Бугунги Россия Оруэл "1984" ига ўхшайди - Видео

Агар Иваново шаҳри кўчаларидаги шиорларга қарасангиз, Россия бориб томоша қиладиган мамлакатдек таассурот уйғонади.

"Рекорд ҳосил!"

"Иваново вилоятида 2000 кмдан ортиқ йўл таъмирланди!"

"Янада яхши томон ўзгариш!"

Пойтахт Москвадан тўрт соатлик машина йўлидаги узоқликдаги шаҳарчада Россиянинг Украинага босқинини шарафлайдиган улкан баннер эски кинотеатр биносининг буткул бир деворини эгаллаган. Аскарларнинг суратлари ва шиор ёзилган:

"Ғалаба учун!"

Ушбу постерлардан мамлакат иқтисодий ва ҳарбий муваффақият томон қадам ташлаяпти, деган маъно англашилади.

Лекин Ивановода яна бир жой, у бугунги Россиянинг буткул бошқа қиёфасини акс эттиради.

Мен бу бино ташқарисида турибман.

Бу ерда ҳам постер бор.

У Россия аскарининг эмас, инглиз ёзувчисининг постери.

Ёзувчи Жорж Оруэллнинг юзи кўчадан ўтиб-қайтаётганларга қараб турипти.

Тепасида "Жорж Оруэллнинг кутубхонаси" деган ёзув.

Кичкина кутубхона ичида акслиутопия дунёси ва тоталитаризм таҳдидларига бағишланган китоблар таклиф этилади.

Бу ерда Оруэллнинг классик "1984" романининг бир неча нусхаси бор: у Катта Оғанинг доим кузатиб туриши ва давлат инсон танаси ҳамда онги устидан тўла назорат ўрнатганига бағишланган.

"Ҳозир Россия вазият "1984"дагига ўхшаш: ҳукумат, давлат ва хавфсизлик идоралари томонидан мутлақ назорат", дейди кутубхоначи Александра Карасева.

"1984" романида Партия инсонларнинг реалликни қабул қилишини манипуляция қилади, шунинг учун ҳам Океания яшовчилари "уруш бу тинчлик", инкор этиш бу куч" деб ишонадилар.

Бугун Россия деярли шундай фикрлайди. Эрта тонгдан кеч тунгача давлат матбуоти Россиянинг Украинага уруши босқин эмас, балки мудофаа амалиёти, Россия аскарлари босқинчилар эмас, озод этувчилар, аслида Кремль Украинага тўлақонли ишғолга буйруқ берганига қарамасдан, Россия эмас, урушга гижгижлаган Ғарб, деган даъволарни такрорлайди.

"Мен телевизор қармоғига илинган ва "Россия Украина билан урушмаяпти", "Россияни ҳар доим йўқ қилишни истаган Ғарб" деб ишонадиган одамларни учратганман", дейди Александра.

"Бу худди "1984"га ўхшайди. Бу, шунингдек, Рей Брэдберининг "Фаренгейт бўйича 451"ига ҳам ўхшайди. Унда қаҳрамоннинг хотини деворлар билан ўралган, улар девор эмас, телеэкранлар, гапирадиган каллалар. Улар аёлга нима қилиш кераклиги, дунёни қандай талқин қилиш кераклигини айтиб турадилар."

Ушбу кутубхонани икки йил олдин маҳаллий бизнесмен Дмитрий Силин очган эди.

Россиянинг Украинага ишғоли танқидчиси бўлган Силин "россияликлар фақат телевизиор томоша қилгандан кўра ўзлари ҳақида ўйлаб кўрадиган" макон барпо этишни ният қилган эди.

Орадан бироз вақт ўтиб Дмитрийни "Россия қуроллари кучларини обрўсизлантириш"да айблашди.

Уни деворга "Урушга йўқ" деган ёзувни ёзишда айблашди.

Ўзи бу айбловни рад этади.

Ўшандан кейин Дмитрий Силин Россиядан чиқиб кетди, полиция унга нисбатан қидирув эълон қилди.

Александра Карасева менга кутубхонани таништиради.

Бу ер ҳақиқий адабиёт хазинаси, бу ерда Франц Кафкадан тортиб Фёдор Достоевскийгача бўлган даҳолар асарлари жамланган.

Илмий-оммабоп адабиётдан ташқари тарихийлари ҳам кўп: Россия революциясига бағишланган, Сталин қатағонларига бағишланган, коммунизм қулаши ва замонавий Россиянинг барбод бўлган демократия қуриш режасига бағишланган.

Сиз бу ердан ижарага олиб ўқишингиз мумкин бўлган китоблар Россияда тақиқланган эмас.

Аммо ичидаги мазмуни нозик. Россиянинг ўтмиши ёки бугунига бағишланган ҳар қандай самимий муҳокама муаммо пайдо қилиши мумкин.

