Wanaume wanaopigana na kiongozi wa genge Barbecue kuwania madaraka nchini Haiti

Askari wa zamani ambaye anapenda kufanya mikutano ya wanahabari akiwa amebeba bunduki yenye nguvu na mhalifu mchanga anayependa kuigiza katika video za rap kwa kuwa anasafirisha silaha na dawa za kulevya.

Hawa ni wawili tu kati ya viongozi wa magenge wanaolaumiwa kwa kuongezeka kwa ghasia ambazo zimekumba mji mkuu wa Haiti, Port-au-Prince, na kusababisha kujiuzulu kwa Waziri Mkuu wa Haiti Ariel Henry.

Ongeza mwasi wa zamani aliyetoka jela nchini Marekani ambaye anapanga kuwa rais na utapata mchanganyiko wa kulipuka.

Huku nchi ikiwa katika hali ya sintofahamu ikingoja kuundwa kwa serikali ya mpito, tunaangalia kwa karibu baadhi ya wale wanaong'ang'ania mamlaka nchini Haiti.

Kiongozi wa genge Jimmy 'Barbecue' Chérizier

Afisa huyo wa zamani wa polisi mwenye umri wa miaka 47 anaweza asiwe kiongozi wa genge mwenye nguvu zaidi nchini Haiti, lakini Jimmy Chérizier ameibuka kuwa sura inayoonekana zaidi ya machafuko ya hivi majuzi.

Anapenda kuzungumza na waandishi wa habari akiwa amevalia fulana yake ya kuzuia risasi, mwanamume huyo anayejulikana sana kama Barbecue anaongoza muungano wa magenge yanayoitwa G9.

Barbeque amekuwa mmoja wa maadui wakubwa wa Ariel Henry, akitaka ajiuzulu tangu aapishwe kama waziri mkuu.

Kiongozi wa G9 anapenda kujionyesha kama mtu anayepigania watu wa kawaida.

Lakini sio tu kwamba ameshutumiwa kwa kusababisha mauaji mnamo 2018 ambapo watu wengi waliuawa, pia alihusika na kizuizi cha 2021 cha kituo cha mafuta cha Varreux.

Mashambulizi ya G9 dhidi ya maji na usambazaji wa chakula yalisababisha uhaba mkubwa miongoni mwa watu maskini zaidi wa Haiti. Ukosefu wa mafuta uliosababishwa na kizuizi hicho ulimaanisha hospitali zilitatizika kutumia jenereta zao kutoa huduma muhimu.

"Barbeque ametoa madai yasiyoeleweka ya mfumo wa haki zaidi na usawa, lakini bila shaka kejeli ya hali hii yote ni kwamba makundi yenye silaha katika mji mkuu na karibu yanaunda hali ngumu ambayo watu wanaishi nayo," anaelezea mtaalam wa Haiti Michael Deibert.

Barbeque inadai kuwa ameunganisha magenge ya Port-au-Prince maarufu kwa ugomvi katika muungano uitwao Viv Ansanm (Ishi Pamoja).

Ni vigumu kuthibitisha dai hilo. Lakini ingawa hadi sasa hakuna kiongozi wa genge mpinzani aliyekanusha, muungano wowote unaweza kuwa wa muda mfupi, kulingana na Michael Deibert.

"Vikundi hivi vinagombana bila huruma wakati wote," mwandishi wa Habari na mtafiti katika Taasisi ya Chuo Kikuu cha Lisbon (ISCTE) anaelezea.

Barbecue alionya wiki jana kwamba "vita vya wenyewe kwa wenyewe" vinaweza kuzuka iwapo Bw Henry atarejea Haiti.

Lakini kwa kuzingatia maonyo yake ya hapo awali kwamba Wahaiti wanapaswa kuachwa waamue mambo ya Haiti bila kuingiliwa na watu wa nje, mpango wa kutumwa kwa kikosi cha usalama cha mataifa mbalimbali nchini Haiti hautamuendea vyema.

Romain Le Cour, mtaalam katika Mpango wa Kimataifa dhidi ya Uhalifu ulioandaliwa wa Kimataifa (GI-TOC), anasema kuwa Barbeque inapata nguvu zake nyingi kutokana na kudhibiti bandari na kituo cha mafuta cha mji mkuu.

Ikiwa vikosi vya polisi vya kimataifa vitatumwa kuchukua tena mitambo hii muhimu, Barbecue anaweza kuona ushawishi wake kupungua, Bw Le Cour anasema.

Bw Le Cour na Bw Deibert wanaonya kwamba Barbecue hata si kiongozi wa genge mwenye nguvu zaidi nchini Haiti, ni yule tu anayeweza kufikiwa zaidi na vyombo vya habari.

"Wengi wa wahusika wenye nguvu zaidi ni watu ambao hawafanyi mahojiano na wanahabari," Bw Deibert anadokeza.

Kiongozi wa genge Johnson André, almaarufu Izo

Mmoja wa viongozi wa genge wanaofikiriwa kuwa na mamlaka zaidi kuliko Barbeque ni kijana mwenye umri wa miaka 26 anayejulikana kama Izo.

