Verviers
Verviers Vervî | |
|---|---|
| Shahar | |
 Palais de Justice (sud binosi) | |
 Bayroq  Gerb | |
 | |
| 50°35′0″N 05°51′0″E / 50.58333°N 5.85000°E | |
| Mamlakat | Belgiya |
| Hudud | Wallonia |
| Provinsiya | Liège |
| Maʼmuriy birlik | Verviers |
| Hukumat | |
| • Mayor | Muriel Targnion (PS) |
| Maydon | 33.01 km2 (12.75 kv mi) |
| Aholisi (2023) |
55 156 |
| Zichligi | 1,700 kishi/km2 |
| Milliy tarkib | PS-MR-Nouveau Verviers |
| Telefon kodi | 087 |
| Pochta indeks(lar)i | 4800, 4801, 4802 |
Verviers (fransuzcha talaffuzi: [vɛʁvje] (
tinglang); val. Vervî) – Belgiyaning Liège provinsiyasidagi Wallonia hududida joylashgan shahar.
Ushbu maʼmuriy hudud Ensival, Heusy, Lambermont, Petit-Rechain, Stembert va Verviers qishloqlariga boʻlinadi. Shuningdek, u Dison va Pepinsterni oʻz ichiga olgan algomeratsiyaning markazi boʻlib, uni viloyatdagi ikkinchi yirik hamda Liège va Germaniya chegarasi oʻrtasida joylashgan muhim mintaqaviy markazga aylantirdi[1]. Hudud iqtisodiyotida suv muhim ahamiyatga ega, xususan tekstil va turizm sanoati rivojlanishida. Natijada, Verviersda koʻplab favvoralar qurilgan, shundan keyin unga Wallonianing „Suv poyaxti“ nomi berilgan. Shaharchada suv taqsimlash va suvni tozalash uchun 2ta Waloon davlat muassasalari joylashtirilgan[1][2].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dastlabki tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Verviers hududidan topilgan turli xil chaqmoq toshlar va suyak qoldiqlari, shu bilan birga Rim tangalari bu yerda odamlar yashaganidan dalolat beradi. IV asrda rimliklar sharq tomondan German qabilalarining doimiy tazyiqiga uchragan. Avvaliga tazyiqlarni muvaffaqiyatli tarzda qaytarishgan lekin oxir-oqibat magʻlubiyatini tan olgan hamda V asr oxirida Clovisning Salian Franklariga hududni egallab olishi uchun imkon yaratib bergan. Verviers hududi oʻrmonlar bilan qoplangan boʻlib, uning yaqinidagi Theuxda oʻrnashib olgan Merovingian qirollari uchun ov maydoniga aylangan. Shuningdek, hudud yaqin atrofdagi Slavelot abbatligining rohiblari tomonidan asta-sekin xristianlashtirilgan.
X asr oxirida Charles III (The Simple) Franchimont markizatini Liège Norkeriga topshirdi, bu esa Notkerning Liège knyaz-episkopligini mustahkamlashdagi oxirgi bosqichlardan biri edi. Liège 1014-yilda mazkirat ustidan toʻliq nazoratni oʻz qoʻliga oldi. Bu holat imperator Frederick Barbarossa va Papa Adrian IV tomonidan tasdiqlangan.
XV asrdan hozirgi davrgacha
[tahrir | manbasini tahrirlash]Verviersdagigi toʻqimachilik sanoati haqidagi ilk maʼlumotlar XV asrga toʻgʻri keladi. Bir asr oʻtib, mato sanoati qisman qoʻshni mamlakat Niderlandiyada sodir boʻlgan 80 yillik urush tufayli eski metallurgiya sanoati oʻrnini egalladi. Biroq, bu oʻzgarishlar shaharning hajmiga taʼsir koʻrsatmadi va shahah oddiyligini saqlab qoldi. Faqat 1651-yilga kelib, aholining kengayishi natijasida Verviers knyaz-yeparxiyasining asosiy shaharlaridan biri sifatida tan olinishiga olib keldi.
XVIII asrning oxirida Fransiya inqilobi oʻz taʼsirini Verviersga oʻtkazdi. 1795-yilda Liègening Fransiyaga qoʻshilishi iqtisodiy tanazzulga va misli koʻrilmagan qashshoqlikka olib keldi. Vaterloo jangidan (1815-yil) keyin shaharning nufuzi yana koʻtarildi. Verviers Wallonianing sanoat asosi boʻlgan Sillon industrielning sharqiy uchida joylashgan edi. Sanoatchi William Cockerill ingliz koʻnikmalaridan foydalangan holda Verviersning toʻqimachilik sanoatida yangi davrni boshladi. Yoʻllar asfalt bilan qoplandi, gaz yoritgichlar oʻrnatildi, Sanoat inqilobi tufayli shahar ikki karra kengaydi. Birinchi jahon urushidan keyin Verviers Bradford bilan „Dunyonig jun poytaxti“ nomi uchun bahslasha olardi.