Александра ёзилган сўзлар кучи ўзгаришга етаклашига ишонади. Ишонгани учун ҳам у кутубхонани очиқ сақлаш қарорида қатъий.

"Бу китоблар бизнинг ўқувчиларимизга яккаҳукмдорлик режимлари кучи абадий эмаслигини кўрсатади. Ҳар бир тизимнинг ўзининг кучсиз нуқталари бўлади ва атрофидаги вазиятни тушунган ҳар қандай киши ўз эркинлигини сақлай олади. Мия эркинлиги ҳаёт ва мамлакат эркинлигига олиб келади", дейди Александра.

"Менинг авлодимдаги кўпчилик илдиз отган демократияни кўргани йўқ. Биз Совет Иттифоқини вайрон этишга кўмаклашдик, лекин демократия барпо этиш ҳаракатимиз чиппакка чиқди. Бизда тажриба йўқ эди ва "бундай қилмаслигинг керак" деб қаттиқ туришимиз кераклигини билмадик. Агар менинг авлодим "1984"ни ўқиганларида эди, балки биз бошқача йўл тутган бўлармидик", дейди 68 ёшга кирган Александра.

18 ёшли Дмитрий Шестопалов "1984"ни ўқиб чиққан. Ҳозир у кутубхонага кўнгилли бўлиб ёрдам ��ераяпти.

"Бу муқаддас жой. Ёш, ижодкор одамлар учун бу жой ўзига ўхшаган инсонларни топиш ва мамлакатимизда юз бераётган ҳодисалардан узоқлашиш имкониятини берадиган жой. Бу ноэркин муҳитда эркинликнинг кичик ороли", дейди Дмитрий.

Бу жой чиндан ҳам кичик орол. Александра Карасева кутубхона мижозлари сони камлигини тан олади.

Аксинча, Иваново шаҳри марказида катта оломонни кўриш мумкин эди.

Улар тинглаш учун тўхтаган Катта Оға халойиқи эмас эди, бу ерга катта ансамбль келганди.

Чароғон қуёшли кунда оркестр қадимий Совет мусиқаларини ижро этар, одамлар рақсга тушар эди. Бу ерга тўпланган одамлар билан суҳбатлашиб, шуни тушундимки, айрим россияликлар биллбордлар ўзларига айтаётган гапларга ишонишни, Россия кўтаринкиликда эканига ишонишни хоҳлайдилар.

"Менга Россия бораётган йўналиш ёқади. Чунки биз янада кўпроқ мустақил, Ғарбга тобора кам қарам бўлиб бораяпмиз", дейди пенсионер Владимир.

"Биз илгари силжияпмиз. Владимир Путин айтганидек, Россиянинг янги босқичи бошланди", дейди ёш аёл Наталья.

Россиянинг Украинадаги уруши ҳақида нима дейишади?

"Мен ҳеч нарсани томоша қилмаяпман, жуда кўнгилни хира қилади", дейди Нина.

Жорж Оруэлл кутубхонасига қайтсак, у ерда бир тадбир бўлаяпти.

Маҳаллий психолог "кўмаксизлик"дан қандай қутулишга ва сен ўзингнинг ҳаётингни ўзгартиришга қодир кучга эга эканингга бағишланган лекция ўқиди.

Лекцияни тинглашга келган олдамлар сони ўнтача эди.

Лекция тугаганидан кейин Александра Карасева янгиликни эълон қилди.

"Бино сотувга қўйилган. Кутубхонани бу ердан кўчиришни талаб қилишаяпти. Бир қарор қабул қилишимиз лозим. Биз бу ердан қаерга бороламиз?"

Кутубхонага шаҳарчадаги бир неча кичик жойларни таклиф этишган.

Шу заҳоти бир аёл китобларни ташишда ёрдамлашиш учун ўзининг фургон машинасини таклиф қилди.

Яна бир киши кутубхонага ёрдам бўлсин учун ўзининг видео прожекторини сотиши мумкинлигини айтди.

Бошқалар ҳам қандай қилиб пул йиғиш бўйича ўз таклифларини илгари суришди.

Бу фуқаролик жамияти ҳаракати эди. Одамлар зарур бўлган вақтда жамлашадилар.

Лекин бу жамият кичкиналигини ҳам тан олиш керак, муваффақият кафолати ҳам йўқ.

"Кичик эркинлик ороллари" учун макон тобора торайиб бораётган жамиятда кутубхонанинг узоқ муддатли келажаги мавҳум кўринади.

Шунга қарамасдан, инсонлар таслим бўлганлари йўқ. Ҳозирча.

https://t.me/bbcuzbek

BBC.COM/UZBEK

Telegramda bog'lanish raqami +44 7858860002