Izo anatofautiana na Barbecue, afisa wa polisi wa zamani, kwa kuwa alikuja kupitia uongozi wa genge kuongoza genge la Vilaj de Dye - 5 Segonn, anaelezea Romain Le Cour.

Viongozi hao wawili wa magenge wanajulikana, lakini Izo ana mwelekeo wa kutumia mitandao ya kijamii kuchapisha video za muziki badala ya kutangaza maoni yake ya kisiasa.

Kiongozi huyo mchanga ametoa video kadhaa za rap na hata alitunukiwa tuzo na YouTube kwa kupata wafuasi 100,000.

Lakini nyuma yake façade ni mhalifu mkatili ambaye genge lake linajihusisha na ubakaji, utekaji nyara, ulanguzi wa madawa ya kulevya na silaha, kulingana na Umoja wa Mataifa.

Pia anashutumiwa kwa kuzuia utoaji wa usaidizi wa kibinadamu.

Romain Le Cour, ambaye amekuwa akijaribu kuelewa magenge ya Haiti kwa miaka mingi, anasema kinachomfanya Izo awe tofauti ni ukweli kwamba amefanikiwa kudhibiti njia za baharini huko Port-au-Prince Bay.

Hilo humezesha kudhibiti eneo linaloshikiliwa na magenge mengine na kumruhusu kusogeza silaha haraka.

Kulingana na UN, Izo pia ametumia "mazingira tete ya usalama" ya Haiti kupata pesa kupitia ulanguzi wa dawa za kulevya huku shehena zingine zikiripotiwa kuwasili moja kwa moja kutoka Amerika Kusini katika kitongoji cha Vilaj de Dye anachodhibiti.

Katika ripoti yake kuhusu mgogoro wa magenge ya Haiti, Mpango wa Kimataifa dhidi ya Uhalifu uliopangwa wa Kimataifa (GI-TOC) unafuatilia majaribio ya Izo ya kupanua udhibiti wake wa eneo zaidi ya mji mkuu.

Kuvamia kwa genge lake huko Mirebalais, kilomita 35 kaskazini mwa mji mkuu, kulizua mapigano makali kati ya wanachama wa genge lake la 5 Segonn na walinzi ambapo watu 30 waliuawa. Kulingana na ripoti hiyo, angalau familia 800 zilikimbia makazi yao kutokana na ghasia zilizoshuka.

Bw Le Cour anadokeza kuwa mtandao wa Izo wa ulanguzi wa dawa za kulevya na ulanguzi wa silaha utakuwa mgumu hasa kuutatua kwani ni wa aina mbalimbali, kiasi kwamba hata hakawaii kuuza silaha kwa wapinzani wake.

Muasi wa zamani Guy Philippe

Guy Philippe ni afisa mwingine wa zamani wa polisi aliyebadilika. Mwanamume huyo mwenye umri wa miaka 56 alisaidia kuongoza mapinduzi dhidi ya Rais Bertrand Aristide mwaka 2004.

Mnamo 2016, aligombea Seneti huko Haiti na akashinda. Lakini siku chache kabla ya kuapishwa ofisini - jambo ambalo lingempa kinga ya kutoshtakiwa - alikamatwa kwa tuhuma za ulanguzi wa dawa za kulevya na kupelekwa Marekani.

Alikiri kuchukua hongo ili kulinda usafirishaji wa mihadarati hadi Marekani alipokuwa akifanya kazi kama afisa mkuu wa polisi.

Philippe alirejeshwa nchini Haiti mnamo Novemba baada ya kutumikia kifungo chake, hatua ambayo Michael Deibert anaielezea kama "kumwaga petroli kwenye moto ambao tayari unawaka".

Haikumchukua muda Philippe kuchapisha video kwenye mitandao ya kijamii ambapo alitoa wito wa "uasi" dhidi ya Bw Henry.

Guy Philippe ameeleza wazi nia yake ya kuwa rais ajaye wa Haiti.

Alipoulizwa kama kifungo chake gerezani kinaweza kuwa kikwazo katika njia ya kuelekea ikulu ya rais, alisema: "[Rais wa zamani wa Afrika Kusini Nelson] alikuwa gerezani. [Rais wa zamani wa Venezuela] Hugo Chavez alikuwa gerezani. [Rais wa Brazil Luiz Inácio Lula da Silva] Lula alikuwa gerezani... Na kwa hivyo ikiwa watu wangu wataniamini, nitakuwa kiongozi wao. Ni juu ya watu wangu, si mtu mwingine."

Bw Deibert anadokeza kuwa Philippe sio pekee ambaye ameelezea nia yake ya urais huku kukiwa na fujo ambazo vurugu za magenge zimezua.

"Kundi ambalo linaonekana kusahaulika katika hili ni watu wa Haiti," anasema, akitoa tahadhari kwa mzozo wa kibinadamu ambao umeacha karibu watu milioni tano kati ya watu milioni 11 wa Haiti wakikabiliwa na njaa kali.