w działalność polskiej emigracji. W latach 1860-64 pracował w Agencji Londyńskiej Hotelu Lambert jako tłumacz. W czasie powstania styczniowego (1863-64) tłumaczył dla prasy brytyjskiej doniesienia prasy polskiej. Pisywał dla brytyjskiej prasy ("Pall Mall Gazette", "Westminster Review", "St. James Gazette" i inne) teksty dotyczące spraw Europy środkowowschodniej. W wydawnictiwe "Annual Register" odpowiedzialny był za działy dotyczące Rosji, Niemiec, Austro-Węgier i Bałkanów.

W 1887 roku udał się po raz pierwszy do Krakowa i odtąd corocznie spędzał lato w Krakowie, Zakopanem i polskich Tatrach, które promował w Londynie. W 1899 przeszedł na emeryturę i osiadł na stałe w Krakowie. W 1914 roku władze nakazały mu wyjazd do Wiednia, a następnie do Vevey w Szwajcarii. Zaangażował się tam w działalność Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Prowadził działalność publicystyczną, w której promował prawa polski do niepodległości i rozległych granic. Zmarł 26 listopada 1920 roku.

Drzewo genealogiczne[edytuj | edytuj kod]

Jerzy V
(1865-1936)
Maria Teck
(1867-1953)
Edward VIII
(1894-1972)
Wallis Simpson
(1896-1986)
Jerzy VI
(1895-1952)
Elżbieta Bowes-Lyon
(1900-2002)
Maria
(1897-1965)
Henryk
(1900-1974)
Alice Montagu Douglas Scott
(1901-2004)
Jerzy
(1902-1942)
Marina Grecka
(1906-1968)
Jan
(1905-1919)
Filip Mountbatten
(1921-2021)
Elżbieta II
(1926-2022)
Małgorzata
(1930-2002)
William
(1941-1972)
Birgitte van Deurs
(1947-)
Ryszard
(1944-)
Edward
(1935-)
Katharine Worsley
(1933-)
Aleksandra
(1936-)
Michał
(1942-)
Marie-Christine von Reibnitz
(1945-)
Camilla Parker Bowles
(1947-)
Karol III
(Karol III)
Diana Spencer
(1961-1997)
Anna
(1950-)
Andrzej
(1960-)
Sarah Ferguson
(1986-)
Edward
(1964-)
Sophie Rhys-Jones
(1965-)
Aleksander
(1974-)
Claire Booth
(1977-)
Davina
(1977-)
Rose
(1980-)
George
(1962-)
Sylvana Tomaselli
(1957-)
Helen
(1964-)
Nicholas
(1970-)
Paola Doimi de Lupis
(1969-)
Frederick
(1979-)
Sophie Winkleman
(1980-)
Gabriella
(1981-)
Kate Middleton
(1982-)
William
(1982-)
Harry
(Harry)
Meghan Markle
(1981-)
Beatrice
(1988-)
Eugenie
(1990-)
Louise Mountbatten-Windsor
(2003-)
James Mountbatten-Windsor
(2007-)
Xan
(2007-)
Cosima
(2010-)
Edward
(1988-)
Marina
(1992-)
Amelia
(1995-)
Albert Windsor
(2007-)
Leopold Windsor
(2009-)
Louis Windsor
(2014-)
Maud Windsor
(2009-)
Isabella Windsor
(2014-)
Goerge
(2013-)
Charlotte
(2015-)
Louis
(2018-)
Archie Mountbatten-Windsor
(2019-)
Lilibet Mountbatten-Windsor
(2021-)
  1. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Following the truce of Andrusovo, the Polish government was appointing its own hetmans of Zaporizhian Host on its territory (so called Right-bank Ukraine). It is unknown whether the position performed any administrative functions over the territory.

Proboszczowie goworowscy[edytuj | edytuj kod]

  • Gotard (1505)
  • Mateusz Grączki (Grądzki/Grącki?; 1555)
  • Stanisław Pęcherski (1558)
  • Wojciech Duchnowski (1616)
  • Bartłomiej Gawłowicki (1682)
  • Michał Latyczowski (1696)
  • Jan Wojdner (do 1709)
  • Abraham Dawidis (od 1709)
  • Hasman (1761-1764)
  • Filip Komorowski (1764-1808)
  • Antoni Lipka (1808-1810)
  • Żabieński (1810-1812)
  • Teodor Offmański rządca (1812- 1834)
  • Waldemar Gornowski (1835-1859)
  • Antoni Grodzki, 1809-1888 (1860-1888)
    • wikary: Sylwester Dowgiałło, ur. 1836


Ursula Zoege von Manteuffel (ur. 19 sierpnia 1850 w Wierland, zm. 29 sierpnia 1910 roku) – niemiecka powieściopisarska, pochodząca z rodu o korzeniach niemiecko-bałtyckich.

Lista powieści:

  • Il Romano (Lipsk, Georg Böhme, 1882)
  • Mark Albrecht (Lipsk, Georg Böhme, 1883)
  • Das Majorat (Berlin, Otto Janke, 1884)
  • Graf Lorenz (Berlin, Otto Janke, 1884)
  • Violette Fouquet (Berlin, Otto Janke, 1885)
  • Lora (Lipsk, Georg Böhme, 1885)
  • Seraphine (Lipsk, Georg Böhme, 1886)
  • Auf dem hohen Fels – Eine Geschichte aus alter Zeit (Berlin, Otto Janke, 1890)
  • Am langen See (Berlin, Otto Janke, 1898)
  • Jone – Eine Herzensgeschichte (Berlin, Otto Janke, 1900)
  • Zur linken Hand (Drezno, E. Pierson’s Verlag, 1900)
  • Helmuth von Loysen (Drezno, E. Pierson’s Verlag, 1904)
  • Sybold von Eck (Drezno, E. Pierson’s Verlag, 1906)
  • Erneste (Drezno, E. Pierson’s Verlag, 1908)
  • Liebesopfer (Berlin, Janke, 1909)