Янгиликлар: Украина уруши саҳналаштирилган томошами, бунга ишонтирмоқчи бўлаётганлар ким? Dunyo, Rossiya, Putin

Россиянинг Украинага босқини бошланганига бир йил тўлар экан, ижтимоий тармоқларда уруш ҳақида фейк маълумотлар кўпайган ва миллионлаб фойдаланувчиларнинг эътиборини жалб қилган.

АҚШдаги катта миқдорда обуначига эга бир қанча ўнгчи кайфиятдаги аккаунтлар Украинадаги уруш Ғарб медиаси ва ҳукуматлари томонидан уйдирилган буткул ёлғон бўлиши мумкинлиги ҳақида қатор асоссиз даъволарни тарқатмоқда.

Ана шундай фейкларни тарқатаётган аккаунтларнинг айримлари илгари "Twitter"да блокланган ва платформани Илон Маск сотиб олгач, яна тикланган.

Уруш фейк эмас

Twitter ва бошқа тармоқларда тарқалган бир фейкка кўра, бутун уруш маълум даражада спектаклдир.

АҚШдаги ўнгчи аккаунтлардан бири бунга далил сифатида фронтда олинган видео тасвирлар гўёки йўқлигини келтирган.

Ўнгчи сиёсий шарҳловчи "уруш тасвирлари йўқлиги" ҳақидаги кенг тарқалган постида бундан "фириб иси анқиётгани"ни айтган.

1.4 миллион обуначиси бор бир "Twitter" инфлюенсери уруш ҳақида "янгиланаётган тафсилотлар" ва "видеотасвирлар йўқлиги"ни даъво қилган.

Бу постни АҚШнинг собиқ миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Майкл Флин улашган ва "У адашаётганини айтишга икки карра журъат қиламан" деб изоҳ ёзган.

��унга қарамай, Украинадаги уруш жуда яхши ҳужжатлаштирилган.

Гувоҳларнинг сўзларидан ташқари фронтдан олинган жуда мўл видео тасвирлар бор, улар Би би си ва бошқа глобал медиа ташкилотлари томонидан тўпланган ва текширилган. Шунингдек, дунё бўйлаб ҳукуматлар ва агентликларда урушнинг реаллигини кўрсатувчи талай далиллар бор.

Аввал бошданоқ ижтимоий тармоқлар уруш видеоларига тўлиб кетганди, уларнинг аксарияти журналистлар томонидан текширилган ва ҳақиқийлиги тасдиқланган.

Киевдаги кўп қаватли уйга урилган ракета фейк эмас.

Россия босқинидан икки кун ўтиб, Киевдаги кўп қаватли турар-жой биносида ракета урилганидан кейин улкан тешик пайдо бўлганлиги тасвирлари бутун дунё бўйлаб тарқалди. Журналистлар воқеа жойидан унинг оқибатларини батафсил ёритиб беришди.

Кейинроқ унинг қисман реконструкция қилингани суратлари ижтимоий тармоқларда яна тарқалди.

Бу тасвирни кўрганларнинг айримлари ё уйга ҳеч қачон зарба берилмаган ёки бутун уруш ёлғон эканлиги ҳақида даъво қила бошлади. Уларга кўра, уруш вақтида бунақа бинони таъмирлаш мумкин эмас.

"Twitter"даги аккаунти илгари блокланган ўнгчи подкастер ва вакцина инкорчиси ана шу мазмунда ёзган эди.

Бироқ Россиядан бўлиб турган ракета ҳужумларини ҳисобга олмаганда, Киев 2022 йил март ойи охиридан, яъни рус қўшинлари Украина шарқига ўтказилгандан бери фронт ҳисобланмайди.

Квартални таъмирлаш ва реконструкция қилиш жараёни ўтган йилнинг май ойида бошланган, ёз ва куз ойларида давом этган таъмирлаш ишларини Украина оммавий ахборот воситалари суратлар билан батафсил ёритиб борган.

Украинада уйиб қўйилган жасадлар олдида турган мухбир ва жасадлардан бири "ҳаракатлангани" ҳақидаги видео миллионлаб марта кўрилган.

Натижада Украинада уруш кетаётгани ҳақида Ғарб "чўпчаги"ни маъқуллаш учун ана шунақа фейк далиллар уйдирилгани ҳақида даъволарни кўпайди.

"Қимирламанг - ўлган бўлишингиз керак! Псёп?" деб ёзилади ўнгчи аккаунтдан кенг тарқалган бир твитда.

Видео худди шундай изоҳлар билан Facebook ва TikTok'да бир нечта ўнг қанот инфлюенсерлар томонидан улашилган.

Видеонинг Украинага алоқаси йўқ аслида. У Австриянинг «Osterreich» газетаси ўтган йил февраль ойи бошида, яъни Россия босқини бошланишидан олдин, фаоллар углерод чиқиндилари инсон ҳаётига хавф туғдиришини таъкидлаб, Вена шаҳрида ўтказган иқлим норозилиги ҳақидаги репортаждан олинган.

Бу видео нафақат сохта, балки ҳар турли мақсадда ишлатилмоқда. Уни аввалроқ Ковид ўлимлари сохта эканлигига «далил» сифатида тарқатишган эди.

Зеленскийнинг «қиёфадоши»

Интернетда жойлаштирилган тарқалувчан фотосуратлар ва видеолар Украина президенти Владимир Зеленскийнинг қиёфадоши гўё «тасодифан» топилганини кўрсатади.

Миллионлаб одамлар кўрган бир даъвога кўра, Украина президентининг "махфий қиёфадош"и бор, у Польша телевидениесида кўрсатилган кадрларда адашиб, президент билан бир хил кийимда пайдо бўлган.

Бошқа хабарларда АҚШ президенти Жо Байденнинг ўтган ҳафта Киевга ташрифи чоғида ҳам худди шу одам орқа фонда бўлгани даъво қилинган.

Бироқ, бу шахсни Зеленскийнинг шахсий қўриқчиси Максим Донец деса ҳам бўлади. Reuters агентлигига кўра, Донец 2019 йилнинг май ойидан бери президент хавфсизлик хизматини бошқариб келади.

Унинг Украина президентини омма олдида турли либосларда кузатиб бораётган суратларини интернетда осон топиш мумкин.

Telegram kanalimiz: https://t.me/bbcuzbek

BBC.COM/UZBEK

Telegramda bog'lanish raqami +44 7858860002