Przejdź do zawartości

niebo

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: niebò
niebo (1.1)
niebo (1.2)
wymowa:
?/i, IPA[ˈɲɛbɔ], ASebo], zjawiska fonetyczne: zmięk.
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) astr. meteorol. część atmosfery lub kosmosu widziana z Ziemi jako otaczająca sfera; zob. też niebo w Wikipedii
(1.2) rel. mityczne miejsce, gdzie przebywa Bóg, bogowie
(1.3) przen. Bóg, bóstwo
odmiana:
(1.1-3)
przykłady:
(1.1) Niebo pociemniało, pojawiły się chmury.
(1.2) Katolicy wierzą, że po śmierci duszę czeka niebo, piekło lub czyściec.
(1.3) Cóż nam robić, taki już wyrok niebios.
(1.3) Niech się dzieje wola nieba, // z nią się zawsze zgadzać trzeba[1].
składnia:
kolokacje:
(1.1) błękitne / czyste / zachmurzone niebo • patrzeć w / na niebo • coś jest na niebie • coś leci po niebie
(1.2) iść / trafić do nieba • być w niebie
synonimy:
(1.2) raj, kraina wiecznej szczęśliwości, Elizjum, Pola Elizejskie, łono Abrahama, Królestwo Niebieskie
antonimy:
(1.1) ziemia
(1.2) piekło, pandemonium
hiperonimy:
hiponimy:
(1.2) raj
holonimy:
(1.2) zaświaty
meronimy:
(1.1) firmament, chmura, słońce, księżyc, gwiazda, gwiazdozbiór, ptak
wyrazy pokrewne:
rzecz. niebiosa nmos, niebiosy nmos, niebieski m, niebianin m, niebianka ż, zaniebieszczenie n
czas. zaniebieścić dk.
przym. niebieski, niebiański, niebieskawy
przysł. niebiesko
tem. słow. niebiesko-
związki frazeologiczne:
być jak niebo i ziemiabyć w siódmym niebieczuć się jak w niebiejak grom z jasnego niebamanna z niebaniebo w gębiepod gołym niebemporuszyć niebo i ziemięprośba niebiosa przebijaprzychylić nieba / przychylać niebapsie głosy nie idą w niebiosyspaść jak piorun z jasnego niebaspaść z niebawielkie niebawołać o pomstę do nieba
etymologia:
od prasł. *nebo[2][3] (w liczbie mnogiej *nebesa), od praindoeur. *nébhoschmura, obłok[3]
por. białor. неба, bułg. небе, chorw. nebo, czes. nebe, dłuż. njebjo, głuż. njebjo, ros. небо, scs. нєбо, słc. nebo, słń. nebo i ukr. не́бо
por. gr. νέφος, łac. nebula i sanskr. नभस्
uwagi:
Formy liczby mnogiej zaczynające się na „niebios-” są używane do nadania wypowiedzi bardziej podniosłego charakteru. Formy liczby mnogiej tworzone w sposób standardowy nie są praktycznie używane.
Słownik poprawnej polszczyzny pod redakcją W. Doroszewskiego uznaje formę „niebiosy” za błędną[4], jednak jest ona notowana przez inne słowniki[5][6][7].
tłumaczenia:
źródła:
  1. Aleksander Fredro, Zemsta
  2. Этимологический словарь славянских языков, red. O. Trubaczow, A. Żurawlоw, t. XXIV, Moskwa 1974-, s. 101, 102, 103 i 104.
  3. 3,0 3,1 Hasło „nebo” w: Hrvatski jezični portal.
  4. Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 395.
  5. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „niebiosa, niebiosy” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  6. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „niebiosy” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
  7. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „niebiosa” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.