2021-yilgi toshqinlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]14-iyuldan 15-iyulga oʻtar kechasi Vesdre qirgʻoqlaridan toshib, suv katta zaraga olib keldi. Oʻsha kechasi juda kuchli yogʻingarchilik tufayli Eupen toʻgʻoni ochilib ketgan. Moddiy zararlar hamda oʻlimlar soni ancha katta boʻlgan. Odamlar Ikkinchi jahon urushi paytidagidan koʻra koʻproq zarar koʻrilganini aytishadi.
Iqtisodiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Verviers oʻzining sifati bilan mashhur boʻlgan va shaharning rivojlanishida asosiy omil boʻlgan jun va toʻqimachilik sanoati rivojlangan hudud sanaladi. Biroq, 1950-yillardan boshlab, mahalliy zavodlar xalqaro raqobatga dosh bera olmay birin-ketin yopildi, bu esa shaharning iqtisodiy taraflama tanazzulga yuz tutishiga sabab boʻldi. Iqtisodiyot 1990-yillardan boshlab tiklana boshladi, lekin haliyam zaifligicha qolmoqda. Soʻnggi yillarda eng koʻp zarar koʻrgan hududlarni jonlantirish maqsadida bir nechta savdo majmualari ochildi.
Diqqatga sazovor joylar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Verviers bir necha muzeylarni, jumladan, neoklassik uslubdagi koʻrinishga ega sobiq zavodda joylashgan Jun va moda sayyohlik markazidan iborat.
- La Bonbonnière nomi bilan ham tanilgan Katta teatr XIX asrning oxirida neoklassik uslubda, Grand Poste esa neogotik uslubda qurilgan.
- Shaharda bir qator qiziqarli favvoralar va qiziqarli sayr yoʻlaklari mavjud.
Mashhur insonalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Jean-Jacques Andrien, kinorejissyor (1944)
- Bertrand Baguette, poygachi (1986)
- Christian Beck, yozuvchi va shoir (1879-1916)
- André Blavier, shoir va tanqidchi (1022-2001)
- William Cockerill, sanoatchi, 1799-yilda Verviersga koʻchib kelgan
- Mathieu Crickboom, skripkachi (1871-1947)
- Pierre David, Verviersga ikki marta saylangan hokim (1771-1839)
- Brandon Deville, futbolchi (1993)
- Jacques Drèze, iqtisodchi (1929)
- Marc Duez, poygachi (1957)
- Albert Dupuis, bastakor (1877-1967)
- Emile Fabry, sanʼatkor va rassom (1865-1966)
- Philippe Gilbert, velopoygachi (1982)
- Green Montana, repper (1993)
- René Hausman, komik ssenarist (1936-2016)
- Jean Haust, tilshunos va filolog (1868-1946)
- Max Houben, atlet (1898-1949)
- Steve Houben, saksofonchi va fleytachi (1950)
- Karima, yozuvchi (1976)
- Jean-Marie Klinkenberg, tilshunos (1944)
- Marc Lacroix, oʻpka saratoni tadqiqotchisi (1963)
- Guillerme Lekeu, bastakor (1870-1894)
- Roger Leloup, komik ssenarist (1933)
- Raymond Macherot, multfilm yaratuvchisi (1924-2008)
- Maurane, qoʻshiqchi (1960-2018)
- Philippe Maystadt, siyosatchi (1948-2017)
- Dominique Monami, tennischi (1973)
- David Murgia, aktyor (1988)
- Nornagest, musiqachi va yozuvchi (1977)
- Henri Pirenne, tarixchi (1862-1935)
- Maurice Henri Léonard Pirenne, olim (1912-1978)
- Pierre Rapsat, qoʻshiqchi (1948-2002)
- Eliane Reyes, pianinochi (1977)
- Georges Ruggiu, 1994-yilgi Ruanda genotsidi davridagi radio boshlovchi (1957)
- Albert Sambi Lokonda, futbolchi (1999)
- Lucy Sante, yozuvchi va tanqidchi (1954)
- Céline Scheen, klassik sopranochi (1976)
- Jacques Stotzem, gitarachi (1959)
- Jean Vallée, qoʻshiqchi (1941-2013)
- Eric van de Poele, Formula-1 poygachisi (1961)
- Henri Vieuxtemps, bastakor va pianinochi (1820-1881)
- Violetta Villas, qoʻshiqchi (1938-2011)
- Charles Weerts, poygachi (2001)
- Yvan Ylieff, siyosatchi (1941)
Taʼlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oliy taʼlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oliy taʼlim muassasalariga quyidagilar kiradi[3]:
- Haute Ecole de la Province de Liège
- Haute Ecole de la Province de Liège – Bachelier en soins infirmiers
- Haute Ecole CHarlemagne Verviers
- HELMO Verviers
Boshlangʻiz va oʻrta maktablar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻrta maktablarga quyidagilar kiradi[4]:
- Athénée royal Thil Lorrain Verviers 1
- Athénée royal Verdi
- Centre scolaire Saint-François-Xavier
- Ecole Polytechnique – Enseignement de la Province de Liège
- Institut Notre Dame
- Institut Provincial d’Enseignement Secondaire (IPES)
- Institut Provincial d’Enseignement Secondaire Paramédical de Liège – Huy – Verviers
- Institut Sainte-Claire
- Institut Saint-François-Xavier 2
- Institut Saint-Michel
- Institut Technique Don Bosco
Demografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Verviersda 2020-yil hisobiga aholining 25%ni musulmonlar tashkil qiladi. u yerdagi musulmonlar jamiyati qashshoq va noroziliklardan aziyat chekkan. Bu esa hafsalasi pir boʻlgan insonlarni diniy ekstremizmga jalb qilishiga sabab boʻlmoqda, bu holat ayniqsa 2015-yilda Verviers politsiyasining ekstremistlarga qarshi reydi paytida namoyon boʻlgan[5][6][7].
Muhojirlar jamoalari ham ishsizlikdan aziyat chekkan. Ularning asosiy qismi turk va marokashliklar hisoblanadi. Shuningdek, Verviersda kurdlar, kongoliklar, chechenlar, Somali va Sahroi-saxara afrikaliklari ham bor[8]. Fransiyadagi Rubaix va Britaniyaning Brandford shaharlari kabi Afrika va Osiyodan kelgan musulmon muhojirlar Verviersga sanoat korxonalarida ishlash uchun koʻchib kelishgan, lekin ish yetishmovchiligi sababli qashshoqlashgan[9]. Koʻplab musulmon muhojirlar shaharning bir qanha turk restoranlari, Afrika doʻkonlari, halol qassobxonalar va masjid joylashgan Hodimont qismida istiqomat qilgan[10].
| Kelib chiqish guruhlari | Yil | |
|---|---|---|
| 2023[11] | ||
| Son | % | |
| Belgiyada tugʻilgan belgiyaliklar | 30,135 | 54.64% |
| Chetdan kelgan belgiyaliklar | 18,286 | 33.15% |
| Qoʻshni mamlakatlar | 1,430 | 2.59% |
| YI27 (Qoʻshni mamlakatlar bilan birga) | 3,602 | 6.53% |
| YI 27dan tashqari | 13,254 | 24.03% |
| Belgiyalik boʻlmaganlar | 6,735 | 12.21% |
| Qoʻshni mamlakatlar | 570 | 1.03% |
| YI27 (Qoʻshni mamlakatlar bilan birga) | 1,694 | 3.07% |
| YI 27dan tashqari | 4,471 | 8.11% |
| Umumiy | 55,156 | 100% |
Birodar shaharlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fransiya: Arles
Germaniya: Mönchengladbach- Fransiya: Roubaix
Birlashgan Qirollik: Bradford- Fransiya: La Motte-Chalancon
.svg){kind=small}
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
Shahar markazi -
Cherkov -
Notre Dame des Récollets cherkovi -
Monumental uylar bilan aylanma yo'l -
The Ortmans favvorasi -
Grand Poste
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Verviers“ (2016-yil 8-yanvar).
- ↑ „Verviers, capitale de l'eau – Portail de la Wallonie“. wallonie.be.
- ↑ "Ecoles supérieures ." Verviers. Retrieved 9 July 2017.
- ↑ "Ecoles secondaires ." Verviers. Retrieved 9 July 2017.
- ↑ „Deaths in Verviers“ (en). POLITICO (2015-yil 10-iyul). Qaraldi: 2023-yil 4-iyul.
- ↑ „Belgian radical Islamists on margins among hometown Muslims“ (en). Reuters (2015-yil 18-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 4-iyul.
- ↑ Traynor, Ian. „The Belgian connections to Islamic radicalism“ (en-GB). The Guardian (2015-yil 16-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 4-iyul.
- ↑ „Quiet Belgian town shocked by Islamist battle“ (en). Bangkok Post. Qaraldi: 2023-yil 3-iyul.
- ↑ Conroy, Erin „Social exclusion leaves Belgium ripe for extremism“ (en). The National (2015-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 3-iyul.
- ↑ „Deaths in Verviers“ (en). POLITICO (2015-yil 10-iyul). Qaraldi: 2023-yil 4-iyul.
- ↑ „Origin | Statbel“. statbel.fgov.be. Qaraldi: 2023-yil 3-iyul.